is
Onderwijs.
Staten-Generaal.
MIDDELRURGSCHE COURANT
Vrijdag 1 Januari 1886. N°. 1
Middelburg 31 December
NIEUWJAAR.
Witten en aaietan setup
a
a
a
a
IS
I
Gedrukt kg De Gekreeders A.krakanos te Middalkurg.
VAN DE
VAN
Wanneer men het goed nagaat is do eerste
Januari een dag van oprecht gemeende geluk-
wenschen, zoowel als van huichelachtige leugens,
een dag van haarpijn zoowel als een vol goede
voornemens, in den regel komt de eerste in
den loop des jaars nog wel eens terug, terwijl de
laatste meestal voornemens blijven.
Een ware sneeuwstorm van brieven, briefjes
kaartjes en vermoedelijk dit jaar ook van
telegrammen dwarrelt over de wereld en werpt
zjjne witte of geelachtige vlokken zoowel in de
kelderwoning onder den grond als in het kleine
kamertje onder de dakpannenen zooveel geluk,
zegen en lang leven wordt op Nieuwjaarsdag
toegewenscht dat, kwamen al die wenschen tot
vervulling, de menschheid voor het vervolg
slechts uit Croesussen en Methusalems bestaan
moest. Werden echter alleen de eerlijk gemeende
wenschen vervuld, dan zou er weinig in den
toestand veranderen, want geen dag in het jaar
worden er zooveel bezoeken gemaakt met witte
handschoenen en een zwarte ziel..
Het eigenljjke nieuwjaarsfeest wordt gemeenljjk
op oudejaarsavond begonnen. Nadat het werk is
verricht, vereenigt zich het gezin in de huiskamer
en onder het genot van een glas wijn, punch of
een kop chocolaad wordt de klokslag van 12 uren
afgewacht. In den beginne is het gezelschap
opgewekt. Besproken en gegispt wordt het
afgeloopen jaar met zjjn vele herinneringen, zijn
wel en zjjn wee; het jaar dat zooveel wegnam
en zoo weinig bracht en dat nu zjjn plaats gaat
innemen naast zijD voorgangers. De uren zijn
geteldhet jaar heeft zijn taak vervuld, zjjn rol
afgespeeld, het moet zich terugtrekken.
En dit jaar 1885 moet zich, evenals zijne voor
gangers, haasten als het 't gefluit der menigte
wil ontgaan, want het is misschien ondankbaar,
doch reeds voor het jaar gestorven is keert de
mensch zich als bij instinct naar dat, hetwelk op
het punt staat geboren te worden. Geljjk elke
opgaande zon heeft ook het nieuwe jaar zijne
hovelingen en zijne vleiers. Waarom ook niet?
Het bevat toch zooveel schoons in zijn nieuw
kleed; het geeft zooveel te verwachten en te
hopen.
Hoe meer de wjjzer der pendule het gewichtig
cjjfer nadert, hoe stiller het gezelschap wordt,
totdat de levensdraad van het oude jaar is afge
sneden. Het venster wordt geopend en eene diepe
stilte heerscht in het rondealleen de sterren
verspreiden hun glans over het vertrekkende jaar.
Eindeljjk wordt plotseling een diepe, brommende
toon vernomen; het is de eerste klokslag van
twaalven. Naar binnen; de stilte die in het
gezelschap heerscht is verbannen, de glazen
worden gevuld en luidt klinkt hetheil, veel
heil en zegen in 1886. Daar in den familiekring,
waar men eert, hoogacht en lieft, daar worden
de minst woordenrijke, de best gemeende geluk-
wenschen geuit.
Den len Januari is de stemming eene geheel
andere. Dan komen, onder enkele goedgemeende
wenschen, er vele voor, die alleen door den mond
uitgesproken wordendoch waaraan het hart geen
deel heeft, Zjj zjjn voor hen, die ze uiten f
eenvoudig het middel om eene grootere of kleinere
fooi machtig te worden. Tal van personen, die
gjj niet kent en die ook u niet kennen, overstelpen
a mat hunne wenschen voor een geluköaUg. voor-
spoedig nieuwjaar, om u, als de fooi te gering
uitvalt, juist het tegenovergestelde te gunnen.
Op hun gebied zpn ze egoist, iets wat we toch
allen meer of minder zpn.
Dat zijn wjj ook, maar in goeden zin, wan
neer wij de hoop uitspreken dat 1886 meer dan
zjjn voorganger zijn zal een jaar van welvaart
op elk gebiedwanneer wij wenschen dat handel
en nijverheid een groote vlucht mogen nemen,,
dat de stad onzer inwoning, onze provincie en
ons gansehe land mogen toenemen in bloei; dat
een gelukkige oogst landbouwer en grondeigenaar
beiden ten goede kome en dat bij het verscheiden
van 1886 van dat jaar veel goeds te zeggen
valle.
Wjj ontvingen een brochure, getiteld Opmer~
kingen, naar aanleiding van de brochure van den
heer C. J. Geertsema, over de Herziening van de
belastbare opbrengst der ongebouwde eigendommen,
gemaakt door mr J. Moolenburch. oud-voorzitter
der commissie in het schattingsdistrict Goes.
Deze beschouwing zal zeker met belangstelling
gelezen worden door allen, die aan die herziening
een werkzaam aandeel hebben genomen of wier
belangen daarbjj zijn betrokken.
De heer Geertsema, die lid der hoofdcommissie
voor genoemde herziening was, veroorloofde zich
in zijne brochure verkeerde meeningen te uiten,
die de heer Moolenburgh niet onbesproken mocht
laten.
Wjj zullen den oud-voorzitter der commissie
in het sehattingdistrict Goes niet volgen in zjjne
beschouwingen ter bestrjjding van den heer Geert
sema daartoe zouden wjj te veel ruimte behoeven.
Wjj wijzen er alleen op, dat hij daarin tot de
navolgende conclusie komt
»De brochure van den heer Geertsema bevat,
waar hij zich beweegt op algemeen economisch
gebiedeenige behartingswaardige denkbeelden
en zal voor dat gedeelte met genoegen worden
gelezen.
Waar echter gehandeld wordt over de wet van
25 April 1879 (Stbl. no 89), verraadt zich duideljjk
de weinige ingenomenheid van den schrjjver en
begrjjpt men zjjne ontboezeming aan het slot,
dat hjj die wet liever nooit had gezien.
En waar de schrjjver, teneinde de gebreken aan
te toonen, die volgens hem de wet aankleven,
zich het recht toekent van eritiek te oefenen over
hen, die met de uitvoering der wet, voor zooveel
het werkdadige aaDgaat, zijn belast, slaat hij,
wat het feitelijke betreft, den bal zoo deerljjk
mis, dat daardoor alleen aan die eritiek alle
vertrouwen moet worden ontzegd".
Dit oordeel is hard en scherp, maar, wie den
heer Moolenburgh in zpn betoog, tot staving van
zijne meening op den voet volgt, zal moeten
erkennen dat daarvoor reden bestaat.
De ridderljjke wjjze, waarop onze gewestgenoot
opkomt voor de eer van de schattingscommissie
in het district Goes verdient waardeering en zijne
brochure de algemeene aandacht.
De heer A. Bruggeman is, met ingang van 1 Jan.,
benoemd tot burgemeester van Baarland.
Volgens het Vad. is een wetsontwerp totwjjzi-
ging van de wet op de postspaarbank in bewer
king, in dien geest, dat ook bedragen boven ƒ800
tegen rente kunnen worden ingebracht.
In de Nordd. Alg. Zlg. wordt de aandacht ge
vestigd op den boterhandel in Nederland, met het
doel den Duitechen landbouw tot concurrentie te
nopen. Er wordt gewezen op de ontzettende
hoeveelheid kunstboter, in de laatste jaren van
Nederland uitgevoerd en als gewone boter in
Engeland ter markt gebracht. De naam van het
Nederlandsch product heeft daardoor zeer veel
geleden. Wel worden thans pogingen aangewend
om den ouden, goeden naam te herstellen, maar
het Berlpnsche blad meent dat Duitsehland, als
het thans krachtig met goede waar op de Engel-
sche markt komt, allicht debiet zou kunnen
winnen.
Zou deze waarschuwing uit den vreemde voor
onze landbouwers moer nut stichten dan alle
stemmen die in eigen kring zich deden hoeren?
De directie van Het Nieuws van den Dag biedt
een Nederlandsch geneeskundige, vertrouwd met
bacteriologisch onderzoek, die genegen is zich
persoonljjk te overtuigen van de resultaten der
onderzoekingen van prof. Pasteur, te Parjjs, daar
voor de gelegenheid aan. De uitzending zal ge
schieden onder het toezicht van de bh..- prof. B. J.
Stokvis, te Amsterdam; prof. J. Foster, te
Amsterdam; prof. Th, H. Mae Gillavry, te Leiden;
prof. C. A. Pekelharing, te Utrecht en prof. A. P„
Fokker, te Groningen.
In het mail-overzicht van de Javabode, dat
thans de onderteekening draagt van den nieuwen
hoofdredacteur, den heer H, B. van Daalen, komt
het volgende voor:
In de Preanger is de toestand niet zuiver;
dit is, meenen wjj, de juiste uitdrukking.
En hetzelfde kan getuigd worden van geheel
Java.
Zorgbarend is de toestand niet in den zin alsof
dadelijk gevaar zou te vreezen zjjn voor dit land
zelf en voor het Nederlandsche volk, dat gedurende
300 jaar zooveel aan Indië te danken heeft gehad.
Maar het gevaar zal niet kunnen uitbljjven,
wanneer het thans bestaande stelsel van fiscaliteit
voortgaat den stand van den gezeten Javaan te
ondermpnen, om slechts den proletariër over te
laten. Zoodra de welvaart, die onder het tegen
woordig regeeringstelsel onmogelpk kan bljjven
bestaan, verdwenen is, zal de storm worden geoogst
van den wind, dien men nu door een fiscaliteit
a outrance zaait.
Dit is zeker, dat al moge. voor het oogenblik.
de toestand der kolonie nog niet zorgwekkend
heeten, in de* zin alsof de zachte en gedweeë
bevolking van haar ontevredenheid door daden
zou doen blpken, hjj toch, ook in verband met
de wereldgebeurtenissen, niet alleen tot voorzich
tigheid noopt, maar zelfs bepaalde maatregelen
van voorzorg eiseht.
Terwijl die voorzorgen voor alles behooren te
bestaan in het voorzien in de werkelijke belangen
van Indië zonder aan die van het Moederland
tekort te,doen, door het wegnemen der hinderpalen
die aan de algemeene en krachtige ontwikkeling der
particuliere nijverheid in den weg staan en door
het wegnemen der gegronde grieven die, zoowel
bij de Europeesche als bij de Inlandsche maat
schappij, door een al te zwaren fiscalen druk zpn
opgewekt, moeten zjj toch ook nog worden ge steund
door maatregelen van anderen aard.
De omstandigheden en gebeurtenissen dwingen
ons tot het overzien en concentreeren onzer
krachten.
Benoemd tot onderwjjzer te Rij soort, bij Rid
derkerk, de heer W. H. Lenselink te Middelburg.
TWEEDE KAMER.
Artikel 194 der grondwet. Onderwijs
Door de voorstanders der bestaande
schoolwetgeving werd te kennen gegeven
dat de uitgedrukte beginselen en verkondigde
instellingen hun over het geheel uiterst onbepaald
en nevelachtig voorkwamen. In den eisch, dat
de openbare school daar alleen zou mogen be
staan, waar niet door vrjje scholen in het onder
wijs voorzien werd, scheen voor den wetgever
geenerlei richtsnoer gelegen. Immers men kon
niet zeggen, dat door de bjjzondere scholen vol
doende in het onderwijs voorzien werd in eene
gemeente, waar ook slechts éen kind werd aan
getroffen, welks ouders van die scholen geen ge
bruik wilden maken. Zou de overheid moeten
beslissen, of het bjjzonder onderwijs, wat omvang
en gehalte betreft, in de behoefte voorziet? Het
beginsel, dat de uitgaven voor de openbare school
ten volle door de schoolgelden zouden moeten
gedekt worden, was even ©nbilljjk als practisch
onuitvoerbaar.
Zoolang de QV/srhejd zich ergep.E roet dq etorg
voor openbaar lager onderwjjs inliet, Iron ajj in
kosten daarvan niet voorzien naar een stelsel,
nauwelijks bjj eenig ander onderwerp van over
heidszorg toegepast. De uitgaven voor het on
derwijs waren bovendien te splitsen in kosten
van stichting of eerste inrichting, en in periodiek
terugkeerende uitgaven, welke laatste echter ten
deele weder niet voor elke school in het bijzonder
konden worden aangewezen. Hoe in verband
hiermede de schoolgeldheffing, die thans in vele
gemeenten verschilde naar mate van de gegoed
heid der ouders, zou moeten worden geregeld^
was niet duideljjk.
Het ging ook niet aan, dat het bedrag van
het schoolgeld bp elke verandering in het getal
der leerlingen zou moeten worden gewijzigd, om
bij groote beperking van dat getal eene buiten
gewone hoogte te bereiken. In één woord, tot
eene practische'oplossing der schoolquaestie waren,
naar meening dezer leden, door de onderteekenaars
der nota's ook bp deze gelegenheid geen bruikbare
bouwstoffen geleverd.
Wat het regeeringsvooorstel zelf be
treft, terwjjl enkele leden erkenden dat de bepa
lingen, waardoor de regeering de tweedeenderde
zinsnede van art. 194 wilde vervangen, duidelijker
en meer overeenkomstig den werkeljjken toestand
waren, achtten de meeste leden de poging
der regeering om tot een bevredigende oplossing
der schoolquaestie to geraken, ten eenemale mis
lukt. Onder de voorstanders der bestaande school
wetgeving waren er, die in de ontworpen wjjzi-
gingen een gevaar zagen voor het openbaar
onderwjjs, dat bjj het bpzonder onderwijs werd
achtergesteld en daardoor meer en meer zou
worden verdrongen.
Huns inziens was ook de weglating van de
eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen en
van het overal voldoend openbaar lager onderwijs
eene daad van beteekenis, over welker gevolgen
men niet lichtvaardig denken mocht. Aan den
anderen kant konden de onderteekenaars
der nota's in de" voorgestelde redactie geen
spoor van tegemoetkoming aan hunne grieven
ontdekken. Die redactie strekte alleen tot ver
duidelijking der bestaande bepalingen. Werd zij
aangenomen, het bjjzonder onderwijs zou bij
voortduring onderdrukt en slechts als noodzakeljjk
kwaad geduld worden. Volgens sommigen was
zjj alleen in schjjn een verbetering, en zou zjj
in werkelpkheid strekken om het karakter der
openbare school nog beter te verbergen.
Anderen wilden niet ontkennen, dat zij goede
elementen bevatte, waaraan een wijziging van
het artikel zich zou kunnen aansluiten, maar
meenden toch dat zjj op zichzelve in den be-
staanden toestand geen wezenlijke verbetering
zou aanbrengen. Hun inziens had de regeering
getoond den aard van den schoolstrijd nog altijd
niet te begrijpen. De hoofdgrief, de rechtsonge-
Ijjkheid tusschen bpzonder en openbaar onderwjjs,
werd door de voorgestelde wpzigingen geenszins
weggenomen. Het openbaar onderjvjjs bleef van
overheidswege ondersteund, het bjjzonder slechts
toegelaten.
In meer dan een afdeeling werd ten slotte het
verlangen geuit, dat dit gedeelte der grondwets
herziening het allereerst in behandeling
zou worden genomen. Het lot van dit wetsont
werp zou toch voor al de overige voorstellen be
slissend zjjn. Op de gemaakte tegenwerping, dat
deze wensch thans voorbarig moest geacht wor
den, luidde het antwoord, dat men dien nu reeds
had meenen te moeten uitspreken, opdat de
regeering en de kamer zouden zien dat verande
ring van art. 194 de conditio sine qua non was
en bleef voor medewerking tot een, op andere
punten wellicht evenzeer gewenschte herziening
der grondwet.
Bljjkens ontvangen telegram is Zr. Ms. schroef-
stoomschip le klasse Koningin Emma der Neder
landen den 29en dezer, onder bevel van den
kapitein-luitenant ter zee H. Quispel, van de reede
van Batavia naar zee vertrokken, ter opvolging
zjjner bestemming naar Nederland.
u
O
a-
x
a
Van Vlissingen (Haven)
o (Stad)
b Middelburg
Arnemniden
'a Heer Arendskerke.
Goes
Biezelinge
b Vlake
Kruiningen
Krabbendijke
Rilland-Bath
Woensdxechtv
Bergen op Zoom
Wouw
"po Koozendaal
b Breda
Rotterdam (Beurs) (via Zevenbergen)
's Gravenhage (over Rott. H. IJ. S
Amsterdam over Rotterdam (AT. IJ. sp.)
bub Utrecht Ooiterip
b b b (EAijnspoor).
b Antwerpen (Etat)
b Brussel (Nord)
b Parijs (Nord.)
Keulen
IN 13. Het teeken beteekent dat op bet daarmede aangeduide
de boot van Queensborongh zijn aangekomen. f) De trein stopt des
7.20
1
Van
5.53
6.50
9.22
2.3
5.26
7.20
6.7
7.—
7.29
9.32 1
2.14
5.38
7.32
m
6.14
9.39
2.21
5.45
7.39
te
6.27
9.52
2.34
5.58
7.54
ft
6.35
7.23
10.1
2.43
6.8
8.3
tt
6.43
10.10
2.51
6.20
8.16
u
6.50
7.35
10.17
2.58
6.29
8.23
M
6.55
10.23
3.3
6.35
8.28
ft
7.5
10.33
3.13
6.46
8.38
ft
7.12
10.40
3.19
6.53
8.44
ff
7.25
10.53
8.32
7.6
9.3
ft
7.85
8.9
11.4
3.42
7.17
9.13
ft
7.47
11.16
3.54
7.29
9.25
ft
7.56
8.23
8.40
11.25
4.3
7.38
9.34
ft
8.46
9.10
9.10
12.7
4.52
8.27
10.21
ft
9.31
10.—
i 10.—
1.8
6.8
9.34
11.12
ft
10.25
10.39
10.39
1.47
6.46
10.13
12.2
ft
12.22
11.50
11.50
2.58
7.52
11.19
ft
12.13
12.13
2.57
8.14
11.22
m
11.50
11.50
2.50
8.5
11.5
10.36
10.36
10.36
1:3
5.39
J 9.48
tt
11.45
11.45
11.45
2.8
7.24
11.14
m
9.20
7.14
7.14
4.5 (v)
6.10 (v)
Te
7.35
2.52
2.52
10.23
a
Keulen
Parijs (Nord)
Brussel (Nord)
Antwerpen (Etat)
Amsterdam over Utrecht Rhijnspoor
Oostersp
5.51
6.30
7.28
7.39
7.49
7.58
8.11
$.18
8.28
8.33
8.43
8.52
9.—
9.18
9.21
9.30
gedeelte'van het traject alléén rijtuigen le en
Dinsdags te Rilland-Bath en Biezelinge.
Rotterdam (i?. A7.Jp.)
's'Graventage (over Rott. JS. IJ. S.)
Rotterdam (Beurs) (via Zevenbergen)
Breda
Roozendaal
Wouw
Bergen op Zoom
Woensdrecht
Rilland-Bath
Krabbendjjke
Kruiningen
Vlake
Biezelinge
Goes
'sHeer Arendskerke
Arnemuiden
Middelburg
Vlissingen (Stad)
(haven)
2e kl. loopen. Deze trein neemt te Middelburg geen reizigers
Deze trein Btopt te Middelburg alleen om reizigers nit te laten.
6.8
i 10.45 (n)
6.27 (v)
7.35
7.30
7.23
7.35
8.46
9.24
10.13
10.51
11.1
11.10
t
11.33
11.42
11.47
t
11.59
12.7
12.24
12.32
6.—
9.10
9.31
10.36
11.7
11.5
12.8
12.13
12:22
12.35
12.42
12.52
12.57
1.8
1.17
1.25
1.38
1.46
1.55
9.8
12.—
11.45
11.55
1.6.
1.44
2.40
3.14
3.25
3.41
3.52
4.7
4.14
4.29
4.35
4.45
4.55
5.5'
5.20
5.28
5.87
1.40
7.30
2.40
3.38
3.26
3.20
3.25
4.40
5.40
6.33
7.20
7.38
f 8.20
8.50
I 9—
2.42
5.26
6.37
5.23
5.13
i 5.20
6.32
7.13
j 8.13
8.44
10.
9.52
7.10
8.52
9.2
9.H
9.20
9.35
9.40
9.50
9.55
10.2
10.10
10.18
10.81
10.38
10.46
op en te Vlissingen alléén die, welke met
Via KempenGochBoxtel.
Van Ter Netuien
b Sluiskil
Philippine
Sas van Gent
Selxaete
Te Gent (Gr. station).
6.—
12.40
5.30
6.8
12.47
5.38
6.15
12.56
5 45
6.20
1.4
5.50
6.40
1.25
6.8
7.80
2.16
6.66
Van Gent (Gr. station)
b Selzaete
b Sas van Gent
b Philippine
Sluiskil
Te Ter Nenien.
8.34
12.15
8.13
9.15
1.15
9.10
9.25
1.26
9.22
9.88
1.35
9.30
9.48
1.50
9.85
10.-
2.—
10.—
Van Ter Neuzen
b Axel
b Hulst.
St. Nicolaas
Meohelen
Antwerpen
Te
6.30
10.5
5.50
6.48
10.20
6.12
7.8
10.40
6.34
7.50
11.15
7.19
9.40J
12.16
8.80
8.48
12.80
8.68
Van Antwerpen
Meohelen
St. Nicolaas
Hulst,
Axel
Ta Tar Neuzen.
7.12
10.55
6.38
6.53
10.40
6.10
8.5
11.55
7.80
o
8.48
12.88
8.10
Se
9.8
1.2
8.80
9.26
1.20
8.60
