N° 117.
130s Jaargang.
1887.
Donderdag
19 Mei.
Verspreide Berichten.
Middelburg 18 Mei,
Onderwijl.
Kerknieuws,
Dit blad verschijnt dagelijks^
met uitzondering van Zon- en Feestdagen?
Prijs per 8/m, franco 8.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertent! ën 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels /l.SO.
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte?
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL-
MIDDELBURGS» COURANT.
Agenten te Vlissingen: p. G. de Vex Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: p. van dee peijl,te Zierikzee: A. C. de MooiJ,te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parps en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger
Donderdag Hemelvaartsdagverschijnt, gebrui
kelijker wijze, geen nommer van ons blad.
Een alleronverkwikkelijkete discussie is gisteren
in de Tweede kamer gevoerd naar aanleiding van
de bekende adressen der heeren A. C. van Beest,
gewezen geneesheer, en H. A. de Vos, gewezen
onder-directeur der gestichten Veenhuizen.
Men weet dat deze heeren als lastige sujetten
zijn ontslagen, nadat zjj geklaagd hadden over
den directeur dier gestichten en over den vuilen
toestand, die in onze bedelaarsgestichten bestaat.
Zp hebben zich daarop tot de Tweede kamer
gewend hunne adressen werden in handen ge
steld van eene commissie, die een vrjj scherp
rapport over de handelingen der regeering uit
bracht maar toch voorstelde de door deze gegeven
inlichtingen voor kennisgeving aan te nemen,
onder dankbetuiging en onder toezending vaneen
afschrift van haar verslag aan den minister van
justitie.
Deze conclusie nu werd gisteren behandeld. Als
pleitbezorger voor adressanten trad vooral op de
heer Goeman Borgesius 5 maar afgescheiden van
de vraag of dezen schuld hadden, constateerde dit
lid in ieder geval dat de toestand der gestichten
allertreurigst is, en het aldaar veel heeft vaneen
Augiusstaljuist zooals in de Brieven over de
Ommerschans in ons blad destijds werd geschreven.
Wp hoorden dan verkondigen, dat de onder
directrice aldaar lang niet bogen kan op een
smetteloos verleden; dat de directeur niet is the
right man on the right placedat de minister het
besluit tot ontslag na rpp beraad genomen had,
en dat dit welverdiend was, wat de heer Du Tour
op grond van een reeks van feiten trachtte aan
te toonen. Volgens hem was de benoeming van
den heer De Vos gedaan om diens zwager, wjjlen
den gewezen minister Modderman, plezier te doen.
Hjj nam in den eersten tijd zijne betrekking tot
's ministers genoegen en tevredenheid waar, kwam
later aan het hoofd van een der gestichten, om
dat den minister inlichtingen waren gegeven, die
voortkwamen uit eene soort angst, die anderen
gevoelden voor den heer De Vos, die beweerde
dat hij, zwager van den minister Modderman en
zoon van den president van den hoogen raad,
bestemd was om aan het hoofd van alJe gestich
ten te komen. De minister heeft evenwel later
ingezien, dat de heer De Vos, die als een achter
dochtig, leugenachtig en achterhoudend perooon
bekend staat, aan het hoofd der gestichten niet
thuis behoorde. De minister verzekerde dat bij
niets vernomen had ten nadeele van de onder
directrice, een 53jarige vrouw, dochter van een
gepensioneerd officier.
En hierna kwamen er eenige verhalen, die in
een chronique scandaleuse niet misplaatst zouden
zijn. Een der leden der commissie verklaarde dat
de heer Borgesius wel wat overdreef in zijne be
schouwing maar daartegenover schaarde de heer
Van der Feltz zich aan diens zjjde door te ver
zekeren, dat de toestanden te Veenhuizen erger
zijn en veel meer te laken dan het gedrag van
de ontslagen personen, want dat inderdaad die
toestanden niet met te zwarte kleuren konden
worden geschilderd. Hem kwam het dan ook
voor dat de minister die toestanden niet genoeg
kent, althans er niet genoeg in doordrongen is;
en als vreemdelingen met lof van die gestichten
gewagen, dan toonden zjj alleen de oppervlakte,
niet het wezen te kennen. De heer V. d. Feltz
gaf verschillende staaltjes tot karakteriseering
van de toestanden van onzedelijkheid en oneerlijk
heid die daar heerschen.
Men kwam nog op tegen het brengen van den
naam van den gestorven minister Modderman in
het debat door den heer Du Tour, die ten slotte
Ejjne houding nog verdedigde en er op wees hoe
veel consideratie hp met den heer De Vos
gebruikte. Hp deed nog alles om hem te helpen;
diens ontslag is zelfs niet in de Staatscourant
geplaatst en men liet hem tpdelpk te Veenhuizen
wonen.
De conclusie der commissie is na al die debatten
aangenomen, omdat niemand eene andere wilde
voorstellen.
De verslaggever der N. K. Ct maakt in zpn
overzicht de zeer gegronde opmerking, dat eene
|?eoordeeling on beslissing van do kamer in deze
hoogst moeiljjk was. De vraag toch was, zooals
de heer Borgesius zeideHebben wp in deze
tê doen met ontslagen ambtenaren, die tegen
den min gunstigen toestand van de rijksgestichten
Ommerschans en Veenhuizen zpn opgekomen als
lastige sujetten, voor hunne taak geheel ongeschikt
zpn, en die, om zichzelven schoon te wasschen,
anderen hebben beklad of wel met volkomen
geschikte personen, die zich in de omgeving waarin
zp zich bevonden niet thuis gevoelen en alleen
de toestanden willen verbeteren, die gebleken zijn
zooveel te wenschen over te laten Een zeer
lastige vraag, ter beantwoording waarvan de kamer
reeds daarom niet het gesehikte college is, omdat
zp niet is op te lossen zonder te treden in eene
beoordeeling van de antecedenten en karakters
der manneljjke en vrouwelijke personen, die
in dit drama eene rol vervullenen al heeft de
kamer het recht van enquête (dat ook wel eens
schandalen aan het licht brengt), zp kan toch
moeilpk alle commérages van ondergeschikte
rijksambtenaren beoordeelen. Wat hare taak in
dit geval nog moeielijker maakte, was het bjj de
kamer meer en meer in zwang komende stelsel
van halve publiciteit. De minister legt stukken
öf onder geheimhouding óf alleen ter inzage voor
de leden over; de commissie, in wier handen de
zaak wordt gesteld, mag daarvan een „bescheiden"
gebruik maken in haar verslag, maar wee den
spreker, die het wagen durft bij de openbare
behandeling der zaak uit die geheime stukken te
klappenEen van beidenóf het algemeen
belang eischt dat ook onregelmatigheden ontsluierd
worden, maar waarom dan niet (evenals in
zake Bulkley) alle stukken gepubliceerd
öf publieke orde en zedelijkheid verzetten er zich
tegen, maar waarom dan over alle personen een
twpfelachtig licht verspreid en de zaak niet liever
in comité-generaal behandeld
Het is nu te hopen dat al het geschrevene en
gesprokene aanleiding zal geven, dat men de
oogen eens richtte naar de gestichten en er een
onpartijdig, flink onderzoek plaats hebbe door
personen die geheel er buiten staan.
De min. van marine zag zijne begrooting met alge-
meene stemmen aangenomen. Het Vad. zegt aardig
Het was „„uit en thuis met Tromp"" in een paar
uur tpds. Vreemd is dit niet, want deze begroo
ting bon niet veel meer zpn dan een voortgezette
credietwet en de aanneming daarvan met alge-
meene stemmen geen beoordeeling van het beleid
des ministers, dat in deze begrooting nog niet
is neergelegd. Slechts enkele punten werden
aangeroerd, waarop de minister zonder omhaal
van woorden, kort en klaar, dikwpls afdoende
bescheid gaf.
De leden der kamer waren zeer slecht opge
komen eerst tegen half twaalf kon de zitting
worden geopend. Als de heeren niet beter op
hun tpd passen zal de president appel nominaal
houden. Zoo dreigde hij ten minste. Als er geen
groote zaken aan de orde zpn, b.v. grondwets
herziening, blpven sommige heeren weg.
Onder verwijzing naar het verslag der heden
alhier gehouden raadszitting, melden wjj met
ingenomenheid, dat onze vroede mannen besloten
tot het doen aanleggen van eene drinkwaterleiding,
die zij de gemeente in eigen beheer wenschen te
doen exploiteeren*
Naar aanleiding van het door ons uit een ander
blad overgenomen bericht, dat tot directeur van
het post- en telegraafkantoor te Hansweert zou
benoemd zpn de heer G. E. van Krieken, tele-
graafdirecteur te Brielle, meldt men ons, dat
genoemde heer reeds sedert geruimen tijd telegraaf-
directeur te Hansweert is maar dat er aldaar
geen post- en telegraafkantoor gevestigd is
wel is de dienst van het hulpkantoor der
posterpen onder beheer gebracht van den
heer Van Krieken. De verhooging tot postkantoor
zal nog wel eenige jaren op zich laten wachten.
Tevens is de telegrambesteller Rottier aangesteld
als brieven- en telegrambesteller.
De raad der gemeente Goes zal Vrpdag a., des
namiddags te 2 uren, eene openbare vergadering
houden, tot bepaling van den factor en vaststelling
van het kohier van den H. O. voor 1887 en verder
tot behandeling van het voorstel der heeren
C. L. M. Lambrechtsen en dr A. Isebree Moens,
betrekkelijk een onderzoek naar de mogelijkheid
eener schietbaan, met adressen van adhaesie en
advies van burg. en weth.opmerkingen van
Ged. staten omtrent de verordening in het belang
der openb. gezondheid, met voorstel van burg. en
weth. j voorstel van burg. en weth. tot af- en
overschrijving op de begrooting voor 1886aan
vraag van het bestuur van het gasthuis om
machtiging tot af- en overschrijving op de
begrooting voor 1886, en het verzoek van W. N.
van Heijl, om vergunning tot het maken eener
brug over de sloot achter de Laurens Pieter Yan
tier Spiegelstraat.
Onlangs opperde het Haagsche Dagblad het
idee om aan al de bezoekers van de schilderijen
tentoonstelling, die thans in de residentie wordt
gehouden, een stembriefje ter hand te stellen,
waarop zij behoorden uit te maken, welke de
beste schilderij is. Bij het einde der tentoonstel
ling zou dan beslist kunnen worden, welke schil
derij door het publiek is uitverkoren, en dit
pronkjuweel behoorde dan voor het gemeente
museum te worden aangekocht.
Dit voorstel, dat lang niet nieuw is, want in
Engeland is men sints geruimen tpd bezig op die
wijze door het publiek te laten beslissen, wat de
beste boeken, de fraaiste schilderjjen zijn, gaf
het Vad. aanleiding tot de volgende aardige
opmerking. Het schreef nl.
Een zaak bevreemdt ons, dat hetzelfde blad,
dat van zoo heiligen afschuw van algemeen stem
recht is vervuld op politiek gebied, thans op het
gebied der kunst, het algemeen stemrecht in be
scherming neemt. Het beroept zich van het
oordeel der zoogenaamde kenners" men kan
van de kunstkritiek met niet meer waardeering
spreken op het oordeel van het publiek. Er
zijn immers in Den Haag zooveel lieden van
smaak. Allerliefst die vleierp aan 't adres der
Hagenaars, en volkomen logisch de conclusie, die
men schijnt te moeten trekken, dat dan ook de
uitspraak van dit algemeen stemrecht van smaak
zal getuigen. Wp bevelen nu ook de volgende
conclusie aan Er zijn in Den Haag zooveel lieden,
die van de politiek verstand hebben, laat ons
dus het algemeen stemrecht invoeren.
Wij hopen.intusschen, dat het Dagblad-plannetje
tot uitvoering komt. Maar éen verzoek daarbij:
Laat de kunstkritious van het Dagblad nu ook
zélf eens verklaren, wat naar zijn oordeel de beste
schilderp is, wel te verstaan niet in zpn blad
maar op een verzegeld stembriefje, dat aan het
tentoonstellingsbestuur wordt ter hand gesteld.
Na de beslissing van het publiek worde dit ge
opend, en als het bljjkt, dat zijn oordeel met dat
van het publiek overeenstemt, laat dan het uit
verkoren stuk hem worden vereerd, als bewijs
van hulde en aanmoediging. Doch blijkt het
tegendeel, laat de Dagblad-vei&ctie hem dan
onmiddelljjk ontslaan uit een betrekking, die hij
niet waard is te bekleeden. Overigens kan het
Dagblad het denkbeeld, om aan de artisten een
afzonderlijke stembus te geven, wel laten varen;
wij vreezen dat daarvan weinig gebruik zal wor
den gemaakt.
Het Dagblad antwoordt heden hierop, maar is
daarbij niet bpzonder gelukkig. Het schrijft„Wat
het algemeen stemrecht betreft, alleen dit
„De kunst staat bij ons buiten het politiek ver
band. Zij is vrij om de wieken uit te slaan en te
stijgen in de lucht, gevolgd door de heeren critici.
Want ook wij zeggen, maar met ietwat andere
bedoeling: kunst is geen regeeringszaak
Te Goes had gisteren avond, zooals wij in een
deel van ons vorig nommer nog meedeelden, de
jaarljjksche bekrooning plaats vanwege het Comité
tot wering van schoolverzuim.
Nadat door een zevental weesmeisjes, onder
leiding van hun hoofdonderwijzer, den heer J. D.
van den Berge, eenige driestemmige liederen waren
gezongen, opende de heer Z. D. v. d. Bilt La
Motthe de plechtigheid met een toespraak, waarin
hij bestuurders en autoriteiten, de burgemeester,
de beer mr. J. G. de Witt Hamer was 0. a,
tegenwoordig en allen, die het comité door
bpdragen steunden, dankten voor hunne belang
stelling en hulp. De kleinen werden eveneens op
hartelijke wijze door hem toegesproken.
In het geheel werden 370 kinderen bekroond,
waarvan 327 nul verzuimen hadden. Yan school
C kregen 86 een spaarbankboekje met eene in
schrijving ad /l en van school D 21 een zelfde
boekje met 6en inschrijving ad 1.50, terwijl 4
weezen een bnitengewonebelooning ontvingen.
Yerder werden 62 getuigschriften en boekwerken
uitgereikt.
Gedurende de plechtigheid werden door de
weezen nog eenige liederen gezongen, terwjjl aan
het einde de voorzitter de kinderen opwekte om
getrouw en vljjtig te zpn.
Beroepen tot predikant bp de Herv. gemeente
te Axel de heer H. J. P. van der Linden te
Schoonrewoerd (Z.-H.)
Te Goes viel Zondag een jongetje van acht
jaren in een pan met kokend water, waardoor
hij de beide beenen tot aan de knieën erg brandde.
Hij verkeert in zorgwekkenden toestand.
Te Borssele heeft een dienstbode iets minder
dan tien achtereenvolgende jaren gewoond in een
en betzelfde gezin en ontving daarvoor van wplen
haar baas, boven haar huurpenningen, een kapi
taaltje als belooning.
Te 's Heerenhoek bezit iemand een kleeren-
kabinet, waarvoor hem door een kunstliefhebber de
kapitale som van ƒ400 is geboden.
Zekere heer A. D. Smit, woonachtig op het
Rokin, te Amsterdam, deelt in het N. v. d. D.
mede, dat men op zpn atelier reeds twee jaren
onafgebroken bezig is met de vervaardiging van
drie reuzen-ballons, welke thans zoo goed als
voltooid zpn. Deze 3 ballons hebben te zamen
een inhoud van 4.500.000 liter gas, daar zp af
zonderlijk een inhoud hebben van 1.000 M",
1.500 Ma en 2.000 M\ De ballons zjjn vervaar
digd onder zjjn leiding en aan de vervaardiging
der materialen voor de ballons namen alleen
Nederlanders deel.
De ballons zullen worden gevoerd door een
bekwaam luchtschipper, welke reeds verscheidene
reizen met den heer Tassels in Amerika maakte,
waaronder van pl.m. 30 uur; de eerste reizen
zullen geschieden van Amsterdam uit.
Voorts deelt de heer Smit mede, dat hp er
door stalen volharding en onbezweken geduld,
gepaard met veel tpd en groote kosten, in geslaagd
is een bestuurbaren luchtballon uit te vinden.
Het te vervaardigen bestuurbare luchtschip
heeft zelfs dit voor boven de bestaande ballons,
dat er minder gasinhoud noodig is en meer
draagvermogen ontwikkeld wordt, door een ver
nuftig uitgedacht luchtledig toestel. Dit lucht
schip wordt gevuld met waterstofgas, welk gas
door hem zelf uit stoom ontwikkeld wordt. Het
luchtschip is daartoe voorzien van een stoomma
chine, welke tevens dient om het tegen wind of
luchtstroom vooruit te brengen, en gedurende de
reis het noodige waterstofgas te ontwikkelen ter
aanvulling van den gasinhoud. Ook kan het
luchtschip in zpn vaart gestuit worden, ja zelfs
onbeweeglijk stil blpven staan naar willekeur van
den bestuurder.
De heer Smit denkt met zpn bestuurbaar
luchtschip, vergezeld van zpn kapitein, dit jaar
nog eene reis te ondernemen, uitgaande van Am
sterdam naar een te bepalen station van aankomst.
Of deze proef beter slagen zal dan alle vorige
is de groote vraag. Wp hebben van zulke won
deren al meermalen gehoord, die ten slotte toch
niet aan het doel beantwoorden.
Men hoort zeer dikwpls over paardenkracht
spreken, en toch weten maar zeer weinig lieden
hoeveel en welke kracht daarmede bedoeld wordt.
Paardenkracht beteekent, wanneer men van ma
chines spreekt, een kracht, die in staat is, om
in éen seconde een gewicht van 160 pond drie
voet omhoog te heffen. Deze paardenkracht staat,
volgens de algemeen erkende schatting, gelijk
aan de sterkte, of kracht van drie gewone trek
paarden. Een trekpaard heeft gemiddeld genomen,
evenveel kracht als zeven werklieden. Derhalve
verricht de paardenkracht in de werktuigkunde
een arbeid, waarvoor een-en-twintig werklieden
noodig zjjn.
De heer Tourniaire, (de bekende tooneel-
speler) is geheel hersteld tot de zpnen terugge
keerd. Hij ziet er gezond en opgewekt uit. In
September zal hp weer het tooneel betreden.
Niet 180 maar 280 werklieden van de firma
Stork te Hengelo teekendan de verklaring, waar
van wij gisteren melding maakten.
De firmanten betuigden in een hartelijk woord
hun dank voor de gevoelens jegens hen geuit
door hunne waarde medewerkers in hunne onder
nemingen.
Aan de Morning News seint men, dat de
Boelgaaracbe regenten de kroon van het vorsten
dom aan den koning van Roemenië willen aan
bieden. Duitschland en Engeland zouden dit
plan, dat den koning van Servië zeer verontrust,
steunen.
In ElsaszLotharingen hebben de rechterljjke
autoriteiten de handen vol met het arresteeren
en veroordeel©» vftft personen, mannen, kin-
