N° 138.
129® Jaargang;
1886.
Maandag
14 Juni.
J. P. I. BÜTEUX
AR1E SMIT.
ML. CFOIPta lEERDE'SV OORT
Ir. L. 1 BYEAP.
J. J. m KERKWIJK.
Middelburg 12 Juni.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3jm. franco 3.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.'
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50
iedere regel meer 0.20J
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze courant behooren twee BIJVOEGSELS.
Mlddell3urs.
en
Z leriKzoo.
Positief Christelijk toch liberaal.
IklIDDELBllRGSCHE COLRAiMT.
Agenten te Ylissingen: P. G. de Veï Mesedagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Krniningen: P. van dee Peul, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te TholenW. A. van Nïeltwenhtjijzen, te Terneuzen: A.van deb Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publieité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger
Uithoofde van het Pinksterfeest zal deze
courant Maandag den 14 Juni niet worden uit
gegeven.
Voor de aanstaande verkiezingen op
Dinsdag 15 Juni a. bevelen wij ten
dringendste aan voor het district:
en
Geen lange beschouwingen zijn zeker meer
noodig om de gronden te ontvouwen, waarop
die aanbeveling rust.
Het algemeene doel van den strijd, zoo ge
wichtig als er in jaren niet een in ons politiek
leven werd gestreden, is reeds op meer dan
een wijze in ons blad blootgelegd.
Het werd ons op uitstekende wijze herinnerd
door de opwekking, uitgegaan van de, Liberale
Uniedie vooral daarom van zooveel gewicht
was, omdat zij als onderteekening de namen
droeg van alle afgevaardigden der verschil
lende afdeeiingen. Dat getuigde van eenheid
en samenwerking.
Dat groote, algemeene doel wordbook herin
nerd in het bijvoegsel bij dit nommer; het is
vooral duidelijk en helder, zonder jacht op
effect, door den heer Gleichman blootgelegd in
zijne rede, waarvan wij een uitvoerig verslag
onzen lezers aanbieden, met verzoek het met
aandacht te lezen.
Maar ook op het bijzonder karakter, dat
voor ons gewest in zoo menig opzicht deze
verkiezing kenmerkt, behoeven wij niet veel
licht meer te doen schijnen.
Slechts eene enkele herinnering zij voldoende
Dat in Zierikzee, het eenig bolwerk in
ons gewest voor de liberalen waar onze aan
hangers zich staande houden, de heer J. J. van
Kerkwijk zal herkozen worden laat zich voorzien.
Maar toch de strijd mag niet licht worden ge
teld. Ook daar slaapt onze tegenstander niet.
De heer Van Kerkwijk is een te ijverig
kamerlid dan dat men niet alle krachten voor
hem zou inspannen, maar bovendien in dezen
tijd heeft elke stem op hem uitgebracht eene
meer dan gewone beteekenis. Zij is een protest
te meer tegen eene voor ons land niet te
dulden tyrannie.
In het district Goes gaat men met moed
ten strijde, met de niet ongegronde over
tuiging dat de kans gunstig staat nn de
katholieken met een eigen candidaat zijn
getreden in het strijdperk, evenais jaren ge
leden toen dit den liberalen de overwinning
verschafte.
Maar wanneer ooit onze partijgenooten daar
gelukkig waren met hunne candidaten, dan
zijn ze het ditmaal. Jeugd en bedaagdheid,
ze zijn vertegenwoordigd in de heeren Bybau
en Pompe van Meerdervoort, terwijl bij beide
personen voortvarendheid, energie en bekwaam
heid worden aangetroffen.
Jhr. J. L. C. Pompe heeft een verleden
achter zich, dat zelf den heftigsten tegen
stander eerbied moet afdwingen. De
heer Bybau draagt een naam, die aan Zeeuw-
sche belangen is verbondenhij wordt gewaar
deerd in den kring, waarin hij zooveel eervolle
betrekkingen bekleedt.
Het is hier weer hetzelfde als in ons district.
De anti-revolutionnaire partij zendt ook daar
hare mannen, gansch vreemd aan de kiezers
en vraagt voor hen onder allerlei schijnleuzen
steun.
En er zijn toch waarlijk genoeg belangen in
het spel, waarbij de kiezers zelve te nauw
zijn betrokken, om niet juist het oog te slaan
op hen die de behoeften kennen. Zeer terecht
beveelt men daarom vooral jhr Pompe van
Meerdervoort als oestercultiveur aan.
Ook hij de candidaten in het district Mid
delburg behoeven wij niet lang stil te staan.
Over den heer Smit schreven wij een vorig
maalover den heer Buteux zou het tekort
doen zijn aan zijne algemeene bekendheid,
wanneer wij eene beschouwing aan hem wijd
den. Zijn verleden ligt daar als een open boek,
waarin bijna ieder in ons district een blik
sloeg; en dat getuigt van toewijding aan onze
gewestelijke belangen door ons lid van gede
puteerde statenvan een zeldzamen steun aan
alles wat die belangen kan bevorderen.
Juist in hunne candidaten schuilt te Goes en
te Middelburg de kracht der liberalen. Met
toewijding, met opgewondenheid gaan zij met
hen ten strijde voor hun beginselte meer nu
zich ook aan hunne zijde willen scharen zij
die zich afscheiden van de drijvers der tegen
partij, welke zelfs geen gemoedsbezwaar hebben
om het land ten verderve te voeren.
En dat juist de candidaten hier en te Goes
mannen zijn, die tegen dit onzalig streven,
tegen elk uiterste in dien strijd zullen waken
is voor hen eene aanbeveling te meer. Zij
staan thans geheel boven die partijen; zij
kunnen met recht nieuw, maar tevens ook flink
en gezond bloed in de kamer brengen.
Op Middelburg en Goes zijn de oogen van
het gansche land gevestigd. Dat teekent het
gewicht van onzen strijd meer dan vele
woorden doen.
Mogen de kiezers dat beseffen 1
De stembus is Dinsdag tot 's namiddags VI.ru ut»
open. Wie dus op reis gaat, bij kan ligt voor de algemeene
zaak eene opoffering zich getroosten door iets vroeger
terug te keeren om zijn plicht te doen.
Wij herinneren tevens dat eens geschreven namen
doorgehaald mogen worden en op elk bureau nieuws
stembriefjes te verkrijgen zijn.
Onder dit opschrift schreef dezer dagen de
heer mr A. F. baron van Lijnden te 'sGraven-
hage in het Tad. in denzelfden gèest als de vijf
Utrechtsche heeren.
In zijn stuk komt o. a. dit voor:
„Velen zijn in het onzeker hoe te handelen.
Zij gevoelen, dat de stembusleuze: „„vóór of tegen
God,"" dooranti-revolutionnairen of clericalen aan
het volk voorgesteld, een onjuiste is zij gevoelen
dat het pogen der anti-rovolutionnairen, om God
overeenkomstig hunne menschelijke begrippen in
het staatsbestuur te doen medewerken, een iu-
grijpen is in den heiligen arbeid van God, die
zich nimmer in een staat, maar in een persoon
heeft geopenbaard. Christus werkt in onze per
soonlijkheid, en waar die persoonlijkheid aan den
arbeid wordt gezet tot het behartigen van open
bare belangen, verbiedt geen woord van Christus,
het huldigen van een liberale politiek in het
belang des vaderlands te achten.
Wie zoo denken, laten zich door de bewering
der anti-revolationnairen alleen, dat het stemmen
op een anti-revolutionnair of clericaal een dienen
van God is, niet afschrikken van het stemmen
op liberalen, wanneer zij het met dezen eens zijn
omtrent het te voeren staatsbeleid. Iets anders
veroorzaakt voor hen onzekerheid. Hoewel dik
wijls in het algemeen beweerd is, dat de liberale
politieke beginselen niet in strijd zijn met gods
dienst, wijzen de toongevers der liberalen er niet
nadrukkelijk genoeg op, dat hun partij evenmin
strijdt tegen het positief-Christelijk geloof."
De heer Van Lijnden nu is overtuigd dat de
liberalen het positief-Christelijk geloof niet be
lagen en hij geelt in de volgende bewoordingen
deze zijne meening weer
„De liberale partij is zuiver, of wil men
heeft zich althans door bare politiek der laatste
tijden gezuiverd, van den blaam van te zjjn een
partij, vijandig aan godsdienst en kerk, en belust
op het bevorderen van ongeloof. Hare toegevend
heid, betoond in de laatste Kamerzittingen tegen
over de overzijde, waar deze optrad met eischen
uitsluitend in het vermeend belang van godsdienst
en kerk, bewijzen, dat, wanneer zij de richting
aan het staatsbestuur zal geven, geen belemme
ring in de vrijheid en den vrijen voortgang van
het kerkelijk geloof is te vreezen. Zij heeft het
daardoor mogelijk gemaakt dat wij, belijders van
den Hervormden, positief-Christelijken godsdienst,
die langs denzelfden weg als zij het belang des
vaderlands wenschen te bevorderen, met hen
kunnen medewerken, en tevens pal kuonen blij
ven staan voor de eer van ons geloof, dat ons
liefde voor het vaderland inboezemt en kracht
tot werken geeft."
Uit Vlissingen schrijft men ons:
Vrijdagavond had, op uitnoodiging der kiesver-
eeniging Plicht en Rechteene openbare bespreking
door den heer M. P. Troelstra plaats, waarin de
kwestie van den dag ten opzichte van den ver-
kiezingstrijd werd behandeld. Voor dat hiertoe
werd overgegaan droeg de spreker een zeer toe
passelijk stukje voor, getiteld Vox Populi, Vtz
Deiwaarvan de beteekenis op de duidelijkste
wijze werd verklaard, en de kracht dezer spreuk
met voorbeelden uit de oude en nieuwe geschic
lienia werd gestaafd. De toestand, waarin ons volk
zich thans bevindt, wettigt de herinnering aan
dit oude woord. Na eene korte pauze besprak
de heer Troelstra de verschillende punten van
den tegenwoordigen strijd en werden die op
buitengewoon heldere en populaire wijze uiteen
gezet. Daarbij konden door den spreker ver
schillende verklaringen worden aangehaald, naar
aanleiding van bet door vele der hoorders met
hem in de bijeenkomsten van de heeren Savornin
Lohman en dr Schaepman opgemerkte maar van
andere zijde weder weersproken.
Uit de toejuichingen der gemengde, uit kiezers
en niet-kiezers bestaande, vergadering, werd
blijkbaar vernomen, dat velen met den spreker
konden instemmen.
Nadat de voorzitter van het bestuur der
kiesvereeniging tot de vergadering de uitnoodiging
tot debat had gericht, scheen daartoe niemand
geneigd te zijn en verkreeg de heer Spanjaard
alleen het woord om met gloed en kracht het
gesprokene bij ieder aan te bevelen en den spreker
dank te zeggen, onder uitnoodiging tot de kiezers,
om allen zander onderscheid ter stembus op te
komen.
Met een slotwoord van den voorzitter om ieder kie
zer op te wekken te gaan stemmen op de candidaten
Buteux en Smit, welke beiden hebben verklaard
dat zij hunne woonsteden te Middelburg en Vlis
singen zullen blijven behouden, zoowel als hunne
resp. betrekking, een en ander in geval eener
eventueële benoeming, eindigde deze goed ge
slaagde vergadering der liberale partij.
Men schrjjft ons:
Ingelanden van het waterschap Ellewoutsdjjk
hebben in hunne jongste vergadering een navol
genswaardig voorbeeld gegeven. Op de begrooting
is namelijk bij vernieuwing eene bjjdrage aan de
gemeente uitgetrokken, voor onderhoud der wegen.
Waar in andere gemeenten de kosten der wegen
moeten bestreden worden uit den hoofdelijken
omslag ten bate der ingezetenen betalen de grond
eigenaren ook buiten Ellewoutsdjjk een deel dei-
kosten van de huishouding in die gemeente.
Vrijdag 11. heeft, zoo schrijft men ons, de heer
De Savornin Lohman zjjn aangekondigde rede
gehouden in de kerk te Wiaaekerke. De samen
komst werd met gebed en gezang geopend en
gesloten.
Op de bekende gronden pleitte de oud-afgevaar
digde voor het recht der bjjzondere scholen op
subsidie, betoogde hij 't verderfelijke van het
openbaar onderwijs, vooral der kweekscholen,
terwjjl de eisch van rechtsgelijkheid, zooals die
door de anti-revolutionnaire partij wordt opgevat,
naar sprekers meening nog door geen enkel liberaal
op afdoende wjjze was weerlegd.
Van de gelegenheid tot debat werd in de eerste
plaats gebruik gemaakt door den heer Hooze, die
de staatsinmenging in zaken van onderwjjs verde
digde met een beroep op den toestand van vroeger,
die er op wees dat de vroegere onvrjjheid van
't bijzonder onderwjjs juist door de liberalen in
1S48 in vrijheid was verkeerd en dat de clericale
partij onlangs moedwillig de inwilliging van haar
eisch om subsidie had afgewezen.
In antwoord daarop verklaarde deheer Lohman,
dat het vroeger met het onderwijs nog zoo slecht
niet gesteld was, dat er een groot verschil bestond
tusschen hetgeen de partjj begeerde en wat haar
werd aangeboden, en nu de grondwetsherziening
juist was aangegrepen als de eenige gelegenheid
om de rechtsgelijkheid afdoende te verzekeren.
De heer Swenne, overtuiging tegen overtuiging
willende stellen, noemde het samengaan der beide
kerkeljjke partjjen onzedelijkheette de
regeering door een kerkeljjke partjj, onder ver
wijzing naar onze geschiedenis, een ramp voor
een land en in strijd met den bjjbel, verklaarde
dat bjjbelscbolen behoefte zjjn niet voor den
Christen, die niet verder gaan wil dan Christus zelf;
nóch voor 't kind, dat in een bjjzondere school
niet meer van den bjjbel begrjjpen kan, dan 't op
de openbare er van vernemen moet, nóch voor
't volk, dat, niet opgezweept, er nooit naar heeft
gevraagd. Hjj beweerde, wjjzende op 't Amster-
damsch kerkconflict, dat de zich noemende anti-
re volutionnairen meer revolutionnair waren dan
de socialisten, (welke bewering door den heer
Lohman, zeer fraai, een onbeschoftheid werd
genoemd) en noemde een strijden voor de eere
Gods al zeer weinig in overeenstemmeng met de
handelingen der partjj.
De repliek des heeren Lohman had zeer weinig
van een wederlegging dezer beweringen.
Door de heeren Funcke en De Die te Oostburg
schijnt weer een eigenaardig strooibiljet verspreid
te zijn.
Het is bjj die partjj gebruikelijk om alleen aan
geestverwanten zulke stukken te zendenzoo
bevreesd is zjj zeker voor tegenspraak.
Uit Oostburg verzoekt men ons te melden dat
dit strooibiljet geheel onwaar is. De school te
Oostburg telt 375 leerlingen waarvan 45 herhalings-
onderwjjs genieten. Slechts éen onderwjjser is te
weinig. Het aantal lokalen ia geheel voldoende.
Men kan daarop het koninkljjk besluit betreffende
den schoolbouw nazien.
De gemeente Oostburg is juist een sprekend
bewjjs, dat de onderwjjswet ingevoerd kan worden
zonder dat de ingezetenen het in de belasting
behoeven te bemerken.
Aan dit protest haasten wjj ons te voldoenal
heeft het voor hen, die het bewuste strooibiljet
niet kennen, slechts waarde als bewjjs dat er wees
onzedeljjk spel wordt gespeeld; hun die het wel
lazen kan het wellicht de oogen openen.
Naar wjj vernemen is het thans definitief vast*
gesteld, dat het bad-hótel te Vlissingen Zaterdag
26 Juni a. officieel ingewijd zal worden en den'
volgenden dag voor het publiek zal zjjn opengesteld*
In de laatste dagen werd ons veel Verscheiden
heid geschonken. Een dr. Schaepman wees in
eene vorige rede de kiezers op den met zooveel
hartstocht gevoerden schoolstrjjd een jhr. mr. De
Sarvornin Lohman gispte in bittere woorden de
politiek der liberalen en een naamgenoot, de be
kende leider der anti-revolutionnairen, trachtte
in een koud betoog zjjne houding en die zjjner
partijgenooten in den laatsten tjjd te verdedigen.
Wat echter bjj die allen gemist werd, gaf gisteren
avond in het Schuttershof ons de heer mr. J. G.
Gleichman, oud-minister van financiën enlaatste-
ljjk lid der ontbonden tweede kamer, die in een
van waarheid, kalmte, ernst en vooral praktischen
zin getuigende rede den toestand van het oogen-
blik en de politiek der verschillende partpen
besprak.
Hjj deed dit, zooals de heer mr. E. Fokker,
voorzitter der liberale kiesvereeniging Eendracht
maakt machtbjj de opening der vergadering mee
deelde, op verzoek van het bestuur dier kiesver
eeniging.
Alvorens dien heer het woord te geven maakte
mr. Fokker de opmerking dat geen gelegenheid
tot debat zou worden gegeven en verzocht hjj der
vergadering zich te onthouden van teekenen van
goed- of afkeuring.
Daarna betrad de heer Gleichman net spreek
gestoelte. Hjj stelde voorop dat hjj, getuigenis
wenschead af te leggen voor de liberale zaak,
