N° 93.
130e Jaargang.1
1887.
Donderdag
21 April.
Kiesvewifim „Mracït maakt maÉt".
Middelburg 20 April.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 8/m, franco 3.50.
Afzonderlijke nommers ".ijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertantiën 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels/1.80.
iedere regel meer f 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Verkiezing van een candidaat voorlid
van den gemeenteraad.
MIDDELRllRGSG
GOIIRANT.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dee Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te TholenW. A. van Niehweneuijzen.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dattbe Cie., John F. Jones, opvolger
Men heeft van anti-liberale, en niet bet minst
van katholieke zjjde indertijd vaak den gek ge
stoken met het pogen om de Liberale Unie tot
stand te brengenen men scheen of liever hield
zich blind voor de moeilijkheden die men altijd
heeft, 'wanneer men tracht algemeene samenwer
king te verkrijgen.
Nu de katholieken bezig zijn een provincialen
bond op te richten voor Noord- en Zuid-Holland,
komt ook opnieuw uit, hoe in hunne gelederen
de toestand lang niet couleur de rose is en de
verdeeldheid nog wel zoo erg is als onder de
liberalen.
De vorige week Woensdag werd te 's Graven-
hage eene tweede vergadering gehouden van af
gevaardigden van katholieke kiesvereenigingen in
Noord- en Zuid-Holland, gepresideerd door mr
Heydenrjjck, lid van den raad van state, met het
doel om een provincialen bond van kiesvereeni
gingen in Noord- en Zuid-Holland op te richten.
Ongelukkig had bjjna geen der afgevaardig
den een instructie en beerechte er op die verga
dering een babylonische spraakverwarring Zoo
constateert het katholieke blad De Post, op grond
van een bljjkbaar officieus verslag in de Nederl.
Katholiek. „De heer Heydenrjjck, zegt De Post,
zal het ons niet ten kwade duiden, als wij zeg
gen, dat de leiding der vergadering gelukkiger
had kunnen zjjn".
Begrijpen wij het wel, aldus merkt Het Vad.
op, dan was deze vergadering door den voorzitter en
door den heer Balhmann, die Rotterdam vertegen
woordigde, bedoelt als een soort van demonstratie
tegen den verleden jaar ontworpen Nederl. R. IC-
Kiezersbond, dia te 's Hertogenbosch zetelt, en
waarvan men weinig meer heeft vernomen. Deze
hond, die alle katholieke kiesvereenigingen zou
moeten vereenigen, wil ook wel provinciale bon
den begunstigen, maar niet als zelfstandige
lichamen, de hier ontworpen bond beoogde
een van Den Bosch onafhankeljjke vereeniging.
De heer Bahlmann verklaarde, dat het in Den
Bosch niet goed toeging, dat Rotterdam, Roer
mond en Maastricht ook niet naar Den Bosch
gaan. De meening, zegt de Post, dat het in Den
Bosch niet goed toegaat, heeft te meer waarde,
omdat de heer B. zelf lid is van de commissie
van redactie van het concept-reglement voor den
centralen bond, maar zou het dan niet kiesch
geweest zijn die meening aldaar te gaan uitspre
ken En wat beteekenen zijn mededeelingen
vraagt hetzelfde blad. Is het hem niet de moeite
waard zjjn krachten er toe te leenen" om Den
Bosch op den goeden weg te brengen Is hjj nu
reeds volkomen overtuigd, dat er van Den Bosch
niets goeds kan komen?
Bljjkbaar hebben wjj hier weder te doen met
een symptoom der scheuring, die in den laatsten
tijd in de katholieke gelederen zich openbaart.
Men kan het niet eens worden en de meer con
servatieve strooming ducht den meer democrati-
schen invloed van het Bossche hoofdkwartier.
Dat van de heeren Heydenrjjck en Bahlmann de
beweging tegen een algemeenen bond der katho
lieke kiezers uitgaat, en dat laatstgenoemde zich
beroept op de districten, die de heeren Brouwers
en Rujjs afvaardigen, is kenmerkend genoeg, zegt
het Vad. ten slotte.
Volgens den Parjjschen Soir heeft de Duitsche
ïegeering, bezorgd over het lot der Duitschers in
Nederlandsch-Indië, den koning van Nederland,
troepen en oorlogsschepen aangeboden om de
Europeanen in de koloniën te kunnen beschermen.
Het antwoord van de Nederlandsche regeering is
nog niet bekend.
Dit bericht wordt het blad nit Amsterdam
geschreven. Het ontbreekt er dus niet aan dat
men allerlei middelen aangrjjpt om de bestaande
agitatie levendig te houden. Als de zaak zelve
niet zoo ernstig was, zou dit bericht grappig
kunnen heeten.
Sedert onze laatste opgaaf is nog op de ten.
toonstelling van schilderjjen verkocht Winteravond
van J. H. Wjjsmuller.
Onder bevel van den tweeden luitenant G. W.
t\ Epkema van het 3« reg. infanterie te Middel
burg, zal op den 30en April a. een detachement
naar Terneuzen vertrekken, ten einde aldaar ge
durende de maanden Mei, Juni en Juli garnizoen
te houden, tot bewaking der buskruitmagazjjnen.
Vrjjdag middag te kwart over twee uur ver
gadert de raad te Goes ter bepaling van den
factor voor den aanslag in den H. O. en vaststel
ling van het kohier voor 1887. Verder ter behan
deling van remissiën van den H. O. over 1886,
dem van de belasting op de honden, van een
adres van de wed. W. Wolfers, om eene toelage
uit de gemeentekas, met voorstel van burg. en
weth., der gewijzigde verordening omtrent de
politie en haar personeel, een verzoek om afstand
van grond in erfpacht aan D. Klemkerk en een
voorstel tot wijziging van het besluit betreffende
de geldleening.
Bjj de gisteren te Zierikzee gehouden verkiezing
voor een lid van den raad zijn, zooals heden
bleek, 187 geldige stemmen uitgebracht.
Gekozen is de heer mr A. J. F. Fokker met
98 stemmen.
Op den heer mr J. P. Cau waren er 86 uit
gebracht.
Het aantal kiezers bedraagt 433.
Donderdag geen audiëntie bjj den minister van
financiën en Vrjjdag evenmin bjj den minister
van koloniën.
Dinsdagavond hield deze kiesvereeniging eene
vergadering, die door 72 leden werd bjjgewoond,
terwijl nog 2 bjj volmacht waren vertegenwoordigd.
De voorzitter, mr. E. Fokker, deelde mee,
dat de heer mr. W. A. van Hoek zjjne herbe
noeming tot afgevaardigde en de heeren mr. D.
A. Berdenis van Berlekom en P. G. Wijnmalen
die van plaatsvervangend afgevaardigde hadden
aangenomen; terwijl de 'heer J. H. Snjjders, die
ook als zoodanig was herkozen, daarvoor had
bedankt. Voor hem zou aan het einde der ver
gadering een plaatsvervangend afgevaardigde be
noemd worden.
Hierna was aan de orde het stellen van een
candidaat voor lid van den raad.
Vooraf achtte de voorzitter zich gedrongen een
woord te zeggen, dat hem op 't bart lag, naar
aanleiding van hetgeen in onzen gemeenteraad is
voorgevallen bjj de installatie van den nieuw
benoemden burgemeester.
Men kent allen de toespraak, toen door den
oudsten wethouder in die vergadering gehouden,
een toespraak, die niet met onverdeelde sympathie
aangehoord en gelezen is.
Meer sympathie, daarvan hield de voorzitter
zich overtuigd, zou het gevonden hebben, wanneer
een der raadsleden in diezelfde zitting het woord
had gevraagd en den burgemeester, na zjjn ant
woord aan den oudsten wethouder, aldus had
toegesproken
„Mijnheer de burgemeester 1
Uit het zoo even door u gesprokene bemerk ik
tot mjjn groot genoegen dat de koudwaterstralen,
met zooveel voorliefde door den oudsten wethouder
tegen u gericht, niet in staat zjjn geweest om
het vuur te dooven, dat u bezielt bjj het aan
vaarden uwer gewichtige betrekking. De burge
meestersketen moge u drukken, doch hp knelt u
niet en belemmert u niet in uwe bewegingen.
Waar gjj tegenover zooveel ontmoediging als u
werd bijgebracht ons toegeroepen hebt: »En
desespereert niet", daar hebben wij goeden moed
dat er genoeg spankracht zal zjjn om den Alpen-
druk" te weerstaan. Wees overtuigd dat niet allen
in den raad het zouden toejuichen wanneer door
u vol ontmoediging berust werd in de ongunst
der tjjden, maar dat de meerderheid zeer zeker
bereid is u te steunen, waar gij ook op materieel
gebied doortastende maatregelen zult voorstellen,
die, wèl gewikt en gewogen, redelijkerwijs rjjke
vruchten voor de toekomst beloven.
Met u zeg ik derhalvelaat ons moed houden,
want moed verloren, al verloren".
Zulk een repliek is echter niet gehouden,
merkte de voorzitter op, en hjj vond nu aanleiding
om als zjjne opvatting mede te deelen dat die
beter op een diner dan bjj een installatie van een
burgemeester zou van pas geweest zjjn.
De heer Fokker had op die toespraak gewezen,
daar hjj er tegen wilde protesteeren dat de strjjd
tegen duinwaterleiding en voorbereidend onder-
wps is aangebonden bjj de installatie van den
burgemeester en omdat hjj geen vrede kon hebben
met een politiek, die als hoogste wjjsheid be
schouwt: het angstvallig gadeslaan van den bur
gerlijken staat van hen, die in de hoogste klassen
zjjn aangeslagen.
Na deze ontboezeming deelde de voorzitter mee
dat het bestuur, evenmin als de vorige maal
personen voor candidaat wenscht aan te bevelen;
en werden achtereenvolgens een viertal brieven
voorgelezen, waarbij aanbevolen werden voor can
didaat dé' heerenJ. P. Fokker door den heer
dr. J. C. Bollejhr. mr. W. H. Snouck Hurgronje
en O. J. de Sitter, beiden aanbevolen door den
heer Joh. L. van der Pauwertjhr. mr. W. H.
Snouck Hurgronje, door den heer mr. D. A. Ber
denis van Berlekom, die echter verhinderd wa
de vergadering bjj te wonen en O. J. J. A. van
Teijlingen door den heer F. O. Sprenger,
De heer Bolle wees erop dat, waren er meer
vacaturen, hij gaarne allen genoemden personen
een zetel in den raad zou willen aanbiedennu
dit echter niet het geval is, zou hjj het liefst
gekozen zien den heer Fokker, om een eigenaar
digheid, afhankelijk van de tegenwoordige inrichting
van den raad zeiven. De rechterljjke macht is
in dien raad goed vertegenwoordigden al moge
dr. Bolle nu niet meegaan met het stokpaardje
van velen, dat er niet zooveel meesters in de
rechten in den raad moeten zitten, er is toch op
dat punt ook, volgens hem, een grens.
Het nieuwe lid moet treden in de plaats van
den heer Lutejjn, iemand op financieel gebied
uitstekend tehuis. Daarom dient een man als de
heer Fokker gekozen, wiens vak het is speciaal
met financiën om te gaan. Bovendien vindt de
koopmansstand in hem een waardig en kundig
representant. De beer Fokker is lid van de kamer
van koophandel, directeur van het entrepöt, plaats
vervangend commissaris van de Handelmaatschappij.
Al ligt het nu niet in de bedoeling van den
heer Bolle om iets ten nadeele van de andere
candidaten te zeggen, toch kan het hem, naar
zjjne meening, niet kwaljjk genomen worden dat
hjj het meeste licht op zjjn candidaat laat vallen;
en de schaduwzjjden van anderer candidatuur
opneemt.
Vóór hjj de eer had in Middelburg te wonen,
heeft er hier eene kiesvereeniging bestaan de
Grondwet. Die vereeniging is ontbonden en haar
werd tot grief aangerekend, dat de leden van het
bestuur vaak voor deze of gene waardigheid werden
aanbevolen. Welnu, de heer Snouck Hurgronje
is bestuurslid van de kiesvereenigingen al heeft
het natunrljjk no.oit in zijne bedoeling gelegen
om daarvoor zich beschikbaar te stellen, omdat
hij daarin een middel zag tot het verkrjjgen van
eene andere waardigheidhet feit op zichzelf
coïncideert toch op dit oogenbliken daarom acht
dr. Bolle de candidatuur van den heer Snouck
Hurgronje geene gewenschte.
Evenmin is dit het geval met den heer Van
Tejjlingen, al valt er voor diens candidatuur ook
veel te zeggen. Genoemde heer is burgemeester
van Nieuw- en St. Jooslanden als van zelf
zou, in verband met die nauwe betrekking tot
eene andere gemeente, een lidmaatschap van den
raad alhier zjjne eigenaardige bezwaren kunnen
opleveren, vooral wanneer er eens geschillen tus-
schen beide gemeenten ontstonden.
Wat den heer De Sitter betreft; zoolang wjj
in ons midden, onder ons eigen bewoners, nog
geschikte personen hebben, dunkt het dr Bolle
minder goed een ambtenaar te benoemen, die tel
kens verplaatsbaar is.
De heer F. G. Sprenger verdedigde den heer
Van Teijlingen als iemand met een warm hart
voor de belangen van Middelburg. Sedert gerui-
men Ijjd is hjj burgemeester van eene naburige
gemeenteen, in plaats van een bezwaar, achtte
de heer Sprenger dit een voordeel, omdat de heer
Van Tejjlingen daardoor goed op de hoogte is en
blijven kan van gemeentezaken. Bovendien kan
de raad vroeg of laat gesteld worden voor de
kwestie om een wethouder te benoemenen ook
daarvoor is de heer Van Tejjlingen de geschikte
persoon.
De heer Joh. L. Van der Pauwert begon
met de verklaring, dat hjj niet de taktiek van
dr Bolle volgen zou, maar over de andere candi
daten zou swjjgen. Hjj heeft zelf het oog gevestigd
gehad op eene financieele specialiteit en daarom
den heer Alex. Lutejjn gevraagd of deze zich een
candidatuur wilde laten welgevallen, maar die
heer heeft pertinent verzocht hem niet als candi
daat te noemen. In eene andere richting heeft
genoemde heer nog een candidaat gezocht maar
te vergeefs. En nu moge het misschien bevreem
ding wekken, dat er twee candidaten door hem
opgegeven zjjn; hjj had, zoo het reglement
daartoe slechts gelegenheid had gegeven, meer
dere willen noemenomdat bjj eene vorige gele
genheid geen der leden van de kiesvereeniging
van hun recht om personen aan te wjjzen gebruik
had gemaakt en het bestuur staande de verga
dering een drietal namen had genoemd. Om dus
eene groote keuze te helpen bevorderen, had de
heer Van der Pauwert twee candidaten genoemd;
en het verheugde hem dat ook andere leden een
persoon hadden opgegeven. De keuze wordt
daardoor ruimer. Gemakkelijker was echter de
taak van den heer Van der Pauwert geworden,
omdat de beer De Sitter, van wien van zeer be
voegde zijde was verzekerd dat hij een candidatuur
zou aannemen, hem eerst Maandag had verklaard
dat hij niet in aanmerking wenschte te komen,
omdat hjj in zjjne betrekking van inspecteur der
registratie enz. de moeilijkheid had ondervonden,
vooral met het oog op den hoofdeljjken omslag,
om lid van den raad te zijn.
De aanbeveling van den heer Snouck Hurgronje
had de heer Van der Pauwert gaarne overgelaten
aan den heer Van Berlekom, die denzelfden
candidaat, zonder dat men van elkander afwist,
had genoemd. De heer Van Berlekom kende den
heer Hurgronje beter dan hjj. Nu dit onmogeljjk
is, wees de heer Van der Pauwert erop, hoe de
heer Snouck Hurgronje meer en meer belangstelling
toonde in de publieke zaak. Als lid der commissie
voor de nuts-spaarbank, en van de commissie van
spjjsuitdeeling aan minvermogenden is hjj met
jjver werkzaam,
Wanneer, zooals dr Bolle beweerde, het lid
maatschap van het bestuur der kiesvereeniging
een bezwaar moet wezen voor een candidatuur,
dan zou het ten BÏotte moeite kosten bestuursleden
te kr jjgen maar de heer Van der Pauwert deelde
die meening volstrekt niette minder omdat den
heer Snouck Hurgronje toch wel allerminst ver
weten kan worden die functie met nevenbedoe
lingen aanvaard te hebben. Integendeel was de
bereidwilligheid, waarmee genoemde heer dit had
gedaan, eer eene aanbeveling, om hem eene can
didatuur aan te bieden. Wat hij als bestuurslid
is, kunnen zjjne medeleden beter beoordeelen dan
anderen; daarover kon de heer Van der Pauwert
niets zeggen.
Wat het wethouderschap betreft, waarover
gesproken is, ook met het oog hierop, meende de
heer Van der Pauwert, dat men goed deed den
heer Snouck Hurgronje candidaat te stellen.
Er is echter een andere factor waarop de heer
Van der Pauwert wilde wijzen, nl. de kans van
slagen. Bjj eene vorige verkiezing voor lid van
den raad leed de kiesvereeniging fiasco.
Om dit te voorkomen dient men ditmaal voor«
zichtig te zjjn in het stellen van een candidaat
en hjj meende dat de heer Snouck Hurgronje bjj
de burgerjj voldoende sympathie zou vinden.
Ook de heer dr J. J. Couvée beval den heer
Snouck Hurgronje ten zeerste aan. Negen jaar
lang heelt hjj met dien heer als vriend omge
gaan en hjj heelt hem leeren respecteeren als
iemand van een zuiveren oprechten omgang, die
zegt wat hjj meent.
Bovendien zal de heer Hurgronje de belangen
der burgerjj en vooral die der armen behartigen»
Reeds is gewezen op de commissie der spjjsttit»
deeling, waarvan hjj lid is; maar de heer Hurgronje
was het tevens, die het initiatief nam voor de
commissie welke 19 Feb. den armen eene extra
bedetling en den kinderen een feestje bereidde.
Die belangstelling voor de minder bevoorrechten
pleitte juist voor het lidmaatschap van den raad
van den heer Hurgronje met het oog op de
kwestie der waterleiding. Het zal strjjd kosten
om die te verkrjjgen, hoe noodig zjj ook zjj 5
maar der aanneming ervan kan het bevorderljjk
wezen als men iemand tot raanslid kiest, die voor
de belangen der armen in 't veld treedt.
In den heer Fokker moge men een goed finaa»
ciev verkrjjgen in den heer Snouck Hurgronje
treft men iemand aan die, volgens den heer (Jouvee,
algemeen, bjj rijk en arm, geacht is.
De heer J. J. H. Doorenbos had geen plan
zich in de discussiën te mengen, maar de wjjze
waarop de heer Couveé den heer Snouck Hurgronje
aanbeveelt, vindt bij hem wel eenige bedenking,
Reeds bjj eene vorige vacature werd er gewezen
op en geschermd met de belangen der armenj
hoe de heer Schorer zich aan hunne zorg wjjdde;
en daardoor werden de kansen van een ander
verkleind. Als men op dien weg voortgaat, vreest
de heer Doorenbos, dat men van den raad een
college voor armenverzorging gaat maken. Hjj
wil vohtrekt niet de geschiktheid van den heer
Snouck Hurgronje als raadslid betwisten, maar
alleen protesteeren tegen zulk eene wjjze van
aanbevelingten slotte zou men alleen diakenen
tot raadslid moeten benoemen.
De heer dr Bolle merkte op, dat geen hart
zoo slecht is als een vriendenhart om iemand aan
te bevelen. Wat beteekent toch een schoolfeestje
bjj de groote belangen, die in den raad zjjn t?
