N° (5.
1886.
129e, Jaargang.
Y rijdag
8 Januari.
FEUILLETON.
Het verloren Paradijs.
Middelburg 7 Januari
Dit biacl verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3.50.
Afzonderlijke nornmers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels 1.50
iedere regel meer 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
I1IDDELBURCSCHE COURANT.
w
w
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Krniningen: P. van dee Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te TholenW. A. van Nieuwenhui jzen, te Terneuzen: A.van dee Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dadbe Cie., John P. Jones, opvolger.
De heer Van Houten heeft weer twee staatkun
dige brieven, nl. nos 15 en 16, in het licht ge
geven.
Hij behandelt daarin de kwestie van art. 194
der grondwet, de houding der liberalen, die dit
ongewijzigd willen behouden, en vat ten slotte
zijn advies in dezer voege samen »geen onder
drukking of bemoeielijking van, liefst zelfs geene
bemoeiing met het bijzonder onderwijs, maar ook
onder geen voorwendsel subsidie aan bjjzondere
scholen, als zij aan verspreiding van eenige gods
dienstleer dienstbaar zijn geen centralisatie en
geen streven naar absolute neutraliteit bij de
regeling van het openbaar onderwijs, maar hand
having van de gemeentelijke leekenschool, gelijk
zjj in hoofdzaak in de ter kwader ure verlaten
wet van 1857 geregeld was, en zonder beknelling
van den onderwijzer, die het vertrouwen der ouders
in zijne omgeving bezit, in het keurslijf eener
onmogeljjke neutraliteitbehoud van den finan-
cieelen steun aan de gemeenten, maar zonder
rechtstreekachen samenhang met de uitgaven voor
het onderwijs, en zonder lastige en kostbare in
menging van het algemeen bestuur; geen trans
actie met of toegeven Han het klerikalisme, maar
ook geene lettervergoding met betrekking tot art.
194. Men meene niet, dat in dit artikel een
wezenlijke waarborg teaen het klerikalisme ligt
en bt strijde geene nieuwe redactie, hetzij van art.
194, hetzij van art. 197, die den door het volk
in zijne algemeenheid gekozen wetgever der toe
komst vrjjlaat om naar zijn beste weten ook het
onderwijs te regelen. Men eische vooral niet,
dat onze uitgeleefde kamer, als ware zij eene
constituantede wet ga voorschrijven aan de volks
vertegenwoordiging der toekomst. En men legge
aan het bijetnkomen van eene zoodanige volks
vertegenwoordiging niet langer belemmeringen in
den weg".
In een noot schrjjft de heer 'Van Houten het
volgende
„In mijn voorstel van grondwetsherziening heb
ik voorgesteld artikel 194 te lezen als volgt
„Het bijzonder onderwijs is vrjj.
Het openbaar onderwijs wordt bij de wet
geregeld.
Geene scholen mogen uit eenige openbare kas
worden betaald of gesubsidieerd, tenzij zij voor
alle leerlingen, zonder onderscheid van godsdien
stige gezindheid, toegankelijk zjjn, het onderwijs
er niet dienstbaar gemaakt wordt aan de ver
spreiding of bestrijding van godsdienstige begrip
pen, en de ondtrwijzers zich bij het onderwijs
onthouden van iets te doen of toe te laten,
hetwelk aan andersdenkenden, van wie kinderen
of pupillen hunne school bezoeken, aanstoot geeft".
De twee eerste leden van dit voorstel zijn in
overeenstemming met het voorstel van de antire
volutionaire hoeren De Geer en Lohman in de
novelle van
MORITZ VON RE1CHENBACH3
„Neen Karei," antwoordde Irma, „dat zou
ik ook niet gaarne willen; maar toen gjj weg
waart, voelde ik mjj zoo stil en eenzaam in dit
groote huis en toen kwam er een brief van mjjn
zuster uit Weenen en die bracht mij op de ge
dachte, hoe onze vrienden daar thans allen bjj
elkaar zjjn, en toen dacht ik hoe verkeerd
het was om heimwee te gevoelen, als men zelf
zulk een mooi, nieuw thuis heeft en ik wilde aan
iets anders denken."
„Zoo, dat was het dus! Ja ziet ge, kind, in
zulke gevallen schjjnt de afleiding van een boek
mij niet degeljjk genoeg toe. Gjj moest toch
liever wat anders bij de hand nemen, iets waarbij
gjj zelf iets voortbrengt. Kunt gij niet op por-
celein schilderen - of teekenen in het algemeen?"
»Daar heb ik geen talent voor."
„Of muziek maken?"
»Gjj weet wel dat ik dat ook niet kan. En
gjj houdt immers niet van muziek."
»Hm, wjj moeten daar eens over praten.
Sentimenteel moogt gij niet wordensentimenteels
menichen vind ik verschrikkelijk, omdat zjj zich
het leven zooveel moeilijker maken dan noodig is."
Irma schudde bet hoofd.
grondwet8-commissie. Ik heb in mijn voorstel
het derde lid er aan toegevoegd, om eene nadere
uiting van antirevolutionaire zijde uit te lokken.
Als zjj geene staatssubsidie voor scholen van eene
bepaalde godsdienstige richting, en geene over
godsdienstzaken polemiseerende staatsschoolrnees-
ters wenschten, maar slechts verlangden dat de
historische waarheid op de openbare school niet
behoefde te worden verminkt of verzwegen, zou
den zij tegen de toevoeging van mjjn derde lid
geen bezwaar kunnen hebben, en zou er misschien
overeenstemming kunnen worden verkregen. Maar
langzamerhand geraken bij de klerikalen alle
formules, die niet inhouden dat voorde bijzondere
Bchool uit de staat-kas geld verschaft wordt, op
den achtergrond. Des Pudels Kern wordt meer
en meer zichtbaar.
In het Januari-nommer der Stemmen voor waar
heid en vrede schrijft dr. A. W. Bronsveld o. a.
„As eene opmerkeljjke gebeurtenis moeten wij
hier ook vermelden, dat de Liberale Unie zich
heeft verklaard tegen de wijziging van artikel
194 der grondwet. Daar door de niet-liberalen
hun bij voorduring werd toegeroepen„Alles of
niets", hebben nu de liberalen geantwoord met
het éene woord „Niets".
Ik meen hierin geen verblijdende vrucht te
mogen zien van de taktiek, door de anti-revo
lutionaire leiders aanbevolen. De liberalen zijn
verbitterd, en willen ons land niet helpen bren
gen onder de macht eener partij, die het wacht
woord volgt van de Standaard en de Heraut.
Het bondgenootschap van hen, die roemen in
Calvjjn, met de ultiamontanen, die zjjn gebonden
door Syllabus en Encycliek, heeft eerstgenoem-
den geplaatst in een dubbelzinnig licht. Wie
voor de vrijheid opkomt, moet zich zeker niet
associeeren met de ultramontanen, die altjjd de
vrijheid hebben gevreesd en gehaat.
Het grootste gedeelte van ons volk wil' niet
onder de macht van den paus geraken, maar
het wil ook niet terug naar het Calvinisme, dat
hier trouwens altijd in de minderheid is geweest
en dat men nu vruchtelo s tracht pasklaar te
maken voor onze hedendaagsche toestanüen. Er
had in den strjjd om de school een sCompromis"
gesloten moeten worden met het deel der libera
len, dat eindelijk een oog had gekregen voor het
onbillijke van de tegenwoordige regeling. Maar
men heeft liever met dr. Scharpman gestreden,
onder de leuze „Vrjjheid van onderwijs en
nu krijgt men niets.
De liberalen, die ook zien welk een gebruik
in België de roomschen maken van de macht,
welke hun thans ten dienste staat, zouden toch
al zeer onnoozel moeten wezen, indien zij in on
derhandeling traden met de heeren Schaepinan
en zjjne „vrienden", De Sarvonin Lohman c. s.
En bedriegt ons niet alles, dan zal de aanstaande
verkiezing aan het licht brengen, hoe sterk de
weerzin is toegenomen onder ons volk tegen de
anti-revolutionairen en hun tegenwoordige leids
lieden. Wjj hebben dezen toestand zien naderen,
»Ik geloof niet dat ik sentimenteel word,"
zei zij en wierp hem van ter zijde een blik toe,
die hem zeker te denken zou gegeven hebben, als
hij niet met iets anders bezig ware geweest. Voor
den spiegel stonden twee beeldjes, dansende
Bacchanten, die voor het oogenblik al zijn aandacht
in beslag namen.
ïWie neemt hier stof af vroeg hij. „Die
dingen staan verkeerd zij moeten elkaar aanzien,
zoo nu is het goed."
Gravin Irma sloeg hem met een ongewoon
ernstig gelaat gade en er vertoonde zich een
rimpel op haar voorhoofd,
„Laat ons nu ter ruste gaan, het is meer
dan tijd," zei de graaf, haar arm door den zijne
trekkend. „Morgen zullen wjj die nieuwe boeken
kist open maken en de bibliotheek in orde
brengen, niet waar?"
Zjj zag naar het kalme, vriendelijke gelaat, dat
zich over haar heen boog, op. Ja, dat waren
dezelfde oogen, die haar zooveel vertrouwen in
geboezemd hadden, dat was dezelfde stem, wier
zuiver Noord-Duitsche tongval zoo aangenaam
afstak bjj al de verschillende Cis- en Translytha-
nische klanken, in haar geboorteplaats, diezelfde
stem waarnaar zij eens gemeend had gedurende
de lange winteravonden te kunnen luisteren,
zonder het gedruisch der groote stad te missen.
»Mjjn vrouwtje is ontstemd en ziet mij aan,
alsof zjj mjj wilde beknorren," sprak thans die
Btem. „Geneer a niet, als gjj daar lust in hebt;
gjj bljjft toch mjj» goed wjjfje, of niet Heusch
maar veel liever zou 't ons wezen te kunnen
cpnstateeren, dat wij ons hebben vergist."
Geljjk wij nog in een deel der oplaag van
gisteren onder Laatste berichten mededeelden is
benoemd tot griffit-r bjj het kantongerecht te
Eindhoven mr. P. J. van der Peen, thans ambte
naar van het openbaar ministerie bij de kmton-
gereebten in het arrondissement Middelburg voor
de kantons Oostburg, Terneuzen en Hulst, ter
standplaats Middelburg..
In den ouderdom van 78 jaren overleed gisteren
avond alhier de heer Marcus Heijman Boasson,
hoofd eener sedert vele jaren hier bestaande
gunstig bekende firma. Gedurende landen tijd
was de overledene lid van het Israëlitisch kerk
bestuur, benevens president der godsdienstige
Israëlitische school. Ook op ander, maatschappelijk
gebied wijdde de overledene zich aan de belangen
van zijne geloofs- en stadgenooten. Op de ver
diensten van dezen self made man komen wjj
nader terug.
De bevolking der gemeente Middelburg, die
op den 31 December 1884 uit 7377 mannen en 8911
vrouwen of 16.288 personen bestond, is in den
loop van 1885 toegenomen met 54 mannen en 3
vrouwen of 57 personen. Zjj bestond op 31 Dec.
1885 uit 16.345 personen, 7431 mann. en 8914
vrouwen.
De loop der bevolking in 1885 was dat zich
in de gemeente vestigden 426 mann. en 515 vrouw.,
samen alzoo 941 pers., terwjjl het aantal geborenen
487 pers., 257 mann. en 230 vr. bedroeg. De ver
meerdering bedroeg dus 683 mann. en 745 vr.,
samen 1428 personen.
Daarentegen verminderde de bevolking met 1371
pers., 629 mann. en 742 vr., nl. doordien 500
mann. en 571 vr. of 1071 pers. de gemeente met
der woon verlieten en 300 pers., 129 mann. en
171 vr., overleden.
De bevolking van Goes bestond op 1 Januari
1885 uit 3123. m. en 8431 v. totaal 6554 personen.
Zjj vermeerderde met 275 m. en 342 v. totaal
617 personen en wel door geboorte met 104 m.
en 114 v. totaal 218 en door vestiging met 171
m. en 228 v. totaal 399. Zjj verminderde met
284 m. en 293 v. totaal 577 personen en wel
door overlijden met 62 m. en 54 v. totaal 116,
en door vertrek met 222 m. en 239 v. totaal 461.
De bevolking nam alzoo af met 9 m. en ver
meerderde met 49 v. zoodat zjj op 31 December
1885 bestond uit 3114 in. en 3480 v. totaal 6594
personen.
Er werden 56 huweljjken gesloten, als: 53
tusschen jongmans en joDge dochters, 2 tusschen
weduwnaars en jonge dochters, 1 tusschen een
weduwnaar en eene weduwe. (G. Ct,)
De bevolking der gemeenteZierikzee bedroeg
op 31 Dec. 1885 7043, zijnde hetzelfde cjjfer van
31 Dec. 1884.
Er werden in 1885 geboren 126 m. en 107 v
dus 233 personen, terwjjl zich in de gemeente
160 m. en 162 v., dus 322 personen vestigden. Het
niet
Wat stond dat lachje hem goed!
Irma sloeg de armen om zjjn hals. De ernstige
trek was van haar gelaat verdwenen; zjj moest
met hem lachen en haar mond raakte zjjne roode
lippen aan, dat kon niet anders.
„Ik heb. u toch liet 1" fluisterde zjj.
„Hebt gjj daar dan aan getwijfeld vroeg
hjj nog altjjd lachend.
»Neen, dat wel niet, maar ik weet niet,
hoe het kwam, ik dacht zoo aan allerlei en toen
viel het mjj op, dat gij mij eigenljjk nooit gezegd
hebt, dat gij mij lief hebt."
„Vrouwtje, wat zjjt gjj van daag zonderling.
Heb ik u dat nooit gezegd
»Neen, waarljjk nooit
»Nu, maar ik heb het u toch bewezen, denk
ik. Weet gij, het gaat mjj met het groote woord
liefde, geljjk den Joden met hun Jehova, wiens
naam zjj, zooals bekend is, nooit uitspreken."
Zij drukte zich tegen hem aan en fluisterde:
„Zeg het mjj nu eens, toe!"
Dwaasheid, kind, gjj weet het immers even
goed als ik het weet. Toen ik u ten huwelijk
Vroeg, heb ik gezegd; „„ik geloof üat wij zeer
gelukkig samen kunnen zijn."" Daar lag al het
andere in opgesloten."
Irma schudde het hoofd
„Ik zou het zoo heel gaarne eens van u
hooren."
„Het? Een liefdesverklaring bedoelt gjj?
Maar kind, gjj zjjt immers mijn verstandig vrpuw-
aantal inwoners nam dus toe met 286 m. en 269
v. of 555 personen. De bevolking verminderde
door het overlijden van 98 m. en 83 v. met 181
personen, en door het vertrek naar elders van 170
m. en 204 v. met 374 personen. In het geheel
dus met 268 m. en 287 v. of 555 personen. Het
aantal mannen is met 18 vermeerderd, dat der
vrouwen met 18 verminderd. Er zjjn gehuwd
50 paar. Er had éen echtscheiding plaats. Het
getal der tweelinggeboorten bedroeg 3 en der als
levenloos aangegevenen 6.
De bevolking van Axel bedroeg op 31 Dec.
1884 3171 personen, 1581 m. en 1590 vr. Inden
loop van 1885 werden 60 kinderen van het mann.
geslacht geboren en 60 van het vrouwelijk ge
slacht, terwijl zich 62 m. en 59 vr. in de gemeente
vestigden de geheele toename der bevolking was
alzoo 122 m. en 119 vr. of 241 personen.
Doordien 44 m. en 40 vr. overleden en 71 m.
en 59 vr. uit de gemeente vertrokken, verminderde
de bevolking met 214 personen en bedroeg die op
31 December 1885 3198 personen, 1588 m. en
1610 vr.
Er werden 22 huwelijken gesloten als: 19 tus-
scheD jongmans en jonge dochters en 3 tusschen
weduwnaars en jonge dochters.
Levenloos aangegeven werden 4 van het m. en
3 van het vr. gesl.
Een tweeling en een drieling geboorte hadden
er plaats.
Het rijkstelegraafkantoor te Goes behandelde in
1885 nagenoeg 28000 telegrammen, als10737
verzonden, 9996 ontvangen en 7111 doorgezonden.
Den 20ea Dec. jl. was het 30 jaar geleden dat
dit kantoor geopencj werd. Terwjjl in het eerste
jaar der openstelling zich het telegram mental tot
1700 bepaalde, was dit verleden jaar als boven
gemeld, tot 28000 geklommen.
De tegenwoordige directeur, de heer A. J. Overt-
veld, herdacht 1 Januari den dag, waarop hjj,
30 jaar geleden, bjj den rijkstelegraaf in dienst trad.
Uit Yerseke schrijft men ons
Het hulpkantoor der posterijen aihi-r behandelde
in 188587314 brieven en briefkaarten benevens
57670 drukwerken, te zamen dus 144984 stuks
1029 aaDgeteekende brieven, waarvan 299 met een
aangegeven geldswaarde van f 212.655.30; 2943
postwissels en postbewjjzen tot een bedrag van
47816.13; 388 inlagen spaarbank samen
5512.38 en 118 terugbetalingen samen 6212.52J.
In 1885 hebben vele ingezetenen hunnen spaar
penningen in de pannen (voor oesterbroed) belegd.
In 1886 zullen waarschjjnljjk velen tot de over
tuiging komen dat de spaarbank, hoewel niet veel
rente gevende, toch het kapitaal onaangeroerd en
ter beschikking van den inlegger laat.
Zooals overal doet zich ook hier het verschjjnael
voor, dat in den regel degeljjke en zorgzame
arbeiders gebruik maken van de spaarbank, Zjj,
die bjj den dag leven, redeneeren maar: „Oob
wat zal die enkele gulden uitmakenIk heb dit nog
noodig en dat nog noodig" enz. Maar als de
winter er is, dan heeft men behoefte aan aard-
tje; daar had ik bijna met al die malligheid
vergeten u een nieuwtje te vertellen, dat ik vtltt
daag in de stad gehoord heb. Verbeeld u Leo
pold Leiningen is overgeplaatst bjj onze huzaren."
„Ja, dat weet ik."
„Weet gjj dat? En gij hebt er injj niets
van verteld?"
„Mama heeft het mjj van. daag eerst ge
schreven."
»Nu, dat is toch een goede tjjding, nièt
waar?"
Irma was bezig om een kaars op te steken eü
zei:
„Kom, willen wjj gaan slapen, ik ben eïg
moede."
II.
Ritmeester Von IJlsen was zonder zjjn verwachte
gast naar Karlsburg gekomen. Zjjn schoonzuster
Armgard had haar komst uitgesteld.
„Zjj is voorloopig naar Parjjs", zei hjj, „de
hemel weet, wanneer zjj komt. Ik ben maar bljj
dat mjjn vrouw niet op haar geljjkt, want zjj is
een echte jjdeltuit."
Graaf Serden haalde de schouders op. Het waB
hem vrij onverschillig of Armgard kwam of weg
bleef. Doch toen hjj veertien dagen later hoorde
dat zjj, even onverwachts als zjj eerst weggebleven
was, aangekomen was, reed hjj toch naar de
stad, ombaar eens té bekjjken.
Toen hjj het rijtuig veriaten ;had en de Villa.»
straat insloeg, waar zjjn vriend woonde, oatw
