N° 231.
129* Jaargang.'
Vrijdag
1 October.
1880'
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prijs per 8/m. franco 3.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.'
Advertentiën 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels 1.50
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 30 September.
MEVKOUW JUNI,
MIDDELBURGSCHE COURANT.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kminingen: F. van dek Peijl, te Zierikzee: A. C. de Moou.te TholenW. A. van NiEUWENHüuzEN.te Terneuzen: A.van der Peul Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dapbe Cie., John F. Jones, opvolger
In 1874, na de overmeestering van den kraton
heeft de luit.-generaal Van Swieten, op 12 Febru
ari een proclamatie uitgevaardigd, waarbij hjj ver
klaarde het bestuur op zich te nemen van Groot-
Atjeh.
In zjjn bekend GhVs-artikel van dit jaar beweert
de oud-gouverneur Laging Tobias, dat die procla
matie, waarbjj de souvereiniteit van Nederland
is afgekondigd, alvorens Nederland meester was
van Atjeb, de grootste fout is geweeBt die in
Atjeh begaan werd vóór de fout van 1884, de
fout der concentratie.
Deze bewering, waarin lag opgesloten wat van
sommige zijden werd gezegd, n. 1. dat generaal
Van Swieten destijds het sultanaat in het rjjk
Atjeh vervallen heeft verklaard, gaf den oud
majoor L. W. A. Kessler, te Ginneken, de vorige
week aanleiding, zich tot genoemden generaal om
inlichtingen te wenden.
Van Swieten heeft zich gehaast aan dat verzoek
te voldoen en in een uitvoerig schrijven heeft
hij geantwoord, en daarin pertinent verklaard
dat in geen zijner proclamatiën ooit de vervallen
verklaring van het sultanaat of, zooals men
beweert, de inlijving of annexatie van Atjeh bjj
ons gebied is uitgesproken.
De generaal verzekert verder opnieuw geheel in
te stemmen met den heer Fransen van de Putte,
dat men van onze tegenwoordige geconcentreerde
positie de bevrediging van Atjeh mag verwachten.
Aan het slot van zjjn schrijven zegt hij nog tot
nadere toelichting der kwestie „De proclamatiën
van Februari en April 1874 hebben zelfs de strek
king om de Atjehers uit te noodigen met mjj of
met kolonel Pel in overleg te treden tot het
kiezen van een hootd of regent, die het bestuur
van de drie Sagie's op zich neemt. Hun onwil
om daaraan te voldoen is oorzaak, dat het rjjk
verbrokkeld is geworden en de onderhoorige staten
van Groot-Atjeh gescheiden zjjn en onafhankelijke
besturen hebben bekomen. Ik moest immers
rekening houden met de toestanden diè ik vond
of die mjj uit vijandigheid waren voor de voeten
gelegd.
>Hadde men mjjn stelsel bljjven volgen, dan
waren wjj thans vrjj wat verder dan wjj nu zjjn.
Na twaalf jaren van eene vruchtelooze agresse,
die millioenen schats en duizenden menschen-
levens heeft gekost, is men tot mjjn stelsel moeten
terugkeeren, dat met pi. m. 3000 man troepen
eene uitgave van niet meer dan ongeveer éen
millioen 's jaars zou gevorderd hebben. Demmeni
was eenigen tjjd geleden geen aanhanger van mjjn
stelsel, doch wat üe minister thans uit Demmeni's
rapporten over de doelmatigheid der concentratie
op de interpellatie van den heer Elout in de
eerste kamer der staten-generaal medegedeeld
heeft, mag ons doen aannemen, dat hjj door betere
I.
Uit het Engelsch
door THOMAS KEYWORTH
TWEEDE BOEK.
Tusschen twee vurendoor Uppie Redgate.
V.
Eer juffrouw Parsby terugkeerde kwam er weer
iemand van het politiebureau om verdere naspo-
ringen te doen. Het was niet dezelfde beambte
van 's morgens, maar een jong mensch van onge
veer vjjf en twintig jaar. Hjj was gekleed als
een klerk en bad niets bjjzonders over zich dan
zjjne oogen, die levendiger waren dan eenige oogen
die ik ooit gezien had. Hjj zei dat hjj Willis
heette. Hoe zenuwachtig wjj ook waren door
die akelige zaak, hp was volmaakt kalm. Hjj
was zeker al gewoon aan die atmosfeer van
misdaden. Wel moge het hem bekomen!
Wjj waren allen in het kantoor van Stamford
Willis bekeek de brandkast en deed vragen.
Daarop ging hp met vader naar zjjn kamer. Wat
hadden zjj elkaar daar te zeggen Mjjn hart zei
mp dat ze over Stamford spraken.
Zjj kwamen terug en ik zag onmiddellijk aan
de oogen van den rechercheur dat het vreeselpke
woord gesproken was. Hjj zag Stamford even
aan, meer niet, maar dat was genoeg. Ik kon
jfnytie verontwaardiging bjjna niet meer bedwin
overtuiging het betere van de geconcentreerde
stelling heeft leeren kennen."
Het publiek kan nu oordeelen, zegt majoor
Kessler, wat er overbljjft van de verklaring van
den heer Laging Tobias.
De uitkomsten, door de conversie verkregen,
zjjn iets voordeeliger dan de regeering bjj het
debat opgaf. De nieuwe 3j pets schuld is nl.
gemiddeld tegen 97 gerealiseerd, wat een voordeel
gaf van 855.850. Dejaarljjksche rentebesparing,
geraamd geweest op 1.225.000, bedraagt feiteljjk
1.324.025, waarbjj echter niet is voor bjj te zien
dat wegens het pet kosten 846.187 zal worden
betaald.
De geheele 4 pets schuld bedroeg op 1 Juli jl.
339.545.700. Aflossing werd gevraagd voor
1.070.700. In de plaats van het resteerende
kwam voor 348.085.000 aan 3§ pets schuld, die
dus 97.24 opbracht (netto 97 pet). Van laatstge
noemd kapitaal is aan de schuldhouders 6.769.500
en, ingevolge contract, aan de firma Rothschild
2.625.000 uitbetaald.
Van de nieuwe schuld is 210.605.300 genomen
in inschrijvingen.
Over het 2' halfjaar van 1886 blpft per saldo
een voordeel van ƒ256.500. In werkelijkheid
beloopt die besparing echter slechts f 35.137.
Binnen een maand was de conversie, grooten-
deels, afgeloopen. Op 21 Aug. was het omvang
rijke werk voltooid.
Blijkens de wetsontwerpen tot bekrachtiging
van provinciale belastingen zal de heffing over
1887 in de verschillende provinciën onveranderd
bljjven, met uitzondering van Zeeland en Gronin
gen, waar de uitgaven worden gedekt bp vermin
dering van het getal opcenten op de grondbelas
ting en op het personeel, voor eerstgenoemd gewest
met twee en voor laatstgenoemd met vier.
Bjj kon. besluit zpn benoemd tot gezw. van
het watersch. Waarde J. Butjjn; tot gezw. van
den polder Vier bannen van Duiveland, J. C.
Verstiaate; tot lid van het best. der waterkeering
van den calamiteuzen Annapolder, A. Markusse
Abrahamszoontot lid van het bestuur der
waterkeering van den calamiteuzen Vlietepolder,
J. L. Kluyttot lid van het bestuur der water
keering van den calamiteuzen Anna Frisopolder
P. H. van Listot lid van het bestuur der water
keering van het calamiteuze waterschap Scherpe-
nisse, C. M. Kleppetot lid van het bestuur der
waterkeering van de calamiteuze Margaretha,
Kleine Huissens en Eendragtspolders, J. de Putter Lz.;
tot lid van het bestuur der waterkeering van het
calamiteuse waterschap Bruinisse, C. M. Voorbejj-
tel; tot lid van het bestuur der waterkeering van
het calamiteuze waterschap Walzoorden J. van
Sikkelerustot lid van het bestuur der water
keering van den calamiteuzen Leendert Abraham
polder W. Wirtz tot lid van het bestuur der
waterkeering van den calamiteuzen Hoofdplaat
polder P. F. Thomaes; tot lid van het bestuur
der waterkeering van den calamiteuzen Burgh en
gen, maar ik hield mjj goed en zei niets.
„Daar zpn de Parsby's," zei een van de
klerken.
„Zeg dat hjj binnenkomt," hernam vader.
De portier kwam binnen en Willis begon hem
te ondervragen. Enkele van die vragen schenen
volstrekt niet op de zaak toepasselpk te zjjn,
maar ik denk dat hjj zich een denkbeeld wilde
vormen van de geloofwaardigheid van Parsby,
„Wat zegt juffrouw Parsby?" vroeg de
rechercheur eindeljjk. >Is er niemand in het
kantoor geweest nadat gjj naar uw club gegaan
waart? Heeft niemand de sleutels gehad?"
Ik had een gevoel alsof mjjne oogen naar
Stamford getrokken werden, maar ik wilde niet
kjjken. Zou men het nu willen doen voorkomen
alsof er een complot tusschen hem en de Parsbys
bestond, alsof zp wisten dat hjj in het kantoor
was geweest; maar zich wilden houden alsof ze
van niets af wisten? Wat is een misdaad toch
iets verschrikkelijks 1 Zjj schpnt door haar aan
raking iedereen te bezoedelen die haar niet be
dreven heeft. Was de ziel van Willes reeds
aangetast door de besmetting der schuld Was
hjj gevloekt met de verdorvenheid van den over
treder, zonder zpn misdaad bedreven te hebben?
Maar wat zei Parsby Zpn vrouw wilde hem
er niets van zeggen 1 Zjj geloofde niet dat mijn
heer Redgate om haar gezonden had, of wist dat
er om haar getelegrafeerd was.
„Een uitmuntende vrouw," zei Parsby, „ik
mag zeggen een sublime vrouw, als gjj mjj de
Westlandpolder, W. Bejje; tot lid yanhet bestuur
der waterkeering van het calamiteuze waterschap
Tienhonderd en Zwarte, I. de Hullu Izaabszoon;
in het bestuur der waterkeering van den calami
teuzen Willem Annapolder, tot leden J.Weststrate
en J. de Geustot lid van het bestuur der water
keering van het calamiteuze waterschap Nieuw
Bommenede, J. A. Bolletot lid van het bestuur
der waterkeering van het calamiteuze waterschap
Oud en Jong Breskens J. van Maletot lid van
het bestuur der waterkeering van het calamiteuze
waterschap Stavenisse, C. Steendjjktot plaats
vervangend dpkgraat van den Seydlitzpolder P.
Dumoleyn; tot gezworen van den Soelekerke-
polder L. Bierenstot gezworen van den Sophia-
polder A. van Damme.
Volgens nader bericht uit Goes staat het ontslag,
door den heer J. J. Ochtman als lid van het
beurscomité genomen, wel eenigszins in verband
met de gisteren meegedeelde kwestie der markt
berichten, maar zjjn er ook andere redenen die
hem noopten voor dat lidmaatschap te bedanken.
Het namens den heer Th. van Heel genomen
ontslag heeft echter met de kwestie niets te maken
Geljjk gisteren door ons in het kort gemeld
werd is toen aan den zeedjjk in het district Bor-
rendamme ten westen van het havenhoofd te
Zierikzee een belangrpke djjkval ontstaan ter
lengte van ruim 30 meters. De glooiing van
bezalt, die dit jaar gelegd is, werd geheel wegge
slagen. Met grooten spoed was de directie van
het waterschap Schouwen met bazen en werklieden
op de plaats des onheils tegenwoordig, tot het
nemen van de noodige maatregelen, voor zooveel
deze mogelpk zpn. De schade meent men wel op
35.000 te mogen ramen.
Voor den polder bestaat geen gevaar, wjjl die
nog verdedigd wordt door een flinben inlaagdjjk.
De obligatiën voor de nieuwe geldleening, ten
behoeve der gemeente Yzendjjke zullen niet 100,
maar 1000 bedragen.
In het bericht uit die gemeente, voorkomende
in ons nommer van Woensdag, was bjj ongeluk
een 0 weggevallen.
De regeering heeft een wetsontwerp ingediend
ter verzekering van de uitvoering van werken
betreffende den waterstaat, ingeval van strjjd bjj
openbare belangen.
Bp bestaand verschil daarover wordt een adrni-
nistratief-rechterlpke beslissing opgedragen aan
gedep. staten, behoudens hooger beroep op den
koning. Vooraf trachten ged. staten de belang
hebbenden tot overeenstemming te brengen. De
wet zal toepasselijk zjjn ingeval van strjjd van
belangen waarvoor andere openbare lichamen als
overheid te waken hebben, niet waar strijd is met
bjjzondere belangen of burgerljjke rechten dier
lichamen. Het ontwerp omschrjjft dit als „zwa
righeden ontstaan ten aanzien van punten, waarbjj
die uitvoering in botsing komt met openbare
belangen, aan de zorg van het bestuur eener
vrijheid wilt vergeven; maar ze is ongetwijfeld
een beetje van streek."
„Zeg dat ze binnen komt."
„Marianna ook vroeg Parsby.
Vader keek den rechercheur aan.
„Laat uw vrouw eerst komen," zei Willis,
„dan kunt gjj uw dochter zoo lang gezelschap
houden, maar verlaat het kantoor niet."
Als juffrouw Parsby van de begrafenis harer
beste vriendin gekomen ware kon zjj niet som
berder gekeken hebben dan zp nu deed. Men zei
haar dat zp zou gaan zitten en vader betuigde
haar zpn leedwezen dat zjj zoo onverwachts terug
had moeten komen, maar het was noodzakelijk
om haar een paar vragen te doen.
„Hebt gjj gezien dat uw man gisterenavond
de sleutels van het kantoor binnen bracht
vroeg Willis op een korte, bondige manier, als
iemand die in den loop van de week nog vele
vragen te doen heeft en geen tjjd heeft voor com
plimenten."
„O ja mjjnheer, ik zag ze hem binnen
brengen."
„En zaagt ge ze hem weer wegnemen?"
„Neen mjjnheer, ik geloof niet dat hjj ze
later aangeraakt heeft."
„Hebt gjj ze dan weggenomen?"
Juffrouw Parsby hield de oogen op vader ge
vestigd en sprak niet.
„Hebt gjj die sleutels uit de kast genomen
herhaalde de rechercheur. „Waar kjjkt gjj zoo
naar? Gjj verstaat toch wel Engelsch,"
provincie, eener gemeente, een water- of veenschap
toevertrouwd."
De wet zal haar toepassing vinden niet bp uit
voering van alle waterstaatswerken, maar alleen
van die welke >van openbaar nut" zpn en wel
van werken voor het rjjk" of die een zoodanig
publiek algemeen belang vertegenwoordigen, dat
daarvoor, zoo dit noodig bljjkt, de voorschriften
van een lagere autoriteit behooren te bukken en
in ieder geval tot in hoogste instantie een admi
nistratief rechterlijke beslissing kan worden in
geroepen.
Gedep. staten zullen bevoegd zpn afwjjking van
de bestaande politieverordeningen of keuren ta
bevelenof toe te staan dat, alleen in geval van
volstrekte noodzakelijkheid, de zaak komt ter be
slissing van den koning, den raad van state (afd.
geschillen van bestuur) in hooger beroep. De
afwjjking betreft dan alleen het bepaaldelijk ge-
noemde werk.
Aan een kon. besluit tot regeling der voor
waarden, waaronder in kleinere gemeenten r jj k s-
telegraaf- of telephoonkantoren kun
nen worden opgericht, is het volgende ontleend»
In plaatsen, waar dit door de betrokken ge
meente-besturen mocht worden verlangd, kunnen»
in vereeniging met het kantoor der posterpen,
rpkstelegraafkantoren worden gevestigd, op da
navolgende voorwaarden
Indien de afstand, waarover de verbindingslijn
moet worden aangelegd, meer dan 5 kilometer
bedraagt, komen de kosten van aanleg voor den
meerderen afstand dan 5 kilometer voor rekening
der gemeente.
De gemeente levert en onderhoudt de lokalen
voor den dienst en voor huisvesting van den be
ambte voor de woning van den beambte en da
voor den postdienst noodige ruimte wordt van
rijkswege een billjjke huurprps betaald.
De gemeente verbindt zich uiterljjk binnen zes
maanden na den afloop van elk vol dienstjaar, aan
het rjjk te vergoeden hetgeen de opbrengst van
het telegraafkantoor gedurende dat jaar minder
dan de kosten van instandhouding daarvan mocht
bedragen. Deze verbintenis wordt aangegaan voor
een tjjdvak van 10 jaren en worat geacht na
afloop van dat tpdvak telkens voor éen jaar ver
lengd te zpn, tenzjj de gemeente haar uiterljjk
drie maanden te voren heeft opgezegd, na welke
opzegging het telegraafkantoor wordt opgeheven.
Als opbrengst van een telegraafkantoor wordt
voor ieder jaar berekend zooveel malen dertig
centen als het aantal telegrammen bedraagt, dat
door het kantoor in dat jaar is afgezonden of uit
het buitenland ontvangen.
De kosten van instandhouding van een telegraaf
kantoor in vereeniging met het kantoor der pos
terpen worden bepaald op 800 's jaars.
Mede op verzoek der betrokken gemeentebe
sturen kunnen in plaatsen, waar geen rjjkstele-
graafkantoor is, rpkstelephoonkantoren worde®
gevestigd, op de navolgende voorwaarden:
Indien de afstand, waarover de verbindingslijn
moet worden aangelegd, meer dan 5 kilom. be-
Nu begon zjj te huilen.
De rechercheur zag ons allen aan. Ik gelood
dat hjj even verbaasd was ali wjj een van allen,
maar zjjn blik scheen te zeggen„Daar hebt ge
het nu al 1 Ik wist wel dat ik er achter zou
komen."
„Gp moest liever uw hart lucht geven en
alles zeggen wat gjj weet," zei vader.
O wat klopte mpn hart! Ik kon niemand
aanzien! Wat zou die vrouw gaan zeggen?
De rechercheur waarschuwde haar om voor
zichtig te zpn; want als het noodig bleek kon
alles wat zp zei tegen haar gebruikt worden.
IE u een oogenblik alleen spreken
vroeg ze, vader aanziende.
„Zeker nietwas zpn antwoord en toen ik
die woorden hoorde begreep ik hoe men hem, als
men hem niet door en door kende, Gietstaal kon
noemen. „Men heeft u een duidelpke, eenvoudige
vraag gedaan, die moest ge liever dadeljjk be
antwoorden."
De vrouw zweeg nog altjjd en ik zag naar haar.
Zp staarde vader verschrikt aan.
Wjj werden bang. Had zjj een misdadig geheim
op het hart Maar de rechercheur had er schik
in. Hoe meer juffrouw Parsby draalde en beefde,-
des te meer pleizier had hjj.
„Ik ben geen man die zich voor den gek
laat houden," zei vader, „en als gp de vraag, die
u gedaan is, niet beantwoordt, dan brengt gp dezen
nacht in de gevangenis door, zoo zeker als gp
hier zit, Weet gjj wel dat deze mijnheer een