Ingezonden stukken.
Naar Amerika
Winstverdeeling bij de socialisten I
geheim van het geluk is getrouwe plichtsbetrach.
ting, zijn levenstaak welke deze ook is goed te
vervullen, en hierin slaagt men niet beter vol
gens Plinius woorden dan door zich te gelegener
tijde te vermaken en zijn vroolijkheid te bewaren:
Studiata hilaritate proveniunt.
In 't algemeen is het minder moeilijk zich bij
tijd en wijle vermaak te verschaffen dan aan
smart en zorgen weerstand te bieden. Er zijn
gevallen, dat kommer en verdriet niet te vermij
den zijn, maar dikwijls kan een verstandig man
zich veel onrust en angst besparen, wanneer hij
zijn voorzorgen neemt. Wat zijn bijv. niet de
gevolgen van het gewone verzuim der eerste
regelen der hygiëne? Ziekte, kleine ongesteld
heden zijn een onuitputtelijke bron van droefheid,
terwijl zij iemands denken en voelen zóó bezig
houden, dat hij voor alle andere zaken onvatbaar
is. In drie van de vier gevallen heeft het er
veel van, of de patient zich met alle geweld een
ziekte heeft willen bezorgen in plaats van zijn
levenswijze zoo in te richten, dat hij er voor ge
vrijwaard bleef. Simonides was verstandiger, toen
hij de weldaden van het menschelijk bestaan
alzoo rangschikte: in de eerste plaats gezond
heid, in de tweede lichamelijke schoonheid, inde
derde eerlijk verkregen rijkdom en in de laatste
plaats lichaamsoefeningen en de genoegens der
jeugd te deelen met vertrouwde vrienden.
Weinige menschen weten, tot welke hoogte zij
met hun gezondheid mogen spelen. Ieder weet
zeer goed, dat hij naar eigen vrijen wil zich ziek
kan maken, maar al te vaak vergeet men, dat
men eveneens veel kan doen om gezond te
blijven.
Het spreekwoord zegt, wie op veertigjarigen
leeftijd geen dwaas is meet meer of minder ge
neesheer zijn. Ongelukkig zijn de meeste menschen
op hun veertigste jaar in plaats van geneeshteren,
patiënten. En wat had hun deze beproeving
kunnen besparen? Een geregelde levenswijze,
dagelijksche wandelingen in de vrije natuur,
zindelijkheid. Het is overbodig te verzekeren,
dat sir John Lubbock hier geen Hollandsche zin
delijkheid bedoelt, die in het reinigen van huizen
en meubels bestaat, terwijl aan het lichaam weinig
zeep of water verspild wordt. Goede voeding,
vooral matigheid in eten en drinken, zijn voorts
voorbehoedsmiddelen tegen ziekte. Tien tegen
een dat de menschen tegen deze voorschriften
zondigen en zoo zich zelf een ziekte op den hals
halen.
Een andere groote voorwaarde voor geluk is
de keuze van degelijke, ontwikkelende boeken.
Het meerendeel der menschen laat zijn lectuur
van het toeval afhangen. Welk een foutEen
boek is een vriend, en het is de geheele wereld
bekend, dat een slecht gekozen vriend u slechts
kan vernederen, terwijl een goed gekozen vriend
u opheft.
Overigens boeken bevatten schatten van ge
dachten wat verschaft meer geluk en brengt
'grooter genoegen aan dan deel te nemen aan
goede, reine, verstandige ideeën? Men kan
daarom ook niet met te groote zorg zijn gewoon
geestelijk voedsel kiezen. Boeken hebben invloed
op het karakter, op de handelingen, op het
levensdoel, op de neigingen der menschen. Waar
om dan zoo dikwijls de keuze van deze aan het
toeval overgelaten, in plaats van zich door smaak
en neiging en streven te laten leiden? Zou het
waar zijn, wat La Bruijère gezegd heeft, dat de
mensch het grootste deel zijns levens gebruikt
om het andere deel ellendig te maken
is de algemeene roep, maar ook de eenige hoop,
van vele, ja verreweg de meeste Westkappelaars.
Hier is geen werk meer, dat op den duur aan
allen brood verschaffen kan. De dijk is in een
beteren toestand dan vroeger, en zal, buiten
zware Noord-Westelijke stormen, zeer waarschijn
lijk geen groote uitgaven meer eischen.
Meer dan de helft dier flinke, kracht'ge man
nen kan gemist wordenmeer dan de helft leden
en lijden nog de bitterste armoede. Er is een
harde winter voorbij, maar voor hen nog niet,
voor hen duurt die tot de maand Mei, om dan,
na een zeer korten zomer, waarin zij moeten leven
maar ook hunne schulden van den afgeloopen
winter moeten aanzuiveren, weer tot een zelfden
langen winter terug te keeren.
Naar Amerika! Maar dat kost geld, en waar
het aller noodigste ontbreekt, is geen gedachte
om immer zulk een som bijeen te sparenen
geen hoop dus voor hen, die daar geen familie
leden bezitten. Zijn er die dat geluk hebben, zij
krijgen kaarten voor den overtocht en komen
daar terstond aan het werk, betalen in zeer kor
ten tijd die voorschotten af, en na de noodige
inslagen van huisraad etc. gedaan te hebben, zenden
zij dikwijls, vooral tegenwoordig, hun achtergelaten
betrekkingen het noodige om ook de reis te doen.
Mij zijn van die lieden bekend, die dat binnen
het jaar deden; ja een ken ik zelfs, die het binnen
het half jaar kon doen. 'tGaat hun allen goed.
Oostburg in den staat Wisconsin is een nieuw
Westkapelle, maar vrij wat welvarender. Er zijn
er in de laatste jaren vertrokken, die arm waren,
die geholpen moesten worden om de reis te
doen, en thans daar welgestelde boereu zijn.
Gelukkigen die vertrekken kunnenmet droef
heid zien de blijvendea u na. Deze week was
echter Weer nieuwe hoop. Men vertelde elkander
dat er een heer was, die gelden voorschoot om
hen te helpen, die vertrekken wilden.
Mij kwam dat bericht niet geloofwaardig voor;
iets wat men graag wil, gelooft men zoo spoedig,
maar toch gaf het mij de gedachte aan de hand
zou het werkelijk niet een goede zaak zijn
wanneer heeren kapitalisten zich vereenigden om,
brave, vlijtige mannen te helpen Zou het zelfs
nog niet eene goede rendeerende zaak kunnen
worden om in Amerika voor rekening van zulk
eene vereeniging gronden tekoopen? Er zijn nog
duizenden hectaren beste prairie-grond om daar
hofsteden te stichten en daar velen heen te zenden,
die hier te veel en daar te weinig zijn. Moge
mijn schrijven er iets toe bijdragen dat dit plan
eens worde overwogen. C.
Mjjnheer de redacteur 1
Vergun mij s. v. p. eenige plaatsruimte in uw
blad naar aanleiding van het ingezonden stukje
in het nommer van 23 Maart jl. met het opschrift
Een pluimpje uit Amerika.
Ik had de bestrijding van een paar dwalingen,
die daarin voorkomen, liever aan een vaardiger
pen overgelaten, ik heb daarop ook een paar
dagen gewacht, doch te vergeefs.
Het publiek schijnt de bewering van den
inzender van dat stukje, dat de socialisten winstver
deeling wenschen, (het zoogenaamde participatie
stelsel) te hebben geslikt 1
Het is bepaald vermakelijk zoo nu en dan eens
te vernemen, welk beeld sommige menschen zich
van de wenschen der socialisten hebben gevormd.
Hier hoort men„de socialisten willen den heelen
boel deelen", daar„zij willen het familieleven
opheffen", ja, nog kort geleden bij gelegenheid
van de ongeregeldheden te Leiden is iemand bijna
het slachtoffer geworden van de meening van een
oud moedertje, dat zei: „zij willen de psalmen
en gezangen verbranden"
Nog krasser is de meening van den inzender
dat de socialisten het participatiestelsel willen
een stelsel dat juist door hen ver worpen
wordt
Het oordeel van den Amerikaan Richard B.
Hill over de richting, waarinde heer Van Marken
te Delft opzijn fabriek de oplossing van het socEle
vraagstuk zoekt, komt natuurljjk geheel voor
rekening van dien heer.
Laat ons zien welk stelsel de heer Van Marken
op zijn fabriek toepast. Het komt in 't kort
hierop neerDen arbeiders wordt een zeker gel
delijk bedrag boven hun gewoon loon (dat toch
al vrij hoog is) toegekend, wanneer zij in zekeren
tjjd uit een zeker quantum grondstoffen eene
zekere hoeveelheid producten hebben voortge
bracht. Daarbij worden uit de winsten pensioen
fondsen gevormd, goede woningen gebouwd, die
langzamerhand het eigendom van de werklieden
kunnen wordenuitspanningslokalen, bibliotheek,
enz., enz.
En niettegenstaande dat al (de heer Van Mar
ken verklaart het zelf) maakt de fabriek nog
grootere winsten na de invoering van dit zooge
naamde premiestelsel dan voor dien tjjd.
Hoe komt dat Omdat de werklieden, door
hun belang geprikkeld, veel harder werken en
ook (want hierop wordt ook speciaal gelet) met
de grondstoffen zuiniger omgaan, zoodat
zjj uit een zelfde hoeveelheid thans meer waren
produceeren.
De productie-kracht (om het zoo eens te noe
men) is, volgens den heer Van Marken, door in
voering van dit stelsel zoodanig verhoogd, dat
thans 42 werklieden in denzelfden tjjd het
dubbele produceeren van hetgeen anders 39
werklieden voortbrachten.
Alleen physiek zeer sterke werklieden kunnen
dan ook op die fabriek gebezigd worden.
Het staat vast, dat de werklieden, die lichamelijk
aan dezen eisch voldoen, op de fabriek van den
heer Van Marken een tamelijk goed bestaan heb
ben en de heer Van Marken verdient voorzeker
sympathie voor zjjn onvermoeid streven om het
lot van zijn werklieden te verbeteren. Maar
is door de algemeene toepassing van dat z. g.
premiestelsel de sociale kwestie opgelost Immers
neen 1 Want de werkeloosheid, die kwaal van
onzen tijddie allengs grootere afmetingen aan
neemt, wordt er niet door opgehevenintegendeel,
de werkeloosheid nam bij algemeene toepassing
van dat stelsel nog toe! Het is duidelijk dat
men, om hetzelfde te produceeren waarvoor men
vroeger 39 werklieden behoefde, dan slechts 21
noodig zou hebben. En de handelscrisis, en de
zoogenaamde overproductie, zouden die door dat
stelsel zoo maar in eens verdwenen zijn
Ik geloof, M. d. R., dat de heer Richard Hill
door zijn mededeelingen in Amerikaansche bladen
over het „Agneta park" te Delft, nog niet veel
licht verspreid heeft voor „menig geleerde die
zich met de oplossing van dit moeielijke vraag
stuk bezig houdt." Veel van de verwarring en
onrust" zal hij, vrees ik, door zjjn optimistische
mededeeling niet weggenomen hebben.
Aanvaard, M. d. R., mijn dankvoor de opname
en de betuiging van mjjn bijzondere hoogachting.
üw d. w. Dr.,
K., 25 Maart '87. R.
GEDRUKT BIJ DE GEBROEDERS ABRAHAMS,
TE MIDDELBURG.