N° TT.
129e Jaargang^
Donderdag
1 April.
leie Miwaterleli te Meltei.
Oprichting lajja Slachterij.
SLUITIM KIEZERSLIJSTEN.
Middelburg 31 Maart
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.1
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
GEMEENTERAAD.
Agenten te Vlissingen: P. G. de VejMestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kminingen: F. van dee Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Niewenhduzen, te Ternenzen: A.van dek Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dadbe Cie., John F. Jones, opvolger.
De burgemeester en wethouders van Middelburg
maken bekend: dat bij hun besluit van heden aan
J. LEIJNSE en zijne rechtverkrijgenden vergunning
is verleend tot het inrichten van perceel wijk L
n° 157, kadastraal bekend in sectie D n° 935, in
de Wijngaardstraat, tot slachtplaats.
Middelburg, den 30 Maart 1886.
De burgemeester en wethouders voornoemd
PICKÉ
7^)a qpprpbn ri.q
- A. DE VTJLDER VAN NOORDEN.
De voorzitter van den raad der gemeente Mid
delburg maakt bekend: dat de Ijjrien, de personen
aanwijzende die binnen deze gemeente bevoegd
zijn tot het kiezen van de leden van de tweede
kamer der staten-generaal, van de provinciale
staten, en van den gemeenteraad op heden gesloten,
in de beneden voorzaal van het raadhuis aangeplakt
en ter secretarie dezer gemeente voor een ieder
ter inzage nedergelegd zijn.
Middelburg, den 30 Maart 1886.
De voorzitter voornoemd,
PICKÉ.
De burgemeester van Middelburg maakt bekend
dat op Vrijdag den 2en April 1886, des
namiddags te drie uren, een openbare zitting
van den gemeenteraad zal plaats hebpen.
Middelburg, den 31 Maart 1886,
De burgemeester voornoemd,
PICKÉ.
Het verslag der alhier gehouden meeting in
het belang van zulk eene leiding gaiJ.van 't Scheld
eene beschouwing in de pen, die wjj gaarne op
nemen en, om de belangrijkheid van de betrokken
zaak, aan het hoofd van ons blad een plaats
verleenen.
Om den schrjjver voor de beschuldiging van
achteraf praten" te vrjjwaren, ga de mededeeliDg
hierbjj dat het hem onmogelijk was op de
gehouden bijeenkomst tegenwoordig te zijn. Ware
hjj niet verhinderd geweest, zjjne innige belang
stelling in de zaak had hem zeker naar het
Schuttershof gedreven, want het tot stand komen
van eene drinkwaterleiding acht hij een der meest
dringende behoeften voor onze gemeente. En die
vaste overtuiging spoorde hem aan tot het schrijven
van onderstaande opmerkingen.
Al verschillen zjj van andere, op de meeting
ten beste gegeven, zij verdienen daarom, en omdat
zij op zeer- goede gronden rusten, te meer aller
aandacht.
J. van V Scheld laten wjj thans aan het woord
gemakshalve heelt hjj verschillende punten af
zonderlijk behandeld»
Prise d'eau. Voor dit doel zullen alleen
de duinen in het noorden van Walcheren, bij de
Oranjezon, in aanmerking kunnen komen. Deze
bieden genoegzame zekerheid aan om Middelburg
steeds van goed drinkwater te voorzien. (Men
zie de verhandeling van den hoofdingenieur Van
Diesen in „archief', uitgegeven door het Z. Gen.
d. Wet. V dl. I6 stuk).
De afstand dezer duinen tot Middelburg be
draagt, langs de hoofdwegen gemeten, ongeveer
11 kilometer. Bij de op de meeting gegeven be
rekening werd een afstand van 17 kilometer aan
genomen.
Waterverbruik, In de circulaire van
burg, en weth. dd. 2 Maart wordt medegedeeld,
dat een persoon gerekend wordt noodig te heb
ben 20 M3 per jaar, in welke hoeveelheid, behalve
het drinkwater, ook het wasch- en schuurwater
begrepen is. Eene huishouding van 5 personen
verbruikt dus naar dien maatstaf jaarljjks 100 M'.
100 M3 per jaar is 2 M3 per week of 2000 liter
200 emmers, of per dag nagenoeg 30 emmers.
Dit is een waterquantum, dat zeker in Mid
delburg onbekend iszelfs in groote huisgezinnen
zal op schuur- of waschdagen deze hoeveelheid
nauwelijks gebezigd worden.
Hoe zouden wjj het ook met onze regenbakken
moeten stellen, die gemiddeld niet meer dan 4£
M3 inhoud zullen bezitten
Bjj eene droogte van weinige dagen zou al
het water verbruikt zjjn, vraat behalve om të
drinken wordt hier voor waschwater bijna uit
sluitend regenwater gebezigd.
De heer Polet vond dit cijfer ook zeker te hoog
en stelde bjj zijne berekening voorzichtigheids
halve het verbruik voov Middelburg niet hooger
dan 30 liter daags per inwoner dit is voor een
gezin van 5 personen, 150 liter of 15 emmers»
dus juist de helft van de hoeveelheid, in de
circulaire aangegeven.
Het cijfer van 20 M3 is vermoedelijk ontleend
aan het waterverbruik in andere plaatsende
ondervinding heeft echter geleerd dat dit een
slechte grondslag is, daar deze getallen zóó sterk
uiteenloopen, dat een gemiddelde daaruit nooit
als een normaal cjjfer kan worden beschouwd.
In de Nouvelles annates de la construction van
1861, komt een lijstje voor van 32 plaatsen,
waar waterleidingen bestaan en waaruit bet vol
gende blijkt.
Per hoofd en per dag wordt te Rome verbruikt
1105 liter, te Rio Janeiro slechts 9; New-York,
komt voor met 568 liter, Konstantinopel, Metz,
St. Etienne en Altona daarentegen met 20—25
liter, terwjjl een gemiddelde uit al de cijfers 149
liter aangeeft.
De plaatsen, die in ons land van een water
leiding zijn voorzien, geven daaromtrent ook geen
genoegzaam vertrouwbare gegevens.
De aard der bewoners, de gesteldheid der ge
meenten, het klimaat en andere invloeden zijn
natuurlijk oorzaak dezer uiteenloopende getallen.
In het Deutsche Bauhandbuch 5 Lief. pag. 307,
koroteen belangrjik artikel over dit onderwerp voor,
bewerkt door den directeur van de waterwerken
te Frankfort a. O. Schmetzer en den ingenieur
F. W. Biising te Berlijn, waarin de volgende hoe
veelheden worden opgegeven
Waterverbruik in 24 uren: 1° per hoofdeener
familie om te drinken, te koken en te wasschen
2035, 2° voor een bad in een woonhuis
160—200, voor een bad in een badinrichting of
bij weelderigen aanleg in woningen 300—400, 5°
voor een paard met stalreiniging 5075 en 9° voor
het besproeien van straten, tuinen enz. per M3
1.5- 2.5 liter.
De opgaven onder de ontbrekende nommers be
treffen rubrieken, die minder algemeen zjjn en
hierbij dus de aaadacht minder verdienen.
Bij 1° wordt echter opgemerkt, dat dit cijfer
geheel afhankelijk is van het gemak, waarop het
water is te verkrijgenwaar eene waterleiding
ontbreekt zjjn 10 liter toereikend, terwijl bjj eene
hoogdrukwaterleiding het cijfer van 35 soms
overschreden wordt.
Bij het tot stand komen van eene waterleiding
te Middelburg zal echter bet gebruik van regen
water, dat om niet te krijgen is, niet ophouden
en het duinwater in vele gezinnen alleen om te
drinken worden gebezigd. Hierop wees ook reeds
de redactie der Midd. courant in haar hoofd
artikel van 8 Maart jl.en wanneer men nu
bedenkt dat een mensch slechts 2 liter water per
dag tot zich neemt (d'après les médecins un homme
dans des conditions moyennes, absorbe par jour
environ 2 litres d'eau. Agenda Opperman), dan
kan naar onze meersing het cjjfer van 30 liter
daags, dat als grondslag der berekeningen is aan
genomen, zeker tot de helft worden teruggebracht.
Alsdan blijven er toch nog 13 liter per dag en
per hoofd voor ander gebruik over.
Kosten van aanleg. De kosten eener water
leiding voor Middelburg worden berekend op
375.000, welke berekening is gebaseerd op de
leiding te 's Gravenhage. Van 22 waterleidingen
in verschillende plaatsen van Europa hebben de
aanlegkosten van verreweg de meesten minder
bedragen dan 20 per inwoner.
In ons land hebben de waterleidingen gekost
te Amsterdam ƒ4141.200 of ƒ14.79, 's Graven
hage ƒ1800.000 of ƒ18.45, Nijmegen ƒ240.000
of ƒ10, Rotterdam ƒ2043.000 of ƒ13.37 en
Utrecht 1333.750 of 18.52 per inwoner.
Zonder nu het door dr Carsten genoemde cijfer
van 12 per hoofd te durven aannemen, zal toch
het bedrag van 375.000 wel te hoog zijn.
Neemt men het cjjfer van Den Haag aan, dan
verkrijgt men reeds eene vermindering van ƒ75000,
terwjjl het gemiddelde cijfer der 5 Nederlandsche
steden een bedrag aangeeft van 15 per hoofd.
Dit op Middelburg toegepast verkrjjgt men voor
de kosten van aanleg 240.000.
Tarief. Waterverbruik per meter is zeker wel
het meest billijke, doch het werkt drukkend voor
sommige verbruikers. Er zjjn billetten ingevuld,
enkel met het oog om het duinwater voor drink
water te bezigen, waarop voor slechts 5 M3 of
daaromtrent is ingeteekend. Rekent men nu de
meterhuur niet hooger dan 0.30 per maand, dan
wordt de prjjs van het verbruikte water ruim
1 per M3, dat zeker wel niet te duur is voor
zuiver drinkwater, doch in verband met den opge
geven prijs van 0.40 een groot verschil oplevert.
,.In Duifschland wordt deze wjjze van berekening
afgekeurd Wasserabgabe nacli Wassermesser ist zif
icenig nutzbringend, Hugo Markgraff, Wasser-
versorgung).
Hoewel kamertarief aanleiding tot misbruiken
kan geven, bevordert het toch zeer het gebruik
van zuiver water en is het misschien voor Mid-
delburgsche toestanden aan te bevelen.
Te Vlissingen werkt het kamertarief slechthet
is daar echter buitensporig hoog en gelijk aan
Amsterdam en Leiden. Te Dordrecht en Njjmegen,
waar billijker voorwaarden zijn gesteld, worden
geen klachten vernomen.
Te Dordrecht betaalt men voor 1 kamer 2,
2 kamers 3, 3 kamers 5, 4 kamers 8 en
5 kamers 11; yoor iedere kamer meer 3
per jaar. Zoldervertrekken en die beneden de
11 M3 oppervlakte 1.50. Een huis, door een
gezin bewoond, niet meer dan 50 per jaar.
Te Njjmegen betaalt men voor ieder vertrek
beneden de 7 2.40 per jaar, voor ieder vertrek
boven de 6 ƒ1.20 per jaar. Die prijs wordt
verhoogd met 25 voor bakkerijen, koffiehuizen
enz. en met 50 voor logementen, enz. Een en
ander met een minimum van 6 voor ieder
gebouw.
Te Amsterdam daarentegen wordt gerekend
voor 1 kamer ƒ7, 2 kamers 11,3 kamers 15,
4 kamers ƒ18, 5 kamers ƒ21, 6 kamers ƒ24
per jaar en voorts 2.50 voor elke kamer boven
de 6. Een keuken wordt als een kamer gere
kend dienstboden-, provisie- en mangelkamers,
donkere alkoven en niet tot keuken ingerichte
vertrekken van 6 M3 oppervlakte of minder
worden niet medegerekend.
Te 's Gravenhage is vooral voor kleine peroee-
;en een zeer laag tarief ingevoerdvoor per-
ceelen van niet meer dan 68 huurwaarde 2.50
per jaarzelfs voor woningen in hofjes onder
zekere voorwaarden 1 per jaar, waarbjj de direc
tie dan tevens nog den aanleg binnenshuis voor
hare rekening neemt.
Ziedaar wat J. van 't Scheld op het hart had.
Mogen zjjne mededeelingen aanleiding geven tot
ernstige overweging van de zijde van hen, die het
totstandkomen eener duinwaterleiding kunnen be
vorderen!
Den schrijver zal, evenals ons, niets liever we
zen dan dat zij, die met hem in gevoelen ver
schillen, zijne beschouwing weerleggendaaruit
kan nieuw licht ontstoken worden in het belang
der goede zaak, die door stilzwjjgen allerminst
gediend wordt.
heeten, die de geloovige als zoovele strikken op
zijn pad aantreft.
Noem. het geen overdrijven wat wjj zeggen het
is de naakte waarheid.
Tegen al die krenkingen van godsdienstige
begrippen is geen andere waarborg te vinden, dan
in de, buiten alle kerkve-rsobil staande, openbare
schoolde school, die dan niet moge geven al wat
men wenschen zou, maar die niet geeft wat men
niet wil; die van de mysteriën desgeloofs zwjjgt,
en voor een ieder, die zjjne kinderen buiten
ongewehschte godsdienstige invloeden houden wil,
eene veilige toevlucht ia."
Als noot laat het blad nog deze mededeeling
uit het Wag. weekbl. volgen
»Ds Den Boer, te Muiden, heeft te Amsterdam
een 350 contribuanten geworven voor de op te
richten school met den bjj bel in zijne gemeente.
Dezer dagen echter hebben 157 hunner bedankt,
wat aan de school een verlies berokkent van
250. En waardoor Omdat ds Den Boer lid
is van het classicaal bestuur van Amsterdam
Met instemming nemen wij het volgende uit de
N. R. Crt over, vooral omdat ook in onze naaste
omgeving een voorbeeld aan te halen is, wat
wij niet behoeven te doen omdat iedereen het
zonder verdere aanwjjzing kent om het beeld,
dat daarin wordt geschetst, te completeeren.
Het blad schrijft in een hoofdartikel over art. 194
Tot op heden is de „christeljjke school" nog
eenigermate een terrein van gemeenschappeljjke
werkzaamheid geweest. Laat echter het doel van
den schoolstrijd bereikt, de openbare school ge
sloten, en de openbare kassen voor de confeBsio-
neele school geopend zjjn en de band, die nog
bijeenhoudt wat geesteljjk niet bijeen hoort,
springt los.
De school volgt de kerk reeds lang smeult ook
onder haar dak het vuur der geloofsverdeeldheid.
Honderden van christelijke onder wijzers staan
in het zwarte boek. De kweekschool te Nijmegen
is verdacht van ethische" ketterij. Deutichem
ligt onder het interdict. Toen weinige jaren ge
leden een Haagsch onderwijzer iets verkeerds had
wagen to zeggen over den bijbel de man scheen
van de school van Gunning, Doedes enz. was
Sion in nood. Kuyper dreigde met den groeten
banchristeljjk-nationaal en de vereeniging van
christelijke onderwjjzers hielden raad, wat te doen
in dezen schrikkeljjken nood, en hoe de ketterijen,
die reeds diep hadden ingevreten, van het erf te
bannen. Om den nood der tijden is de zaak nog
gesmoord. Doch niet zonder veel zeemanschap.
Zoodra de „christelijke school" de overwinning
behaald zal hebben op de openbare school, is het
met de eenheid, die hier in schjjn, ginds met
moeite nog bewaard wordt, gedaan. Dan zal
iedere groep, iedere schakeering eene school in
haren geest willen hebben; dan zal de onder
wijzer niet gereformeerd" genoeg of te „gere
formeerd", te ruim, te eng, ethisch, irenisch
synodaal zjjn, of hoe de vele dwalingen mogen
Onze meening, dat over Atjeh-zaken voor leeken
hoogst moeilijk te oordeelen valt, berust hoofdzake
lijk op de overweging dat deskundigen over dat
vi-aagstuk in gevoelen verschillen. Een nieuw
bewijs daarvoor vinden wij in een attikel in de
Soerabaya courant, geschreven door den oud-kolonel
van het Ind.-leger A. J. Diepenbroek.
Diens gevoelen staat Ijjnrecht tegenover dat,
door den heer Yerstege in Burgerplicht te Amster
dam geuit. Hjj schrijft
«In een der jongste zittingen van de tweede kamer
werd de minister van koloniën geïnterpelleerd over de
geconcentreerde stelling, die nu door ons te Atjeh is
ingenomen.
Als warm voorstander dier stelling willen we echter
volstrekt niet beweren, dat daardoor de verwikkelingen
te Atjeh weldra tot het verledene zouden behooren. Meer
malen deelden wij als onze overtuiging mede «dat meer
dan éene generatie noodig zijn zal," voordat
de zaken te Atjeh in het reine zullen zijn vooral is dit
waar, sedert het niet te qualificeeveu optreden in de XXII
en XXVI Moekims, tijdens het bestuur van generaal
Van der Heyden, waar alles, geheel onnoodig, te vuur en
te zwaard werd vernield, en waardoor een haat en dorst
naar wraak zijn geboren, die niet dan door den tijd kunnen
worden geheeld.
Maar ziju wij in werkelijkheid en na rijpe overweging
voorstander van de geconcentreerde stelling al ware
die zelfs nog meer beperkt dit neemt niet weg, dat
wij het geheel eens zijn met den heer Rooseboom een
zeer bevoegd beoordeelaar dat het zou ziju aftekeureD,
als door de geconcentreerde stelling elk offensief optreden
zoude moeten worden nagelaten. Ook wij achten een
offensief optreden van tijd tot tijd niet alleen wensehelijkj
maar zelfs hoognoodig, mits in beperkten kring
of, m. a. w. op niette uitgebreide schaa 1."
Het is wel geen nieuw verschijnsel waarop wij
wijzen maar in dezen tijd, waarin eene nieuwe
agitatie op touw gezet wordt, is het nuttig daaraan
nog eens te herinneren.
In het district Assen is gisteren, ter vervulling
der vacature-Gratama, bij herstemming tot lid
der Tweede kamer gekozen de heer m^H.SJJEESD
«SE met 1243 stemmen»
Op mr P. J. G. van Diggelen waren 794 stem
men uitgebracht.
Zooals men weet zijn beiden liberale candidaten;
maar werd de heer Smeenge ook door de anti
revolutionairen gesteund.
Bjj de verkiezing van 16 Maart waren uitge
bracht 1938 stemmen. Het aantal kiezers bedraagt
2709. Toen verkreeg de heer Van Diggelen 724,
de heer Smeenge 701 enjhr m' M. A. de Savornin
Lobman (a.) 485 stemmen.
De eerste kamer is, ter hervatting der werk
zaamheden, bijeengeroepen tegen Woensdag 7
April, des avonds te 8 uren.
De gemeenteraad van Middelburg zal op Vr jjdag,
den 2 April 188S, des namiddags te 3 uren, eene
openbare vergadering houden ter behandeling van
ingekomen stukken; voorstel van burg. en weth»
om het bestuur der godshuizen machtiging te
verleenen tot beschikking uit den post voor on
voorziene uitgaven zjjner begrooting voor 1885
en voorstel van burg. en weth. tot verkoop van
een gedeelte sloot en zijkant weg liggende aan
een der buitensingels.
In deze zitting zullen de voorstellen betreffend®
de middelbare meisjesschool worden ingediend.
De minister van financiën heeft bepaald, dat
piano's en huisorgels behooren tot de „werktuigen
en gereedschappen, dienende tot beoefening v&q
