130® Jaargang:
1887.
Donderdag
16 Juni.
1
Een kunstenaar nit het Volk.
N° 139.
Middelburg 15 Juni.
Dit blad verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per 8/m, franco 8.50:
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentiën 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.80
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL,
F, NAGTGLAS.
MIDDELBllRGSCHE COURANT.
Agenten te Vlissingen: P. Gr. de Vet Mestdagh Zoon te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van der Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te TholenW. A. van Niettwenhuijzen.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger
Met 1 Juli aanstaande wordt de abonne
mentsprijs der Middelbnrgsche Courant
ebracht van veertien op acht gulden.
Van dien tijd af kan men zich derhalve
binnen en buiten Middelburg op ons blad abon-
neeren tegen twee gulden per kwar
taal.
Deze maatregel is genomen om ons blad in
nog wijder kring te verspreiden dan dit tot
nutoe het geval was.
Nieuwe abonnés ontvangen de van heden
af verschijnende nommers tot 1 Juli kosteloos.
De Administratie.
Het is gisteren in onze tweede kamer tot eteramen
gekomen over de verschillende amendementen op
het regeeringsvoorstel betreffende het kiesrecht.
Na'dat de heer Rutgers zich verklaard had voor
al. a van het regeeringsvoorstel gisteren in
zjjn geheel meegedeeld tegen al. 6, omdat hjj
tegen elk voorstel van eensus was, en ten opzichte
van c betreffende de kamerbewoners, lodgers
genoemd, wat de ergernis van den Spectator heeft
opgewekt, die ons echter nog dwazer woord ervoor
inde plaats wil geven, nl. „gekamerden" bestreed
de heer Hartogh het regeeringsvoorstel. Had de heer
Schaepman gevraagd waarom moeten de steden
den baas spelen over het platteland de heer
Hartogh merkte zeer terecht op dit niet te
wenschen, maar evenmin dat het platteland de
baas zal zijn over de steden.
De heer Farncombe Sanders verklaarde in het
algemeen met het regeeringsvoorstel mee te gaan,
alleen bestreed hp de bepaling omtrent de 10
grondbelasting, omdat dit een belastingcensus
bestendigt, en evenzeer Bub b van het amende
ment-Van der Feltz betreflende het patent.
De heer Smeenge maakte de niet onleuke op
merking dat, zooals de redactie van litt. c van
het regeeringsvoorstel nu luidt, de kamerbewoners
eigenljjk een soort yan belasting-ambtenaren
worden.
De ministers van financiën en binnelandsche
zaken verdedigden ten slotte nog het door de
regeering ingenomen standpunt, maar de kamer
gaf bp de verdediging van den heer Heemskerk
teekenen van ongeduld en verlangde stemming.
De beraadslagingen werden dan ook spoedig
daarop gesloten.
Met enkele woorden deelden wjj reeds mee wat
het lot der meeste amendementen was.
Het amendement van den heer Godin de
Beaufort om litt. c van het regeeringsvoorstel
betreffende de kamerbewoners te doen vervallen,
dook
Ieder menscli geniet eene dubbele opvoeding*
De eene ontvangt bij van buitende an
dere, waarop het meest aankomt, geeft hij
zich zelf
Op Vrijdag den 28 September 1849 waren er
op het Sint Anthonie's kerkhof te Amsterdam
vele kunstvrienden samengekomen, om de laatste
eer te bewijzen aan het stoffelijk overschot van
Jan Fran$ois Brouwenaar, den rijk begaafden,
veel belovenden Vllssinger, die vier dagen te
voren gestorven was. Hoewel slechts eenige
maanden in de hoofdstad werkzaam, hadden
zijne buitengewone talenten van hand en hoofd;
zijn edel bart en vooral zijn droevig einde, veler
aandacht getrokken, zoodat een tal van belang
stellenden om de groeve stond, waarbij mannen
als mr Jacob van Lennep en D. Buchler waar-
deerende woorden spraken.
Acht en dertig jaren zijn voorbij gegaan sedert
dien somberen herfstdag toen, tusschen donkere
bnien door, slechts nn en dan eene enkele licht
straal, als eene bode der opstanding, scheen in
het donkere graf. Onze dichter Ten Kate, kort
daarna predikant te Middelburg, heeft in 1855
bij de Gebroeders Abrahams aldaar een klein
gedeelte uit de dichterlijke nalatenschap yan
werd verworpen met 46 tegen 36 stemmen.
Een subamendement van den heer Lohman op
het derde ^amendement Van der Feltz, om den
termpn van inwoning voor de kamerbewoners op
9 in plaats van 6 maanden te stellen, werd met
51 tegen 31 stemmen aangenomen, doch over
het aldus gewjjzigde amendement staakten de
stemmen. Er vóór verklaarden zich de volgende
41 leden Smit, Buma, Heldt, De Meijier, Zijlker,
Haffmans, Willink, Van Alphen, Van Houten,
Seret, Godin de Beaufort, Van der Borch, Rutgers,
Van der Feltz, Hartogh, Meesters, Schaepman,
Buteux, Van Bylandt, Lohman, Gildemeester,
Bahlmann, Borgesius, Lambrechts, Van den Biesen,
Schimmelpenninck van der Oye, Van der Sleyden,
Fabius, Van Wassenaer, Keuchenius, De Vos van
Steenwpk, Kist, Van Asch van Wjjek, A.Mackay,
Schimmelpenninck van Npenbeek, Schepel, Gleich-
man, Goekoop, Van der Goes, Brouwers en Van
Pallandt.
Het amendement-Van der Feltz op al. a van
het regeeringsartikel, dat ten doel had om het
kiesrecht in de groote steden uit te breiden door
de huurwaarde aldaar lager te stellen, werd met
56 tegen 26 stemmen verworpen.
Vóór stemden de heeren Buteux, Gildemeester,
De Ranitz, Bahlmann, Borgesius, Cremer, Van der
Sleyden, Smeenge, De Vos van Steenwpk, Gleich-
man, Kist, Goekoop, Van der Goes, Smit, Buma,
Heldt, De Meijier, Zylker, Van Houten, Van
Gennep, Van der Feltz, Zaaper, Van Kerkwjjk
Hartogh, Meesters en de voorzitter.
Achtereenvolgens werden nu verworpen:
met 65 tegen 17 stemmen een amendement-Van
Asch van Wjjck, een andere redactie van al. a
van het regeeringsvoorstel bedoelende met behoud
van hetzelfde beginselmet 47 tegen 35 stemmen
een amendement-Godin de Beaufort om den aan
slag eener weduwe geldig te doen zjjn voor haar
inwonenden zoon, en met 50 tegen 32 stemmen
het voorstel Farncombe Sanders om b (grondbe
lasting) van het regeeringsvoorstel te doen vervallen.
Daarvóór stemden de heeren: Mees, Van Gennep,
Rutgers, Van der Feltz, Zaajjer, W. K. van Dedem,
Van Kerkwjjk, Hartogh, De Beaufort, Van Delden,
Rooseboom, Rengers, Van der Loeff, Gildemeester,
Borgesius, Van der Kaay, Cremer, Lieftinck, Van
Osenbruggen, Van der Sleyden, Kist, Viruly,
Kielstra, Sanders, Gleichman, Goekoop, Van der
Goes, Greeve, Buma, Heldt, De Mejjier, Willink
en de voorzitter.
Het voorstel van den heer Van Houten om, in
plaats van grondbelasting, te stellen, al de belastin
gen te zamen, kon evenmin genade vinden. Het
werd met 64 tegen 18 stemmen verworpen.
Gelukkiger was de heer Rooseboom met zijn
sub -amendement op het vierde amendement-Van
der Feltz. Het had ten doel om van de categorie
capaciteiten uit te sluiten de militairen beneden
den rang van officier. Dit keurde de kamer met
72 tegen 10 stemmen goed.
De betrokken personen behoeven zich daarover
ecgter geen harnas aan te trekken, want het al
dus eagmendeerde amendement werd verwor
pen met 50 tegen 32 stemmen.
Brouwenaar in een keurig bundeltje uitgegeven.
In het voorbericht schreef hij„Er zijn enkele
namen die men slechts heeft uit te spreken om
een der aandoenlijkste drama's voor onze berin
nering te roepen, die ooit binnen de kleine
wereld van een menschenhart zpn afgespeeld.
Zóo klinkt in Engeland die van Thomas Chat-
terton, zóo bij ons die van Jan Francois Brou
wenaar."
Toen ik mij dezer dagen voor eene andere
studie bezig hield met Zeeuwsche schrijvers, en
mij als altijd weder verbaasde over de groote
talenten, die zich in het kleine Vlissingen hebben
ontwikkeld, liet ik ook het leven van Brouwenaar
voor den geest voorbij gaan. Het scheen mij toe
dat eene herinnering aan dat
Vergeten kind des volks, tot kunstenaar geboren,
Door zelfontwikkeling met een gloriepalm bekroond,
in de Middelburgsche Courant niet misplaatst zou
wezen, want de gedachtenis aan een edel leven
veroudert nooit. Bovendien zijn enkele bijzon
derheden, mij door zijn broeder en oude vrienden
meegedeeld, zeker minder bekend.
Jan Francois Brouwenaar werd den 15 Juli
1815 te Vlissingen geboren uit Francois Brou
wenaar, een barbier en kapper (pruikmaker
zei men in die dagen) in de Walstraat te Vlis
singen eu Anna Maria Drubbels. Deze brave
burgerlieden mochten voorbeelden genoemd wor
den van trouwe plichtsbetrachting en nauwgezette
eerlijkheid. De gulden regel „dragen, verdragen
maar nooit klagen", werd in dat gezin altijd be-
Vóor de capaciteiten verklaarden zich deheeren
fjmpa, De Mepier, Zylker, Haffmans, Vaa Houten,
Mees, Rutgers, Zaayer, Van Kerkwijk, Hartogh,
De Beaufort, Meesters, Buteux, Rooseboom, Van
der Loeff, Gildemeester, Borgesius, Van der Kaay,
Lieftinck, Van Osenbruggen, Van der Sleyien,
Smeenge, De Vos van Steenwpk, Kist, Viruly,
Schepel, Gleichman, Goekoop, Van der Goes,
Brouwers, Smit en de voorzitter.
Heden zal nogmaals gestemd worden over het
amendement-Van der Feltz betreffende de kamer
bewoners.
Dit amendement had ten doel om in al. c van het
regeeringsvoorstel, waarbjj aangewezen werd wie
kiezers voor de tweede kamer zpn, te bepalen, dat
dit mannelpke meerderjarige ingezetenen des rijks,
tevens Nederlanders moeten zijn, die
hetzij in een woonhuis of afgezonderd gedeelte
van een woonhuis, dat naar den sub a bedoelden
grondslag op minstens het dubbele van het aldaar
be aaide minimum is geschat, van den eigenaar
of eersten huurder, die ter zake van het geheel
in de personeele belasting is aangeslagen, gedu
rende negen maanden, voorafgaande aan den 15ett
Februari, een gedeelte in huur hebben gehad en
bewoond, waarvan de jaarlijksche huurwaarde,
voor de ongestoffeerde woning en in verhouding
tot de belastbare huurwaarde van het geheele
gebouw geschat, het sub a bepaalde bedrag bereikt."
Na de beslissingen van gisteren is het thans
niet twijfelachtig meer of de regeering zal met
haar voorstellen wel zegevieren. Dat het beginsel
van capaciteiten geen ingang heeft kunnen vinden,
betreuren wij het meest.
In het U. D. schrjjft de Haagsche correspon
dent van dat blad, naar aanleiding van de jongste
discussiën in de Tweede kamer
yTan, aanhooren van geheel Nederland had een
oud-officier, die vrijwillig de zware taak van
kommandant der jongens-gevangenis verkoos boven
het gemakkeljjk baantje van troep-aanvoerder in
vredestjjd, de regeering en hare ambtenaren
beschuldigd, het oog te sluiten voor gruwelen
van zedeloosheid, ergerlijke toestanden te besten
digen, dieven en dronkaards te handhaven als
opzichters over „ter verbetering" opgesloten ver
waarloosde kinderen, en hem, kommandant, te
hebben opgeofferd aan de zucht naar rustige rust.
Die aanklachten waren onderzocht, lang en gron
dig, door eene commissie uit de Tweede kamer,
en hare meerderheid dus minstens drie leden
erkende in snerpende bewoordingen de juistheid
der beschuldigingen, de schande voor Nederland
en zpn gevangeniswezen, het onrecht den kom
mandant aangedaan. Doch de voorzitter der
Tweede kamer bewees den minister c. s. den
dienst, die zaak aan de orde te stellen, toen de
heeren naar huis wilden, entoen mijnheer
Willink had verteld „De Kruisberg" heel aardig
te hebben gevonden, was er zells niet éen lid
der meerderheid, die opstond om die couleur cle
rose althans af te wisselen met eenige zwarte
schaduwbeelden uit de onwraakbare rapporten
van Salomon en vanden officier van j ustitie
hartigd en de ouders slaagden er in om den
kinderen liefde in te boezemen voor den huise-
lijken haard, het middelpunt van het ware
volksleven, waarvan de heugenis als eene liefelijke
ster blijft schitteren op den verderen levensweg.
Op de eenvoudige lagere school van meester
Verstelle in de Sint Jacobstraat, kreeg onze
knaap de eerste opleiding. Hoewel een zedig,
leerzaam en vooral ordelievend kind, onder zijne
makkers bekend als een blokker en een volhou
der, vermoedde toen nog niemand welk een
machtige geest er sluimerde in het wel gezonde
maar zeer teedere lichaam. Toen de knaap tien
jaren oud was, werd hij volleerd gerekend en
zagen de ouders naar een ambacht uit. Wanneer
burgerlieden te Vlissingen in die dagen een be
roep voor hunne kinderen zochten, richtte zich
hun blik altijd het eerst naar de marinewerf,
waar houderden werklieden van velerlei bedrijf,
een doorgaans goed betaalden arbeid vonden. Er
heerschte daar, vooral onder den „ouden admiraal"
(O. W. Gobius) een soort van vaderlijk bestuur,
met veel degelijke opzichters en deugdelijke
werklieden, hoewel de regel, dat langzaam zeker
gaat en overhaasting slecht werk levert, in dien
tijd misschien wel eens wat al te sterk werd
toegepast.
De jongen vond een plaats in de blokmakers
werkzaal, en daar schijnt men het eerst de bui
tengewone gaven van den knaap te hebben op
gemerkt. Op de teekenschool, waar hij onderwijs
kreeg, viel Uit nog meer in het oog, daar Brou-
De Ranitz van 1875. De gruweljjke waarheden,
niemand sprak er Óen enkel- woord over de
beeren wilden met den trein van tweeën naar
huisde afgrijselijke onthullingen over eene
zedeloosheid, waarvan het publiek gelukkig geen
kennis draagt, men kikte er niet van, toen de
heer Willink alles zoo mooi noemdeniemand
vroeg, of de dronkaard dan niet dronken was
geweest, of de koperdief geen koper had gestolen
en de jongens niet met tabak omkocht, of de
zedeloosheid niet bestaat, en Salomon dus een
laaghartige leugenaar was, niemand want de
trein stond klaar. Met algemeene stemmen,
neenzonder stemming zelfs bedankte men den
minister voor zjjne inlichtingen, en Salomon kon
heengaan."
De aanbevelingen voor twee rechters in de
arrondissemen ts-rechtbank te Middelburg zjjn
alphabelisch samengesteld uit de heeren mr'
lo jhr J. Schuurbeque Boeije, rechter te Wint
schoten, A. J. J. baron van Styrum, rechter te
Zierikzee, en I. W. Losecaat Vermeer, substituut-
griffier bjj de rechtbank te 's Hertogenbosch.
2o jhr mr W. H. Snouck Hurgronje, substituut
griffier bij de rechtbank te Middelburg, A. J. J.
baron van Styrum, rechter te Zierikzee en P. J.
F. van Voorst Vader, kantonrechter te Harderwjjk.
Deze tijding brachten wij hedenmorgen per
bulletin onder de oogen van een deel van onzen
lezerskring.
De heer A. W. den Doop zond ons beden een
fraai uitgevoerden plattegrond van Middelburg,
op zjjne steendrukkerij vervaardigd en door hem
uitgegeven.
Wij noemen die kaart fraai uitgevoerd omdat
niet alleen de teekening ons correct lijkt en de
kleuren helder zjjn, inaar ook omdat de verdeeling
van de gemeente in wijken, de ligging en loop
van straten en pleinen er duideljjk op wordt aan
gegeven en bovendien de voornaamste openbare
gebouwen, scholen, kantoren, fabrieken, hotels en
cafés en andere inrichtingen, voor inwoner of
vreemdeling van belang, er op te vinden zjjn.
Deze plattegrond zal zeker zjjn weg onder het
publiek wel vinden, wat hjj dan ook ten volle
verdient.
De Duitsche kroonprins gebruikte gisteren, op
zijn reis naar Engeland, met gemalin en dochters
in het station te Boxtel het dejeuner. Het perron
en de wachtkamer waren eenvoudig maar smaak
vol met groen en bloemen versierd en het oudste
dochtertje van den stationchef bood der kroon
prinses een bouquet korenbloemen aan, die wel
willend werd aangenomen.
Bjj de aankomst der vorsteljjke personen te
Vlissingen was ook tegenwoordig de heer P. L.
de Brujjne, vice-consul van Engeland, die hen tot
aan het kon. jacht begeleidde.
Volgens naar Vlissingen overgewaaide geruchten,
zou er een voornemen rjjpen, om een geregelden
stoombootdienst voor passagiers en goederen in
wenaar zonder veel Inspanning de hoogste prijzen
kreeg, en vooral in het vak der beeldhouwkunde
uitmuntte. Het bekende gezegde„God zendt
zijne schepselen in de wereld met armen lang
genoeg oiu alles te bereiken, indien zij zich maar
moeite willen geven", werd hier bevestigd. In
de jaren, dat de jongeling zich met voorbeeldige
nauwgezetheid toelegde om een goed werkman
te worden, wist bij, meestal in aan de nachtrust
ontwoekerde snipperuren, zich velerlei weten
schappen eigen te maken. Ten Kate verhaalt,
en 't is de waarheid, dat Brouwenaar tnsschen
een handenarbeid van twaalf tot veertien uren
daags, zonder eenige hulpmiddelen en alleen door
eigen oefening en stalen vlijt, zich zoozeer ver
trouwd wist te maken met de Fransche, Engelsche»
Hoogduitsche en Italiaansche talen, dat hij in
staat was om de meesterstukken, daarin gesebreven,
in het oorspronkelijke te lezen en te gemeten, en
zells was in later tijd het Latijn, het Russisch
en het Grieksch hem niet geheel vreemd. Aan het
helder hoofd van den jongeling, paarde zich een
edel hart. Hij ging door het leven gelijk Milton
het uitdrukt, beschermd door een machtigen geest,
een rein geweten." Brouwenaar was bescheiden
en nederig, en daarbij, gelijk zijn vrienden een
stemmig getuigen en ook uit zijne gedichten blijkt,
eene innig religieuse persoonlijkheid, voor hem
was godsdienst een overgave vol vertrouwen aan
een heilige liefdemacht, die opgenomen wordt in
geest en karakter en zich openbaart in toewijding
en zelfverloochening. Daardoor had hij ook;
