N°
130® Jaargang?
1887.
Dinsdag
22 Februari.
Middelburg 21 Februari.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 8/m. franco 3.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën 20 Cent per regels
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels 1.50
iedere regel meer f 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL.
GEMEENTERAAD.
MÜLTATÜLI.
1820—1887.
De Feestviering.
MIDDELBURGSCHE
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van der peijl,te Zierikzee: A. C. de Mooij, te TholenW. A. van Nietjwenhuijzen.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parys en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dahbe Cie., John F. Jones, opvolger
De burgemeester van Middelburg maakt bekend,
dat op Woensdag den 23 Februari 1887, des na
middags te drie uren, eene openbare zitting
van den gemeenteraad zal plaats hebben.
Middelburg, den 21en Februari 1887.
De burgemeester voornoemd,
F. ERMERINS, L. B.
Uit Nieder-Ingelheim komt de droeve tijding,
dat Eduard Douwes Dekker op 67jarigen leeftijd,
is overleden.
Weinige maanden na elkander verloren wtj in
1886 onze groote romancière, mevrouw Bosboom
Toussaint en onzen schitterenden Busken Huët
en nu reeds, geen jaar na dien MultatuliIn
deze nieuwe smart mengt 2ich wederom bitter
zelfverwijtNederland liet een barer grootste
zonen half vergeten en schandelijk miskend in een
vreemd land eenzaam sterven, wantons vaderland
schijnt zijn groote mannen niet langer te kunnen
eeren maar hen met spot en schande in den
vreemde te drijven.
Begrepen Multatuli's landgenooten het aandoen
lijke, het verheffende, het natuurlijke en het on-
gedwoDgene in zijn werken niet Hadden zij bet
oor gesloten voor het eenvoudige, het waarachtig
ware, dat hij hun voorhield O neen, velen
bespotten en belasterden hem, omdat hij met zoo
welsprekende scherpte hun baatzucht, huu klein
heid schetste, maar anderen vereerden en be wou
derden zijn kracht, zijn talent, zijn oprechtheid,
doch wat vermocht dit handjevol tegen de
Slijmeringen en Droogstoppels, die niets onbeproefd
lieten om de door hem geschilderde zoo „bekla
genswaardige slachtoffers hunner lamlendigheid en
baatzucht" ia hun onderdrukking te laten voort
leven en met deze rampzaligen hem, dia hen uit
hun ellende wilde verheffen, met smaad over
laadden
Met groote maar begrijpelijke bitterheid schreef
Busken Huët„Multatuli's ongeluk, indien men
het zoo noemen wil want personen die het
kunnen weten zeggen mij dat hg in zijn Wiesba-
denschs afzondering een gelukkig leven leidt
zijn geluk of ongeluk is geweest Nederlander te
zijn en stijl te hebben."
„Stijl roept Multatuli uit bij zijn schets van
Max Havelaar, den held van dat meesterlijk plei
dooi, „dat een rilling door den roofstaat liet
gaan", „stjjl Wat heeft zijn stijl den armen
Havelaar gebaat? Hij vertaalde zijn tranen niet
iu gegrijnshij spotte niethij zocht niet te
treffen door bontheid van kleur, of door de grap
pen van den uitroeper voor de kermistent, wat
heeft het hem gebaat
„Weg met gemoedelijke taall weg met zacht
heid, rondborstigheid, eenvoud en gevoel. Stijl!
hij had s t ij 1hij had te veel ziel om zijn
gedachten te verdrinken in de Ik-heb-ue-eers- en
de edeigt strengheden en de eerbiedige in over
weging gevingen, die den wellust uitmaakten der
kleine wereld, waarin hjj zich bewoog. Als hij
schreef doordrong u iets bij het lezen, dat u be-
begrijpen deed, hoe er Wolken dreven by dat
onweder, en dat ge niet het gerommel hourdet
van een blikkentrommel-donder. Als hij vuur
sloeg uit zijn denkbeelden, voelde men de hitte
van het vnur, tenzij men geboren commies was
of gouverneur-generaal, of schrijver van het
walgelijkst verslag over rustige rust."
Eau een andere peu beier Multatuli's karakter
als schrijver en me >sch schetsen, dan hij het hier
zelf zijn Max Havelaar doet
Over zijn leven, hoe rijk voor hem zelf ook aan
diepe teleurstelling en tegenspoed, is weinig
bekend. Den 2»n Maart 1S20 te Amsterdam gebo
ren, is Eduard Donwes Dekker in Juni 1838 naar
Java vertrokken, waar hij te Batavia als klerk
bij de Algemeene Rekenkamer werd aangesteld.
In 1842 tot kontroleur 2e klasse voor den dienst
der Westkust van Sumatra beiioemd, werd hij te
Natal aangesteld. Van dit tijdstip af wordt hij
herhaaldelijk verplaatst, tot wij hem iu Januari
1856 als assistent-resident in Bantam, afdeeling
Lebak terug vinden. Zes weken later vraagt hij
JJu ontslag uit 'e lands dienst en keest bi} naai
Europa terug. In den Max Havelaar zette hij
de redenen uiteen, welke hem bewogen zijne
betrekking neer te leggen. In zijn vaderland
vond hij geen voldoening voor zijn opoffering
Sedert jaren woonde hij in Duitschland, eerst in
Wiesbaden, later in Nieder-Ingelheim. Welk een
tijdpeik van innig zieleleed ligt in deze dorre
opsomming van jaartallen, tusschen den 2ec Maart
1820 en den 19 Februari 1887
Op iedere bladzijde welke Douwes Dekker
schreef schitteren de paarlen van zijn gemoed,
de diamanten van zijn geest. Zijn buodels Ideeën,
zijn Vorstenschool, zijn Minnebrieven, zijn Versprei
de stukken enz. enz. zijn gemeengoed van allen
geworden, die bekrompenheid en klein burgerlijke
aanmatiging en vooroordeel met hun ganscbe
ziel verachten; Multatuli haatte geen geloot en
geen godsdienst op zich zelf zijn roomsch-
katholieke priester Jansen getuigt het, maar hij
haatte met kracht en minachtte alle scheinheilige,
schijn-geloovige verdorvenheid der ziel; daartegen
streed hij, de oorspronkelijke denker, de hemel
bestormer.
Behalve zijn onvoltooide Woutergeschiedenis, het
modern klein burgerlijk epos, heeft geen werk
zooveel lezers gevonden als de Max Havelaar.
Heeft dit geschrift van beteukenis grootse ha
hervormingen uitgewerkt Neen, maar indirect
heeft het vruchten gedragende dommelanrs zijn
wakker geschud en waaneer zij niet opnieuw
inslapen de tijdsomstandigheden wijzen er
echter niet naar dan zullen de beginselen door
Multatuli voorgestaan eenmaal in ons Indisch
bestuur zegevieren, omdat zij goed, omdat zij
rechtvaardig zijn.
En vraagt iemand waarom treuren velen in
Nederland
Wij geven hem ten antwoord, wat Max
Havelaar tot de hoofden van Lebak zeide„daar
is een mensch gestorven."
„Wie teas de man die gestorven is?" En men
zal zeggen
„Hij was goed en rechtvaardig
Uit Middelburg werd door eenige vrienden en
vereerders van Multatuli eeu krans naar Nieder-
Ingelheim gezonden.
De meeste katholieke en anti-revolutionnaire
bladen, o. a. De lijd en de Noord Brabanter,
trekken partjj voor dr Schaepman tegen de
heereu Brouwers en Van Baar.
De Standaard ziet in het gebeurde Duitschen
invloed, en scbrjjft
»Nu men in Duitschland Windthorst wel aandorst,
moest hier ook Schaepman het ontgelden
Intu8schen zal deze overloopende bitterheid
kwaljjk als cement by het ljjmen van art. 194
dienst kunnen doen.
De kansen op slagen der grondwetsherziening,
tenzjj men op art. 76 ga, zjjn door deze brouillerie
merkelijk verminderd".
Aan kapt. S. Brouwer jr., thans kommandant
van de mailboot Willem Prins van Oranje, is
het kommando opgedragen van de eerste dagboot
der Btoomvaart-maatschappjj Zeeland, de Duitsch
land, nl. In zjjne plaats is getreden de eerste
officier van de Prinses Marie, de heer Bol.
Door den heer dr. Carsten, waarnemend inspec
teur van het geneeskundig staatstoezicht in Zeeland,
is heden opnieuw een bezoek aan Goes gebracht,
teneinde een onderzoek in te stellen naar de
meergemelde ziekte.
Thans zjjn door een der doctoren, den heer A. Ise-
bree Motns, bij eene ljjderes uit den voorarm drie
exemplaren van trichine te voorschijn gehaald,
zoodat nu met zekerheid kan geconstateerd wor.
den dat in de trichine de oorzaak der ziekte
gelegen is.
Er zullen door het bureau van scheikundige
onderzoekingen te Middelburg eenige monsters
vleesch van slagers uit Goes worden onderzocht.
Een blijkbaar jong en levenslustig officier schrijft
uit Kotta Ranja aan de Soer. Ct.
Als men te Soerabaja het nieuws hoort, dat de
verliefde luitenant A. of de pretmaker B. naar
Atjeh overgeplaatst is, dan komt deze van allo
kanten eene condoleantie tegemoet. Maar waarljjk,
het is geen regel, dat een verliefd luitenant kort
na zjjne komst te Atjeh gewond wordt, evenmin
als een Rigasquaestie regel mag zjjn.
Overigens is het te Atjeh zoo kwaad niet,
daargelaten dat ge financieel vooruitgaat.
Aan genoegens ontbreekt het den pretmakers
bier niet, Dansen naai hartelust, dames genoeg
jongedames wel niet veel, maar er zjjn er met kopjes,
zooals ge ze te Soerabaja zelden ontmoeten zult.
Buiten de genoegens, die men op bals vindt,
zijn er hier nog vele andere, die den tjji te Atjeh
•^"•nrjpjfeelgk korten tjjd. Jammer intusschen. dat
de detacheering van den eersten luitenant Matthes
bjj het Nederlandsche leger hieraan spoedig een
eind maken zalin zjjn werkkring een flink offi
cier, noemt men hem buiten dienst »den" man
van Atjeh, omdat hjj bjj iedereen evenzeer gezien
is. Geen wonder, dat hjj door zijne chefs op de
handen gedragen wordt en bjj de dames een
streepje voor heeft.
Door zijne benoeming tot kolonel en gouverneur
van Atjeh heeft de overste Van Tejjn een vermeer
dering van maandelijksch traktement bekomen van
p. m. ƒ1400, en zich na twee jaren tijds een
pensioen verzekerd van ƒ6000. (B. H.)
Ter aanvulling van het verslag omtrent het
in onze gemeente gebeurde meldeu wij nog ten
opzichte van de feestviering in de kazerne het
volgende
De morgen van den 19en ving daar aan met
het door de vereenigde tamboers en hoornblazers
doen slaan en blazen van de reveille, en het ont
slaan van alle gestraften.
Om 9£ uur werden door den majoor Van Nou-
huijs, in tegenwoordigheid der kapiteins, de be
looningen ƒ100) a<.n de onderwijzers en leer
lingen in de verschillende vakken uitgereikt,
alsmede de brevetten aan de meesters en prevöts
in de schermkunst.
Na de parade werd aau den troep koffie, boter
en kaas uitgereikt.
Door de zorg van de commissie der cantine
kregen de korporaals en minderen eenig geld,
sigaren en extra middageten.
Door den majoor Van Nouhuijs werden allen in
de gelegenheid gesteld om aan de feestviering
deel te nemen, door het verleenen van permissie
v<5ór uen geheelen nacht.
De versiering en verlichting der kazerne was
opgedragen aan kap. Van Dorth, luit.-aiij adant
Breeman en met de uitvoering was belast de ser
geant H. T. R. Cuijpers, die zich zeer verdienstelijk
heett gemaakt, ook door de versiering van 't
Schuttersboflokaal.
Goes was natuurlijk niet minder in feestdos
Des morgens had in de Chr. gereformeerde kerk
een bidstond plaats terwijl bij de ontvangst van
het harmontegezelschap Constantia uit Borgerhout
aan het station een talrjjke menigte tegenwoordig
was. Na het spelen van het volkslied begaf men
zich naar de Markt.
Te 10 uren hal de optocht der leerlingen van
de lagere scholen ongeveer 900 in getal
plaats. Vele banieren ga»en levendigheid aan
den stoeten vooral die der weezen, waarop
stond Hulde van de Goesche toeezen, muntte uit.
Met muziek trok men de voornaamste straten
door; men bracht een ovatie aan den voorzitter
der feestcommissie, den heer Z. D. v. d. Bilt La
Motthe, die een kort woord tot de kinderen richtte.
Te 11 uren keerde men in de scholen terug, waar
den deelnemers een zakje lekkers werd aangeboden.
De parade der dd. schutterjj werd, niettegen
staande de commandant ongesteld was, bjjgewoond
door den heer M. J. Soutendam, die de man
schappen inspecteerde en zjjn mede-oudstrjjders
een tiental waren er tegenwoordig, onder wie
6 uit Goes en 4 van buiten de gemeente toe
sprak.
Te half éen uur was de Groote kerk overvol
en werd door den heer R. A. S. Piccardt een
feestrede gehouden.
Hierin werd natuurlijk herinnerd aan de regee
ring van Willem III en het feit van den dag
terwjjl ten slotte door den begaafden redenaar
er op gewezen werd, dat een heilige band volk
en dynastie samen moet binden.
Na- afloop daarvan had de uitvoering der feest
cantate van Fiore della Neve, muziek van C.
Coenen, plaats. Zjj slaagde zeer goed vooral de
baryton-solo van den heer G. H, Kakebeeke vol
deed uitstekend.
De voorzitter der feestcommissie dankte den
heer C. Samans, die de directie van dit moeiljjk
werk op zich genomen had, en allen die hadden
meegewerkt aaD het welslagen van dit voorname
nommer van het programma Den dames, die den
zang hadden geaccompagneerd, werd elk een
bouquet aangeboden.
Met het zingen, door al de aanwezigen, van
twee coupletten van het volkslied eindigde deze
plechtigheid.
Onder eene zonneschijntje stelde de optocht zich
in beweging. Hjj was zeer net.
Vooral de voorstelling van het doel der Veree-
niging voor Volksvermaken, weergegeven door
gecostumeerde personen, Melpomene, Terpsichore,
St. Nikolaas, Orpheus en Apotlo voorstellende en
gezeten in een gedecoreerden wagen, trok, zoo
wel als de veraietde wagen der stoommeeltabnek,
de boot met schippersgezellen, de triomfwagen
met leden der vereeniging Hercules iu oostuum,
het meest de Aandacht,
In den stoet merkte men nog een zotskap op
in Oranje getooid en op een ezel gezeten.
Des avonds werd in de Prins van Oranje door
de sociëteit de Unie een soirée gegeven door de
zangvereeniging Excelsior en de gymnastiek-ver-
eeniging Hercules-, zjj werd geopend door het mu
ziekkorps de Hoop uit Ossendrecht. De zangver
eeniging voerde een 9 tal nummers uitalle
toepasselijke liederen voorden feestdag, die werden
afgewisseld door 5 nummers der gymnastiek-ver-
eeniging en 2 tableau's vivants, te wetenDe
Germaansche Priesteressen of de Profede van
Vetlada en De 1 oëzie met de zeven Kunsten. Aan
de beide dames, die aan de tableau's hadden
meegewerkt, werd een bouquet aangeboden, den
beiden vereenigingen als aandenken een verguld
zilveren medaille, waarop aan de eene zijde ge
graveerd staat70"® verjaardag van Z. M. Willem
III 19 Febr. 1817—1887 en aan de keerzjjde
Zangvereeniging Excelsior, Hercules, Sociëteit de
Unie.
De zangvereeniging zong als slotnummer het
volkslied, waarbjj het publiek een transparant te
zien kreeg, voorstellende een portret van den koning
en door een vlaggcn-trophee omgeven. Het dave
rend applaus van het in grooten getale aanwezige
publiek bewees wel zjjne ingenomenheid met dit
laatste nommer, terwijl bet volkslied door allen
werd herhaald. Een geanimeerd bal besloot de
soirée.
In de sociëteit Van Ongenuchten Vrij gaf de
Vereeniging voor Volksvermaken eeD soirée die
door de muziek van Borgerhout werd geopend.
De heeren Z. D. van der Bilt La Motthe en M.
C. J. Pilaar voerden 2 fragmenten uit het drama
Joan Woutersz. door H. J. Schimmel op.
De rederijkerskamer Eloquen'ia gaf 2 bljjspelen
te zien, nl. Op het Postkantoor door G. Kei
ler, bljjspel in een bedrjjf, en Dat heeft mijn
commensaal gedaan, blüspel in 3 bedrjjven door
J. H. Jansen.
Het publiek, dat ook daar in grooten getale
aanwezig was, was niet minder gul met zjjn bij
valsbetuigingen en ook daar besloot een geani
meerd bal de feeBtelykheid.
Op sommige plaatsen had men geïllumineerd.
Zaterdagmorgen werd door den gemeenteraad
van SKierikxee eene buitengewone zitting ge
houden, waaiin besloten werd Z. M. per t°legraaf
geluk te weuectun met zijn feestdag en Hem de
verzekering te geven van 's raads blijvende
gehechtheid a>n den kouing en Zijn Huis.
Nadat in diezelfde gemeente de tee tviering des
morgens met saluutschoten geopend was, weer
klonken van den toren de volksliederen èn op
biaasiiiSirumei.ten èn door het carrillon.
Te halt lien werd in de Nieuwe kerk door een
mannenkoor het Oraijeiied en de feestcantate van
Coenen op verdienstelijke wijze ten gehoore ge-
braont, nadat de organist, de heer D. H. Ezer-
man, door prachtig orgelspel de huorders
in eene plechtige stemming had gebracht. De
ie.strede aiuaar, voor een zeer talrijk gehoor ge
houden door den heer J. A. de Brurjne, werd by
het einde levendig toegtjuicht. Spreker her
dacht iu sierlijke taal wai gedurende Z. M.
regetriag groots en goeds is tot stand g,bracht
en ook de rampen, die den koning hadden ge
troffen. Vervolgens somde bij de redenen op,
uie de vret.gde en feestviering van dezen dag
wettigden en anai.de met een opwekkend woord
en deze woorden „dan zal het waar zijn wat de
dichter zingt:
Dan weeft dei' natie bede
Een onverwelkbre kroon
Een kroon van liefde en Vrede
Om Koning Willems kroon.
Al de schoolleerliugen der lagere scholen werden
onthaald en al de armen werden bedeeld
Na de parade maakte de dienstd.schutterij, ver
gezeld van het muziekko,ps, eene promenade
door de stad, en te drie uren ving de optocht aan
die uit 22 nummers bestond en 'waaraan ook
ongeveer ten 70ul ruiters onder kommando van
den heer F. C. van der Vliet deelnamen.
Vooral muntten bij dien stoet uit de zegewagens,
handei en scheepvaart en die van de vereeniging
Talma, voorstellende de kuust onder bescherming
van Z. M. den koning.
Des avonds te 6 uren werden eenige groepen
levende bietden in de zaal van den heer G. L.
Veimunt vertoond, o. a. Z. M. Willem III op
don Waaldijk oij Brakel.
Het muziekkorps der dienstd. schutterij trad
om 8 uren op in de muziektent op het Havenplein,
dat tot leestterrein was gekozen, terwijl het
gekeele teesiteireiu, benevens de woningen van
vele particulieren en neringdoenden fraai verlicht
waren. Dit een schitterend vuurwerk en 't
ontsteken van bengaalsch vuur wekte de alge
meene geestdrift op en maakte de prachtigste
effecten. In de Lange St. Jansstraat hadden de
bewoners een nette eerepoort opgericht welke
's avonds was geïllumineerd. Ook in het Visch-
slup was eene uoelmutige verlichting aangebracht.
Het feest werd besioteu met esn bai in de
concertzaal, dat zeer geanimeerd was.
Natuurlijk wapperde uit bijna -ike woning de
vlag eu was ieder met een Oranje strik of Iiat
versierd,