N° 399. I39e Jaargang. 1880.
Maandai
20 December.
Middelburg 18 December.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per Sjm. franco 3.50.
Afzonderlijke nonimers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL.
MUSICAL! A.
Agenten te Vlissingen: p. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dek peijl,te Zierikzee: A. C. de Moon,te TholenW. A. van Niehwenhtjijzen.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Puhlicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger
De van heden tot het einde van dit jaar ver
schijnende nommers van ons blad worden kos
teloos toegezonden aan allen die zich tegen
1 Januari 1887 daarop abonneeren.
Met verwijzing naar de daaromtrent onder
de laatste berichten voorkomende mede-
deelingen, melden vrij dat heden in de tweede
kamer de behandeling der begrooting voor m a-
r i n e is geschorst.
Ons wacht dus hoogstwaarschijnlijk het aftre
den van den heer W. L. A. Gericke, wiens
heengaan wij zouden betreuren, omdat hij vooral
zich een man van karakter toonde.
Men herinnert zich ongetwijfeld, hoe bij dejongsfe
kamer-verkiezingen van liberale zijde er op ge
wezen is, dat eene candidatuur van mr Keuchenius
naast die van mr De Savornin Lohman, terwijl
eerstgenoemde zich in de subsidiekwestie voor de
vrjje scholen van zijn partjjgenooten had afge
scheiden, zeer vreemd mocht worden genoemd.
Wilde men zoo werd toen van vrijzinnigen
kant betoogd met wegberging van de vroeger
zoo fier omhoog geheven banier subsidie eischen
en aanvaarden en alzoo uit de staatsruif gaan
meeëten op gevaar van verlies der onafhankelijk
heid, dan kon men mr Keuchenius niet stellen.
Wilde men trouw blijven aan het vroeger devies
en keurde men uit dien hoofde het amendement
der vereenigde rechterzijde af, dan mocht men niet
met een candidatuur voor den dag komen van den
heer Lohman, die zich vóór subsidie had verklaard.
In de zitting der tweede kamer van 14 Dec. jl.
nu heeft mr Keuchenius het bewijs geleverd, dat
hij ten deze zjjn eigen weg bljjft gaan en dat er
een principieel verschil bestaat tusschen hem en
zjjn partjjgenooten. Mr Keuchenius zeide het
volgende
»Men heeft naar aanleiding van het voorstel
van den heer Schaepman in een der groote libe
rale bladen mjj aangewezen als ingenomen met
dit voorstel en men is daartoe gekomen door de
veronderstelling dat de Boodschapper mijn orgaan
is, geljjk de Protestantsche A oordbrabanter genoemd
wordt het orgaan van mijnen vriend, den heer
Lohman. Ik acht het plichtmatig hier te ver
klaren dat ik, voor zoover ik mij herinnerenkan,
nooit een regel in de Boodschapper geschreven
heb, dat ik wel geïnspireerd word en verder
wensch te worden geïnspireerd door den zeer
bekwamen redacteur van dat blad, maar mjj niet
het recht aanmatig hem te inspireeren ofte recht
te wjjzen.
Toen de zangvereeniging Tot Oefening en Uit
spanning te Middelburg den vorigen winter den
moed had om eene cantate van Bach voor koor,
soli en orkest ten gehoore te brengen, en die
uitvoering zoo uitmuntend slaagde, kwam bjj
velen de wensch op, dat zjj het niet bij die enkele
uitvoering uit Bach's r jjken schat zou laten, maar
zich wjjden zou aan eene nog omvangrjjker com
positie van den grootsten der classieke toondichters.
Die wensch wordt verwezenijjkt.
Eene uitvoering van eene van Bach's edelste
en meest grootsche scheppingen Btaat ons te
wachten, de Passions-muzïek. naar het Evangelie
van Johannes.
Het is zeker een groote stap om van bovenge
noemde cantate van Bach tot de Passions-muziek
over te gaan; en wjj zjjn recht benieuwd hoe de
zangvereeniging zich van die taak zal kwjjten.
De Passion naar het Evangelie van Johannes
is de eerste van Bach's Passmrw-compositiën.
Bach Bchjjnt voor die eersteling zooveel voor"
liefde gehad te hebben, dat hjj uie, na de voltooiing
zjjner Mattheus-Passion, nog eene nieuwe bewerking
heeft doen ondergaan.
Zooals we in ons vorig opstel te kennen gaven
is de Passion niet direct een oratorium, maar
eenigszins dramatische kerkmuziek.
Met de partituur voor ons willen we trachten
voor hen, die met de genoemde compositie van
Bach minder bekend zjjn, of misschien die voor
het eerst zullen hooren, de muzikale gedachten,
in verband met den tekst, eenigszins toe te lichten-
»Ik wil daarmede echter niet geacht worden
de poging van den geachten afgevaardigde uit
Breda te veroordeelen als hij evenwel zijn voor
stel vergelijkt met hetgeen door mij bjj de behande
ling van het voorstel tot herziening van art. 194
is opgemerkt, zal hjj zeer spoedig ontwaren in
welke punten ik met hem moet bljjven verschillen.
Ik meen dat ook hier, gelijk in het amendement
der rechterzjjde, de principieele quaestie, bij het
onderwijsvraagstuk betrokken, geheel is ter zijde
gelaten.
»De Protestanische Noordbrabanter heeft in het
jongste Dommer de redenen aangevoerd, waarom
het der anti-revolutionnaire partjj onmogelijk zijn
zoude een voorstel tot herziening van art. 194 in
te dienen. Men vraagt daar
„„Is het, menscheljjkerwjjs gesproken, van de
anti-revolutionnaire kamerclub te verwachten, dat
zij opnieuw een amendement indient, na de
bejegening van haar minimum-eisch door haar eigen
vriendenKan zjj minder eischen dan zij deed?
Kan zij in de gegeven omstandigheden meer
vragen, zonder aan den ernst van haar eisch te
doen twijfelen? Meent men, dat de anti-revolu
tionnaire club zich ten tweeden male kan blootstel
len aan het zelfstandig opt re den van
e n harer leden tegenover haar
En verder:
„„Als de pers voortdurend onmogeljjke eischen
stelt en zelfs datgene afbreekt wat, bijkans een
stemmig, de leiders in het partem e-nt
voorstellen, dan verbaze men zich niet over de
terughouding der party als zoodanig"".
„Deze zinsneden zjjn, naar injjne meening, bepaald
bedoeld tegen my, daar ik de eenige ben onder
de leden der rechterzjjde, welke zelfstandig ben
opgetreden tegenover het amendement van de
zes leiders der rechterzjjde. Tot betere toelichting
van het standpunt, dat ik tegenover het nieuwe
amendement van den heer Schaepman en bij de
grondwetsherziening zal innemen, acht ik het
raadzaam reeds nu te verklaren, dat ik nog altjjd
vanwege het niet genoegzame principieele van dat
amendement en van het vroegere amendement
der rechterzijde bezwaar zal moeten maken mjj
met zoodanig voorstel te vereenigen".
Deze verklaring laat aan duidelijkheid niets te
wenschen over.
Opmerkeljjk is vooral de aanhaling uit den
Prolestantschen Noordbrabanter, die thans, nu de
verkiezing achter den rug is, helderder het groote
verschil tusschen de candid aten Keuchenius en
Loman schijnt in te zien dan in de dagen van
den verkiezingsstrijd. Toen was zjjn redactie ziende
blind, of hield zjj zich bij voorkeur op dat punt
onnoozel.
Wjj ontvingen een proefblad van de nieuwe
kaart der provincie Zeeland, ontworpen en ge-
teekend door den heer J. Holm, ambtenaar bjj
den provincialen waterstaat in Zeeland, leeraarin
het rechtljjnig teekenen aan de burgeravondschool
te Middelburg.
Wjj deelden vroeger mee, dat het plan tot deze
uitgaaf bestond en voegden daarbij eenige bijzon
derheden, waardoor deze kaart zich van alle
andere zal onderscheiden.
Y ooral nu bijna alle liggers van de wegen en
Het werk is geschreven voor koor en solostem
men, met begeleiding van orkest en orgel.
De Evangelist (tenor) verhaalt de lijdensge
schiedenis van Jezus. In dit verhaal komen als
handelende personen voor Petrus, Prlatus, (bariton)
de dienstmaagd (sopraan), terwijl de woorden van
Christus worden vertolkt door den solo-baszanger.
Dit alles geschiedt in strengen, edelen recitatief-
vorm deze recitatieven nemen in sommige mo
menten een meer melodisch karakter aanbjj
enkele woorden zelfs geeft Bach daaraan eene zeer
muzikale scuildering. Zóo de woorden van Jezus
soli ich den Kelch nicht trinken, en later ware
mein Reich von dieser Welt, meine Diener würden
darob kümp/en-, ook de woorden van den Evan-
listand Petrus ging hinaus und weinete büterlich,
en, da nuhm Pilatus Jesum und geisselte ihn, en
nog meer andere. In die handelingen neemt ook
het koor, als vertegenwoordigende de scharen
des volks, de Joden, de Farizeën, de krijgsknech
ten, een groot aandeel.
Het is opmerkenswaardig, hoe Bach de woorden,
aan het koor toegedacht, wist dienstbaar te ma
ken aan groote en kleine koorstukken en Uaarbjj
steeds eene zeer karakteristieke begeleiding wis
te voegen. Reeds in het begin, wanneer Jezus
vraagt, wen suchet ihr t antwoordt het koor driftig:
Jesum von Nazarethdeze woorden worden be
geleid door zeer beweeglijke vioolfiguren, die het
oproerig karakter der krijgsknechten weergeven.
Verder neemt het koor ook deel in de handeling,
by de woorden, tot Petrus gericht, Bist du nicht
seiner Jünger einer, en verder by de vraag van
Pilatus; was bringst ihr für Klage wider diesen
voetpaden met de kaarten zijn vastgesteld, kon
de ontwerper zjjn plan volvoeren, en een nieuwe
kaart in 't licht geven, waaraan nu meer dan ooit
behoefte bestaat. Bij zjjn arbeid ondervond de
heer Holm van vele autoriteiten zeer groote mede
werking wat zeker de volledigheid van zjjn werk
ten goede zal komen.
De kaart wordt vervaardigd op de schaal van
1 a 50.000daarop zullen al de mossel- en oester-
banken benevens oesterputten worden aangeduid,
evenals de spoor- en havenwegen met de kanalen,
welke Zeeland doorsnijden. Verder zullen de
wegen en voetpaden met hunne namen en num
mers, alsmede de klasse waartoe zjj behooren, in
overeenstemming worden gebracht met de vast ge
stelde liggers en kaarten der gemeente, waarbij
de straat-, grint- en zand- of aardewegen, door
de bij te voegen verklaring der teekens, gemak
kelijk te vinden zullen zjjn.
Alle uitwatering-en suatiesluizen, duikers, heulen,
bruggen enz. zullen mede eene plaats op de kaart
vinden, terwijl de bebouwde kommen der ge
meenten, met de gehuchten en buurten, daarop,
zullen worden aangeduid met het aantal inwoners
der gemeente, volgens den staat der bevolking
van 31 December van het voorgaande jaar.
Teneinde het gebruik gemakkeljjker te maken
en van meer nut te doen zijn, zal er met de kaart
eene afzonderljjke bijlage worden uitgegeven, welke
zal bevatten:
lo door welke zeedijken de eilanden Wal
cheren, Noord-Beveland, Zuid-Beveland,Schouwen
en Duiveland, Tholen en St. Philipsland, en het
voormalig 4e en 5e district worden beschermd
2o eene opgave der sluizen in de zeedijken
met hunne wijdte en bodemsdiepte;
3o een juiste staat van al de polders of water
schappen in Zeeland, waarby de grootte in H. A.
wordt uitgedrukt
4o de rechterlijke indeelirg der provincie
5o de indeeling in schooldistricten krachtens
de wet op het lager onderwys van 17 Augustus
1878, Staatsblad no. 127
6o de bestaande eommunicatiën door middel
van stoombooten, spoor- en tramwegen
7o de telegraaf- en telephoonkantoren
8o opgaven van de bestaande scheepvaartkana
len met de wjjdte en diepte der schutsluizen,
alsmede de daarover gelegen bruggen en pontveeren-
De afmetingen van de geheele kaart opgeplakt
zullen bedragen 1,29 M. voor de hoogte en 1,38
M. voor de breedte, gemeten tusschen het kader;
zjj wordt gedrukt in zes bladen, elk hoog 0,43 M.
bij eene breedte, van 0,69 M., terwjjl, om aan het
verlangen van velen te voldoen, ook elk blad
afzonderljjk verkrygbaar wordt gesteld.
Het ons gezonden proefblad iieeft ons versterkt
in de overtuiging, dat het werk met zorg en
nauwgezetheid wordt uitgevoerd. Dit blad geett
ons eene kaartje van Noord-Beveland te aan
schouwen; de vier gemeenten Wissekerke, Coljjns-
Menschen l antwoordt het koor, ware dieser nicht
ein Uebelthater, wir halten dir ihn nicht überant-
wortet. De melodie, aan deze woorden gegeven,
is zeer karakteristiek, toont de woede van het
volk, en wordt eigenaardig het eerst door de
bassen ingeleid.
Nadat Pilatus nu gezegd heeft, so nehmet ihn
hin und richtet ihn nach eurem Geseize 1antwoordt
het koor der Joden: wir dürfen niemand tödten
Bach heeft hier dezelfde vioolfiguren aR in het
begin bjj de woorden Jesum von Nazareth aan
gebracht, om hierdoor waarschjjnljjk eenheid aan
het werk te geven.
Om diezelfde redenen ook zal hjj sommige,
vooral ook koraalmelodieën, meermalen doen hooren.
Hoe langer hoe meer grjjpt het koor nu in de
handeling inwanneer Jezus met doornkroon en
purperkleed getooid is, spot het Sei gegrüsset
lieber Juden Königen nadat de hoogepnesters
en hunne dienstknechten dit gezien hebben en de
woede van het volk ten toppunt is gestegen,
volgt het beroemde koor Kreuzige I
De volgende koren, die in de handeling deel
nemen, zjjn: Wir haben ein Gesetz. Lassest du
dienen los. Weg, weg mit dem. Wir haben
keinen König, denn den Kaiser. Schreibe nicht-
der Juden Konigen het zeer eigenaardig koor
der krijgsknechten Lasset uns den nicht zertheilen.
Het verhaal van deze gebeurtenissen nu wordt
bjj passende momenten door godsdienstige gezangen
afgewisseld. Hiertoe behooren in de eerste plaats
de heerljjke koralen, die een Bieraad zjjn van het
werk, ia de tweede plaats de aria's, waaronder
uitmunten de alt-aria Es ist vollbrachtmet vio-
plaat, Cortgene en Cats zijn in verschillende
kleuren aangegeven zeer duideljjk zjjn de grenzen
daarvan geteekend, en met juistheid sluiten zjj
aan elkander.
Wij willen hierover een welverdiend compliment
maken aan den heer A. W. den Doop te Middel
burg, die ongetwijfeld met dit werk groote eer
zal inleggen. Wij gelooven dat in onze provincie
nog nimmer op een lithographisch atelier een
kaart van dien omvang in kleurendruk is uitgevoerd;
en de wijze, waarop dit thans geschiedt, strekt tot
roem van den heer Den Doop, die op dit punt
gerust met groote inrichtingen in ons land kan
wedijveren.
Zoowel voor hem, maar ook niet minder voor
den heer Holm hopen wij dat het hun aan de
gewenschte ondersteuning niet zal ontbreken.
Wij hebben hier te doen met een veel omvat-
tenden arbeid, die waardeering verdienten onze
commissaris des konings, jhr. mr. W. M. De
Brauw ging reeds voor met een bewijs van inge
nomenheid te geven door de opdracht te aan
vaarden van een werk, waarvoor hjj zjjne warme
sympathie betuigde.
Voor verschillende besturen zal die kaart be
paald onmisbaar zjjn. Voor tal van particulieren
kan zjj een goede vraagbaak worden. Allen, die
geroepen zijn het reglement op de wegen en
voetpaden te handhaven, kunnen van haar goede
diensten hebben.
Dezer dagen worden de prospectussen van deze
nuttige uitgaaf verspreid. Van den uitslag, daar
mee verkregen, zal het afhangen of bewerker en
lithograaf hun werk zullen voortzetten.
Het zou ons spjjten wanneer zjj hierbjj eene
teleurstelling moesten ondervinden, want daarvoor
belooft de kaart èn te fraai èn te practisch te
worden.
De voorwaarden, waarop, onder nadere goed
keuring, in massa zal worden verpachthet recht
tot het ophalen van den beer en het reinigen van
de rioolputten en sledegoten, benevens het recht
tot het ophalen van de asch en vuilnis in Mid
delburg voor 3 of 7 jaren, zjjn publiek domein
geworden. De pacht zal ingaan 1 Mei 1887.
De voorwaarden zijn uit den aard der zaak bijna
geljjkluidend met de vroeger gestelde. Een be
langrijke wjjziging trok echter onze aandacht, nl.
de bepaling dat niet, zooals vroeger, de nieuwe
pachter verplicht zal zjjn de op 30 April a,
voorhanden secreetmest, asch en vuilnis volgens
taxatie over te nemen, maar het gemeentebestuur
dit doet wanneer de nieuwe pachter dit verlangt.
Voor het vervolg is nu bepaald, dat de voorhanden
asch en vuilnis binnen veertien dagen na het einde
der pacht van de terreinen door den pachter zal
moeten verwijderd worden, ten ware zijn opvolger
die voor zjjne rekening mocht overnemen.
De bij het eindigen der pacht voorhanden beer
gaat zonder eenige vergoeding aan zjjn opvolger
over.
loneel-solo, de sopraan-aria Zerfliesse, mein Herze,
met solo voor fluit en hobo di Caccia.
Naar men met zekerheid meent te weten heeft
Bach de woorden dezer koralen en aria's ook
zelf gedicht.
Hoewel het éên doorgaand werk is, de tekst
uit het evangelie en de daartusachen gevlochten
koralen en aria's, dienen de toehoorders toch het
eene en het andere wel van elkander te onder
scheiden.
Het orkest zal Maandag- en Dinsdagavond
saamgesteld *.jjn naar de oorspronkelijke partituur,
nameljjk uit orgel, klavier, strykorkest, fluiten,
hobo's en hobo di Caccia, geheel zooals Bach dit
heeft gewild en geschreven.
Het is te hopen dat gedurende de uitvoering
zoo weinig mogelijk hoorbare bljjlren van goed
keuring worden gegeven. Hut geheel is éen ver
haal en het zou zeker schaden, wanneer dit nn
en dan door applaus werd afgebroken. Vooral ia
het wenscheljjk, dat men na de prachtige aria:
Es ist vollbracht die, wjj durven het voorspellen,
door mejuffrouw Asmann overschoon zal gezongen
worden, geen applaus doe hooren onmiddeilyk
daarop toch volgen de woorden uit het evangelie;
Und Jesum neigte das Haupt und verschied, waarna
de basaria M<.in theurer Heiland en het koraal
Jesu, der du warest todt dadeljjk invalt. De diepe
indruk van dit hoogst plechtige gedeelte zou geheel
te loor gaan, Wanneer men daar tusschenin applau-
diseerde,
Wjj wenschen der zangvereeniging met de
uitvoering van dit belangrjjk werk veel succe^
toe.
