N° 64.
13Ö6 Jaargang!
1887!
Donderdag
17 Maart.
i
Middelburg 16 Maart.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 8/m. franco 8.50.
Afzonderlijke nonamers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën 20 Cent per regelï
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels /1.50
iedere regel meer f 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
De besprekingen,
MIDDELBURGSCIIE COURANT.
Agenten te Vlieringen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Krniningen: F. van leb. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tliolen: W. A. van Neeuwenhuijzen.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger
Van heden af worden de tot uit. Maart
verschijnende nommers van ons blad gezonden aan
hendie zich tegen 1 April dbonneeren
gisteren in de Tweede kamer gevoerd, waren in
meer dan éen opzicht belangrijk,
In de eerste plaats omdat daaruit bleek hoe ook
bp de rechterzijde, omtrent de aanhangige voor
stellen verdeeldheid heerscht.
De heeren Kolkman, Reekers en Van der Biesen
verklaarden n. 1. hunne instemming met de
regeeringevoorstellen. De verlammende toestand,
die heeft geheerscht, toen de kamer op het doode
punt stond, was, volgens eerstgenoemde, een ge
volg van het bestaande kiesstelsel, en daarom
ook wjjziging dringend noodig.
Eigenaardig dat bij zjjne bespreking van den
door de regeeting gestelden maatstaf de heer
Kolkman juist hetzelfde sprak, wat wjj dien dag
schreven over de uitspraak van het volk na de
eerste behandeling der voorstellen.
Hjj stelde voorop dat bp geen mogelijkheid in
de grondwet wil neerleggen om het algemeen
stemrecht in te voeren, ook in de toekomst, maar
als men er op let, dat 40 jaren lang niets is ge
daan in de richting van uitbreiding, dan zjj men
niet te vreesachtig voor een al te voortvarende
uitbreiding in de naaste toekomst.
De heer Kolkman heeft voldoende vertrouwen
in de vaderlandsliefde, de bezadigdheid, de kennis,
het doorzicht van den gewonen wetgever, die uit
de addit. artt. zal worden in 't leven geroepen.
Alleen voor 't invoeren van algemeen stemrecht
verlangt hp nader overleg tusschen kiezers en
gekozenent de natie spreke zich, als 'top den
laatsten stap aankomt, nog eens uit.
Hjj betoogde verder, dat in het voorstel der
regeering algemeen stemrecht uitgesloten is; de
regeering heeft dit trouwens uitdrukkelijk ver
klaard. Komt er echter een amendement om dat
stemrecht nog zekerder uit te sluiten hp zal
zpn Btem daaraan geven. Maar vrees voor de
toekomst heeft hij niet; op den bodem van elk
Nederlandech hart ligt, volgens hem, een gods
dienstig gevoel, vooral in de mindere klassen en
de gevaarlijke elementen, die daartegenover staan,
worden door de meerderheid ver overschaduwd.
Aan de kamer is 't om door meerdere aanraking
en voeling met het volk, in de sociale nooden des
volks te voorzien, en daardoor zullen de nadoelen
van de minder goede elementen worden vernietigd
en de kamer zal door een uitgebreider stemrecht
de wenschen des volks nog beter leeren kennen.
Niet in de openbaring der gevaarlijke elementen
ligt het kwaad, maar in het bestaan daarvan,
In denzeltden geest spraken de heeren Reekers
en Yan der Biesen, De eerste zal zpn stem geven
aan de voorstellen der reg-, zooals ze in onderling
verband luiden maar dit niet doen aan amende
menten, die de aanneming der voorstellen zelfs
voor de voorstanders niet mogeljjk maken. Maar
hp herinnert de reg. en de linkerzijde aan 't woord
Van den heer De Beaufort, dat een grondwet niet
door de eene aan de andere partjj moet worden
opgedrongen; men kan een partpwet op 1»lezing
doen aannemen, niet tot wet verheffen en op hen
die slechts partjjoogmerken willen dienen, zal de
verantwoordelijkheid rusten voor 't doen voort
duren van den bes taanden, ellendigen politieken
toestand.
In de tweede plaats waren de besprekingen
belangrijk om hetgeen de heer Heldt, als voor
stander van het algemeen stemrecht, sprak. Diep
in de kwestie drong hjj niet door, omdat na naar
eene pmctische oplossing van het kiesrecht-vraag
stuk moet worden gestreefd.
Hjj meent, dat 't kiesrecht als natuurrecht niet
is bestreden; maar hp wil 't niet als zoodanig,
doch als burgerrecht verdedigen, Yooral omdat
in ons land, waar wjj hebben een constitutioneels
regeering, de regeering van „belanghebbenden,''
geljjk prof. Bups 't heett genoemd, 't algemeen
kiesrecht als burgerrecht niet te miskennen is.
Waar het staatsburgerschap wordt erkend, zegt
prof. Pekelharing, daar kan de regeering niet
buiten de medewerking des volks worden uit
geoefend.
Alle belanghebbenden moeten tot medewerking
o&n de regeering worden toegelaten in den consti-
tutionneeieu regeeringsvorm; dat is hun recht,
ffen goad ai» Jt recht op bescherming van goédoren
en personen, even goed als de plicht om in de
staatslasten bjj te dragen naar vermogen en om
de wapens voor de veiligheid des lands te dragen-
Dat recht mag niet langer worden ontkend.
Allen moeten kunnen medewerken tot aanwij
zing der personen, die namens 't volk de wetgeving
beheerschen. Dat vordert 't belang des lande. In
ons regeeringsstelsel staat naast den koning 't
volk, het volk als geheel, éen en ondeelbaar. De
koning wikt, de staten-generaal beschikken
maar de staten-generaal zpn athankelpk van de
kiezers deze geven de richting der staten-gene
raal aan, het kiesrecht is een onderwerp van
strpd, waarin reg. en kroon geen partp zpn; zij
staan er boven het geldt hier een strpd tusBchon
de burgers onderling. Zoo is de theorie.
Maar er is een practpk en deze vordert dat er
uitzonderingen zpn op den regel van algemeen
stemrecht. Doch de heer Heldt verlangt dat de
uitzonderingen geen inbreuk maken op 't beginsel,
dat allen die als burgers voor zich en de hunnen
arbeiden, onverschillig of ze bezittenden of. niet»
bezittenden zpn, kiezers moeten zjjn. Alleen zp
die nog beweren, dat 't belang van den burger
van het bezit afhangt, kunnen instemmen met
een klasBenkiesrecht. De Sneeker afgevaardigde
nam die gelegenheid tevens te baat om op te
komen tegen hetgeen de heer Brouwers in de
kamer heeft gesproken van volksmisleiders en
opruiers. Hjj werpt dat verwjjt verre van zich;
hp heeft zich niet opgewerkt tot een zetel in de
kamer, maar is er ingebracht door een groot aantal
kiezers, die hem zeker niet als volksmisleider
beschouwden.
Het is volgens den heer Heldt zeker een dwaling
te meenen, dat alle maatschappelijke kwaen door
't alg. stemrecht zullen worden overwonnen het
is dan ook een dwaling de voorstanders daarvan
te vereenzelvigen met de sociaal-democraten, die
algemeen stemrecht verlangen als middel om hun
doel te bereiken, die namelpk willen opheffing van
het bezit en omverwerping van bestaande maat
schappelijke verhoudingen.
De arbeidende stand verlangt dit niet, Heldt
en zpn geestverwanten vragen alleen algemeen
kiesrecht, omdat zp als burgers belang hebben bp
de uitoefening van dat recht; omdat zij alleen
economische hervormingen verwachten van een
regeering en een kamer, ook met hun medewer
king gekozen; een vertegenwoordiging, die een
spiegel is van de geheele natie.
Ten slotte herinnerde bp aan andere landen,
waar het algemeen stemrecht bestaat, en ver
klaarde hjj zich natuurljjk tegen het door de
regeering voorgestelde art. 80.
Na hem sprak o. a. nog de heer Yan Diggelen.
Deze, geen voorstander van algemeen stemrecht,
plaatste zich steeds op het door ons aangenomen
standpunt. Ook volgens hem moet de gewone
wetgever vrjj bljjven in 't stellen van meerdere
eischtn. Dat verlangen naar waarborgen voor de
toekomst bewjjst, volgens hem, wantrouwen in de
toekomstige kiezersmen moet echter vertrouwen
stellen in den toekomatigen wetgever; het stelsel
der voormalige conservatieve partjj steunde op
zulk wantrouwen en heeft te lang de noodige
verbeteringen ons onthouden. Hjj zou aanneming
van art. 80 betreuren; het kiesrecht moet in
Nederland kunnen worden verkregen, afge
scheiden van allen financieelen maatstaf.
In de derde praats verdient de rede yan den
minister Heemskerk de aandacht. Bjj de verde
diging zjjner voorstellen wees hjj erop, dat deze
zpn in den geest der kamermeerderheid. Tegen
over den heer Lambrechts verdedigde hp het doen
wegvallen run den belustingcensusde rede van
den heer Heldt gaf hem aanleiding zich erin te
verheugen, dat de regeering niet van invoering
van algemeen stemrecht wilde weten; aan dat
stelsel zpn toch veel inconsequentiën verbonden;
het regelt zich niet naar het bezit maar naar den
leeltjjd; het sluit b. y. de vrouwen uit, en de
minister was bpzonder galant door daar ujj te voegen;
„alsof de vrouwen de zaken niet beter behandelen
en begrjjpen dan de mannen," Hare uitsluiting
begreep hjj dus niet.
Maar de heer Heldt verlangt ook die uitslui
tingen, welke het algemeen belang vordert, en dan
is hjj 't met de regeeting bjjna eens. Zp wil niet
anuers, In 1798 heelt men t algemeen stemrecht
ingevoerd en in 1801 zag men m, dat t een groote
fout was geweest om het kiesrecht te geven aan
hen, die niets hadden te verliezenmen heett toen
een beperking van gegoedheid aangenomen.
Wat 't buitenland betreft, het voorbeeld van
Duitsehland, Frankrjjk en Zwitserland bewjjst, dat
men niet tot anarchie met 't stelsel behoelt te
vervallen,
Toch zp men voorzichtig; want het algemeen
stemrecht heelt aan Frankrjjk de overdreven de
mocratie; maar ook 't overdreven Cesarisme
gegeven. Wat Zwitserland betreft, wjjst de min.
erop, dat dit een land is, waarvan de bewoners
van oudsher gewoon waren elkander over de
gsmótnsehappeljjke belangen te raadplegen de
groote steden en groote iortuinen waren er langen
tjjd uitzondering de inwoners genoten als 't ware
allen een matigen welstand. Daarop was de
constitutie dan ook gegrond. Wat Duitsehland
betrelt, wjjst de min, erop, uat de afgevaardigden
op eigen kosten hun functiën vervullennaast den
rijksdag staat daar ook de bomisraau als waar
borg tegen 't alg. stemrecht.
Maar er is meer dat tot waarschuwing strekt.
In Frankrjjk is door algemeen stemrecht tot lid
der kamer gekozen een man, die tweemalen een
schandeljjk misdrjjt gepleegd had, en een ander,
die wegens vervalsching van levensmiddelen was
veroordeeld.
Den Nederl. werkman draagt de min. een goed
hart toe, men moet echter den werkman geen
kiesrecht willen geven, omdat hjj werkman is.
De min. maakt er den heer Heldt geen verwpt
van, dat bjj speciaal de belangen van dien stand
voorstaattoch moest hjj dien spr. een verwjjt
doen. Hjj sprak van 't hard werken van di n
werkman, terwjjl de aandeelhouders met de winsten
gaan strpken. Men wachte zich toch in 's hemels
naam met zulke dingen in de katuer te z, ggen
want men verwoest er de belangen van werkgever
en werkman door. Want hoe komen de njj ver
heid sondernemingen tot stand Door 't kapitaal;
er is dan wei eenige kans op winst, maar 9 van
de 10 gevallen ziet men er niets van. Toch moet
't kapitaal, dat er niet is om er goed van te
leven, bljjven vloeien voor de belangen van den
arbeid. Maar dan zp men voorzichtig in zpn
uitingen.
Tegenover de bezwaren van hen, die geen
onbepaalde tegenstandera van 't ontwerp zpn,
merkte de min. op dat de bedoeling der reg. met
art. 80 is geweest een elastieke bepaling te maken,
rekbaar naar de omstandigheden. Men aan daarom
niet zeggen, dat er geen maatstaf isue maatstaf
van toelating is onbepaald, die van uitsluiting
absoluut. De welstand kan afdalen tot aan beaeehng.
Aldus sprak de premier volgens het verslag
in het Vad., dat wjj tot grondslag namen van
deze bescnouwing.
De Arnk. Ct kan zich niet vereenigen met het
idee om den kiezer eigenhandig aan net stembu
reau zjjn briefje te doen invullen. „In theorie mag,
zegt het blad, daar veel voor zpn, in de practpk
zal het nogal bezwaar opleveren. De kiezers zpn
met allen even vlug met ae pen, en als zij drie,
vier, ja acht namen móeten opschrpven, zullen ue
zittingen van een stembureau bezwaaripk in den
tpd kunnen afloupen, die daarvoor thans Destemd is.
Is het denkoeetd om ze in het lokaal gelegen
heid te geven tot schrpven, terwijl anderen stem
men, waar zal men dan plaats voor hen vinden
Men denke slechts aan de laatste verkiezingen te
Arnhem, toen men man aan man stond, n»uwelpks
ruim genoeg om zjjn biljet uit den zak te halen."
Ons dunkt dit zpn bezwaren in de lucht.
De groote vraag isschenkt zulk een regeling
zooveel mogeljjk waaroorg uat de kiezor
zelfstandig zjjn stem uitorengt; en tevens bewps
uat hjj zoo ontwikkeld is, dat hp schrpven kau?
Zoo ja, dan is het overige slechts een kwestie
van uitvoering. Men kan des noods in een lokaal
aan een tiental ol meer kiezers, elk in een afge
sloten hokje, zooals op de telegraafkantoren,
gelegenheid geven hun biljet in te vullen.
Dn Uat er acht namen moeten worden ingevuld
behoort toch ook tot Ue zeldzaamheden.
Bp overgaug naar het leger in Oost-Indië wordt
aan de korporaals en soldaten eene premie toe
gestaan van 300,
Het zal dus niemand verwonderen dat voor een
verhooging van 30 voor een korporaal en ƒ20
voor een soldaat geen lieiheboers gevonden worden
om zich voor Weut-Iudië te verbinden.
Naar wp vernemen moeten dan ook bjj het
leger geen militairen aangetroffen zpn, die zich
voor de gevraagde vacaturen te Curajao hebben
veruonden,
Het hoofdbestuur van den Ned. bond voor
algemeen kies- en stemrecht heeft aan de Tweede
kamer een adres gezonden, waarin het te kennen
geelt dat het, naar aanleiding van de aanhangige
grond wetsherziening, zieh de vraag stelde, wat
kan gedaan worden om de kamer de overtuiging
te schenken, dat een, zeer groot deel yan het
Nederlandsche volk de invoering van het algemeen
kiesrecht verlangt, en dat die invoering bovendien
bevorderlijk zal zpn aan de rust eu de welvaart
des lands;
dat die vraag „Wat te doen des te moeiljjker
werd, naar gelang bet bezwaarlijker werd,- reeds
nu uitvoering te geven aan een besluit der alge-
meene vergadering van den Bond, om door middel
van eene groote demonstratie te Amsterdam uiting
te geven aan den volkawensch. De ongeregeld
heden van den laatsten tpd toch, weerhouden het
bestuur de verantwoordelijkheid te dragen van
een dergeljjke volks betooging, die zeer zeker van
grooten omvang zoude zjjn, omdat de beweging
ten gunste van het algemeen kiesrecht sinds de
laatste demonstraties te Amsterdam en 's Gra-
venhage weder zeer aanmerkelijk is vooruitgegaan j
dat, hoewel deze demonstratie dus voorloopig
wordt uitgesteld, het toch zeker bjj de beraad
slagingen en besluiten der kamer een punt van
overweging zal uitmaken, te weten, wat door den
Bond zou kunnen gedaan worden, en boe dit
blijk geelt van een zeer krachtig en duideljjk uit
gedrukt verlangen des volks, ten gunste van het
algemeen kiesrecht;
het bestuur vermeende daarom de aandacht vaa
de kamer door middel van een schrijven op ver
melde omstandigheid te moeten vestigen, in de
verwachting üat hare leden, hoewel niet door het
geheele Nederlandsche volk tot vertegenwoordigers
van dat volk gekozen, toch rechtsgevoel genoeg
bezitten om den billjjken en rechtvaardigen eisch
te bevredigen, dat in een goed geordenden staat
het geljjk reeht voor allen moet worden gehuldigd
en toegepast.
Omtrent de portefeuille, die van wege het
Kunstnpverheidmuseum te Haarlem ter beschik
king is gesteld van het departement Middelburg
der Maatschappij tot bevordering van Nyuerheid tot
het houden eener tentoonstelling, die blpkens
achterstaande advertentie op Vrpdag en Zaterdag
a. in de groote zaal van het Schuttershof zal plaats
hebben, meldt men ons de volgende bijzonder
heden.
Uit het in de kunstgeschiedenis belangrjjke tjjd»
perk. der renaissance bevinden zich daarin een veers
tigtal kartons met voorstellingen, ontleend aan de
Herleving der kunst m Italië, Duitsehland, Holland en
Vlaanderen, waardoor de kenmerkende eigen
schappen uier verschillende kunstrichtingen dui
deljjk in het oog vallen.
Pracntig weêrgegeven zpn de onovertroffen
„loggia's" van Ralael, de beroemde Sixtjjnsehö
kapel en andere kunstwerken der groote Italiaan
se Ue meesters.
Ue glasschilderkunst, die thans weer met ge
lukkig gevolg worut uitgeoefend, is door zes platen
naar oude motieven In schitterenden kleurendruk
Vertegenwoordigd.
Gooelins van het edelste water naar teekenia»
gen van Le Brun, Watieau en andere meesters;
vormen hier eene belangwekkende serie, waaraart
zich waaruig aansluiten de bronzen uit Versailles
en het Louvre (in heliogravure,) de zilverwerken
en de gesmeed ijzeren voorwerpen uit vroegere
tjjden.
In het vlakornament der Italiaansche tegel
vindt men een onuitputtelijke bron van gegevens
in ijjn en kleur voor deze wpze van versiering;
die weder met veel succes wordt beoefend en
toegepast. Eene goede Deuandeling van decoratief
schilderwerk ia onze huizen levert üikweri groote
moeilijkheden op. Uitstekende voorbeelden geven
in deze verzameling eene gezonde oplossing, waar
door het koude en ongezellige onzer vestibulen
en andere onuerdeelen van de woning wordt
weggenomen en in eene behagelijke, rustige
omgeving wordt herschapen.
Niet het minst aantreakeljjk en wjj hebbes
hier vooral onze dames op het oog, zpn de
verschillende kameruirichtingeu en meubels. Op
uitstekenue wpze in teekeniug gebracht, vindt men
uaaronder zoowel de eenvuuuigste slaapkamers
als ue rijkste boudoirs en de weelderigste salons;
allen uitmuntende door eene smaakvolle rang
schikking der meubels en eene daarbjj passende
omgeving van schilderijen, sieraden en bieemeni
Met dit korte overzient wenscben wjj alleen té
wpzeu op het belangrpke dezer tentoonstelling;
eene aldaling in bjjzonaerheden ware misschien
wel wenacheijjk, doen zou te groote ruimte in
nemen en hoewel van geheel anderen aard dan
de aquarellenverzameling uie morgen (Donderdag/
ter bezichtiging worat gesteld, bevat zp zóóveel
schoons en leerzaams, dat wp een bezoek ten zeerste
aanrauen. Wp hopen ook, dat de goedkoops
gelegenheid, op Zaterdag avond voor den werkmaU
gesteld, door uezen z.u worden gewaardeerd.
