Verspreide Berichten.
Onderwijs.
Kerknieuws.
Verkoopingen en aanbestedingen,
Het voorstel van dr Schaepman.
WetsvoorstellenVan Dedem c. s,
(Suikerindustrie.)
4
(telling gegeven door de alhier gereitigde ver.
eeniging Eendracht maakt Macht.
De nauwgezette en uitmuntende uitvoering
van de drie bijspelenEen vrijaadje ten platte
lande, Ik wil trouwen en Een uurtje in een dorps
school, deden den vertooners groote toejuiching
van de aanwezigen verwerven.
Wjj mogen de vereeniging, geheel uit liefheb
bers bestaande, maar bovenal de dames, die zoo
welwillend daarin medewerkten, wel dank zeggen
voor den genotvollen avond, ons verschaft.
Na afloop der voorstelling werdop veler
verzoek, een bal gegeven waaraan druk werd
deelgenomen en dat met groote animositeit tot in
den nacht voortduurde.
De netto opbrengst dezer soiróe was ten voor-
deela der armen bestemd.
Uit IJzendjjke schrjjft men ons
Vergis ik mij niet, dan werd in dit blad reeds
met een enkel woord melding gemaakt van eene
zaak, betreffende het uitdiepen van een waterput
(zooals gjj ziet toch weder een put), gelegen bij
da wjjk het Molentje. Dit werk, zonder voor
kennis van den gemeenteraad aanbesteed, heeft
werkelijk begin van uitvoering gekregenmaar
werd in zijnen voortgang gestuit, aangezien de
put particulier eigendom bleek te zijn, en de ge
meente er dus niets mede te maken had.
Naar men verneemt wordt, tengevolge van dien,
hans de gemeente IJzendjjke in rechten aange
sproken, en zal het dus spoedig moeten blijken,
wie in dezen de verantwoordelijke persoon is.
Zeker zal de gemeenteraad weigeren het vader
schap van die ondoordachte zaak te aanvaarden,
waardoor eventuëel te vergoeden schaden zullen
moeten gedragen worden door burgemeester en
wethouders.
Het artikel 194, zooals de heer Schaapman het
voorstelt te lezen, luidt in zij a geheel als volgt
„Het onderwijs is een voorwerp van de aan
houdende zorg der regeering.
Het geven van onderwijs is vrjj.
Hst toezicht van de overheid op het onderwijs
in het algemeen, de inrichting van het openbaar
onderwijs en, voor zoover het lager en middelbaar
onderwijs betreft, de aan den onderwijzer te stellen
eischen van bekwaamheid en zedelijkheid, worden
door de wet geregeld.
Het lager onderwjjs wordt zoodanig ingericht,
dat voor ouders, voogden en verzorgers de gele
genheid niet ontbreke om de kinderen, die onder
hunne macht zjjn of aan hunne zorg zjjn toever
trouwd, in het genot te stellen van voldoend
lager onderwijs, waarbjj hunne godsdienstige over
tuigingen niet wórden gekrenkt.
De kosten van het lager onderwijs, verstrekt
aan kinderen van bedeelden of aan hen, die of
schoon niet bedeeld, onvermogend zjjn schoolgeld
te betalen, worden naar een bij de wet vast te
^tellen maatstat, aan iedere school, door zoodanige
kinderen bezocht, uit de openbare kassen vergoed.
De koning doet van den staat der hooierej
middelbare en lagere scholen jaarlijks een uit
voerig verslag aan de staten-generaal geven".
De memorie vau toelichting luidt
„De oudergeteekende behoort tot hen, die, bljjkens
hot voorloopig verslag van 12 Augustus jl. 3,
meenen dat, nu de geheele grondwetsherziening
aan de orde bljjft, een nieuwe pogiug tot wjjzigiDg
van art. J.94 moet worden beproefd.
„Nu de regeering in de memorie van antwoord
zich niet bereid verklaarde een nieuw daartoe
(trekkend voorstel in te dienen, acht hjj zich
verplicht van het recht van initiatief gebruik te
maken.
„Een toelichting van het hief ingediende voor
stel is naar zjjn meeuing onnoodig. De zakelijke
ihhoud is voldoende bekend. De vraag, waarom
de voorsteller tot deze of gene wijziging in vroeger
door hem mede onderteekende voorstellen is ge
komen, waarom hij een vroeger door hem niet
goedgekeurde redactie nu overneemt, is een vraag,
die, zoo haar beantwoording iemand belang mocht
inboezemen, elders kan worden gesteld.
Alleen ten opzichte van alinea's 4 en 5 der
tweede paragraaf veroorlooft hjj zich de volgende
opmerkingen.
»De vjjfde alinea bevat de noodzakelijke en
logische aanvulling van de vierde. Zonder de vjjfde
alinea kan de in de vierde gewaarborgde gele
genheid niet bestaan.
„De vrjjheid toch in de vierde alinea over
genomen uit het amendement der heeren De
Beaufort c. s. aan den gewonen wetgever ge
laten, is alleen bestaanbaar met de volste waar
borgen der vrjjheid van onderwjjs.
„Die vrjjheid van onderwjjs nu bestaat niet
alleen in de vrjjheid voor ieder om oneer de
voorwaarde door de grondwet gesteld onderwjjs
te geven, maar zjj bestaat evenzeer in de vrjjheid
Om aan zjjn kinderen enz. het onderwjjs te doen
geven, 't welk met de overtuiging van de over die
kinderen gestelden strookt.
„Die vrjjheid zou echter voor bedeelden en voor
hen, die ofschoon niet "bedeeld, onvermogend zijn het
schoolgeld te betalen, uitdrukkingen ontleend
aan art. 38, alinea 2, der schoolwet van 1857
niet bestaan, wanneer ook voor hen geen scholen
open stonden, waarop zjj het naar hun overtuiging
noodige onderwjjs voor hun kinderen kunnen ver-
krjjgen. Die vrjjheid zou, zonder alinea 5 der
tweede paragraaf van dit voorstel, door den ge
wonen wetgever op de schrotneljjkste wjjze kunnen
worden verkort en te niet gedaanzjj zou minder
nog dan een schjjn-vrjjheid zjjn.
»De mogeljjkheid, dat de gewone wetgever tot
zoodanige maatregelen kan besluiten, moet worden
uitgesloten. Het geldt hier niet alleen de vrjjheid
van onderwjjs te ^bevestigen en te waarborgen,
ook de vrjjheid van geweten en de rechtsgeljjkheid
der Nederlandsehe burgers staat hier op het spel.
„Het woord maatstaf in de vjjfde alinea duidt
aan dat de wet alleen te regelen heeft het bedrag
en de wjjze van vergoeding."
Voorloopig verslag.
In drie afd. spraken onderscheiden leden hun
bevreemding nit over de indiening van deze
voorstellen vóór de ontvangst van 's ministers
antwoord omtrent zjjn wetsontwerpen, en wel om
den minister een gedragsljjn voor te schrjjveni
die deze verklaard had niet te kunnen volgen, al
thans indien de regeering zich zulke wetsvoor
stellen laat welgevallen. Men zag daarin een
inbreuk op ons staatsrecht.
Moeht uit de aanneming van deze voorstellen
een conflict met de regeering ontstaan, dan be
twijfelde men, of, ook met het oog op de grondwets
herziening, dit door de voorstellers was gewild;
zoo niet, dan zag men in die daad een groote
onvoorzichtigheid
Anderzjjds echter ontkende men, dat hier
sprake was van groote regeerbeginselen, verschil
in politiek beleid en van drijven in een andere
richting. Men is het eens, dat de suikerindustrie
moet worden geholpen, en verschilt alleen over
de middelen, dus niet principieel of politiek.
De regeering zou eventueel deze wetten zeer wel
kunnen uitvoeren. Er bestond geen vjjandige
bedoelingalleen beoogde men den zeer gewensch-
ten spoed, en daarom ging men dadelijk ook
opbouwend te werk.
Tegen de afschaffing van het uitvoerrecht brach
ten velen ernstige bedenkingen in. Ten onrechte
zou men door een blij venden en hoogst kostbaren
maatregel te hulp komen in een tjj.ieljjken nood.
Daarom scheen het aan deze leden niet wenscheljjk,
onder de tegenwoordige flnancieele omstandighe
den, jaarljjks 600,000 ta laten vervallen. Want
mochten er voor de suikerindustrie weder betere
tijden aanbreken, dan zou er op herstel van het
uitvoerrecht wel zeer weinig kans bestaan. En
bovendien vreesde men, als gevolg, aandrang om
afschaffing ook van de andere uitvoerrechten.
Deze leden zouden dan ook of de voorstellen
der regeering verkiezen, öf bv. de heffing van het
uitvoerrecht voor een bepaald aantal jaren willen
schorsen.
Enkele leden wilden de rechten ook handhaven,
om de begunstiging van consignatie naar Neder
land niet uit te sluiten.
Hiertegen werd opgemerkt, ten eerste, dat ook,
al is vermindering van de kunstmatige bescher
ming voor de bietsuikercultuur te wachten, daar
door de voornaamste oorzaak der kwjjning van
de Java-suikerindustrie niet vervalt, want van
deze zou ook dan groote inspanning gevorderd
bljjven. Ten tweedehet uitvoerrecht drukt
vooral zwaar, omdat het wordt geheven van het
bruto product. Ten derdeschorsing van de
heffing zou niet baten, omdat de oorzaak der
crisis is te zoeken in het wantrouwen der crediet-
instellingen om geld in de suikerindustrie te
wagen zal dat ophouden, dan moet de geldschieter
op een vasten, niet op een herroepbaren grond
slag staan. Mocht overigens de industrie later
meer groot8 voordeelen afwerpen, dan zou er
geen bezwaar zjjn, haar zoo noodig naar de mate
harer inkomsten in nieuwe belastingen te doen
dealen.
In elk geval schenen uitvoerrechten onverde
digbaar voor een product, dat op de wereldmarkt
zulk een zwaren strjjd heeft te voeren.
Een ander bezwaar was, dat de voorstellen de
vrjje ondernemingen, ook in de vorstenlanden
aan haar lot overlaat, behalve met het onbedui
dende uitvoerrecht? en dit ofschoon zjj in ongun
stiger omstandigheden verkeeren. Het antwoord
was, dat de maatregel noodzakeljjk ongeljjkheid
meebrengt, en de vrjje ondernemingen betalen geen
cjjns en zjjn daarvan dus reeds ontheven. Overigens
meenden verscheiden leden, dat de toestand dier
ondernemingen zoo is, dat zjj door de afschaffing van
rechten vermindering van de spoorwegtarieven vol
doende zouden worden gebaatgeeft nu in de vors
tenlanden de suiker niet genoeg voordeel meer, men
beperke daar dan de overdreven cultuur en keere
terug tot indigo enz. Ook scheen de toestand in
de vorstenlanden meer te wjjten aan de verhou
ding tot de landverhuurders en de positie van
een groot handelshuis.
Sommige leden wilden bjj aanneming van deze
voorstellen een equivalent vinden in verhooging
van de patentbelasting. Andere leden wilden
bezuiniging en rekenden op den tegenwoordigen
koffieprjjs. Men merkte nl. dezerzjjds op, dat de
suikerindustrie bovendien reeds tot het maximum
harer draagkracht is belast,
In verschillende afd. vond men niet voldoende
aangetoond, dat bjj aanneming van de voorstellen
de crediet-instelliDgen weder haar kapitalen sou
den beschikbaar stellen. Hierop werd geantwoord,
dat zekerheid niet is te geven, maar dat men nu
athans zou doen wat het meest wenscheljjk en
raadzaam is en waarop ook door belanghebbenden
vaak is aangedrongen. Niet allen zullen geholpen
zjjn, maar de concurrentie zal krachtiger kunnen
worden volgehouden, en men twjjfelde niet of vele
geldinstellingen zouden er evenzoo over denken.
Voorts werd nog aanbevolenvermindering of
opheffing van den cjjns op den verplichtenden
aanplant, facultatief resilieeren van de contracten,
en verlaging van de spoorwegtarieven.
Enkele leden vroegen, waarom uitsluitend voor
de industrie in Indië zou worden gezorgd en men
den landbouw in Nederland aan zjjn lot zou
overlaten.
Sommige leden wilden wel voor de afschaffing
voor het uitvoerrecht stemmen, maar behielden
zich hun stem over den cjjns voor.
Tot onderwjjzeres in de nnttige handwerken
voor meisjes aan de school n°, 2 (gehucht Slik-
plaat), op eene jaarwedde van 75, werd Dinsdag
door den raad van Hoofdplaat benoemd mej. M.
Leclujjze, met 4 stemmen. Op mej. E. Schneb-
belie waren 2 stemmen uitgebracht. Deze on
derwijzeres aan de school te Sasput (Sehoondjjke)
stond de eerste op de voordracht.
De heer J. F. Verhoeff, predikant bjj de
herv. gemeente te Scherpenisse is wjj deelden
het gisteren reeds in een deel onzer oplaag mede
benoemd tot predikant bjj de Protestantsohe
gemeente in Nederlandsch-Indië.
De heer dr. Jobs. Dyserinck, die gisteren zijne
25-jarige ambtsvervulling als predikant herdacht,
ontving zeer vele bljjken van belangstelling, zoo
wel van zjjn tegenwoordige gemeente Rotterdam
ais van zjjne eerste gemeente Helder en van die
te Vlissingen.
Door eene vriendenhand werd hem het onder
staande bjjschrift toegezonden.
Aan Joh. Dysekinck.
Een vaderlandsch hart, en een kop daar wat in zit
Een gemoed,
Steeds ontvonkt door den heiligen gloed
Van alles wat dichterlijk, schoon is en goed
Een blik vol oprechtheid, zegt of het niet waar is
Dat 'sDysjerikck's beeld. Heil, heil, jubilaris!
(IV. R. Crt.)
In het belang van het algemeen willen wjj
even hier herinnerendat in Middelburg het voor
nemen bestaat om aan den wensch van den
burgemeester gevolg t« geven en „den Sint
Nicolaasavond a. Zaterdag te vieren.
The royal illusionist El Maraphet Chambly
bezorgde gisteren den bezoekers van de Schutters-
Ao/zaal een zeer genoegljjken avond.
Hjj verstaat zjjn vak in den grond en is daarbjj
een alleraardigst prater, zoodat het publiek steedg
in opgewekte stemming blijft en elke nieuwe
toer met belangstelling te gemoet ziet.
Op het gebied van goochelen gaf de heer Cham
bly vrjj wat nieuws te zien, zoowel bjj de kunst
stukken met de kaart, als op ander terrein
o. a. was dit het geval met het vermengen van
gekleurd zand in een met water gevulde kom en
het daarna uitzoeken van elke kleur, die hjj droog
den toeschouwers vertoonde, en met de ver
menigvuldiging van de duif.
De toer met de mysterieuse boeken, hoezeer
niet nieuw, was verrassend, evenals het deel der
voorstelling, dat aan de ontmaskering der spiritisch-
tische kunststukken was gewjjd. De bekende
proef van Siade werd uitstekend vertoond.
Zeer interessant was het zgn. geestenkamertje
De heer Chambly liet zieh met handen en voeten
aan een stoel binden en de knoopen der banden
verzegelen en zich aldus in eene van boven open
met groen doek bekleede kast sluiten.
Nadat het gordijn dicht gemaakt is, ziet men
de handen van den gebondene boven de kast
uitsteken, hoort men hem schellen, op een tam-
bourjjn spelen enz. Ook ontdoet hjj zich van zjjn
jas en zit bjj het openen der gordjjn, weder even
als te voren gebonden op zgn stoel. Hetzelfde
doet hjj terwijl een der bezoekers zeker geen
compère bjj hem in de kast zich bevindt, terwjjl
hjj dezen bovendien nog de jas uit- en hem om
gekeerd weer aantrekt.
Wjj meenen, dat het niet noodig is verder in
bijzonderheden te treden om onze lezers op te
wekken de voorstellingen, die de „toovenaar"
op andere plaatsen in onze provincie nog geven
zal, bjj te wonen.
Heden werd op de werf der koninkljjke
maatschappij de Schelde te Vlissingen de kiel
gelegd van de stalen raderstoomboot Voorwaarts,
te bouwen ten behoeve der vennootschap de
Zeeuwsche Oesterput te Bergen op Zoom. De
machine en stoomketel, zoowel als de stoom-
korinriohting, zullen aan dezelfde fabriek worden
vervaardigd.
Uit Vlissingen schrjjft men ons
Gisterenavond heeft hier op de reede eene aan
varing plaats gehad tuaschen twee Belgische loods-
schoeners n° 2 en n° 9.
Eerstgemelde bekwam een groot gat en was
genoodzaakt op de haven te loopen. N° 9 ligt op
de reede van Rammekens geankerd.
In onze gemeente neemt het aantal gevallen
van mazelen eenigszins toe.
Ook in de gemeente Axel zjjn gevallen van
mazelen voorgekomen.
De Lantaarn geeft in zgn jongste nommer een
plaat met het opschriftSint Nicolaas in de ge
vangenis.
Men ziet eenige gevangenen, sommige met
echte boeventronies, en vooraan een net figuurtje,
die zeker eene bekende persoonlijkheid moet
voorstellen.
Tegenover hen staat St. Nicolaas met zjjn
knecht, die een mand draagt met papieren, waar
op het woord gratie te lezen staat.
St. Nicolaas, zeker minister, spreekt hun aldus
toe„Indien gjj lieden bereid zjjt eene plechtige
verklaring te teekenen dat gjj nimmer weder een
voet in Nederland zult zetten maar gjj moogt
geen adres aan de Tweede kamer indienen om
dat stuk terug te hebben schenk ik u allen
gratie
Volgens de N. R. Ct is door de heeren
Legras en Haspels in studie genomen De Rantzaus,
van Erckmann Chatrian, een tooneelspel, in vier
bedrjjven, dat in 1882 met grootea bjjval in het
1 hédtre Frangais werd opgevoerd.
Met een nouveauté hebben wjj hierbjj toch niet
te maken. Vergissen wjj ons niet, dan werd dit
stuk reeds een paar jaar geleden door hetzelfde
gezelschap, al heette het toen ook de afdeeling
Rotterdam van het Ned. Tooneil, met succes op
gevoerd, o. a. te Middelburg.
Over de bedelaarsgestichten te Veenhuizen
zal, naar men verneemt, evenals bjj de gevange
nissen reeds het geval is, eene commissie van
administratie worden ingesteld.
Al weder een geheimzinnige verdwijning
thans uit Hoogezand. Van daar toch wordt het
volgende gemeld
Sedert tien dagen is vermist Annegie Venema,
oud 15 jaren. Zjj was sinds eenigen tjjd dienst
baar b^' J. van Djjken te Westerbroek. Zaterdag
20 Nov. jl., 'savonds om 7 uren, is zjj, kort na
dat zjj over een klein verzuim berispt geworden
was, vertrokken en niet teruggekeerd. Zoo althans
vertellen Van Djjken en vrouw. Van haar vertrek
werd echter vóór Maandag aan niemand kennis
gegeven, zelfs niet aan de moeder van het kind,
de wed. Venema te Hoogezand. De buren werden
het eerst 's Maandags namiddag gewaar. Men vraagt
niet zonder reden waartoe die geheimhouding?
Doch er zjjn nog andere verhalen in omloop, die
de zaak niet beter maken. Des te onverantwoor-
deljjker mag het geacht worden van het hoofd
der politie in die gemeente, dat er nog geen
ernstig onderzoek is ingesteld.
Bjj de heeren Gebrs. Figée, te Haarlem, is
op twee verschillende stoommachines, een nieuw
systeem regulateur geplaatst van den kortelings
overleden heer A. Zalm te 's Gravenbage, die zeer
zeker de belangstelling van alle vakmannen zal
opwekken. De vinding bestaat uit eene mecha
nische op- en neder, of wel heen en wedergaande
beweging, welke ontstaat door een door stoom-
strooming verkregen verschil in druk onder en
boven een zuiger en het wederontstaan van dien
druk, tengevolge van niet strooming.
De toestel is zoo eenvoudig en de regeling zoo
juist, dat het aan geen twjjfel onderhevig is of
dit systeem overtreft alle andere, terwjjl het
bovendien zeer goedkoop te maken is en dus zeker
eene goede toekomst te gemoet gaat.
Daar de stand van den toestel geen invloed op
de goede werking heeft, is dit vooral voor stoom
schepen van groote waarde, omdat bjj deze, voor
zien van een dergel jj ken regulateur, het doorslaan
van de machine onmogeljjk wordt en dit vele
ongelukken zal voorkomen.
In het algemeen dient de uitvinding om regel
matige werking van het stoomwerktuig te ver
zekeren, een omstandigheid die voor onze fabrie
ken een groote kosten-besparen kan opleveren.
(Hbld.)
Gisteren is te Delft aangehouden J. de K.,
een 19jarige metselaarsknecht, die bjj vonnis van
het kantongerecht te Goes, van 2 Juli 1886, werd
veroordeeld tot eene geldboete van ƒ5.50, sues,
een dag gev., wegens nachtelijk burengerucht, en
wiens opsporing en aanhouding was verzocht in
het Algemeen Politieblad. Hjj werd overgebracht
naar het huis van bewaring te 's Gravenhage.
Met het oog op het St. Nicolaasfeest heeft
de minister van waterstaat bepaald, datdebo ien-
loopen op aanstaanden Zondag in hun geheel,
evenals op werkdagen, zullen worden uitgevoerd.
Ook op de bestelling van pakjes is dit voorschrift
van toepassing verklaard.
-In verband met het feit, dat ook te Rotter
dam de vleeschprijzen geen gelijken tred houden
met de daling der marktwaarde van het vee, heelt
de Rotterdamsche coöperatieve verbruiksvereeni-
ging, die op 1 October 1886 omsteeks 850 leden
aandeelhouders telde, besloten tot het verbin
den eener vleescbhouwerjj aan de vereeniging.
Deze coöperatieve vleeschhouwerjj zal niet slechts
de leden der vereeniging, maar ook niet-leden,
die dat verkiezen mochten, bedienen.
Volgens de Amst. bladen kwam Donderdag
avond bjj de afscheidsvoorstelling van Possart in
het 2e bedrjjf van Freund Fritz op de pachthoeve
van Christel, plotseling onder groot gedruisch,
een coulisse ot plank halverwege op het tooneel
vallen. Possart was alleen voor het voetlicht.
»Heere, Heere", riep hjj uit, volkomen in de rol
bljjvende, „als de brave pachter maar verzekerdis
tegen zoo'n ongeval" en toen beproefde de rabbi
het stuk deur te verwjjderen. maar hij gaf 't op
ik ben te oud, mjjne krachten reiken niet meer."
En de handeling ging verder alsof er niets was
gebeurd.
De Boelgaarsche minister van financiën
Geschoff heeft zjjn ontslag ingediend. Radoslavoff,
de minister-president, zal zich met de portefeuille
van financiën ad interim belasten.
De delegatie, die in last heeft de mogendheden
te bezoeken, is samengesteld uit Stoiloff, Grekoff
en Kaltchtfï; zjj zal morgen uit Sofia vertrekken.
Grekoff, die ongesteld is, zal haar volgen, zoodra
hjj hersteld is.
Stransky is opgedragen om een audiëntie voor
de deputatie te vragen bjj den koning van Servië
Generaal Kaulbars is Dinsdag te St. Peters
burg aangekomen.
Vrjjdag zal in den Duitschen rjjksdag de
eerste lezing plaatshebben van het leger-ontwerp.
Drie honderdduizend Btuks repetitiegeweren
zjjn door de Porte bjj Mauser besteld. Zoodra de
leening van twee millioen pond is gesloten, wordt
een gedeelte afgeleverd.
Volgens de allerlaatste berichten over de
rustplaats van Liszts ljjk zal het op verzoek van
Cosima Wagner te Bayreuth bljjven.
Er is nu uitgemaakt, dat de vijf dieven,
die den mailtrein in België hebben bestolen, zich
over Calais naar Engeland hebben begeven.
Voortaan zal een met een revolver gewapend
beambte in den postwaggon de wacht houden.
Als het kalf verdronken is, enz.
Een nieuwe hongerproef-ljjder. Geïnspireerd
door Sueci, Merlatti c. s. wensoht een spoorweg
beambte in de Algiersche stad Bone zestig dagen
te vaBten.
Ten overstaan van den notaris Le Nobel,
werd, in het laatst der vorige maand, een te Sint
Kruis gelegen hofsteedje met 5 heet., 88 aren, 80
cent. land verkocht voor 5830; 3 heet., 70 aren
40' cent. bouwland, gelegen in de Appelstraat, voor
ƒ2675; 1 heet., 59 aren, 80 cent. idem voor
