IT 244.
129' Jaargang!
1880!
Zaterdag
16 October.
Gemeente-Belastingen.
Middelburg 15 October.
Dit blad verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën 20 Cent per regel.'
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Kohier voor de belasting op de honden
over 1886.
Nader opgehelderd.
UlllDEIJU ItliSCIIE COURANT.
w
SR
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van deb, Peijl, te Zierikzee: A. C. de Moou,te TliolenW. A. van Nieuwenhuuzen, te Terneuzen: A.van dee Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger
De burgemeester en wethouders van Middelburg
brengen ter kennis van de ingezetenen, dat het
eerste suppletoir kohier van de belasting op de
honden over het jaar 1886, door den gemeenteraad
bij zjjn besluit van den 13e® October 1886 is goed
gekeurd, en ter invordering aan den gemeente
ontvanger uitgereikt.
Middelburg, den 15 October 1886.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
P I C K
De secretaris.
A. DE VULDER VAN NOORDEN.
De Tijd is een aangenaam blad om mêe te
polemiseeren al geeft het en te recht wanneer
men voor zijne overtuiging staat den strijd
niet licht op, steeds worden de beschouwingen
van dit katholiek orgaan gekenmerkt door een
aangenamen, welwillenden toon, die tot weder
antwoord uitlokt, omdat hjj den tegenstander niet
griett, en gansch en al het kenmerk draagt, dat
de redeneeringen oprecht zjjn gemeend.
Nog een andere goede gewoonte heeft dit orgaan:
het laat ook zjjn bestrjjders aan het woord en
schroomt niet diens beschouwingen onder de
oogen van zjjn eigen lezerskring te brengen.
Zoo ook doet het met onze jongste redeneering
san zjjn adres over het verbieden van Donato's
voorstellingen in ons nommer van Donderdag.
Wij willen die gewoonte Yolgen, en hier ook
een plaats geven aan hetgeen de Tijd tegen het
door ons geschrevene aanmerkt:
De meest welwillende veronderstelling, welke hier kan
gemaakt worden, is wel dat de Middelb. Ct. al het
leelijke en stuitende van deze vergelijking niet heeft inge
zien en alleen daardoor tot een zoo monsterachtige be
schouwing vervallen is.
't ls waarschijnlijk vrucktelooze moeite, een redactie,
welke zelve niet aanstonds gevoelt dat hier twee zaken
naast elkander geplaatst worden, welke niet naast elkander
geplaatst mogen worden, de waarheid hiervan aan het
verstand te brengen,
Slechts dit enkele
De geloovige bezit de overtuiging, dat hij door het
deelnemen aan de oefeningen van zijn godsdienst
verondersteld ook al dat zijn zenuwstelsel daarbij hevig
werd aangegrepen, wat slechts hij uitzondering het geval
zal zjjn een werk verricht, noodig ter verzekering
zijner eeuwige gelukzaligheid.
Evenmin als de neutrale staat het recht heeft, deze
overtuiging af te keuren of logecachtig te heeten, evenmin
heeft dergelijke staat het recht, den geloovige te beletten
datgene te verrichten, wat deze tot bereiking van zijn
laatste en hoogste doel noodig acht. Dat de strafwet
sommige buitensporigheden, die onder den naam van
godsdienst kouden bedreven worden, tegengaat, is billijk
en rechtvaardig, doch alleen omdat de strafwet zelve steunt
op zedelijk-godsdienstige begrippen, die aan alle staats
burgers gemeen zijn, ook al wordt de godsdienstige oorsprong
dezer begrippen niet meer door allen erkend.
Stel daartegenoverwie voorstellingen gaat bijwonen
Van iemand als Donato, die een geldwinning maakt van
biologische vertooningen, meer nogwie zich, zonder
eenig practisch nut of wetenschappelijk doel, aan biologische
proefnemingen onderwerpt, gehoorzaamt alleen aan een
zucht van nieuwsgierigheid. De overheid heeft hier geen
enkel hooger beginsel te eerbiedigen, geen enkel belang
ran meer verheven orde te ontzien zij blijft geheel op
eigen terrein, indien zij hier verbiedt, wat gebleken is
sbhadelijk of gevaarljjk te zijn voor het welzyn harer
burgers.
De zaak is werkelijk zoo eenvoudig, dat zij geen verdere
toelichting behoeft. Evenmin schijnt ons een uitvoerige
refutatie noodig van de bewering, dat er alleen daarom
meer ongeloovigen tchijnen te zijr, omdat men zich
tegenwoordig niet meer schaamt, getuigenis af te leggen,
dat men tot geen kerkgenootschap behoort. Alsof dit
laatste feit op zichzelf reeds niet een groote vermindering
van geloof aantoonde in een eertyds geheel christelijke
maatschappij I
Krankzinnigheid, evenals allerlei dwaze en bijgeloovige
praktijken, die licht tot krankzinnigheid leiden, somtjjds
zelve uit een gedeeltelijke stoornis der geestvermogens
schijnen voort te komen, vindt men veel meer iu onge-
loovige dan in positief-christelyke kringen. De Middelb.
Ct. vergelijke onder dit opzicht de statistiek van groote
eentra, waar het ongeloof de meeste slachtoffers maakt,
zooals Parijs, met die van het platteland. Ook de statistiek
der zelfmoorden aangenomen dat de meeste zelfmoorden
in een oogenblik van geestesstoornis begaan worden
kan hierbij van dienst zijn."
Wjj -willen hierop nog antwoorden, om daarmee
yan deze kwestie afscheid te nemen.
Het standpunt dat de Tijd en wij innemen, is
zoo verschillend dat wjj zeker wel niet spoedig
tot elkaar zullen komen.
Bij hen, die aan het een of ander kerkgeloof
gehecht zjjn, is dat geloof in eigen oog iets zoo
heiligs, iets zoo buitengewoons dat een ander er
zelfs niet naar wjjzen mag. Al wat daarmee in
verband staat, moet met buitengewone omzichtig
heid behandeld wordenmen is nu eenmaal ge
woon geworden om dat hemelhoog te verheffen
en ieder, die daaraan niet voldoet, het recht te
ontzeggen van meepraten. Men zou hen zelfs
buiten de maatschappij willen bannen, in ieder ge
val worden zij beschouwd als personen, waarvoor
men geen eerbied behoeft te koesteren.
Aan geen kerk te behooren wordt als schande
beschouwdde Tijd zelfs vindt dat rnen zich
schamen moest daarvan openljjk getuigenis af te
leggen.
En ziet, dat zjjn wij volstrekt niet eens. In
tegendeel; wjj begroeten het met genoegen, om
dat het getuigt van eerlijkheid, oprechtheid en
karakter dat men tegen den stroom wil oproeien.
Hoevelen durven het nog niet, omdat het in bet
maatschappelijk leven nuttig wezen kan, lid te
zjjn van zulk een genootschapomdat het tegen
deel iemand benadeelen kan. Hoe velen zwichten
voor den dwang en den drang van familie, van
kennissen 1 Hoe velen missen de kracht zich te
verzetten tegen de adat op dit gebied
Maar wie zich van een kerk afscheidt, rijst
daarom in onze oogen nog niet in waarde.
Wie het uit onverschilligheid voor den ernst des
levens doet; wie omdat hij stelselmatig de
kerkelijke meeningen negeerde en zelfs niet gedre
ven werd door behoefte aan iets hoogers om
daarvan kennis te nemen zich schaart onder
Jan Rap en zjjn maat hem dragen wjj niet de
minste achting toe. Noch het behooren tot een
kerkgenootschap, noch het zich afscheiden daarvan
levert voor ons eenigen maatstaf ter beoordeeling
van den persoon. Wjj waardeeren liefst de
mensehen naar hunne daden; en gelukkig zjjn er
onder allen braven en goeden; gelukkig kunnen
wjj met Schimmel ran de kerkeljjken nogz9ggen:
»Ik ken onder n zooveel vroeden en vromen!
Ik ken onder u menig eedlen van geest,
Die, noeme de wijze der aarde 't ook droomen,
In 't licht van de starren den Eeuwige leest!"
Ons standpunt is ruimer dan dat van de Tijd
en de zijnen, die, strijdend alleen voor hun kerk
leer, van zelf anderen niet naar waarde kunnen
schatten. Dat ligt in den aard der zaak. De
meest modernen op het gebied der kerkleer ontzien
zich vaak niet een hard oordeel over een orthodox
uit te spreken. Zjjn geloof voert hem dikwijls
tot eenzijdigheid en onbilljjkheid.
Humaner Btandpunt neemt men in als men elk
zjjn geloof of zjjn zoogenoemd ongeloof wat
niet uitsluit dat men toch aan het goede, het
goddeljjke gelooven kan en daarvoor strjjden
laat en ieder als mensch beschouwt.
Waar ons standpunt zoo geheel verschilt met
dat van de Tijdverwondert het ons niet dat dit
blad nog eerst zoeken moest naar de „meest wel
willende veronderstel ling" om zich rekenschap te
kunnen geven van onze stoutigheid om de voor
stellingen van Donato te vergeljjken met de bui
tensporigheden heeft de Tijd hierop wel genoeg
gelet; het licht liet hjj, dunkt ons, daarop niet
voldoende schjjnen die er op godsdienstig ter
rein plaats hebben.
Het blad erkent dat, zjj bet ook uitzondering,
godsdienstoefeningen het zenuwgestel in de war
brengenmaar dat schjjnt niet zoo erg te zjjn,
wanneer het slechts geschiedt ter verzekering
van eeuwige gelukzaligheid. Daarin schuilt juist
de groote kwestie.
Vele wegen voeren naar Rome en zeker ook
naar den hemel, maar ons zjj het toch vrjjgelaten
om ten sterkste at te keuren zulke wegen, die de
menschen voor hun leven hier op aarde ongeschikt
maken, daar hun zenuwstelsel erdoor wordt aan
gegrepen. En nu meenen wjj dat, als de staat
het recht heeft Donato's voorstellingen te verbie
den, omdat deze de menschen benadeelen, die
zelfde staat ook met hetzelfde recht zulke buiten
sporige godsdienst-oefeningen kan verhinderen. De
Tijd erkent dit reeds zelf waar het blad zinspeelt
op het goed recht der strafwet.
Wjj zjjn geen voorstanders van Donato's voor
stellingen, maar om zoo categorisch als het katho
lieke blad dit doet, uit te maken dat er geen
practisch nutof wetenschappelijk doel aan tengrond-
slag ligt, durven wjj niet. Waarom nemen dan
zoovele wetenschappelijke mannen daarvan notitie
En dat Donato geld verdient met zjjn voorstel
lingen is hem waarljjk niet kwaljjk te nemen,
en doet aan de waarde ervan niets af.
Want er is niemand, die het publiek aanmoedigt
of dwingt daarheen te gaanalleen de nieuws
gierigheid drjjft velen derwaarts. De Hjd zegt
het zelf. En zij die het hardst roepen over het
akelige, en aandringen op verbod, lieten zich ook
door die nieuwsgierigheid meesleepen en vergeten
dat zjj daardoor meehielpen om zulke voorstellingen
mogelijk te maken. Waarom blijft men niet liever
weg?
Het is verwonderlijk dat de Tijdanders zoo
tegen staatsalmacht en staatsbemoeiing, nu juist
zoo warm pleit voor een optreden van den staat,
dat tot de grofste onbilljjkheden zou aanleiding
geven of tot een consequentie voeren, die het blad
en anderen geloovigen lang niet welgevallig zjjn zou.
„De zaak is", om met de Tijd te spreken, „van
ons standpunt werkeljjk zóo eenvoudig dat zjj
geen verdere toelichting behoeft".
Over die ^vermindering van geloot" kunnen wjj
na het bovenstaande verder zwjjgen. En wat het
slot van het betoog van het katholieke blad betreft,
het zegt niets tegen onze bewering, omdat nog
altijd het bewjjs ontbreekt dat onder de z. g.
ongeloovigen veel krankzinnigheid heerscht, wat
juist onder de geloovigen als bewezen beschouwd
kan worden.
De vergeljjking van een groote stad als Parijs
met het platteland gaat niet op. Zulke steden
zjjn eene verzamelplaats van verschillende
elementen uit de gansche wereld;
terwijl de idyllische voorstelling die men bjj voor
keur van het platteland geeft, maar al te dikwjjls
door de werkelijkheid wordt te niet gedaan.
Handig is het zeker van de Tijd om zjjdelings
het aantal zelfmoorden te brengen op rekening
der ongeloovigen. Weet de Tijd ook daarvan een
statistiek om die opvatting te rechtvaardigen;
laat hjj die dan toonen.
Het blad vergeet echter dat menige zelfmoord
hoe weinig verdedigbaar wjj dien ook vinden,
meer getuigt van moed dan van zwakheid.
Het oordeel is hierbij echter vaak hoogst moei
lijk en wij meenen dat in zes van de tien gevallen
geloof oi g. ongeloof daarbij niet in het spel
is, maar meer maatschappelijke toestanden hier bjj
invloed uitoefenen.
Moge al een enkele maal het niet gelooven aan
eene kerkleer weerhouden van zelfmoorder zjjn
toch bewjjzen genoeg dat overdrjjving op het ge
bied van geloofszaken voerde tot eene dergeljjke
noodlottige daad.
Uit Den Haag wordt aan het bericht om
trent de komst van kardinaal Jacobini een dementi
gegeven.
Men schrijft n. 1. dat bjj de legatie van den
Heiligen Stoel aldaar niets bekend is van de aan
staande komst van den kardinaal, aangekondigd
in verband met de onderhandelingen tot herstel
van de diplomatieke vertegenwoordiging van de
Nederlandsehe regeering bjj den paus. Zelfs achtte
men aan de nunciatuur de komst van den staats
secretaris hoogst onwaarschijnlijk met het oog op
zjjne jongste ziekte.
Volgens nadere mededeeling had men Reuter s
telegram verkeerd weergegeven, en moet dit lui
den als volgt:
»Door kardinaal Jacobini ia gereed gemaakt, en
nog heden naar 's Gravenhage verzonden, een voor
stel betreffende het herstellen der diplomatieke
betrekkingen tusschen Nederland en den Heiligen
stoel. Men houdt zich alhier van den goeden
uitslag der onderhandelingen verzekerd."
Volgens een part. telegram uit Berljjn aan de
IV. R. Crti is Woensdag aldaar eene overeenkomst
gesloten tusschen de Duitsche bank, de firma Leo
Delbrück en Siemens en Halske ter oprichting van
eene maatschappij in aandeelen voor de electriscbe
verlichting van steden in Nederland, met Amster
dam tot middelpunt.
Niet 1° Juli, maar 1° Juni 1887 is de eindter
men, in de tweede kamer bepaald voor den duur
der enquête naar den fabriekstoestand enz.
Tot voorzitter der commissie voor die fabrieks-
enquête is benoemd de heer Verniers van der
Loeff.
In de landbouw-eommissie zjjn nog benoemd
de heeren mr. H. J. Carsten te Hoogeveen en
F. H. H. Borret te Klundert.
De heer N. A. Bouwman, directeur van het
stafmuziekkorps van het 3e regiment, heeft het
plan opgevat om in de laatste helft der maand
November a., onder zjjne leiding te Middelburg
een groot vocaal-inBtrumentaal concert te geven,
door het symphonie orchest van het 3e reg. inf.,
versterkt door eenige toonkunstenaars van elders,
waarop o. a. zal worden uitgevoerd het door hem
aan Z. M. den koning opgedragen Declamatoriumi
De Watergeuzen, De Stem der Zee van F. Coenen en
Krijgslied van R. Hol, allen voor mannenkoor met
orchest.
Aan onderscheidene bekende zangers alhier en
te Vlissingen is hunne medewerking daartoe ge
vraagd, terwjjl de heer H. C. de Waal, muziek-
onderwjjzer alhier, de leiding der repetitiën op
zich heeft genomen.
Bjj inteekening zal de entrée ƒ0.99 bedragen,
doch buiten inteekening wordt die verhoogd.
Inteekenljjsten zullen circuleeren.
Wjj hopen dat dit plan den vereischten steun
vinden zal bjj hen, die daartoe zjjn of worden
uitgenoodigd.
Uit Yerseke schrijft men ons
Uit goede bron verneem ik, dat het aanleggen
van de stoomtram waarschjjnljjk eenige vertra
ging zal ondergaan en wel om de volgende reden.
Het gedeelte djjk van den hoek bjj den Molen
polder tot aan den Varkensdijk, die den Buren-
polder begrenst, is rjjksdomein en nu schjjnt men
verzuimd te hebben voor den aanleg daarover
tjjdig vergunning te vragen. Althans dit is eerst
deze week geschied. En daar deze djjk op som
mige plaatsen nog verbreed moet worden, zal de
vergunning eenige voorafgaande correspondentie
eischen, die nog al tjjd zal kosten.
In de huishoudeljjke vergadering van het Nuts»
departement, gisteravond gehouden, deelde de
voorz. mede dat de heer H. Snjjders te Middelburg
bjj zjjne volksvoordracht in Dec, spreken zal over
„Neerlands verleden en heden op maatschappelijk
gebied."
Verder werd door de vergadering besloten om
eene volksbibliotheek aan te leggen en daarvoor
aan het hoofdbestuur subsidie te vragen.
Uit Wolf aart ad jjk schrjjft men onsi
Onze vroede mannen waren Dondeïdagmorgêa
au grand complet vereenigden zjj deden de
zaken af.
Zjj vernamen in de eerste plaats dat voor de
aanbesteding van eenig gemeentewerk, nog in 1888
op te leveren, geen enkel biljet was ingeleverd
en besloten de uitvoering, behoudens goedkeuring
van ged. staten, onderhands te gunnen aan O.
Servaas te Oud-Sabbinge voor ƒ37.65.
Nu de minister van waterstaat afwjjzelld be«
schikt had op het verzoek van den raad, om eene
tegemoetkoming in de kosten van exploitatie Van
het telephoonkantoor, konden zjj met de behan
deling der begrooting voor 1887 voortgaan.
In de vorige vergadering konden zij dit werk
niet ten einde brengen, ook omdat toen de stemmen
staakten over de beslissing omtrent de jaarwedde
van den gemeente-opzichter.
Boven verwachting liep "alles gunstig af j de
jaarwedde van dien opzichter ad ƒ30 werd met
4 tegen 3 stemmen op de begrooting gebracht;
als gevolg van de flinke wjjze waarop, zoowel door
den voorzitter als den wethouder De Kater, het
voordeel werd aangetoond, dat de gemeente heeft
sedert een gemeente-opzichter contróle voert ovef
de ten behoeve der gemeente verricht wordende
werken. Het komt ten minste nu niet meer
zooals vroeger voor, dat op eene rekening van eeft
ambachtsman 20 gekort werd;
Naar aanleiding van art. 2 letter d van hei
K. B. van 15 Sept. 1886, Stbl. no 164, werd be
sloten ten behoeve der gemeente een bestelbon
van tien cent te heffen voor elk telegram, datiö
den kring, waarin tot heden de telegrammen
kosteloos besteld zijn, bezorgd wordt. Deze nieuwe
bron zal, volgens de begrooting, de gemeente
inkomsten met 15 vermeerderen.
De telephoon blijft ookDe raadsleden schenen
geheel en al tot ander inzicht gekomen tè zjjn,
want met algemeene Btemmen werd besloten, de
jaarwedde van den kantoorhouder en diens ver
vanger, benevens die van den bode, te zamen
110 bedragende, opnieuw op de begrooting te
brengen.
Dat de raadsleden het goed met de gemeente
voor hebben en haar financieel belang zooveel
mogeljjk bevorderen bleek, toen het breiwerk der
schoolkinderen ter sprake werd gebracht.
De voorzitter was, volgens velen van hen, toch
wel een beetje al te goedhartig; hjj toch wilda
de 70 paren kousen, 24 hemdrokjes, 10 mutsen
en 6 naailappen, waarover de meisjes op de beide
openbare scholen, circa 3 jaren gebreid hadden;
aan de breistertjes cadeau geven, als belooning
voor hare moeite en tevens om haar jjver op te
wekken.
De heer Jacob vond dat dit met de slaapmut
sen en de naailappen nog kon, maar kousen en
hemdrokjes weggeven, dat ging niet, Meer «te®-,
i
