N" 178.
189
1886.
Zaterdag
31 Juli,
3 FEUILLETON.
Be pilMeÉivai Dorotüea Grap
Middelburg 30 Juli.
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 8.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
MIDDELBIIRGSCHE
Agenten teVlissingen: P. G. de Vey Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland,te Kruiningen: P. van der Peul,te Zierikzee: A. C. de Mooij,te Tholen: W. A. van Njeuwenhuuzen,te Terneuzen:A.van der Peul Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicity étrangère G. L. Daube Cie., John P. Jones, opvolger
De heer De Savornin Lohman is er gisteren
met zijn interpellatie in de Tweede kamer over
het gebeurde te Leiderdorp maar slecht afge
komen.
Ongezouten werd hem de waarheid gezegd en
ongezocht bracht men hem zijn eigen woordeni
tien jaar geleden gesproken, onder de aandacht
»Erger dan absolutisme is anarchie
De beschrijving, door den premier van het te
Leiderdorp gebeurde gegeven, komt geheel over
een met de bekende mededeelingen van den heer
Wildeboer; alleen verdient nog opmerking dat
de afgezette predikant Ylug zjjn plan om ook
's middags te preeken heeft moeten opgeven,
daar kerkvoogden de deuren van het kerkgebouw
gesloten hielden. Tegen dien strjjdlustigen predi
ker is proces-verbaal opgemaakt wegens stoornis
der godsdienstoefening. Daar nu de strafrechter
zal te beslissen hebben, ging het allerminst op
de feiten tot een onderwerp van parlementaire
beraadslaging te maken.
Belangrijker waren de woorden door jh' Beelaerts
van Blokland tegen zjjn medelid van de rechter
zijde gesproken, omdat zij kwamen uit den mond
van een geestverwant op staatkundig gebied en
scherper de houding van den heer Lohman en de
zijnen geeselden dan eenig ander deed of doen kan.
De heer Beelaerts had gedacht, dat, toen de heer
Lohman Dinsdag oprees, om zijne interpellatie
aan te kondigen, dit was om te vragen of de
openbare macht te Amsterdam wel over genoeg
zame krachten had te beschikken om de orde te
handhavenniet om de kerkelijke geschillen inde
kamer in te leiden.
Daarvoor was, volgens hem, te minder aanleiding,
nu gebleken is dat men hier alleen te doen heeft
gehad met een bescherming der rechten van de
ingezetenen. Het wordt veeleer tjjd de ingezetenen
te wijzen op hun plichten. In elk geval was er
geen aanleiding voor een zoo vluchtige en over
haaste interpellatie als deze. Men had de zaak
des noodig kunnen ter tafel brengen door een
adres, waardoor een schrifteljjke gedachten wisseling
mogeljjk ware geworden. Thans is de vraag
hoogstens of een ambtenaar van zijn wettelijke
bevoegdheid een goed gebruik heeft gemaakt; de
interpellatie kan alleen voedsel geven aan de
beweging dergenen, die inbreuk maken op of
afwjjken van de gewettigde orde van zaken in
de kerk.
Dat was voor den heer Lohman al een niet
gemakkelijk te slikken pilen zijn collega deed
dan ook niets om die te vergulden.
Terwjjl de heer Heemskerk nog verklaarde dat
de burgemeester van Leiderdorp wellicht inden
vorm had gezondigd, kwam de heer Beelaerts
daartegen op; hij bracht hulde aan den vertegen
woordiger van het burgerljjk gezag aldaar, die het
wettig kerkgenootschap gehandhaafd en de orde
beschermd heeft. Men vergete toch niet dat het
door
Johnny Ludlow {Mrs. Henry Wood),
Verdwijning.
II.
Mevrouw Grape was benieuwd, wie die jongen
was. Aan de stemmen herkende zjj sommigen
van de schoolmakkers, maar dezen kende zij niet.
Tom stond op den lagen stoep en had de deur
half achter zich dicht gehaald, zoodat j zij niet
naar buiten kon zien; maar zjj hoorde elk woord,
alsof zjj in de kamer stonden te praten.
„Ik zou wel willen, maar ik krijg zeker niet
vrjj van school. Da examens beginnen op het
aatst van de volgende week en dan laten de
meesters ons niet los."
»Die oude paaien! Blijf maar stilletjes weg
Tom."
»Dat zou moeder nooit gedoogen," zei Tom
en maakte zeker een gebaar om te kennen te
geven, dat zjjn moeder hen kon hooren, althans
de stemmen daaldenmaar mevrouw Grape hoorde
toch duideljjk»Bljjf gjj zelf ook stil weg, Wil?
Hoe zult gjj het anders aanleggen om weg te
komen
,0Maandag is een vrjje dag voor ons.
pen Heilige dag, Kjjk, Tom, gjj kunt best komen,
Ned. hervormd kerkgenootschap is een gevestigd
lichaam.
Zegt men, er zjjn tweeërlei rechtsbeschouwingen,
dan hebben de reglementen alleen te beslissen
wat recht is. Trouwens predikant Vlug heeft
verklaard, dat hjj uit het kerkgenootschap is ge
treden. De mogeljjkheid dat een kerkeraad zich
losmaakt uit het synodale verband, met dien
verstande, dat iemand, 's morgens ontwaakt, ver
neemt dat hjj uit het kerkeljjk verband is losge
maakt, bestaat, maar de heer Beelaerts uitte de
hoop dat de heer Lohman, als hjj wat minder
»vlug" de feiten onderzocht, overtuigd zal worden,
dat de stelling niet is te handhaven, dat in deze
niet de kerkeraad, maar de politie beslist heeft.
Neen, de kerkeraad heeft beslist. Hjj heeft het
wettig gezag ingeroepen, in overleg met de Synode,
en dat optreden is gewettigd.
De vertegenwoordiger van Tiel vond in de inter
pellatie van den heer Lohman aanleiding de regee
ring een paar vragen te doen. Zjj is verantwoordeljjk
voor de handhaving van orde en veiligheid als
onmisbare voorwaarde van de vrijheid. Is zij nu ge
noegzaam gewapend om onder alle omstandigheden
de rustige burgers te beschermen? Geeft onze
wetgeving, ook in verband met de wet van 1791
en het decreet van 1811, behoorlijke middelen om
de gevestigde orde van zaken te handhaven met
zachtheid en beleid, maar tevens met onweer
staanbare veerkracht?
Op die vraag gaf de heer Heemskerk te kennen
dat, naar de meening der regeering, de bestaande
wetgeving haar voldoende macht geeft om vrjj-
heid en orde te waarborgen. Indien het echter
noodig is om, behalve hetgeen bjj de grondwets
voorstellen is voorgedragen, andere deelen der
wetgeving in dit opzicht te herzien, dat de rus
tige burgers en de bestaande machten krachtiger
beschermd moeten worden tegen de aanvallen van
kwaadwilligen, die er zich op schjjnen toe te leg
gen het volk van ons vaderland ongelukkig te
maken, dan zal de regeering niet te kort komen
in haren plicht om daaromtrent voorstellen te
doen.
Die laatste verzekering werd op alle banken met
toejuiching ontvangen.
De interpellatie van den heer Lohman heeft
den afgevaardigde van Goes kunnen leeren, hoe
weinig steun in de kamer wordt verleend aan de
revolutionnairen op kerkeljjk gebied.
Maandagavond hield de heer F. Domela Nieuwen-
huis te Haarlem eene voordracht. De zaal was
propvol; een twintigtal vrouwen en een groot
aantal personen uit den meergegoeden stand,
waaronder onderwjjzers en predikanten, waren
tegenwoordig; een «burgeres" bood hem een krans
aan. Alles liep in de beste orde af. Tegen 11
uur ging de heer Nieuwenhuis »met den heer
Poolman, Ev. Luth. pred., naar diens woning in
de Witte Heerensteeg."
In deze laatste mededeeling van de Haarl.
Crt vindt de heer Poolman aanleiding tot het
schrjjven van een ingezonden stuk, waarin hjj
verklaart niet te weten wat de berichtgever be
doelt lof of blaam te zjjn en opzichte?
Visschen te Powik is een zeldzaam genot; en
ik heb puik lokaas."
„Ik kan niet't is beter om er maar niet
over te denken. Gjj moet maar een van uw
schoolmakkers in mjjn plaats vragen."
„Dat zal dan wel moeten. Goeden avond."
„Nacht, Wil!"
„Lessieriep de vreemde stem. Luid gelach;
de deur vloog open, Tom greep zjjn pet, die
op tafel lag en vloog den jongen achterna. Zjj
deden het boeiende spelLessie en nooit weerom
Mevrouw Grape stond op, legde haar voltooide
muts neer, schudde de draadjes van haar kleed
en begon haar naaidoosje op te redderen. In-
tusschen kwam Dolly uit de keuken en vroeg:
„Waar is Tom?"
„Er kwam een jongen om hem te spreken
en nu loopen ze op den weg te spelen. Mjjn
muts is lief, vindt ge niet Dolly?"
„Heel lief."
Men hoorde de jongens nog altjjd lachen en
roepen, maar in de verte. Dolly ging naar de
deur en keek uit.
„Ja daar zjjn zjj met hun beiden. Wie is
die jongen, moeder
»Ik weet het nietik heb hem niet gezien
en zjjn stem kende ik ook niet. Tom noemde
hem Wil."
Zjj kwam ook aan de deur staan. De stemmen
werden al zwakker en zwakker, want de jongens
liepen al spelende hoe langer hoe verder weg
Maar als nu toch zoo nadrukkelijk de naam
van „den Ev. Luth. predikant", onder aanduiding
zelfs van „diens woning", publiek in verbinding
wordt gebracht met dien van den «volksmenner",
de berichtgever had van den volksmenner
Domela Nieuwenhuis geschreven dan meent hjj
het aan zich zelf en zjjn ambt verschuldigd te
zjjn, thans, ook in 't publiek, eene verklaring af
te leggen. Hjj schrjjft dan verder:
„Zondag 11. heeft de heer D. N. per brief
ook om eenige financieels zaken in mjjn en an-
derer belang te regelen tegen Maandagavond
ten mjjnent belet en logies gevraagd. Ik heb er
geen oogenblik aan gedacht dat verzoek te wei
geren. Want
de heer D. N. is de zoon van een mjjner on-
vergeteljjkste leermeesters, den welbekenden
Amsterdamschen hoogleeraar, wien ik zeer veel
heb te danken, den krachtigen, vromen evange
lieprediker, wiens nagedachtenis ook hier te
Haarlem nog bjj velen in zegening is
Hjj zelf wa* bovendien in zjjn jeugd een mjjner
beBte leerlingen, en niettegenstaande alle verschil
van gevoelen bleef hjj nu al sinds 25 jaren mjjn
vriend. Trouwens
Ondanks zjjne ook door mjj betreurde theoriën,
acht ik hem een persoonlijkheid van een zuiver,
een eerlijk en edel hart, een man van goede
bedoelingen, van hooge aspiratiën zelfsen trots
zjjn opzweepende taal, zjjn woorden op stelten en
wat ik meermalen hem zeiven als zjjn fanatisme,
ja als een krankzinnig, een dweepziek streven
voorhield, schjjnt hjj mjj nochtans en in onzen
Hauwen, karakterloozen tjjd zegt dat nogal iets
een wezenlijk karakter.
Ik wil het dan ook openlijk hier zeggen, wie
deze getuigenis der waarheid dan minder aange
naam moge vinden. Ik ben den steller van het
bericht daarom zelfs dankbaar, dat hjj door uit
drukkingen, die hem misschien wat onbedacht
zaam uit de pen vloeiden, mjj hiertoe de aanlei
ding bood. Ter betere kenschetsing van den
«volksmenner" voeg ik er nu nog dit staaltje bjj.
Toen ik gisterenavond, mjjn gast afwachtende,
eenige reden kreeg om te vermoeden, dat hjj reeds
te vergeefs aan mjjn deur zou geklopt hebben,
begaf ik mjj na tienen in de buurt van „Felis
Favore". Daar vind ik een zeer groote menigte
van allerlei menschen. Aan 't lokaal belde ik
eindeljjk, om te weten, of D. N. misschien reeds
was vertrokken, mogeljjk wel in den waan, dat
ik te laf en te bang zou geweest zjjn om den
Samaritaan op zjjn bescheiden aanvrage een
nachtverblijf te gunnen 't Was echter gansch
anders. Hjj stond reeds lang met eenige zjjner
partjjgenooten te wachten; te wachten let
wel! totdat 't volk wat afgemarcheerd zou
zjjn. Hjj deelde mjj onverholen mee, alles
behalve op zulke volksovaties gesteld te zjjn,
ze zelfs als een ongeriefeljjkheid, een der las
ten van zjjn positie te beschouwen. Nog meer
op dat eigen oogenblik werd daar toen een krjjgs-
list beraamd, een ooljjk plannetje om de menigte
te verspreiden, dat ook gelukte. En zoo ging ik
gansch rustig met mjjn gast naar mjjn woning in
den kant van de stad op. Mevrouw zag hen nu
aan den eenen kant van den weg dan aan den
anderen, om elkaar heendraaien, het was een
buitengewoon heldere avond demaan verspreidde
een verblindend licht.
„Wat zullen zjj zich warm maken", zei
mevrouw met Dolly naar binnen gaande, „wat
zjjn die jongens toch dwaas!" zjj bracht haar
muts naar boven en kwam een half uur later
weer in de zitkamer, Tom was er nog niet. „Hoe
gedachteloos van hem, hjj moest toch weten dat
het bedtjjd is."
Maar zjj noch Dolly maakten zich ongerust
voordat het tien uur sloeg. Toen bekroop haar
de angst. „Waar zou de jongen weer zjjn?"
Zjj gingen weer buiten kjjken. Daar het Za
terdagavond was, liepen er nog al menschen op
den weg.
«Hoe gaat het u van avond, vriendin Grape
riep haar buurvrouw, die met haar nichtje voor
het open raam zat. Mevrouw vertelde van het
wegbljjven van Tom en Elisabeth Deavor kwam
lachende naar buiten en stak haar arm in dien
van Dolly.
„Hjj is in den maneschjjn gaan wandelen"
zei zjj, „gjj hadt hem zeker beknord."
„Neen, dat had ik niet. Ik heb zoo'n lief
poesje Elisabeth; een van de meisjes bjj juffrouw
Pedly heeft het mjj gegeven."
Zjj bleven buiten staan praten tot dat het uur,
waarop de twee dames ter ruste plachten te gaan,
de Witte Heerensteeg dan; we gingen zoo over
de Groote Markt, zelfs met elkaar heel gewoon
sprekend en opgemerkt door niemanddoor nie
mand althans nagekeken en nagepraat dan door
eenigen, die juist 't meest moesten wenschen, dat
alles zoo stil en ordeljjk afliep.
Laat mjj ze niet eens nader aanduiden. Laat
mjj ook niet anderen onbescheiden noemen, zeer
bekende en geachte lieden, die evenals ik er niets
in vonden, den ouden bekende nog aan 't station
's morgens de hand ten afscheid te drukken,
geenszins vragende, of men er van zou zeggen:
die predikanten nog wel die nemen den
tollenaar aanHoeveel ik nog te zeggen had,
dat mjj werkeljjk in dezen op 't hart ligt, hier
nu niets meer dan dit nog.
Het woelen en werken der sociaal-democratie is
mjjns inziens iets ellendigs, maar een van de
openbaringen onzer maatschappeljjke ellenden, der
vele geesteljjke nooden, die, om hulpe roepen, 'tls
éene zjj 't ook slechts éene; naast het paling
trekken b. v, te Amsterdam nu weer, en 't jjseljjk
optreden van de overheid aldaar éene van de
builen, welke den kanker verraden, die overal
haast en op allerlei wjjze aanwezig is. De ziekte
nu flink, maar bedachtzaam tevens te behandelen,
niet on noodig de gezwellen te stooten of de wonden
fe prikkelen, den ongelukkigen, den kranken zeiven
wel verre van met 't phariseërsgebed in christelijke
liefde, die alle dingen ook draagt, tegemoet te
gaan, althans nooit als ze zeiven komen, hun
toegang te weigeren, opdat mogeljjk een goed
zaad nog kunne uitgestrooid worden, dat is,
dunkt mjj, mannentaal en mensohenplicht. Dat
wensch ik dan ook steeds te doen, geljjk ik tot
dusverre in mjjn ambt, vooral op philantrophisch
gebied, er naar trachtte, nog meer met stille
werkzaamheid dan couranten-geschrjjf, laat staan
gepraat en gebabbel."
De St. Ct, bevat de statuten van de naamlooze
vennootschap: Oestervisscherij Samenwerking,ie Goes.
Zjj heeft ten doel de teelt van schelpdieren op
de Schelde en Zeeuwsche stroomen en den handel
daarin. Zjj is gevestigd te Goes en aangegaan
voor den tjjd van dertig jaren.
Het maatschappeljjk kapitaal bedraagt ƒ8000
verdeeld in twintig aandeelen van ƒ400.
Bjj de behandeling in de afdeelingen der Tweede
kamer van de overeenkomst met de M' de Schelde
verklaarden sommige leden zich gevleid te hebben
met de gedachte dat althans bedongen zou zjjn
dat de nieuw te stichten gebouwen niet door den
staat tegen taxatie behoefden te worden overge
nomen. Het contract bljjft nu buitengewoon be
zwarend voor den staat, al iB het eenigszins
gunstiger.
Bjj het onderzoek van het ontwerp betreffende
den begrootingspost: subsidie voor den tramweg
Breskens—Maldeghem herhaalden sommige leden
dit subsidie alleen te geven wegens den bjj zondereu
toestand van dat deel van Zeeland. Er waren
leden, die de voorwaarden wenschen te kennen,
den concessionaris gesteld.
al lang voorbjj was, maar zjj wilden mevrouvf
Grape niet alleen latenhaar angst nam iedefe
minuut toe. Eindeljjk sloeg het half twaalf
en toen barstte de arme vrouw in tranen uit.
„Kom, kom, stel u gerust," zei Rachel
Deavor vriendeljjk, «hjj is zeker met dien jongen
mee naar huis gegaan en vergeet hoe laat het
is. Jongens bljjven altjjd jongens!"
«Het onverklaarbare verdwpnen van mjjn
man maakt mjj zenuwachtiger dan ik anders zou
zjjn," zei mevrouw Grape „dat is nu juist een
jaar geleden. Moet ik daar nu in mjjn zoon een
herhaling van beleven
„Stil nugjj moet het ongeluk niet vooruit
loopen. Het is jammer dat gjj den jongen niet
herkend hebt, die hem is komen halen; anders
konden wjj naar diens huis gaan."
„Had ik dat maar. Ik meende het Tom te
vragen als hjj binnen kwam. Al wat ik weet is
dat Tom hem Wil noemde."
„Daar komt hjjriep Dolly die met Elisabeth
buiten het hek stond. „Hjj stuift in volle vaart
den hoek om moeder."
«Ik zal hem maar niet straffen", riep me
vrouw Grape met een verlicht hart en ging ook
naar het hek.
Maar Dolly had in haar jjver verkeerd gezien.
Het was Tom nietmaar een van zjjn school
makkers, Tom.
Werdt vervolgd),
