N°. 92.
129e Jaargang
1886i
Maandag
19 April.
Middelburg 17 April,
De school op de Harlngplaats.
Dit blad verschijnt d a g e I ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboprte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze courant belnov'een BIJVOEGSEL.
-v
Agenten teVlissingen: P. G. de Vet Melidagh Zoos, te Goes: A. A. W. Bolland,te Krniningen: P. van dek Peul,te Zierikzee: A. C. DEMoou,te Tholen: W. A. vanNiettwenhuuzen,te Terneuzen: A.vandek Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dadbe Cie., John F. Jones, opvolger.
Welk lot houdt de toekomst voor die school
in haar hand verborgen
Ziedaar wel een der belangrijkste vragen
van het oogenblik voor de gemeente Middelburg.
Wie haar beschouwt uit het oogpunt van de
gemeentefinanciën, ot wie haar uitsluitend in
verband brengt met het vraagstuk der ontwik
keling van de vrouwbeiden zullen even nieuws
gierig zijn naar de beslissing, door de vroede
mannen onzer gemeente te nemen.
Zoodra onze tweede kamer haar votum uit
sprak over de subsidiën, tot nu toe aan de
middelbare meisjesscholen verleend, was het
te voorzien dat er in Middelburg zoowel als in
Goes eene reorganisatie moest plaats hebben.
Wel werd er op gezinspeeld dat eene provinciale
hoofdplaats zich op hooger standpunt diende
te stellen dan het zooveel kleinere Goes
wel wees men en terecht er op dat Goes,
niettegenstaande zijn mindere grootte, reeds
zooveel voor het middelbaar onderwijs voor
jongens deed, terwijl Middelburg daaraan geen
cent ten koste legde, zoodat daarom ook onze
gemeente tegenover het onderwijs van meisjes
beter figuur kon en moest makener waren
ook tegen dergelijk standpunt ernstige beden
kingen te opperen.
Wanneer Middelburg zich beroemen kon een
provinciale hoofdplaats te zijn, zooals meerdere
in ons land centra waar alles uit de provincie
samenstroomtwaar leven en vertier heerschen
die bij uitzondering, als gevolg van de alge-
meene malaise, eenigen achteruitgang of stilstand
ondervinden, maar wier toestand overigens geen
reden tot klagen geeft, men zou recht hebben
van onze gemeente te eischen dat zij haar eer
ophield tegenover het schoone geslacht.
Maar de laatste jaren schonken onze woon
plaats zeer veel teleurstelling en in menig
opzicht voortdurenden stilstand of achteruitgang.
De eigenaardige toestand van onze provincie
met hare geïsoleerde deelen is een beletsel om
den bloei en de kracht van Middelburg te
helpen verhoogen door toevoer van inkomsten
uit de provincie zelve.
En nog minder nam de bevolking in zulk
eene richting toe dat dit haar voordeel op
leverde.
Er gingen families weg die niet werden
vervaogen, zóo dat de gemeente geen nadeel
er bij leedin ieder geval werd er geen uit
breiding verkregen van den kring die aan zulk
onderwijs voor meisjes behoefte heeft.
Middelburg moest blijven teren op het
bestaande dat niet rooskleurig was; het kon
slechts rekenen op een vast personeel van
ambtenaren, zoowel voor rijk, provincie als
gemeente. En met dit alles moet zelfs de
grootste ij veraar voor ontwikkeling der vrouw
rekening houden bij de behandeling van het
vraagstuk dat zoozeer de aandacht verdient.
Wie op hoogen toon durft vorderen dat onze
gemeente haar eer moet ophouden en voortgaan
op den ingeslagen weg, vergt van haar finan-
cieele krachten te veel of te weinig. Te veel
waar men ook aan dien eisch stilzwijgend
verbindt dat het schoolgeld blijve zooals het
thans aan de middelbare meisjesschool is
gesteld. Wanneer men vorderde, dat bij bet
behoud van het bestaande een schoolgeld werd
geheven tweemaal zoo hoog als het tegen
woordige, men zou daardoor toon en te begrijpen
dat de gemeente in de tegenwoordige omstan
digheden niet te veel op éen worp zetten mag;
niet voor éen zaak zooveel leggen mag op de
schouders der belastingschuldigen. Te weinig
vergt men, wanneer hoofdzakelijk de bedoeling
is een lans te breken voor de ontwikkeling
vrouw, die ook wij zoo hoog uoodig vinden,
maar waarvoor wij de gelegenheid dan liefst
zagen gebracht onder het bereik van meerderen.
Dit kan alleen geschieden door een zeer laag
schoolgeld te heffen, zóo dat de ouders voor
I <^cn kimj vooi.onderlijf* en leermiddelen slecht.^,
f 25 zouden moeten betalen.
Maar is het nu wel de tijd, zouden wij dan
vragen, om nogmaals proefnemingen in de eene
of andere richting te nemen Wij meenen
van niet.
Verhooging van schoolgeld zou menigeen,
die thans van de school gebruik maakt, af
schrikken en niet zoo groot is het aantal
dergenen, die aan de opvoeding van hunne
dochters veel ten koste kunnen leggen, om te
verwachten dat elk verlies vergoed zou kunnen
worden. De ervaring, met de vroegere school
A opgedaan, heeft dit geleerd een schoolgeld
van 80 bleek te hoog en de raad besloot
dit te verlagen. Maar bij verlaging van het
schoolgeld in den door ons aangegeven geest
vreezen wij dat het leerlingtal, evenmin als
destijds met dezelfde school het geval was, in
die mate zal toenemen dat de gemeentekas
voor niet al te groote offers geplaatst zal
worden, vooral nu aan eene rijkssubsidie voor
eerst niet te denken valt. Zoo nog slechts eenige
hoop kon gekoesterd worden, dat zulk een
subsidie in de naaste toekomst opnieuw zou
worden verleend, wij zouden voor onveranderd
behoud pleiten.
Maar de politieke toestand van ons land op
dit oogenblik geeft daartoe geen enkelen grond
en het blijven wachten is, met het oog op onze
financiën, niet gerechtvaardigd.
Daarom dienen wij tot reorganisatie van de
middelbare schoor te besluiten.
Er zijn thans bij den raad drie plannen
aanhangig, die zulk eene verandering beoogen.
In de eerste plaats dat der meerderheid van
het dsgelijksch bestuur, hetwelk de verste
strekking heeft en waardoor de school geheel
van aard veranderen zou in de tweede plaats
een voorstel van mr C. J. Pické, de minder
heid in het college van burg. en weth., die
nog, zooveel mogelijk als dit met de wet op
L. O. overeen te brengen is, de school in aard
en strekking wil behoudenen ten derde een
plan van de commissie van toezicht op het
middelbaar onderwijs, wier hart balanceert
tusschen het lager en het middelbaar onder
wijs, en die toont slechts noode van die school
te kunnen scheiden. Zoo lang mogelijk zou
zij deze onder hare vleugelen willen houden.
Wij hebben die plannen onzen lezers uit
voerig meegedeeld zij hebben daaruit kunnen
zien dat onze beide wethouders uitsluitend
oog en oor hadden voor de financieele zijde
van het vraagstuken zij doen dit, dunkt
ons, te veel ten nadeele van het onderwijs
zelf. Zeer terecht reeds werd door den heer
Pické en de commissie van toezicht op het
lager onderwijs erop gewezen dat het eene
grove onbillijkheid zou wezen tegenover de
thans in functie zijnde titularissen, wier werk
kring bestendigd blijven zou, om haar trakte
menten zoozeer te verlagen. Want voor het
vervolg zou natuurlijk bet peil der onderwij
zeressen zeer dalenen juist daarom trekt
het voorstel der minderheid van het dag.
bestuur ons zoozeer aan omdat, bij behoud
van goede traktementen, de gemeente het
recht hebben zou hoogere eischen te stellen.
De meerderheid van het college heeft, met
te veel ijver zich werpend op de financieele
zjj de van de kwestie, zoozeer bezuinigd dat
zij ten slotte kwam beneden de som, welke
indertijd school A kostte. Dit bedroeg in
1879 2801welnu, thans willen de beide-
wethouders ons een school bezorgen die ten
slotte 2775 zal kosten al worden de uit
gaven, met het oog op het bestaand personeel,
den eersten tijd ook 3755. Nu, lang zal
die meerdere uitgaaf van 980 zeker niet
gevorderd wordenwant de tegenwoordige
titularissen zullen zich wel haasten te ver
trekken. Ligt dit in de bedoeling der meer
derheid van burg, en weth., en zij zegt
het zelf in haar rapport, dan ware het
beter geweest rondweg het voorstel te doen
om het gcheele personeel ontslag te verleenen,
on Vi7. -b'r gnijsche iyiehti^g op te
ueffen wij kunneD ons clan tevreden stellen
met de bestaande meisjesscholen van de dames
Chivat en Klaar uit te breiden.
Maar zoo ver behoeven wij in onze bezui
nigingsmethode nog niet te gaan zoo ernstig
is de financieele toestand van onze gemeente
niet om zulk een stap te wettigen.
Er blijven en zullen altijd blijven een vol
doend aantal personen in verschillende be
trekkingen, tegenover wie Middelburg zijn eer
moet ophouden om voor goed onderwijs voor
hunne dochters te zorgen.
De groote fout der meerderheid van het dag.
bestuur is ook dat zij van het leerplan schrapt
de gymnastiek en het teekenen. Het is waar
er bestaat gelegenheid om daarin privaatlessen
te nemenmaar wanneer dit de basis moet
zijn waarop men voortbouwt, dan zouden wij
ten slotte een programma krijgen dat niet eens
voldoet aan jle meest eenvoudige eischen, welke
gesteld kunnen worden. Bijzondere lessen zijn
ook in talen, in wiskunde, in geschiedenis te
bekomen. Maar de bedoeling is het onderwijs
in te richten volgens een programma dat een
goed geheel vormtdat verplichtend stelt
ook de lichamelijke ontwikkeling van de vrouw
als tegenhanger van de eischen, die aan den
geest worden gesteld.
Die meerderheid heeft tevens op éen punt
ook niet juist hare bedoeling weergegeven.
Deze toch is op de nieuwe school G on
derwijs te deer- geven in alle vakken, ge
noemd in art. 2 der'wet op het L. O., met
uitzondering van de vakken genoemd onder
letters qr en s.
En nu zien wij in de schets van een pro
gramma, volgens hare denkbeelden opgemaakt,
in de 3e, 4e en 5e klasse, naast natuurlijke
historie, aangegeven natuurkunde. Wat is
daarvan de bedoeling Uit eene opmerking
van de commissie van toezicht op het lager
onderwijs zouden wij opmaken dat hier eene
vergissing in het spel is.
De wet Tent alleen de beginselen van
de kennis der natuur. Verlangen de
beide wethouders uitbreiding daaraan te geven
Zoo ja, gaan zij daardoor niet verder dan uit
hunne toelichting blijkt, en komen zij zoodoende
niet op den weg van hun medelid van het
dag. bestuur, mr. C. J. Pické
Onderricht in natuurkunde blijft in onze
oogen steeds een eerste vereischte ook voor de
meisjesen daarom zouden wij wenschen dat
dit juist duidelijk werd aangegeven. De vrouw
verkrijgt door dit onderricht kennis van tal
van verschijnselen en zaken, vooral zoo nuttig
om haar te onttrekken aan den invloed van
hen die juist zoo liefelijk speculeeren op de
lichtgeloovigheid en het ontvankelijk gemoed
der schoone helft van het menschdom.
Meer dan het voorstel der meerderheid zou
den wij de plannen der minderheid en van
de commissie van toezicht op het middelbaar
onderwijs willen steunen. Slaan wij weer eerst
een blik op de financieele zijde der kwestie,
dan ontdekken wij, dat volgens het plan van
mr. C. J. Pické 3700 zou bespaard worden
en het verlies der subsidie der gemeente slechts
op 1300 zou komen te staan.
Volgens het voorstel van de commissie van
toezicht M. O. zou de school, in tweeën gesplitst
éen deel als school van M. U. L., en an
derdeels als middelbare school met driejarigen
cursus f 8834 kosten, terwijl thans de
uitgaven voor de tegenwoordige inrichting
ƒ10,649 beloopen, zoodat 1915 zou worden
bespaard.
Zulk eene besparing komt ons niet voldoende
voorte minder omdat, zonder schade
voor het onderwijs, onze burgemeester
het middel gevouden heeft om ze op te voeren
tot /370>'.
In hoofdzaak verschillen die plannen bijna
niets j de voorzitter van den gemeenteraad hield
vooral het oog gericht op de vergoeding der
30 pCt. van het rijk de commissie van toezicht
M. O. bewees wij merkten het reeds óp
dat zij haar pleegkind noode los wil latenen
Pjfst onder jmre bescherming hieldj v
De splitsing zal echter, dunkt ons, vooral
waar aan het hoofd van beide scholen een en
dezelfde persoon staan zal, aanleiding geven
tot verwarring of moeilijkheden voor de beide
commissiën, met het verschillend toezicht be
last. En men verbrokkelt daardoor, naar wij
meenen, te veel de krachten van haar die aan
het hoofd staat.
Waar echter in hoofdzaak beide plannen
zoo zeer overeenkomen, willen wij hopen dat
door de raadscommissie, thans met het onder
zoek dier plannen belast, een weg gevonden
zal worden om beiden tot een te brengen. Zij
kunnen elkaar aanvullen. Gelukt dit niet,
dan hopen wij dat in ieder geval, in het be
lang van het onderwijs voor meisjes in onze
gemeente, de raad niet, uit te ver gedreven
zuinigheid die aan wanhoop grenst, het voor
stel van de beide wethouders zal aannemen,
maar zich vereenigen zal met dat der minder
heid uit het dagelijksch bestuur.
Ofschoon het rapport der bovengenoemde
commissie, dat wij met belangstelling tegemoet
zien, nog niet is verschenen, meenen wij toch
alle recht te hebben van ons gevoelen te doen
blijken. De ingediende plannen zijn thans
publiek domein en kunnen door een ieder
worden besproken.
Wanneer eenmaal dat rapport is verschenen
bestaat er wellicht voor ons nog aanleiding
om op deze belangrijke kwestie terug te komen.
-w-
Met genoegen vernemen wij dat de heer P. C.
Plugge, hoogleeraar te Groningen, heden door den
senaat der universiteit te Utrecht benoemd is tot
doctor in de geneeskunde, honoris causa.
Naar wij vernemen zal op het a. Meiconcert
door de zangvereeniging Oefening en Uitspanning
alhier te geven, de Elias worden uitgevoerd, en
is daarvoor een uitmuntend solo-kwartet geën
gageerd.
Wij vleien ons met eene zeer goede uitvoering'
Men seint ons uit 's Gravenhage:
Op de algemeene begraafplaats alhier had hedea
eene aandoenlijke plechtigheid plaats. Het stof
felijk overschot van onze gevierde romancière
mevr. A. L. G. Bosboom—Toussaint werd aan de
koele aarde toevertrouwd.
De lijkbaar was bedekt met een zeventiental
kransen, waaronder van Oefening kweekt kennis
Pulchri studio, de Gids enz. De keur van Nederlands
letterkundigen, schilders en andere mannen van
beteekenis, benevens eene groote schaar vrienden
en vereerders bewezen de kleine groote vrouw de
laatste eer.
Door Arnold Ising werd namens Oefening kweekt
kennis aan de geopende groeve het woord gevoerd,
terwijl d' Beynen en prof. Ten Brink namens da
Nederlandsche maatschappij van letterkunde hulde
brachten aan de nagedachtenis van het eenige
Nederlandsche vrouwelijke lid dier maatschappij.
De heer J. van Hall sprak namens de Gids,
Een neef van de overledene herdacht de liefde*
volle en zorgzame vrouw en dankte namens haar
echtgenoot voor de bewezen eer.
Van het Nederlandsch liefdadigheidsfonds te
Parijs ontvingen wjj een verzoek om, door het
opnemen van eene oproeping aan het Nederlandsche
volk, meer algemeene bekendheid te geven aan
het streven en den werkkring der vereemging.
Overeenkomstig het schrijven van het bestuur
van bedoelde vereeniging hadden wij het voorne
men het stukje, dat zjj ons zond, te plaatsen in
het nommer dat d6n 20en April ver schjjnt, omdat
het dan tegelijkertijd in andere bladen
zou worden opgenomen.
Aangezien de Rotterdamsche bladen nu reeds
melding maken van bedoelde oproeping en zich
om het beleefde verzoek der commissie niet
schijnen te bekommeren, zouden wjj bet stuk geheel
ter zjjde kunnen leggen, ware het niet dat daardoor
de goede bedoeling van bestuurders van bet fonds
buiten hunne schuld zou worden tegen
gewerkt.
Met het oog daarop alleen ontleenen wjj aap
