N° 59.
129® Jaargang.
1886.
Donderdag
11 Maart.
MAHUJA.
Plaatsii fan een Gasmotor,
FEUILLETON.
Middelburg' 10 Maart
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3.50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën-. 20 Cent per regel.'
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Al weer eeue Atjeh-beweging.
Door BH ET HARTE.
«flDDELBURGSCHE COURANT.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Veï Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Krniningen: P. yan dee Peijl, te Zierikzee: A. C. de Moow,te TholenW. A. yan NiEGWENHuuzEN.te Terneuzen: A.yan des Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publieité étrangère G. L. Datjbe Cie., John P. Jones, opvolger.
De burgemeester en wethouders van Middel
burg maken bekend dat, bjj hun besluit van
heden, aan de heer F. M. Beunke en zoon en
hunne rechtverkrijgenden bij wijze van proef voor
den tjjd van zes maanden, vergunning is verleend
om in perceel wjjk F no 200/201 in de Giststraat
een gasmotor van 2 paardenkracht te plaatsen.
Middelburg, den 9 Maart 1886.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
PICKÉ.
I la aDCva'TLjflü
A. DE VUL DER VAN NOORDEN.
Na de redevoering, door den heer J. J. W. E.
Verstege, gep. luit.-kol van het N. I. leger, in de
Amsterdamsche kiesveretniging Burgerplicht ge
houden, openbaart zich meer en meer een streven
om de regeering van alle zijden met adressen
over deze moeilijke zaak te bestormen. Een
handeling die, naar ons inzien, afkeuring verdient,
omdat daardoor eene beweging op touw gezet
wordt die, wijl het meerendeel dat haar steunt,
uit niet-deskundigen bestaat, het aan prestige
ontbreekt.
Toen in Juli van het vorig jaar het idee werd
geopperd om ook over Atjeh een petitionnement
tot de regeering te richten, gold het louter de
vraag: recht te doen aan den Indischen soldaat,
den Indischen officier.
Ten sterkste werd toen reeds ontraden om in
ruik een verzoekschrift aan de rsgorring de stra
tegie, de militaire gedragslijn in Atjeh aan te
roeren, omdat de groote meerderheid des volks
daarvan toch geen verstand heeft, en niet ieder
mee regeeren ban. In zulk eene ernstige vraag
als die van de keuze tusschen offensief en defen
sief optreden in Sumatra moet men enkel des
kundigen laten meespreken. En waar die des
kundigen, mannen van naam, het zelfs oneens
zijn, welk gewicht zal daar het oordeel van een
leek over deze veel omvattende en hoogst moeilijk
te beoordeelen kwestie in de schaal leggen?
De Arnh. Crt was met dezelfde meening bezield
toen zjj in haar nommer van heden wees op de
vaak wonderlijke, soms dolzinnige requesten, die
bjj de tweede kamer worden ingediend. Dat er
van het recht van petitie druk gebruik gemaakt
wordt vindt zij een heuglijk verschijnsel, maar
het zijn er soms ook verzoeken naar, die men
doet!
Sedert jaar en dag worden de archieven der
kamtr door een voormalig hooggeplaatst staats
dienaar in Indië verrijkt met zonderlinge wenschen
en buitensporige denkbeelden, en dezer dagen
kwam er van eene Haagaohe juffrouw een request
in,dat volgens het officieel zittings-verslag eene
niet te omschrijven strekking had.
Maar de twijfel aan het juiste besef van den
aard van het recht van petitie rees bij de Arnh,
HOOFDSTUK XIII.
Guest antwoordde niet, Misschien luisterde hjj
naar een verward gedruisch van stemmen, dat
snel de hut naderde. Marujah en hij stapten
samen naar buiten in de duisternis. Een aantal
personen kwamen aan, en Faquita liep voorop,
haar meesteres te gemoet.
„O 1 Donna Marujahij is ontsnapt 1"
„Wie? Pereo toch niet?"
„Ja wel. Te paard. Het had den heelen
dag gezadeld op stal gestaan. Dat wist niemand.
Hij liep als een kat, duwde eensklaps zijn be
wakers uiteen, als het koren voor een dollen
stier en ziedaar zat hjj op den rug van zjjn
pinto en weg was hjj. En er is helaas geen
paard, dat den pinto kan inhalen. God geve,
dat hg niet den kant van den spoorweg uit is,
dien hjj in zijn krankzinnigheid zelfs veracht."
ïMijn eigen paard staat in het hout," fluis
terde Guest Maruja in het oor. „Dat heb ik
meer dan eens met den pinto gemeten. Geef mg
{UT aegen en ik breng hem terug ala hg nog
Crt vooral opnieuw door het request aan de
regeering, dat dezer dagen naar aanleiding van
diacussiën over den oorlog tegen Atjeh op een
paar plaatsen des lands in omloop is gebracht.
Dit gaf haar aanleiding tot de volgende be
schouwing.
„„Afkomstig uit openbare vergaderingen, die wel
door mannen met oordeel des onderscheids zul
len zijn bjjgewoond, voorgelicht door de voordracht
van een tot beoordeelen bevoegd militair deskun
dige, sluit deze petitie elke gedachte aan een
verward brein of aan onkundige onbeholpenheid
uit. En toch bevat zij een dwaas, nietszeggend
verzoek.
De vergaderden, die den overste van het O.-I.
leger Verstege over den Atjeh-oorlog te Enschedé
hebben gehoord, hebben besloten tot de regee
ring te richten het verzoek: „„aan dien oorlog
voorgoed een einde te maken, door het nemen
van maatregelen op militair en administratief
gebied als daartoe noodig zullen zijn, en leger
en vloot in een toestand te brengen, dat zij ons
koloniaal bezit onder alle omstandigheden onver
zwakt kunnen handhaven.""
De iaatste woorden behelzen een duidelijk ver
zoek versterking van leger en vloot in Indië
maar de eerste zeggen niet met al. Aan den
Atjeh-oorlog voorgoed een einde te maken
ziedaar wat iedereen wenscht, de regeering stellig
evengoed als de belastingschuldigen in Nederland:
het is aan te nemen dat de regeering daarnaar
streeft, en dus werkelijk de maatregelen neemt
die, naar haar beste weten, „„daartoe noodig
zullen zijn" Doet ze dit niet, verzuimt ze wil
lens en wetens het noodige om den oorlog voor
goed te beëindigen, dan verzuimt ze haren plicht,
öf ze koestert het waanzinnig denkbeeld, dat de
oorlog moet aan den gang gehouden worden in
het belang van Nederland of van Indië. Onder
stelt man een van deze beide gevallen, zoo zou een
geheel anders klinkend verzoekschrilt van de natie
moeten uitgaan, een verzoekschrift met zóóveel
klem en nadruk gesteld, dat de plichtverzakende
of onnoozele regeering ten spoedigste voor de volks
overtuiging zwichten moest.
Maar wat zal de regeering met dit request doen
Welk gevolg kan zjj er aan geven? De door
haar verordende maatregelen, die in overleg met
en onder goedkeuring van de staten-generaal
genomen zijn, opnieuw overwegen Maar hiervan
is niet veel heil te wachten, want, de oorlog met
Atjeh moge indertijd met groote lichtvaaruigheid
ondernomen zijn, de verschillende maatregelen,
die elkandi r ten opzichte van ons verder optreden
op Sumatra's Noordkust opgevolgd hebben, zijn
niet verordend geworden dan na rijpe overweging,
na onderzoek en heronderzoek. Dat de adres
santen de thans gevolgde oorlogspolitiek afkeuren,
kan, zoo niet uit de woorden, uit de inuiening
zelve van het request worden opgemaakt, maar
vooral omdat zij waarschijnlijk den terugkeer
verlangen tot eene voorheen gevolgde doch thans
verlaten oorlogspolitiek, hadden zij hunne wenschen
duideljjk moeten omschrjjven en onbewimpeld
verklaren, welke maatregelen op militair en admi
nistratief gebied zij noodig achten om het door
allen gewenscht oogmerk te bereiken.
Wat zal de regeering met dit request kunnen
leeft."
Zjj drukte hem de hand en zei:
„Ga 1" Voor dat de verbaasde dienstboden
het vreemde geleide harer meesteres herkenden,
was hij weg.
Het was nu geheel donker. Yoor iedereen,
behalve Guest, die een bijzondere studie van de
ligging van La Mision Perdida had gemaakt, en
den gewonen rit van den mayordoma, door zjjne
pogingen om hem te ontwijken, kende, zou de
opsporing hopeloos geweest zjjn. Hij begreep
echter terecht, dat hij in zjjn overspannen toestand
de kracht der gewoonte zou volgen en gaf dus
zjjn paard de sporen langs den straatweg, totdat
hjj de laan bereikte, die naar het reeds vroeger
beschreven groene amphitheater, zjjn lievelings
plek, leidde.
Sedert had dat ook gedeeld in de vreeseljjke
verandering, welke de spoorweg in de vallei
teweeg bracht. Er was een breede kloof door een
van de heuvel» gemaakt voor de Ijjn, die nu het
benedeneinde van het amphitheater doorsneed.
Guest's veronderstelling wa» juistwant zoodra
hjj het grasperk bereikte, zag hjj een ruiter in
gestrekten draf den cirkel rondhollen in wien hjj ter
stond Pereo herkende. Daar men geen anderen uit
weg had dan die waarlangs hjj was gekomen, wjjl
de andere ontoegankelijk geworden wa* door de
doen? Niets anders zeggen, met een kleine variant
dan hetgeen de haan, die den parel gevonden
had, in de fabel zei:
Je crois qn'il est bon, dit-il:
Mais le moindre argument
Ferait bien mieux mon affaire.
Toen vele jaren geleden een tweede-kamerlid
beweerde, dat de minister van oorlog voor geen
cent meer dan 10 millioen de landsverdediging
bezorgen moest en de minister vroeg: hoe hjj dan
de defensie ingericht verlangde? antwoordde de
afgevaardigde onder algemeen gelach: dat moet
de minister weten daar is bjj minister voor.
Even onlogisch en onbilljjk laten zich deze
adressanten uit.
Het recht om zjjne stem over de behartiging
van de publieke zaak bjj de „bevoegde macht" te
laten hooren, is een onschatbaar recht voor den
staatsburger. Maar maakt hjj er gebruik van,
hjj wete en zegge, wat hjj wil. Wie in onbe
stemde en groote phrasen, die op elk geval passen,
zjjne meeningverbergt, werkt niets uit
voor de zaak zelve, en brengt het gronawettig
recht, dat hjj uitoefent, in zeker discrediet".
Deze redeneering is zeer juistal kunnen wjj
niet nalaten even te protesteeren tegen de apo
dictisch klinkende verzekering dat de oorlog tegen
Atjeh „met groote lichtvaardigheid" is onder
nomen.
Zoolang over de geschiedenis van dien oorlog,
wat de officieele gegevens betreft, een dichte
sluier bljjit hangen, trots den uitdrukkeljjken
wensch van den minister van koloniën, uit de
dagen toen de oorlog werd verklaard, om het
publiek beter in te lichten is het uitspreken
van zulk een oordeel zeer gewaagd. Bovendien
na de verklaring van den heer Elout van Soeter-
woude in de eerste kamer dient er met te meer
omzichtigheid over het ondernemen van dien
oorlog tts worden gesproken.
De Arnh. Crt waagt zich dus even lichtvaardig
aan een oordeel over het begin van den krijg als
de adressanten luchthartig hun nietszeggend advies
ten beste geven in eene belangrijke kwestie, waar
over zjj evenmin bevoegd zjjn te oordeelen.
En juist omdat het oordeel over het begin van
dien oorlog reeds zoo moeiljjk is, en het groote
publiek zich, zooals gebruikeljjk, door zjjn lichtvaar
dig oordeel daarover ook laat leiden bjj het uiten
van zjjn meening omtrent het verdere verloop van
den krjjg, hopen wjj dat de nieuwe Atjeh bewe
ging zich niet verder moge uitbreiden endekies-
vereemging Burgerplicht te Amsterdam ten minste
het initiatief niet neme om ook in hare omgeving
zulk eene petitionnement op touw te zetten.
Het gisteren door de tweede kamer in zake de
concessie-aanvraag der heeren jhr J. Hartsen c. s.
betrekkeljjk een spoorweg Amsterdam—IJmuiden
uitgesproken votum, noemt het Dagblad „minder
aangenaam voor den minister van waterstaat".
In het kamer-overzicht van dat blad, lezen wjj
daarover
„Niet de vrjjheid der particuliere industrie,
maar het bjjzonder initiatief voor de ondernemin
gen van publiek nut gold het hier. Daarom in
de eerste plaats was 't te doen. Het betrof de
oude zaak van de concessieaanvraag van^jhr
spoorwegljjn, Bloeg hjj Pereo kalm gade, terwjjl
deze tweemaal het renperk doorreed, en hield zich
gereed om op hem toe te stappen, zoodra hjj zjjn
vaart eenigszins verminderde.
Eensklaps merkte Guest echter een zonderlinge
beweging bjj den geheimzinniger! ruiter op, en
toen hjj dichter langs hem heen kwam, zag hjj,
dat hjj bezig was om een strik uit te werpen!
Een afschuweljjk denkbeeld, dat hjj getuige was
van een krankzinnige voorstelling van den moord
van zjjn vadtr schoot hem door het hoofd; doch
een schel gefluit in het tegenover hem liggende
bosch bracht hem tot de werkeljjkheid terug en
scheen ook den ruiter zijne bewegingen te doen
stakern Guest was overtuigd, dat hjj hem nu
niet meer kon ontsnappen: De trein kwam
naderbij en zou ongetwjjteld den verschrikten
Pereo naar den ingang der kleine vallei dtjjven,
waar hjj de wacht hield. De berghelling weer
galmde reeds van het geraas van het naderend
monster, toen Guest met ontzetting zag hoe de
krankzinnige snel op de bergkloof toereed. Hjj
gaf zijn paard de sporen en joeg hem achterna;
maar de trein schoot reeds uit de nauwe opening,
gevolgd door den woedenden ruiter, die vlak
naast de locomotief omgedraaid was en haar een
paar minuten in woesten galop bjj hield. Guest
*iep hem toe, maas zjjn stem ging verloren i»
Hartsen c. s. betrekkeljjk een spoorweg Amster
damIJmuiden. Wij komen niet in de mérites
van de zaak zelve. Het oordeel der regeering
over de spoorwegverbinding zelve, die, zonder
bezwaren voor de schatkist, van Amsterdam met
den mond van het Noordzeekanaal zou worden tot
stand gebracht, in verband met de visschershaven
te IJmuiden, werd zelfs door den heer Rutgers
van Rozenburgdie zich steeds het warmste
voor de zaak interesseerde, er buiten gesloten.
Het thema van beraadslaging was hoofdzakeljjk
dithoe wordt het particulier initiatief bejegend
door het departement van waterstaat
Die vraag nu werd niet malsch besproken door
de heeren Lohman, Mees en Rutgers. Yan op
sleeptouw nemen sprak de heer Mees. „Gesold"
heeft men met de concessie-aanvragers, oordeelde
de heer Lohman. Vier jaren lang heeft men de
menschen aan de praat gehouden", klaagde de
heer Rutgers. En nu zjjn wjj, onzerzijds, niet
voornemens en achten ons niet bevoegd in de zaak
zelve een oordeel uit te spreken en wjj nemen de
goede trouw van het departement van waterstaat
volgaarne aanmaar zelfs de verdediger, in dit
geval, van het bestuur, de heer Yan der Sleyden,
riep, zooals de heer Rutgers 't uitdrukte, slechts
„de clementie van den hove in en wist dus zelf
geen eigenlijke verdediging te vinden voor de
wijze waarop gehandeld is geworden.
Misschien is de conclusie, welke de kamer daarop
met 38 tegen 25 stemmen heeft aangenomen, wat
te streng, hoewel de vorm volstrekt niet kwetsend
kan genoemd worden. De kamer spreekt er als
haar meening in uit, „dat aanbiedingen, om bui
ten bezwaar van 's rijks schatkist eene directe
spoorwegverbinding met den mond van het Noord
zeekanaal tot stand te brengen, ernstiger over
weging en belangstelling van de zjjde der regee
ring verdienen dan tot dusver aan die van den
adressant is te beurt gevallen enz". In 't licht
der discussiën is de beteekenis zeer zeker niet te
miskennen.
Maar al mocht het departement van waterstaat
hier ook al iets meer gekregen hebben dan het
verdiende, dan heeft het op het overbodige ruim
schoots aanspraak voor hetgeen 'took ten aanzien
van andere werken van publiek nut pleegt te
doen. In dit opzicht mogen wij niet ontveinzen,
dat de herinnering aan een zaak, die de residentie
meer rechtstreeks belang inboezemt, er niet toe
kon bijdragen om ons welwillender te Btemmen
dan de kamer over den aangevallene oordeelde.
De uitspraak der kamer, al zal zjj wellicht
voor de bewuste onderneming weinig meer uit
werken, heeft dus in elk geval als ernstige waar
schuwing haar nut".
Het Vad. noemt de gevallen beslissing een ge
voelig echec voor het departement van water
staat, terwjjl de N. R. Crthet onthaal, den
minister Van den Bergh bereid,minder welwillend,
uiterst vijandig" heet. De schrijver van het over
zicht in dat blad maakt de volgende opmerking:
„Voor wjj van dit punt afstappen, nog eene
enkele opmerking, Niet eenmaal, maar herhaalde
malen gaf de minister te verstaan, dat de con
cessie-aanvrage niet ernstig zou geweest zjjn.
Telkens deed hjj het voorkomen alsof de heeren
Hartsen c. s. met deze concessie geene andere
het gedruisch van den snorrend en trein.
Er scheen iets uit de hand van PefëO të
vliegen. Het volgende öogenblik was de trein
voorbjj. Ruiter en paard rolden verpletterd;
verminkt, levenloos van den djjk, terwjjl het
leege zadel van den zelfmoordenaar aan het einde
van den strik hing, die om den schoorsteen ge
slingerd was van een der wrekende nieuwigheden
van den vermoorden dokter.
Het huwelijk van Maruja met den zoon van
dr West werd in de vallei van San Antonio
vernomen als een van de best opgevatte en met
het meeste beleid uitgevoerde plannen van dat
betreurde genie. Er waren menschen, die beweer
den dat de dokter het hun jaren geleden al in
vertrouwen had meegedeeld en men nam alge
meen aan, dat de weduwe Saltonstall eenvoudig
het vruchtgebruik had gekregen, ten behoeve van
het aanstaande jonge paar. De eenige, die deze
opvatting misschien niet geheel deelde, was Jacob
Prince (anders gezegd Aladdin). In latere jaren
moet hij vaak met veel gewicht gezegd hebben,
dat de eenige vennootschap, waarop men niet
vertrouwen kon die tusschen een man en ee»
vrouw wa».
Eiine.
