N° 269.
129" Jaargang.
1886.
Maandag
15 November.
Verspreide Berichten.
Middelburg 13 November.
Onderwijs.
Rechtszaken.
Dit blad verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco 3.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën 20 Cent per regel:
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze courant behooren vijf BIJVOEGSELS.
Brieven uit de Hofstad.
MIDDELBURGS» COURANT.
w
Agenten te Vlissingen: P. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: P. van dek Peijl, te Zierikzee: A. C. de Moou,te TholenW. A. van Niehwenhtozen.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dadee Cie., John P. Jones, opvolger
12 November 1886.
Het is een bekend verschijnsel, dat velen op
hun ouden dag steeds gematigder in hun denk
beelden worden. Zoowel in staatkunde als in
zaken van godsdienst openbaart zich bp meer be
jaarden dikwerf een zekere reactie. De vrjjzinnige
richting wordt dan vaak verlaten, en men gaat
den behoudenden kant uit en wordt vroom. Of
de reden hiervan gelegen is in de verkeerdheden
van de denkbeelden, die men vroeger was toege
daan, dan wel in een achteruitgang in zeker op
zicht van de beljjders zelve, wensch ik niet te
beslissen uit eerbied voor den ouderdom. De
behoudend en vroom geworden oude beeren be
weren natuurlijk, dat zij vroeger dwaalden, maar
dat de bezadigde leeftjjd hun de oogen heeft
geopend voor de dwaasbeden der jeugd, waaraan
zij zich tot dusver mede schuldig maakten. Met
een zeker medelijden voorspellen zij den jongeren,
dat voor ben ook eenmaal de tijd van inkeer zal
aanbreken. De jongeren lachen er om en hechten
aan die voorzegging geen waarde, misschien wel
omdat zjj zich niet kunnen of liever niet willen
voorstellen, dat ook bjj hen eenmaal de fijne
puntjes er af zullen gaan, waardoor zjj in een
tpdperk zullen komen, waarin berustend gelooven
aangenamer is dan werken en onderzoeken, waar
in het kalm behoud meer toelacht dan hervormen,
dat immers meestal een mof iljjken strjjd vordert,
waarin tot stokpaardjes opgekweekte stelregels de
plaats van vervlogenillusiën innemen.
Hoe het ook zjj, de op jarenlange ervaring ge-
rjjpte denkbeelden hebben recht op eerbiediging
niet alleen, maar ook op ernstige overweging,
maar dat de hier bedoelde in den regel eerst
ontstaan op een leeftjjd, die ook na aftrek van
een tien of twintig jaren toch bezadigd mocht
heeten, strekt hun niet tot aanbeveling. Als de
ouderen de begiuselen van het jongere geslacht
verwerpen, omdat zij die van jongeren zijn, hebben
deze minstens evenveel recht den weg, door ouderen
als den waren aangewezen, te wantrouwen omdat
juist zp dien aanbevelen. Vooral in het gods
dienstige is de ommekeer in de laatste levensjaien
zoo menigmaal gel jjk te stellen met den angst van
het kind, dat achter 's meesters rug zooeven aller
lei kattekwaad uitvoerde maar plotseling, toen
de onderwpzer naar hem opzag, zich over zjjn
werk heenboog om door den schjjn van jjver de
welverdiende straf te ontkomen.
Een ministerieel leven verschilt zeer weinig van
een gewoon menschenlevenalleen is de gemid
delde duur van het eerste veel korter, ontzaglpk
veel korter zelfs dan een noodzakelijk gevolg zou
zjjn van de omstandigheid, dat men niet minister,
wel menach geboren wordt.
De ommekeer, waarvan boven sprake washeeft
ook dikwjjls in het ministerieele leven plaats, en
misschien is de angst als die van den schooljongen
van zooeven daaraan ook niet vreemd. Ten aan
zien van het tegenwoordige ministerie is die
veronderstelling zeker niet te gewaagd. Het heeft
in zjjn vrij lang, bjjna vierjarig leven al heel wat
op zjjn kerfstok verzameld en over een en ander
heeft het vrjj wat afkeuring moeten hooren. En
ziet, nu begint het na al die wereldsche zaken
eensklaps aan de behoeften van een vroom gemoed
te denken. Niet werken, maar rust is nu het
ideaal geworden. En welk een rust tracht ons
de Zondagswet te brengen? Onder den schjjn
van een maatschappelpken rustdag geeft zjj een
kerkoljjken. En dit is m. i. juist de fout. Niet
een Zondagswet in het algemeen verdient afkeu
ring, maar wel de nu voorgestelde. Daarin sal
flink het snoeimes moeten gezet worden om er
een goede wet tot vaststelling en regeling van
een maatschappeljjken rustdag van te maken.
Daartegen zou, dunkt mjj, inderdaad geen bezwaar
bestaan, zelfs niet al heette zjj Zondagswet
integendeel zou de toekenning van een recht op
een wekeljjkschen rustdag menigen werkman,
bedoeld in den uitgebreiden zin van het woord,
hoogst aangenaam zjjn en indien daarbjj reke
ning werd gehouden met de behoeften der heden-
daagsche samenleving zou zulk een wet onge-
Behoort dit niet meer in een wet op den arbeid
jhuis? Ons dunkt van wel, (Eed.)
twjjfeld heilzaam werken. Uit een staathuis
houdkundig oogpunt is er veel voor te zeggen,
maar ter wille van godsdienst en kerk trede de
staat niet als zedemeester op. Velen echter gaan
in tegenovergestelde richting weêr evenzeer te
ver als de minister van justitie bjj de samen
stelling van zjjn Zondagswet ging. Tegenwoordig
is voor velen alles, wat maar met kerk of gods
dienst in verband staat of daaraan kan ten goede
komen, reeds daarom alleen verwerpelijk. Ook
dat is afkeurenswaardig. Kerk en godsdienst
hebben haar goede zjjdeook het geloof in iets
hoogers kan bjj menigeen ten goede werken. Hoe
licht zou hp, wiens geringe verstandsontwikkeling
hem niet voldoende doet beseffen dat het goede
moet worden betracht om het goede, het kwade
nagelaten om het kwade, tot slechtheid gebracht
worden als niet zjjn geloof hem daarvan terug
hield
Maar ik zal mjj maar niet verder in theolo
gische bespiegelingen verdiepen.
Zooeven gewaagde ik van den kerfstok van het
tegenwoordig ministerie. Daarop is in den laat-
sten tjjd menig streepje van grooter en kleiner
afmeting bjjgekomen. Geen wonder dus, dat het
gaat boete doen en vroom gaat worden. De
streepjes volgen elkaar tegenwoordig zoo snel op,
dat de vroegere wel wat uit het oog worden ver
loren men let vooral op de laatste en die ver
tegenwoordigen erge dingen genoeg. Vooral gel
den deze den minister van koloniën. Over diens
regeeringsbeleid en dat van den gouverneur-
generaal van Nederlandsch Indië wordt in deze
dagen wat gesproken en meestal in afkeurenden
zin. De suikerwetten en de Tjiomas-zaak trekken
aller aandacht.
De genoemde wetjes zjjn dan ook geen pronk-
juweelen, maar bljjken op het eerste gezicht reeds
waardelooze valsche steenen te zjjn. En ook deze
zal men den minister hoogst waarschjjnljjk niet
gunnen aan de kroon van Insulinde te hechten.
Enkelen verwachten nog een vergelijk tussche®
regeering en kamer, maar het voorloopig verslag,
dat reeds gereed is, geeft daarop weinig uitzicht.
Dit luidt in het algemeen zeer ongunstig. Een
zeer belangrpke omwerking zou dan ook noodig
zjjn om die voorstellen aannemeljjk te maken.
Een zóo kleine geldeljjke tegemoetkoming als
wordt ivoorgesteld, en dan voor zóó korten duur,
tegen hoogen interest, terwjjl de toekenning er,
van afnankelpk zal zjjn van de meerdere of min
dere genegenheid van den landvoogd voor den
fabrikant, die met den hoed in de hand erom
moet bedelen en zich bjj verwerving van die gunst
onmiddelljjk bedreigd ziet met het verlies van
een groot deel van zjjn bedrijfskapitaal, door
hypotheek verkregen, en wel om de eenvoudige
reden dat de hypotheekhouder de terugontvangst
van zjjn voorgeschoten geld niet afhankelpk zal
willen stellen van de zeer twjjfelachtige omstan
digheid, of er na voldoening van den Btaat nog
iets voor hem zal overblpven, dat alles maakt
de aangeboden hulp al zeer weinig afdoende.
En dan de geschiedenis van TjiomasHet zal
de vraag zjjn of de heer Sprenger van Ejjk deze
zaak nog in de kamer behandelen zalwaar
schjjnljjk zal de grondwetsherziening wel vroeger
aan de orde komen en wie weet, of deze niet den
val van het ministerie ten gevolge zal hebben.
De minister zal wel zjjn best doen om eene te
spoedige behandeling van de adressen derheeren
De Sturler en Sol te voorkomen, want hp schjjnt
weinig belust op de verdediging van de daden
des heeren Van Hees in deze. Het zou zelts niet
onmogelpk zjjn, dat Z. Exc. 's konings vertegen
woordiger in Indië in den steek liet. De gouver
neur-generaal zelf is, zegt men, wel wat met de
zaak verlegen, zelfs in die mate, dat hp, volgens
particuliere berichten uit Indië, er over denkt om
wegens redenen van gezondheid zjjn eervol ontslag
aan te vragen. Zjjn gezondheidstoestand moet dan
ook werkeljjk veel te wenschen overlaten. De
terugkeer op zjjn reeds gevorderden leeftjjd naar
de tropische gewesten moet hem sterk hebben
aangegrepen, zoodat hjj in weinig tjjds vele jaren
ouder is geworden en een gevoel van afmatting
zich van hem heeft meestergemaakt. Waarschjjnljjk
is hierin wel de reden gelegen van verschillende
daden en nog meer van etn zekere berusting,
die men niet van hem zou verwacht hebben.
In het antwoord op de algemeene beschouwingen
over de staat «begrooting worden een gewjjzigd
artikel 76 der grondwet en tevens additioneele
artikelen tot regeling van het kiesrecht toegezegd.
In bijzonderheden kon de regeering natuurljjk
niet treden, alvorens de voorstellen zouden zjjn
ingediend. Zoo heel ver is dat tjjdstip niet meer
verwjjderd, daar de raad van state zjjn advies
over een en ander reeds gereed heeft. Intusschen
beötaat voor een briefschrjjver uit de Hofstad
niet die reden om het stilzwjjgen te bewaren,
welke den ministers den mond sluit. Wat ik vernam
omtrent de plannen van den heer Heemskerk
betrekkeljjk het kiesrecht, wil ik daarom mede-
deelen. De bedoeling is om door de grondwet
zelve algemeen stemrecht uit te sluiten. De
herhaalde verknipping van het land in districten
wil men vermjjden door een vast ledental aan te
nemenhonderd voor de tweede en vpftig voor
de eerste kamer. De leden der tweede kamer
zouden gekozen worden in zes en zeventig enkel
voudige en vjjf meervoudige districten de laatste
zouden tot hoofdplaatsen hebben de vjjf gemeenten
met meer dan 50.000 inwoners. Het advies van
den raad van state getuigt lang niet van onver
deelde instemming met zoodanige regeling.
De rijksmiddelen vloeiden in de maand October
weder minder goed dan verleden jaar, ja het
ongunstige verschil is grooter dan dat, hetwelk
wjj de vorige maand, in afwjjking van vroegere
maanden, constateerden. De opbrengst was
10.429.000 tegen 11.064.000. De schuld ligt
aan de directe belastingen en accijnzen.
Het tekort op de directe belastingen heeft min
der te beduiden, daar het personeel verleden jaar
ruimer vloeide, omdat het veel in te halen had
en dit jaar weer tot normalen stand is terugge
keerd. Tegenover vermindering op dit middel
staat een ruimer opbrengst der grondbelasting,
en al gaf het patent merkelijk minder dan in
October 1885, het resultaat over de 10 maanden
is nog 1 ton gunstiger.
Het achterljjk bljjven van enkele accpnzen is
bedenkeljjker verschijnsel. De Buiker, die zeer
goed vooruitging en in September meer dan 11
ton opleverde, gaf nu 725.000 tegen 989.000
verleden jaar. Het gedistilleerd gaf 68.000
minder, al kwam het nog een ton boven de
raming, en het geslacht bleef bjj het vorige jaar
80.000 ten achteren, een zeer belangrijk ver
schil op dit middel. Het eindcjjfer der accjjnzen
is 345.000 lager dan verleden jaar. Daartegen
over staat een goede opbrengst der invoerrechten
nl. ƒ455.000.
De indirecte belastingen kwamen op ongeveer
hetzelfde cpfer als ten vorigen jare. Vloeide het
successierecht minder ruim, dit werd goedgemaakt
door een betere opbrengst van het registratierecht
(ƒ617.000 tegen 586.000 verleden jaar) en van
het zegelrecht, dat ongeveer 50.000 meer op
bracht dan verleden jaar en dan de raming,
waarschjjnljjk van nog achtergebleven effecten.
Het avans op de telegraaf ad ƒ6000 was
kleiner dan vorige maanden.
Het totaalgeneraal over 10 maanden is ƒ89.759.000
tegen 87.156.000 verleden jaar en een raming
ƒ88.460.000. (Fad.)
Omtrent de begrooting van marine betuigden
in het voorloopig verslag vele leden hun leed
wezen, dat deze thans weder aanzienlpk was
opgedreven en feiteljjk 1.400.000 hooger was
dan die van den vorigen minister. Andere leden
verklaarden zich tot de voor de verdediging
noodige offers bereid, maar verlangden toch ook
allereerst zuinigheid, waarvan zjj nu de sporen
niet vonden; en ook meer waarborgen, dat het
toegestane goed zou worden besteed; met bjj de
5 millioen 's jaars kon, meende men, de marine
in goeden staat worden onderhouden.
Algemeen werd betreurd, dat de min. zjjn denk
beelden omtrent de taak der marine in moederland
en koloniën niet in het breede uiteenzette; alge
meen drong men ernstig op een duidelpke ont
wikkeling daarvan aan. Omtrent het materieel
bv. weet men alleen dat de min. van het plan
van 1874 afweek.
Eenige andere leden waren teleurgesteld, omdat
de min. zich had neergelegd bjj een langzamer
aanschaffing van het door hem zoo noodig geacht
materieel.
De toestand der vloot in Indië noemden eenige
leden zeer onvoldoendezjj meenden te weten dat
nagenoeg geen enkel schip in goeden staat ver
keert. Ook werd gesproken over de scheiding van
de Ned. en Ind. marine, in denzelfden geest als
bjj de Ind. begrooting.
Vrjj algemeen bestond weinig neiging, de gelden
voor het begin van den bouw van een nieuw
pantserschip toe te staan, daar de plannen nog
slechts in het eerste stadium van voorbereiding
schpnea te verkeeren.
Door 32 Twentsche fabrikanten is een adres
aan de Tweede kamer gericht, om deze te doen
opmerken, dat de ondergang der suikercultuur op
Java, die nu jaarljjks ongeveer 35 millioen onder
de bevolking brengt, »zonder twjjfel den achter
uitgang en stilstand van een groot deel der Twent
sche fabrieken zou ten gevolge hebben". Adress.
betoogen daarna, wat h. i. ter voorkoming van dat
dreigend gevaar moet gedaan worden en verwach
ten dit hunnerzjjds, omdat de Nederlandsche
katoenindustrie, in onze O. I. bezittingen niet meer
beschermd, thans reeds groote inspanning moet
aanwenden om de concurrentie tegen Engeland
vol te houden.
Aan den rjjksveldwachter der 3e klasse, F.
Paauwe te Middelburg is toegekend de rang van
brigadier-titulair.
De Schiedamsche Courant zegt, dat bjj de regee
ring het plan niet bestaat tot vereeniging der
inspectiën van posterjjen en telegraphie.
De commissie, die te Groningen belast is
met afnemen van de examens van apothekers
bediende, zal aldaar zitting houden op Woensdag
1 Dec. e. k. en volgende dagen.
Aan het vergeljjkend examen ter vervulling
van de betrekking van hoofd van school B te
Zutphen hebben Woensdag j. 1. 19 onderwjjzers
deelgenomen, van welke 1 zich in den loop van
den voormiddag heeft teruggetrokken.
Tot de voortzetting van het examen op Woens
dag 17 en Donderdag 18 November e. k. is o. a.
ook teruggeroepen de heer J. H. Thiel te Middel
burg.
Minder offervaardigheid bjj de slechte tjjden»
of mindere ingenomenhefd met de inrichting?
De collecte voor de vrjje universiteit, op
Zondag 11. in alle kerkbeurten te Rotterdam ge
houden, heeft nog geen 500 opgebracht; alzoo
ongeveer 900 minder dan het vorige jaar.
Het cassatieberoep van F. Dornela Nieuwen»
huis, tegen het door het ..gereehtshof^te 's Graven-
hage ten zjjnen aanzien gewezen arrest, zal
Maandag 29 November door den hoogen raad wor
den behandeld.
Eene buitengewone bedrijvigheid heerschte heden
middag op onze Groote Markt,. Een hardlooper»
Duitscher van geboorte en 29 jaar oud, vermaakte
het publiek door van half twee af tot ruim 3 uur
toe ontelbare malen de markt af te rennen. Voor
dien afstand, op ongeveer 275 meter te schatten,
gebruikte hjj telkens omstreeks anderhalve minuut.
Natuurljjk volgden veler oogen den kleurig
gekleeden looper en even natuurlijk dat de hoop
der toekomst hem geregeld, volstrekt niet altjjd
dezelfde, begeleidde. Enkele der spes patria
volgden hem niet alleen eenigen tjjd in zjjn loop„
maar liepen, eenigszins hem navolgend, op hunne
kousen, de andere meer gewone voetbedekking ia
de hand houdende, met eene volharding eee
betere zaak waardig.
Ruim 17.000 meter legde de onvermoeide looper'
J. Zumsteg, in anderhalf uur tjjds af. Zooals men
weet wordt een uur gaans op 5651 meters gerekend.-
Het Zweedsche stoomschip Saga, van Gefle
naar Antwerpen, voer heden morgen te 9 uren,
naar men ons uit Vlissingen schrjjft, bjj het bin
nenkomen op de Nollenplaat aan den grond, doch
kwam met wassend water zonder assistentie vlot
en vervolgde zjjne reis naar Antwerpen.
Men schrjjft ons
Van de drie oud-strpders van 1830, die St. Anna-
land onder zjjne inwoners telt, vierde een hunner
vóór twee jaren zjjn gouden bruiloft en Donderdag
den 11 November deed dit een tweede. Deze laatste,
Cornelis van Schouwen, heeft aan de krijgsver
richtingen op het Vlaamsche hoofd, het fort Burg
en op de Schelde deelgenomen, en is daarom ook
gerechtigd tot het dragen van het metalen kruis
en de Citadel-medaille.
Eene commissie, die voor twee jaren met goed
gevolg was werkzaam geweest om een zestigjarig
echtpaar vele bljjde dagen te verschaffen, had ook
voor C. van Schouwen en zjjne vrouw G. Siebes,
door vele ingezetenen gesteund, een aardig som
metje bjjeengebracht. De muziekvereeniging Ac~
celerando braeht het bruidspaar eene serenade.
De oude luidjes, bjjna 80 jaren tellende, behoorep
tot de door de diaconie bedeelden.
