N° 83.
129e Jaargang!
Donderdag
8 April,
Middelburg 7 April.
1886:
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.'
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
UÉp Ier pmsente Ilelln.
KlÉlaniel ii Men tak,
len Mik in let Sociaal-DemocraMe kamp.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kriiiningen: F. van deb Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te TholenW. A. van Nietjwenhuijzen, te Terneuzen: A.van dek Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Pnblicité étrangère G. L. Dattbe Cie., John F. Jones, opvolger.
De burgemeester en wethouders van Middelburg,
maken bekend
dat op den 2 April 11. jn de openbare zitting
van den gemeenteraad heeft plaats gehad de
uitloting
a. van 2500 der geconverteerde schuld de
zer gemeente ad 5 ter aflossing, waarvan zijn
aangewezen de noa 41, 410, 61, 263 (geplitst) en
287
b. van 1000 der leening 4( groot ƒ20.000
(1876) en dat ter aflossing is aangewezen no. 3
c. van f 7000 der léening 4 van 55000
(1881) waarvan ter aflossing is aangewezen de
nos 24, 39, 21, 17, 38, 47 en 10.
De stukken zijn van 1 Juli a. ontvangbaar ten
kantore van den gemeente-ontvanger.
Middelburg, den 6 April 1886.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
F. ERMERINS l. b.
De secretaris,
A. DE VULDER VAN NOORDEN.
De burgemeester en wethouders van Middelburg
brengen ingevolge art. 5 der drankwet, ter open
bare kennis
dat bjj hen zijn ingekomen van de navolgende
personen verzoekschriften, waarbij vergunning
wordt gevraagd om met den len Mei a. s. in het
bij iederen naam vermelde perceel den kleinhan
del in sterken drank te mogen voortzetten.
Volgnummer. Naam van den Aanduiding van
verzoeker. het perceel.
1. J. van Randwjjk, Lange Delft A 95/96
2. P. E. Lurkus
wed. J. M. van Tiel, Kapoenstr. A14
3. C. de Klerk, Vlasmarkt L 85
4. S. de Klerk, huisvr.
van A. J. Levinson, Noordweg R68a
Middelburg, den 6en April 1886.
De burgemeester en wethouders van Middelburg,
F. ERMERINS, L. B.
De secretaris,
A. DE VULDER VAN NOORDEN.
Hij daalde van den preekstoel af om troost
te zoeken in de maatschappij.
Als bezoldigd dienaar der kerk moest hij
werken aan haar opbouw en bloei maar haar
grens was hem te eng, te benauwd. Toen hij
begon met zijn werkkring in baar dienst, deed
hij het vol illusie; uit vaste overtuiging
den ouden godsdienst, die altijd nieuw is, te
zullen prediken, dien godsdienst van goedzijn
en goeddoen.
En eene ervaring van vier jaren doofde bij
hem dc verwachting, dat de kerk vatbaar was
voor hervorming. Het geld houdt haar staande,
beweerde hij anders was zij reeds inge
zakt. Werden niet velen door financieele
redenen genoodzaakt hun plaats te behouden,
zij zouden de kerk reeds verlaten hebben.
„Ontneem aan de kerk" zoo sprak hij bij
zijn heengaan „haar gestichten en haar
bedeeling, velen lieten zich niet aannemen als
haar leden. Let slechts op de redenen, die
velen opgeven hij de aanneming, b. v. men
kan nooit weten wat een mensch overkomt en
daarom is het goed dat hij als lidmaat eener
kerk staat opgeteekend. Wereldlijke belangen
hebben zich als zoodanig vereenzelvigd met de
geestelijke zaken, zoodat ze moeilijk meer van
elkaar zijn te scheiden."
Een kerk, aldus bij elkaar gehouden, draaide
hij den rug toeeen moderne kerk noemde
hij een onding kerk en modern sluiten elkaar
uithoe kunnen zij dan gezamenlijk loopen
voor éen en denzelfden wagen vroeg hjj.
Voor hem miste het kerkgenootschap alle
beteekenis, allen zinmet bijbelspreuken en
leerstellingen wil men er wanverhoudingen
en ellende verbannen, wat onmogelijk is.
Daartoe behoort kennis omtrent het samenstel
der maatschappij en daarom was zijn kerk de
samenleving, en zijn hoogste ideaal dat allen
menschen zouden zijn.
En bij zijn afscheid riep hij zijn hoorders
)tP©nTracht mensch te worden; meer kan
niet, minder hoeft niet, maar mensch te zijn
dat is uwe bestemming vervullen. Adeldom
verplichtDe adel derhumaniteit legt u
zware verplichtingen op, zwaarder dan een
kerk, waarop toepasselijk is vergeef haar, ze
weet niet wat ze doet. Met bewustheid de
humaniteit te maken tot grondslag onzer levens
beschouwing, geen gebrekkig of halfslachtig
werk te verrichten; ziet daar ons werk
Toen wierp hij zich te midden van den
maalstroom des levens om zich te wijden aan
een werkdadig leven van broederschap en
liefde ten bate voor allen."
Ruim zes jaren zijn voorbijgegaanvoor
een hervormer een korte tijd slechts, maar
lang genoeg toch om eenige vrucht te doen
ontkiemen. En hij, die de kerk niet verbe
teren kon, wijdde zijne krachten aan de her
vorming der maatschappij naar zijne inzichten.
Hij heeft zich geplaatst aan het hoofd van de
sociaal-democratische partij om de schoone
theorieën van uit de hoogte verkondigd
in toepassing te kunnen brengen.
Toen hij zijn vroeger arbeidsveld den rug
toekeerde werd hem de opmerking gemaakt
dat de maatschappij ook niet opwekkend is
en, zoo hij die niet verbeteren kon, hij haar even
zeer moest verlaten. Wie dat zeide, kende
den vertrekkende, het karakter van Domela
Nieuwenhuis niet. Zijn heengaan uit de kerk
was een eclat-makende gebeurtenis, die hem
op den voorgrond steldezich terugtrekken uit
de maatschappij zou hem doen vergeten en
voor hem de dood zijn. Dit schrijvende, willen
wij niet dat men ons beschuldige alle wanrfle
aan zijn heengaan als predikant te ontzeggen;
integendeel er sprak moed en overtuiging uit
zijn daad. Wij hebben meer het oog op zijne
persoonlijke eigenschappen, die voor hem een
beletsel zijn om tegenover de maatschappij te
doen zooals hij ten opzichte der kerk handelde.
Domela Nieuwenhuis is dweper, bekwaam
redenaar, goed schrijver, maar hij is iemand,
die zich steeds naar voren dringt. Hij is onder
de arbeiders „mijnheerzonder wien niets
wordt gedaande Sociaal-democratische bond
schijnt alleen op die eene persoonlijkheid te
steunen. Hij is de man der sociaal-democra
tische beweging als secretaris van den cen-
tralen raad van den bond, doet hij alles, maar
hij duldt ook niemand naast zich. Tegenspraak
hindert hem en verzet nog veelmeer. En juist
omdat hij de persoon is, die gaarne wordt be
wierookt en daardoor aan zijn lust om op den
voorgrond te treden kan botvieren, geraakt
de zaak, welke hij voorstaat, wel eens op den
achtergrond.
Dit alles wordt opnieuw bevestigd door de
mededeelingen van Van Raay in zijne bekende
brochure. Wij zullen die niet op den voet
volgen. In elke partij heeft men onder de
aanhangers onderlinge veten, personen die zich
martelaars wanen; en is men spoedig gereed
om bij geschillen elkander wederkeerig
van eer- of heerschzucht te beschuldigen.
Zoo Van Raaij, in zijn brochure, Domela
Nieuwenhuis en deze eerstgenoemde in Recht
voor allen. Maar enkele punten stippen wij aan.
„De arbeid is de eenige maatstaf voor loon,"
wordt van sociaal-democratische zijde steeds
beweerd; en geheel terecht. Maar Domela
Nieuwenhuis brengt die theorie niet in toepas
sing. De vrouw van Van Raaij schreef de
adressen voor Recht voor allen, en niettegen
staande de oplaag van dat blad aanmerkelijk
toenam, en het in plaats van eens, tweemaal
per week verscheen, was van vermeerdering
van loon geen sprake. Wat baten theorieën,
die men zelf niet in praktijk brengt
Wanneer wij de beschouwing van Van
Raaij vergelijken met de repliek van Domela
Nieuwenhuis, dan moeten wij erkennen aan
den laatste niet den eerepalm te kunnen toe
kennen van door beschaving en overredings
kracht uit te munten. Iets wat men van hem
als „heer"-sociaal democraat, die zooveel hooger
staat, mocht verwachten. Bij Van Raaij treffen
wij nog waardeering aan voor den persoon, dien
hij bestrijdt en wiens verdiensten hij erkent
bij hem, die eenmaal den mond vol had van
humaniteit, vinden wij niets dan verguizing van
zijn tegenstander; een opeenstapeling van groote
woordën, meer getuigende van vrees dan ervooi
pleitende, dat men het goed recht aan zijne
zijde heeft.
Maar niet alleen bij dit geschil, bij de gan-
sche beweging zooals zij zich in den laatsten
tijd uit onder leiding van Domela Nieuwenhuis,
openbaart zich een heftige, grove toon in al
wat uit zijn pen vloeitbij alles wat hij zegt.
Er zijn er die zich daarover ongerust maken;
die met kracht en geweld zulke uitingen willen
keeren. Waartoe is dat noodig, vragen wij
op onze beurt.
Wanneer er een tijd van reactie is geweest,
dan ligt die wel vlak achter ons. En de hef
tigste pogingen om onder den arbeiderstand
oproer te zaaien konden wel de oppervlakte
een weinig in beweging brengen, maar niet
de golven tot eenige noemenswaardige hoogte
voeren.
De zes jaren, sedert Domela Nieuwenhuis
optrad als volksheil-bevorderaar, waren niets
meer dan een proeftijd, die bewezen heeft dat
men gerust hem den vrijen loop kan laten bij
het opwekken van agitatie.
Zijn drijven in den bond voor algemeen
stemrechtzijne houding tegenover Heldt en
nu zijne handelwijze ten opzichte van Van
Raaij, openen de oogen van hen, wiens leider
hij bij voorkeur zich noemt.
Het is de gewone loop der dingen.
Eenmaal begonnen met de schoonste illusien;
strijdende voor een waarlijk goed beginsel
1Ay gevoeiue uat er zeer veel enencio
wordt geleden in de maatschappij, verliet hij
de plaats, die hij naar zijne overtuiging niet
meer mocht innemen.
Maar nu hij ziet dat het veranderen van
maatschappelijke toestanden niet zoo spoedig
gaat als hij wel wenschtnu hij ontdekt dat
daartoe jaren noodig zijn nu het weggaan
uit de maatschappij hem onmogelijk is, wordt
hij scherper en ruwer en stoot hij van zelf
velen af.
Er ligt bovendien aan de kwestie Van Raaij
jets anders ten grondslag. Nieuwenhuis han-
deldeonder invloed van deheeren Croll en Otten,
ambtenaren aan de ministeriën van binnenl. zaken
en waterstaat. De bourgeoisie in de sociaal
democratische partij in ons land heeft thans
de overhand en tegenover haar staan zij, die
alleen aan de arbeiders de belangen der
werklieden willen opdragen en de „beeren''
willen verdry ven van hun zetel.
In het belang der arbeiders is het, zoo was steeds
onze meening, dat zij zeiven de leiding hunner
vereenigingen op zich nemen. Waar zij voor
lichting behoeven, kunnen zij die bij de „hee-
ren" steeds krijgen, maar niet aan dezen is het om
zich op den voorgrond te stellen. Dit moet
steeds aanleiding geven tot misverstandwan
trouwen aan de eene zijde, machtsoverschrij
ding aan den anderen kant. Het voorgevallene
in den Sociaal-democratischen bond heeft het
opnieuw geleerden ons versterkt in de
meening dat het Algemeen Nederlandsch werk
liedenverbond een beter weg bewandeltmeer
de zelfstandigheid van den werkman tot zijn
recht doet komen en hem tegenover de werk
gevers eene krachtiger, maar tevens betere
positie doet innemen dan de Sociaal-democrati
sche bond in zijn banier schrijft.
Maar nu ook in den boezem van dien bond
dat idee schijnt door te dringen, begroeten wij
dit als een verblijdend teeken en beschouwen
wij dat als het belangrijkste in den onver-
ltwikkelijken strijd tusschen Van Raaij en
Domela Nieuwenhuis vooral omdat de Neder-
landsche werkmansstand gelukkig nog geen
vruchtbaren bodem aanbiedt voor het ontkiemen
van theorieën, welke mannen als Nieuwenhuis
bij voorkeur verkondigen.
De Standaard schrjjfi omtrent de nieuwe redactie
van art. 194, door den heer Heemskerk voorgesteld:
»Zeer beslist gaan wjj, zoo dat ^onderstand"
blijven moet, met deze redactie niet mede.
Zelfs klinkt dat woord „onderstand" ons toe
als een kwetsuur op de plek onzer eere.
Ja, waarlijk, met zulk een art. 194 zou de
minister Heemskerk er nu eens terdege voor goed
het mooie hebben af gemaakt
Het Vaderland vindt de nieuwe lezing te echt
Heemskerkiaansch om ergens op warme instem
ming te kunnen rekenen.
De zinsnede over het subsidie is onschuldig.
Zij is in een grondwet niet misplaatst, indien zjj
wil aanduiden, dat de regeling van mogeljjke
eubsidiën aan den algemeenen wetgever behoort.
Ware de regeering echter consequent, zjj had
ook de beslissing over verplichte schoolgeldheffing
aan den wetgever moeten overlaten. Den waar
borg van kosteloos onderwjjs voor onvermogenden
had zij in de grondwet kunnen behouden als een
der voorwaarden voor „voldoend onderwjjs voor
allen."
Waarom dan niet aldus geredigeerd: »Het
onderwijs op de openbare lagere scholen wordt
aan onvermogenden kosteloos verstrektde wet
bepaalt of en in hoever van anderen een bijdrage
in de kosten van dat onderwijs zal worden ge
vorderd."
Men had dan een artikel aus einem Guts.
Doch het amendement-De Beaufort is beter.
De korte zin der lange rede van bet Haagsche
blad is deze dat het niet zoo ongunstig over het
nieuwe artikel denkt, al had het iets beters ver
wacht.
De Tijd keurt het af dat in dit artikel gemist
wordt de bepaling, dat aan de bijzondere scholen
onderstand uit openbare middelen kan worden
verstrekt, onverschillig of deze scho
len toegankeljjk zjjn voor leerlin
gen zonder onderscheid van gods
dienstige srezindheid.
Jfe öepafïng, vervat in ue aerae alinea vaaPSli
nieuwe artikel, waardoor de mogeljjkheid wordt
opengelaten om subsidie aan de bijzondere school
te verleenen, wordt zoowel in de tegenwoordige
grondwet als in het eerste regeerings-ontwerp
gemist, 'tls echter aan ieder bekend, zegt Da
Tijd, dat het tegenwoordige art. 194 volstrekt
geen beletsel werd geacht tot subsidieering der
bjjzondere neutrale school, en dat, ook na de in
voering der schoolwet van 1878 een zeker aantal
dezer laatste scholen zjjn bljjven bestaan. Niet
derhalve op de mogeljjkheid van subsidieering
der bijzondere school in het algemeen, maar op de
mogelijkheid van subsidieering der bijzondere school
met godsdienstig karakter komt het in deze aan.
De liberale partjj verklaart, op grond van het
tegenwoordige artikel, subsidieering der confession
neele sehool niet, aan de bijzondere neutrale school
wel geoorloofd. Dubbelzinnigheid mag hieromtrent
dus niet blijven bestaan.
Het behoud ook van het tweede gedeelte def
alinea van het voorstel der rechterzjjde„In de
kosten van het bjjzonder onderwjjs kan, naar by
de wet vast te stellen regelen, uit openbare
middelen worden bijgedragen, onverschillig ot
het onderwjjs al ot niet voldoet aan het in het
vierde lid bepaalde vereischte voor openbare
scholen," acht het blad daarom te behooren tot
die essentieele punten, waarop door de rechterzjjde
in geen geval mag worden toegegeven.
Uit dit oordeel spreekt duideljjk bevestiging
van het bekende spreekwoordgeeft men iemand
een vinger dan vraagt hjj spoedig de geheele
hand.
In de heden gehouden zitting der tweede
kamer men zie Laatste berichten verklaarde
de rechterzijde, by monde van den heer Lohman,
zich tegen de nieuwe redactie. Wy hebben
niet anders verwacht.
Door den minister van marine zjjn met den 16
dezer bjj het loodswezen te Vlissingen bevorderd:
tot loodsschipper le klasse de zeeloods P. Lemsj
tot zeeloods de loodskweekeling le klasse H. J.
Schot, tot loodskweekeling le kl. de loodskwee
keling 2e kl. J. J. A. van Rjjssel en tot loods
kweekeling 2e kl. de matroos K. Zuidema.
Bjj hetzelfde loodswezen werd verder de loods
schipper le kl. B. J. van Dierendonck, wegens
langdurigen dienst, op zijn verzoek eervol ontslagen
en gepensionneerd.
Door den commissaris des konings in Zeeland
is de aanvang van het beschrijvingswerk voor de
belasting op het personeel en voor het patent
recht, dienstjaar 1886/87, bepaald op Donderdag
6 Mei 1886.
De beschrjjvings-biljetteu voor de peraoneelg
