N° 70.
130e Jaargang.
1887.
Donderdag
24 Maart.
FEUILLETON.
Middelburg 23 Maart.
MEESTER KWEKKEBOOM.
Onderwijs.
Eerknïeuws.
Verspreide Berichten.
Dit blad verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 8/m. franco 3.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentlën 20 Cent per regel:
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 rege i f\l
iedere regel meer f 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Door M. DE MOL.
MIDDELRIRGSCHE COURANT.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te'Kruiningen: F .van dee peijl,te Zierikzee: A. C. de MooiJ,te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parpa en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dahbe Cie., John F. Jones, opvolger
De heeren Schaepman en Van den Biesen hebben
de door de regeering aangegeven reeks amende
menten voorgesteld, strekkende tot invoering van
de enkelvoudige kiesdistricten, ook voor de vpf
groote gemeenten.
Door de Tweede kamer is besloten ook Vrpdag
met de beraadslaging over de grondwetsherziening
voort te gaan.
Door den minister van waterstaat is aan den
heer A. Hartog Azn. concessie verteend voor den
aanleg van een stoomtramweg Yersekendam
Hansweert, in aansluiting met een paardenspoor
weg van den rijksweg op Zuid-Beveland naar de
buitenhaven te Wemeldinge.
De begrooting van het calamiteuse waterschap
EllewoutsdpkBorssele voor 1887/8 is in ontvang
en uitgaaf geraamd op 65.907.23$. De inkomsten
bestaan uit dpkgeschot ad 58.623.62$, bijdragen
van aangrenzende polders of waterschappen
ƒ6.157.61, inkomsten van bezittingen 326 en
saldo bestedingskosten 800. De uitgaven zijn
gesplitst als volgtkosten van beheer 5.623.
Kosten der zeewering en oeververdediging
ƒ52.493.06. Verschillende uitgaven 6.553.27$.
Onvoorziene uitgaven 1.237.90.
Ten behoeve der verbetering van openbare
wegen is aan het gemeentebestuur van Ellewouts
dpk door ged. staten vergunning verleend om
zand te graven uit den vooroever van het water
schap Ellewoutsdjjk binnen den afstand van 500
M. uit den voet der werken van de zeewering.
Blpkens de ondervinding is van eene herhaalde
plaatsing van militairen bij het algemeen depot
van discipline geenszins de uitwerking verkregen,
welke daarmede wordt bedoeld. Daarom is bepaald
dat voortaan wanneer militairen bij het algemeen
depot van discipline aan de strengere krijgstucht
worden onderworpen, de toepassing van dezen
maatregel in den regel slechts éen keer zal ge
schieden en dat eene tweede plaatsing bp da
korps uitzondering zal zijn.
Bjj uitzondering kan eene detacheering voor de
tweede maal worden toegepast, terwijl als regel
moet gelden, dat, wanneer de eerste detacheering
niet tot de gewenschte uitkomst heeft geleid, de
voordracht moet geschieden tot wegzenden met
een briefje van ontslag.
Aan reizigers met rechtstreeksche plaatskaarten
tusschen stations der staatsspoorwegen en die der
Belgische staatsspoorwegen, is toestemming ver
leend een zekere hoeveelheid vruchten als bagage
te doen inschreven. Deze hoeveelheid is vastge
steld op hoogstens 25 kilogram voor reizigers in
la memoriam.
Werd er aanvankelijk weinig meer dan lezen,
schrijven en rekenen geleerd, dit onderwijs was
in vergelijking met vroeger veel degelijker en
vruchtbaarder, zoodat Mr Kwekkeboom's roem
als onderwijzer in en buiten de gemeente uitge
bazuind werd.
Maar vooral die doodsche stiltedaaraan hechtte
hij onbegrijpelijk veel. Soms zeide hij „kinders,
ik wacht van de week den schoolopziener en pas
opt dat er dan geen een z'en eigen verroert of
ik zal hem I" Wat was hij trotsch, als die
heeren hem bij 't heengaan dan een compliment
maakten over die volmaakte orde onder znlk eene
levendige bevolking!
Voor de in zijn oog besta leerlingen had hij
vaak een goed woord en een glimlach over,
zeggende bv.„die jongen zal een knappe veint
worrel" Uit deze koos hij zich weldra kweeke-
lingen en velen hebben aan hem hunne eerst*
opleiding tot onderwijzer te danken. Voor de
hardleerachen en on willigen was hij buitengewoon
streng en toonde dit doorgaans door ontevreden
blik, verschrikkelijke uitvallen en harde, diep
vernederende woorden als„jie komt nog an
jle galgel" en dergelijken»
het algemeen, en op hoogstens 50 kilogram voor
handelaars in dit artikel.
In het Bat. Hdbl. wordt het volgende staaltje
van zuinigheid van een onzer ministerieele depar
tementen bericht
„Hoe zuinigheid in den regel de wijsheid be
driegt, daarvan geeft het departement der marine
ons weder eens een curieus staaltje. Dezer dagen
zpn nl. ten behoeve van de marine een groot
aantal nieuwe uniformen te Batavia uit Neder
land ontvangendoch wat heeft men daar ge
daan Om bet volume dier goederen eenigszins
te verminderen en een paar dubbeltjes vracht te
bezuinigen heeft het marinedepartement in Neder
land zich voor grof geld een hydraulische pers
aangeschaft en daarmee de colli's in elkaar geperst
en wel zoo, dat de knoopen en tressen zulke
diepe voren in de kleeding hebben achtergelaten,
dat er thans dageljjks zeker wel voor twee
maanden lang acht kleermakers op 2 daags
in het magazjjn moeten worden te werk gesteld
om den rommel weer glad te strjjken".
HET TOONEEL.
Als van zelf dachten wp, en wjj zeker niet
alleen, Dinsdagavond, zittend in onzen Schouw
burg, terug aan vroeger jaren.
Tal van beroemdheden op tooneel gebied kwamen
ons voor den geestwij herinnerden ons mevrouw
Kleine-Gartman mej. Suze Sablairolles, Barbiers»
Morin, Albregt, Peters
En van die allen is nog over Morin, de man
van de eeuwige jeugd; vol ijver, vol vuur, vol
talent.
En dan Bamberg. Ook hp vormde een
schakel in dien keten van celebriteiten, die het
Amsterdamsche tooneel tot sieraad verstrekten.
Over Judels spreken wij niet. Hp heeft sedert
een paar jaar de rust genomen, die hij ten volle
verdiendehp verliet het vaandel, met roem
overladen, terwpl anderen nog volhouden, omdat
zp niet kunnen nalaten dien roem na te jagen.
De oude Bamberg, de „door en door fatsoenlijke
Bamberg" zooals Kössing hem in zijn levens
schets noemt, zal, al is hp 70 jaar, nog niet
spoedig kunnen scheiden van het tooneel. Daar
voor is hp te werkzaam, nog te verzot op de
toejuichingen van het publiek.
Maar toch, de natuur stelt hare eischen. Er
zal spoedig een tpd komen dat, al is de wil er
nog, de macht ontbreekten dan gunden wp hem
zoo gaarne ook de rust, die hem eerlpk toekomt.
Doch hierbp is een financieele kwestie betrokken.
Op tal van plaatsen heeft Bamberg, om dat be
zwaar uit den weg te ruimen een jubilé-voorstel-
ling gegevenen overal bpna waar hp optrad,
was de oogst voordeelig.
Of dit in Middelburg ook het geval geweest zal
zpn, betwpfelen wp. De opkomst van het publiek
was daarvoor niet groot genoeg.
Wp hadden zoo gaarne den Schouwburg vol
gezienen daaraan ontbrak nog veel.
Men ziet, dat zijn opvoeding-systeem meer op
vreesaaDjaging dan wel op zachtheid en liefde
gebaseerd was, geheel overeenkomstig zijn eigene
leermeesters en ook in overeenstemming met
den smaak van de meeste zijner gemeentenaren
en dit verklaart m. i. de groote door sommigen
als onverdiend beschouwde populariteitdie
Kwekkeboom zich al spoedig wist te verwerven
en later te behouden.
Hoe dit ook zijn moge, op weinige uitzonde
ringen na werd hij ook door de leerlingen
gevreesd geliefd en geëerd. Zooals ik daar
even zeide, was zijne schijnbare hardheid volmaakt
overeenkomstig die van Prinsen, met wien hij
ontzaglijk dweepte en dien hij zooveel mogelijk
in alles navolgde, zóo zelfs dat hij tot op 't laatst
zijns levens nog geen haarbreed afgeweken was
van diens leesleerwijze, trots de overtuigendste
vertoogen over en de verrassende resultaten van
de nieuwere methodes Bonman, De Haaf, Van
Wulfen e.
In weerwil van zijn tegenzin in veel, wat inp
derdaad beter bleek te wezen en zijn hardnekkig
vasthouden aan eenmaal opgevatte denkbeelden
moet het intusschen tot zijne eere gezegd worden,
dat hij het onderwijs en de opvoeding te Arne-
mniden (zonder te kort te doen aan de ver
diensten zijns voorgangers in diens besten
tpd)eene belangrijke schrede voorwaarts
bracht en dat de vergelijking met vroegere toe
standen alleszins in zpn voordeel moest uitvaden,
Steeds een goed voorbeeld gevende in werkzaam*
De voorstelling zelve droeg een eigenaardig
karakter.
Er werden drie stukjes opgevoerd, in twee waar
van Bamberg optrad in zpn fort, in het nu reeds
verouderde genre de Vaudeville. Om daarin succes
te behalen moet men de gaven van dezen ouden
acteur bezitten geest, opgewektheid, levendigheid
en goede mimiek.
Wie zal, hem ziende in Enqel en Duivel en De
Bloedzuigers van Ruyseh, gedacht hebben, dat het
een man van ruim zeventigjarigen leef tpd was,
die daar speelde?
Na de proeven der oude school typisch was
vooral het stukje van Ruyseh, zoo geheel in den
ouderwetscben geest als het werd gespeeld zagen
wp de nieuwe school weêrgegeven in het aardige
gelegenheids-kluchtspel, De Jubilaris, door den
heer J. H. Rössing voor den heer Bamberg ver
vaardigd.
Daarin spreidde de jubilaris zpn talenten als
tooneelspeler ten toondaarin werd zpn lof ver
kondigd en had hij gelegenheid van het publiek
afscheid te nemen. Daarin kon hij aan zpn vader
landslievend hart lucht geven door de bede aan
te heffen: Bescherm o Ged, bewaar den grond, op
bijzondere wpze voorgedragen, zooals dit couplet
van ons volkslied, als wij ons niet vergissen, door
Vrugt werd gezongen. Het maakte meer indruk, dan
wanneer het op gewone wpze wordt gezongen,
en het publiek, dat het staande aanhoorde, vroeg
eene herhaling, waaraan bereidwillig werd voldaan.
Het afscheid van het Middelburgsche publiek zal
Bamberg niet zwaar gevallen zpn. Daarvoor was
hp te weinig hier bekend. Maar toch zal hem
gebleken zpn dat ook het aanwezige publiek den
talentvollen ouden man een welgemeend vaarwel
toeriep. Deze of gene deed dit uit erkentelijkheid
voor vroegere doux souvenirs.
Zpn juhilé op zulk een leeftpd is eene zeldzaam
heid op tooneelgebied. Slechts eens in de laatste
honderd jaren kwam een dergelpk feit voor, en
wel 'op zekeren Van Duyne, eersten acteur aan
den Amsterdamschen schouwburg, die op 77jarigen
leeftpd zijn 60jarig jubilé vierde.
Moge Bamberg aan dit voor zijn leven gewich
tige en voor de tooneelwereld zeldzame feit aan
gename herinneringen met zich nemenen moge
vooral zpn rondreis aan het doel beantwoorden
Dat wenschen wp den ouden acteur van harte toe.
De jeugdige krachten, die hem terzp Btonden,
werkten met lust en niet zonder talent mee om het
geheel te doen slagen.
Te Leiden is in den ouderdom van 85 jaren
overleden de heer Hujjgens, gedurende een aantal
jaren leeraar in het handteekengn aan de kon.
mil. academie te Breda (ook tijdens de adelborsten
daar geplaatst waren). Vele officieren die in
huogeren of lageren rang hier te lande of in
Ned.-Indië dienende, genoten van hem onderricht.
heid, hulpvaardigheid en vriendelijkheid, eenvoudig
zelfs in zijne kleeding mag men het er voor
houden, dat Kwekkeboom, naast de pverige be
moeiingen van den vorigen en den tegenwoordigen
verdienstelijken burgemeester, niet alleen op
schoolgebied maar ook in andere opzichten, veel
heeft bijgedragen om de gemeente, hoewel lang
zaam, ie doen voortschrijden op de baan van
ontwikkeling en vooruitgang, blijkbaar, zoowel
uit het verbeterde gehalte der inwon rs als het
netter en welvarender aanzien, dat ieder thans
in 't oog valt.
Stond hij dus gunstig aangeteekend als school
meester, ook buiten die betrekking waardeerde
men hem hoog. Als koster en voorzanger bij de
hervormde gemeente was hp van zelf een getrouw
kerkganger, evenals de meeste zijner goedhartige
gemeentenaren. Eene streng afgebakende gods
dienstige of politieke kleur kon men nooit iu hem
bespeuren. Zonder openlijk partij te kiezen, be
treurde hij alleen de groote verdeeldheid op
beidei lei gebied, en telde hij zijne vrienden onder
allerlei staatkundige en godsdienstige richtingen.
In zijn hoedanigheid van koster zorgde hij voor
onberispelijke netheid van kerk en consistorie, het
zetten der stoven enz. en als voorlezer en voorzan
ger viel hij met zijne zware basstem ongemeen iu
den Bmaak der gemeente, die vooral prijs Btelde
op langzaam, teemerig en letterlijk lezen uit den
grooten Statenbijbel. Hij bekleedde later ook de
betrekking v»n ontvanger der diaconie en nog
later die van president-kerkvopgd, in welke
Beroepen te Colpnsplaat de heer P. Kerper te
Goedereede.
Men schrijft ons uit Ellewoutsdjjk
Door een viertal leden van den kerkeraad alhier
is tegen bun medelid en broeder A. Postmus
proces-verbaal opgemaakt omdat hp een door dit
armbestuur, met goedvinden van den voogd, in
de naburige gemeente Driewegen, besteed minder
jarig meisje uit de woning, waar dit kind besteed
was, heeft weggehaald en met zich heeft meêge-
voerd naar zjjne woning alhier en hardnekkig
blijft weigeren dit kind af te geven.
Geen wonder dat dit zaakje in deze kleine
gemeente veel opzien baart.
De heer J. Wieten, van Broek op Langendpk,
heeft voor het beroep naar de Herv. gemeente te
Axel, bedankt.
Uit Aalten wordt van 20 Maart aan de
Zutph. Cl gemeld.
De 14 huzaren met extra politieagenten ver
sterkten heden andermaal onze 40 hier ingekwar
tierde infanteristen; Des heeren Gangels erf werd
ook nu bewaakt, 's morgens prachtig 1 door 2
cavaleristen, 2 inlanteristen en 2 veldwachters,
's middags duf, door maar 2 veldwachters, 's Mor
gens en 's namiddags, na gewoon klokgelui, be
klom da. Soede de trappen, leidende tot het
verheven liggend kerkgebouw, dat hp gesloten
vond, omgeven door politie en militairen, die den
topgang ter kerke aan de weinige aanwezenden
beletten. De heer Gangel preekte in de school
met den Bijbel, waar maar 5 rp kg veldwachters
bp de deur op post stonden. Anders alles rustig
en kalm onder vreemd machtsvertoon ën onver
klaarbare bescherming.
Naar men aan de N. R. Cl meldt, moest
Zondagochtend jl. ds. Wartena, uit Amersfoort,
die te Bunschoten zou optreden, onverrichter zake
huiswaarts keeren, daar de „doleerende" predikant
dr. Van Goor den kansel reeds had beklommen.
De stoomtransportschoener De Schelde, van
het loodswezen te Vlissingen, is aangewezen om
dit jaar te assisteeren bp het opnemen der zeegaten.
Te Kats is een vierjarig meisje, dat zonder
opzicht in een stookhok geelde, met het vuur
in aanraking gekomen, waardoor hare kleederen
in vlam raakten. Bij tijds kwam hulp opdagen,
maar toch heeft de kleine hevige brandwonden
bekomen.
Uit Goes schrpft men ons:
Daar de homoepathie hier in Z.-Beveland en
vooral in Goes al meer en meer aanhangers vindt,
hebbeD de heeren B. Quist en W. S. Duvekot Cz.
velen belangstellenden eene uitnoodiging gezonden
ter vergadering op Vrpdagavond 25 dezer a. g.in
de bijz. school te houden teneinde mededeelingen
te doen op dit gebied en ter bespreking om hier
een Hom. arts te verkrijgen.
Dezer dagen bracht de heer Schilham van
's Heer Arendskerke te Heinkenszand een hollend
paard tot staan, door zich met de armen zwaaiend
laatste kwaliteit hij van veel ondervonden veiv
driet en Diet geringe geldelijke schade wist te
spreken; wat hem noodzaakte zich daaraan te
onttrekken. Jaren lang, tot aan 't einde zijner
loopbaan bad hij zich gewoon gemaakt tusschen
en ook na de schooltijden, een eindje pijp opste^
kende, de gemeente te doorwandelen en dan met
ieder, die hij ontmoette of zittende op stoepen
oi banken aantrof, een praatje te makeu over het
weer, de visscherij, de kinderen of iets auders.
Vaak ook bezocht hij zoowel zieke leerlingen
als hunne ouders en aanverwanten en toonde
met woord en daad, hoezeer hun lief en leed
hem ter harte ging. Deze handelwijze bezorgde
hem in hooge mate de volksgunst, vooral
als hij handelende optrad, wanneer de woe»
dende golven van den Oceaan mannen en
vaders aan hunne vaak talrijke gezinnen
ontrukten, met achterlating van weduwen en
weezen in de diepste ellende. Waar anderen
zich bepaalden tot beklag en gejammer, wist
Kwekkeboom, met krachtige medewerking van
den burgemeester en andere ingezetenen, de
harten in wijden kring te roeren en beurzen
te openen. Duizenden guldens werden hem meer
dan eens ter hand gesteld, om den ongel ukkigen
nageblevenen eene wekelijksche toelage te bezor
gen, alzoo dtn nood te leuigen en balsem in de
geslagen wonden te gieten. Geen verwondering
bare het ons, dat hem dikwijls in overvloedige
mate geschenken ten deel vielen van het beste
en edelste, wat de zee wekelijks oplevert-