287.
128' Jaargang
1885.
Zaterdag
5 December.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdag©at
Prijs per 3/m. franco f 3,50;
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent.
Advertentiën 20 Gent per regel;
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.; ran 1 -7 regels i,BO
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Mi&dsitog 4 December.
Een woord tot de Katholieken.
O
IDDELBURGSCHE OOI
Agenten zijn te VlissingenP. G. De Veij Mestdagh en Zoon, te GoesA. A. W. Bolland, te KruiningenF. Van der Peul, te Zierikzee: A. G. De Mooii, te TholenW. A. Van Nibdwbnhuijzen, en te Ter Neuzen A. Van dik Peul Je.
Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubk en Cie., John F. Jones opvolger.
In den Volksalmanak voor Ned. Katholieken heeft
prof. J. A. Alberdingk Thijm eene voorrede ge
schreven, die wel verdient dat daarop de aandacht
worde gevestigd. Zjj bevat tal van woorden, die
wel algemeen gehoord mogen worden.
Hij schrjjft o. a.
Alle jaren is mjjn Almanak" meer dan vol
met bjjdragenmaar vraagt ge mijzjjn de
katholieke Nederlanders vooruitgegaan in charakter
en beteekenis als men mocht wenschen en ver
wachten, dan zal hierop bezwaarlijk een toe
stemmend antwoord te geven zjjn.
In 1853 zjjn we met het herstel onzer bisschop
pelijke kerkregeling begunstigd. Wat den ijver
onzer eerbiedwaardige geestelijkheid betreft en de
vruchten van haren arbeid voor het zielenheil der
geloovigen en de versterking der reyen van deze
laatsten, deze zijn zoo duidelijk waarneembaar,
dat men blind zou moeten zjjn om ze niet te zien,
en ontmenscht om het niet met dankbaarheid te
erkennen.
Ofschoon mjj geene statistieke tabellen ter hand
liggen, zjjn de godsdienstige instellingen van lief
dadigheid genoegzaam bekend, om een gevoel van
voldoening en vereering te wettigen, tegenover
de wakkere mannen en vrouwen, die er hun tijd
en krachten aan wjjden.
De katholieke bewaarscholen onderscheiden zich
gunstig boven andere dergeljjke instellingen; ook
katholieke lagere- en enkele middelbare scholen
kunnen de vergelijking wel doorstaan met de
openbare, die, uit algemeene kassen betaald, nooit
met gebrek aan middelen te worstelen hebben.
Wat, voor het overige, de eischen der samen
leving en hoogere wetenschappelijke ontwikkeling
betreft, daar zijn in Nederland geen katholieke
hoogescholen voor wetenschap en kunst, en de
circles catholiques, die men in andere landen aan
treft, ontbreken hier bijna geheel.
Moet men dit betreuren? Moet men zich
hierover verwonderen Ik waag mij aan geen
beantwoording. Maar het feit is aanwezig. Dat
feit wjjst op verhoudingen en verplichtingen. Het
herinnert ons, dat wjj in een gemengden staat
leven; het scherpt ons in, dat wij aan de samen
leving met andersdenkenden" ons niet vermogen,
niet behooren te onttrekkenhet wekt ons op,
om, studeerende aan Rijksuniversiteit, akademie,
polyteehnicum, conservatoire, of militaire school,
daar dien broederlijken zin mede te brengen, die
de zonen van het zelfde vaderland altjjd behoort
te bezielen, en te vereenigen.
Het maakt ons oplettend op den band, dien God-
zelf, door de gave der taaleenheid en eenheid van
historie, om het geheele volk geslagen heeft. Er
is aan dien toestand niets te veranderen. Zijn er
Onder ons, die liever altjjd met geloofsgenooten
zouden verkeeren, twjjfel is geoorloofd, of die trek
wel uit de edelste beweeggronden voorkomt, of
gemakzucht, onkunde, lafheid daar geen groote
rol in speelt.
Liever dan zich flink tegen de dwaling te wape
nen, liever dan moedig de gelegendheden onder
de oogen te zien, waarbij men, in den geest der
christeljjke liefde* de katholieke waarheid, als het
pas geeft, belijdt en verdedigt, trekt men zich
beschroomd terug en organiseert te midden van
groote steden een soort van koloniën, die minder
of meer den indruk van het Zeister Hernhutterhuis
maken.
Men ontziet zich, »het landt ten oorbaer en
der stede" broederljjk samen te werken met per
sonen van andere geloofsbelijdenis, en daarentegen
werkt men mee om, op het staatkundig gebied,
in een of- en defensief verbond te treden met
onze erfvjjanden, met de Calvinisten, die de heilige
kunstwerken in onze kerken hebben verbrijzeld,
die voortgaan de H. Mis eene vervloekte afgoderij
te schelden, die den Paus bij den antichrist ver
gel jj ken; en die, al houden ze thans meestal ten
onzen opzichte, hunne nagels zorgvuldig onder het
pootfluweel verborgen, bij de eerste, de beste
groote gelegenheid ons zullen weten te beduiden,
wie meester is in het land van den „Godt der
Yaderen".
En men moet erkennen, dat de orthodox-
hervormde partij, die hier bedoeld wordt, daaren
tegen met groote fierheid ten onzen aanzien is
opgetreden. Zjj heeft bjj herhaling gezegd „Wilt
gjj ons helpen bjj de stembus, wij zullen het u
piet beletten; maar weet wel, dat wjj alleen in
zoover met u mee zullen gaan als het ons nuttig
dunkt. Wjj vragen uw hulp niet. Al het initiatief
komt van u. Van u komen de zoete broodfjens?'
En dat heeft de katholieke partjj (als deze uit
drukking gebruikt kan worden) zich laten welge
vallen. Zjj heeft gemeend, dat, als er niet
rechtstreeks, door te stemmen met de anti-
revolutionnairen, tegen God gezondigd werd, men
met de vraag der waardigheid geen rekening had
te houden.
Bjj een dergelijken toestand is het geen wonder
dat onder de Katholieken, het politieke leven
sedert 1853 niet is vooruitgegaan. Uit achting
voor de meening der leiders, zendt men de be-
strjjders van het „Mis-geloof" naar de kamer»
maar heilig vuur voor die zaak ontbreekt, en geen
wonder: het zou wel eens kunnen zjjn, dat men
niet trachten mocht door onwaardige middelen een
goed doel te bereiken, en dat het versterken der
leefkracht van het Calvinisme eene voor den
Katholiek even onwaardige ais onverstandige daad
behoorde genoemd te worden.
Ook onverstandigzoo lang niet zonneklaar
gebleken heeft, dat de anti revolutionairen, eenmaal
in de meerderheid, ons het licht in de oogen
eerder gunnen zullen dan de liberalen.
En waarvoor wordt de waardigheid onzer zaak
uit het oog verloren, en, naar mijne meening, de
eer onzer H. kerk in de waagschaal gesteld Om
eenmaal overal sektescholen te kunnen hebben. Op
afdoend antwoord wachten inmiddels nog de vol
gende vragen
Zal de toestand van het land verbeteren, zal de
zaak der waarheid er bjj winnen, zal de liefde er
mee gediend zjjn, dat de Nederkmdsche kinderen
van verschillende kleur niet van der jeugd af met
elkaar hebben kunnt»n omgaan dat op de scholen
der orthodox-gereformeerden naar hartelust tegen
de H. kerk gespookt zal worden (het verledene zij
hier een spiegel;? dat op de scholen der modernen
niet meer door een gemengd toezicht gewaakt
wordt tegen het verbreiden van stellingen, onveree-
nigbaar met den eerbied, aan anderer overtuiging
verschuldigd
Men heeft niets anders noodig dan een weinig
gezond verstand, om in te zien, dat het beste
onderwjjsstelsel dat is, waarin opvoeding en
onderwijs hand aan hand gaan, en waarbjj de
opvoeding en vormiDg van het hart, ook door de
geleidelijke inprenting van geloofswaarheden, har-
moniesch samenvalt met de verrjjking van den geeBt.
Zoo, ongetwijfeld, behoort het in een model-staat
te zjjn. Maar die model-staat is hier in Nederland
niet te verwerkelijken. Vele omstandigheden maken
het onvermjjdeijjk, dat de opvoeding door de
ouders, de leering en stichting door den katechismus,
de oefening in verschillende vakken van weten
schap niet onafscheidelijk en gezamenljjk den
kinderen en jongelieden worden aangebracht.
Onze maatschappij is, onder de toelating Gods,
aldus samengesteld, dat de opvoeding, vormingen
ontwikkeling van lichaam en geest niet aan éenen
meester kan worden toevertrouwd. De toestand
onzer maatschappij maakt partieele opleiding en
leering noodzakelijk. Dat standpunt zal men
bezwaarljjk kunnen laten varen
Er is, door het geheeleland, een schooltoezicht,
waartoe, met den naam van schoolopzieners en
met dien van leden der schoolcommissiën, ook vele
oprechte katholieken behooren.
Dat schooltoezicht heeft te zorgen, dat, ten spjjt
van het dagbladgejuich over eene (onwettige)
neutraliteit, dergelijke dingen, als ik boven aangaf,
op de scholen niet geleerd worden.
Bjj herhaling is gebleken, dat welgezinde
leden van het schooltoezicht zich niet te vergeefs
op de voorschriften der wet beroepen. Ik zelf
ben bjjna zoo lang lid van het schooltoezicht als
redacteur van dezen almanak, en ik heb nooit
te vergeefs eenige grief laten gelden of herstel
van onrecht gevraagd.
Hebben, in dat tijdsverloop, de katholieken in
mondigheid, in moed, in zelfstandigheid toege
nomen Ik laat mjjn lezers de beantwoording
over.
De heer Hingst heeft aan de tweede kamer
bericht gezonden, dat hjj wegens den toestand
zjjner gezondheid zich voor eenigen tjjd naar het
buitenland moet begeven. Dit .is jammer voor
hem en voor de liberale partjj in de kamer.
Een nieuw wetsontwerp op de telephonen is
bij het departement van waterstaat enz. in be
werking en bijna gereed,
De regeering heeft besloten, dat voor telepho-
nische verbindingen tusschen verschillende ge
meenten voortaan een vergunningsrecht zal
worde» geheven.
Naar men aan de Arnh. Ct-, schrjjft, hebben
de Amsterdamsche en de Rotterdamsche liberalen,
in welker twee fractiën resp. onder Gleichman en
Verniers van der Loeff de partij in de tweede
kamer wordt ingedeeld, 't aan den stok gehad
over art. 194 en het „bjjdraaien". Reeds stond
volgens dezen correspondent een nieuwe
uitwerping voor de deur, gelijkerwijs zjj de Kap-
peynianen getroffen heeft, toen het partij-concilie,
in de vorige week gehouden, de scheuring nog
voorkwam en de afgedwaalde schapen in het
partijverband schjjnt te hebben teruggebracht.
De corrspondent zegt nl.
»Door de kloeke houding der stoere mannen
van het Noorden in de partjjvergadering der
liberalen, zijn de zwakken door de sterkeren
verwonnen, zooals dit trouwens altijd het geval is,
zoodat de liberale partij voor het behoud van
art. 194 thans als éen man zal pal staan. Men
zou ten slotte de onderwjjs-quaestie nog moeten
toegeven, indien daardoor de aaneensluiting der
liberalen een werkelijkheid geworden was. De
eerste gevolgen doen zich nu reeds gevoelen.
Uit de 7e jaarlijksche rekening en verantwoor
ding van de directie der weduwen en weezenkas
voor de officieren van de landmacht bljjkt dat het
getal weduwen op 1 Januari 1885 bedroeg 491,
en dat aan inschrijvingen op het grootboek der
nationale schuld aanwezig was eene kapitale som
yan 4,640,000.
De kamer van koophandel en fabrieken alhier,
zal Maandag, den 7 dezer, te 3 uren precies, eene
openbare vergadering houden ter behandeling van
rapporten.
Uit Vlissingen schrjjft men ons
In de voor enkele dagen te Keulen gehöuden
algemeene vergadering van aandeelhouders der
Badische schroef stoombootmaatschappij, die te
Mannheim haren zetel heeft, werd besloten het
kapitaal der maatsehappjj te vergrooten. Tenge
volge daarvan werd mede besloten tot den aanbouw
van een rivier-zeestoomboot en drie rivierbooten
voor den Rjjn.
De rivier-zeestoomboot zal op de werf der
koninkljjke maatsehappjj de Schelde te Vlissingen
worden vervaardigd.
De thans reeds bestaande zeestoomboot, Industrie
geheeten, heeft sedert 16 Mei jl. zestien reizen
van Keulen naar Londen volbracht en had meestal
eene volle lading. Gedurende dien tjjd zat het
schip slechts eens te Njjmegen aan den grond
de ondiepte aldaar wordt weggeruimd.
De vaart is thans om de 10 dagen, doch zal
om de 5 dagen geschieden als de nieuwe boot in
't begin van 't volgende jaar in de vaart zal zjjn
gebracht.
Het plan bestaat ook om meer rechtstreeksche
ljjnen van Keulen naar Hamburg, Hull en Havre
in het leven te roepen.
Uit Yerseke meldt men ons
Behalve het reeds gemelde zjjn nog de vol
gende zaken in de gemeenteraads-zitting van
Woensdagavond behandeld.
De voorzitter deelde mede, dat het in de vorige
raadszitting genomen besluit om het gemeente
ziekenhuis telkens voor 4 weken aan den onderwijzer
Van Bakergem te verhuren, door ged. staten is
afgekeurd, omdat dit gebouw niet aan den openbaren
dienst mag worden onttrokken; maar dat ged.
staten wel vergunning willen geven tot tjjdelijke
bewoning tegen vergoeding.
In de ter vorige raadszitting vastgestelde ver
ordening op de heffing van het vergunningsrecht
op den kleinhandel in sterken drank werd, naar
aanleiding van eene opmerking van ged. et., eene
geringe wijziging gebracht.
Daarna werd eene voordracht opgemaakt ter
benoeming van een zetter voor de belastingen,
bestaande uit n°. 1 A. Goeman, n°. 2 J. C. van
der Burght.
Nog werd medegedeeld, dat de wjjzigingen in
het leerplan van school II, noodzakeljjk geworden
door het weldra daar te geven onderwjjs in de
Fransche taal, door B. en W. zijn goedgekeurd
zooals die door het betrokken hoofd der school
waren voorgesteld. B. en W. stelden voor voor ge
noemd onderwjjs een schoolgeld te heffen van 5
per jaar of voor hen die zich voor den ganschen
curBus (van 3 jaren) willen verbinden yan 10
in eens. Dit voorstel werd aangenomen en zal
aan de koninkljjke goedkeuring worden onder
worpen.
Omtrent den torenbouw kunnen wij nog nader
melden dat van het bestuur der Ned. herv, kerk
een stuk was ingekomen als antwoord op een
onlangs door den gemeenteraad aan dat bestuur
gezonden request. Daarin deelde het kerkbestuur
mede, dat het, onder nadere goedkeuring van
notabeien en het prov. coll..van toezicht, bereid
is een toren te bouwen aan het westeinde der
kerk, indien de burg. gem. een subsidie van
10.000 wil geven of zooveel meer als de toren
kosten zal, en indien zjj de plaatsing en het
onderhoud van het uurwerk, alsmede buitengewone
reparatie aan den toren voor hare rekening wil
nemen, in welk geval het kerkbestuur de gewone
reparatie bekostigen zal. Ook verklaart het
genoegen te nemen met den bouw van een toren
door de burg. gem. zelve, als wanneer het den
grond daartoe en een toegangspad tet den toren
kosteloos z il afstaan en een nadere over een te
komen jaarljjkschen huur of een subsidie in eens
wil betalen.
Hierna werd door den raad besloten in den zin
als reeds gemeld is.
Ten slotte vroeg en bekwam de heer W. van
Oeveren ontslag als ambtenaar van den burg.
stand tegen 1 Jan.
Van het eiland Tholen schrijft men ons
Klaagt men in andere deelen in Zeeland over
gebrek aan geneeskundige hulp, over het algemeen
is de toestand in dit opzicht in ons eiland niet
zoo ongunstig. Tholen heeft twee doctoren en
een vroedvrouw, Poortvliet, Stavenisse en Oudvos
meer hebben elk een genees-, heel- en verloskun
dige te St. Maartensdijk zijn een arts, een
geneesheer en een vroedvrouw gevestigd. Scher-
penisse en St. Annaland hebben geen eigen
geneesheer, maar wel verloskundige hulp. In de
eerste dezer twee gemeenten wordt de genees
kundige practjjk waargenomen door den arts uit
St. Maartensdjjk, en deze, benevens de geneesheer
uit Stavenisse, bewijst ook hulp in de laatstge
noemde gemeente. Toch zal dit niet lang meer
behoeven te geschieden, want in de laatste helft
dezer maand zal zich daar een arts vestigen, aan
wien de gemeenteraad, behalve eene zekere toelage,
ook vrjje woning met tuin zal verschaffen.
In de Woensdag te Stavenisse gehouden ver
gadering van den gemeenteraad werd de
heer Jbh. Tujjnman Dz,, wethouder, herbenoemd
als lid van het burg., armbestuur. Verder werd
afwjjzend beschikt op het onlangs door eenigs
schippers uit die gemeente ingediende requaest,
waarbjj adressanten vermindering van de belasting
»havengeld" verzochten.
Uit lJzendjjke meldt men ons:
In eene Donderdag gehouden raadsvergadering
werden de volgende punten behandeld
Van ged. staten was een aehrjjven ontvangen,
waarbjj zjj kennis geven de geldieening ten laste
der gemeente, tot het aangaan waarsan in eene
vorige vergadering was besloten, niet goed te keuren,
tenzjj de raad kon besluiten 1500, in plaats van
f 1000, jaarljjks af te lossen. Deze wijziging
werd met algemeene stemmen op éen na verworpen
zoodat de begrooting voor 1886 dientengevolge
opnieuw in behandeling zal moeten worden
genomen.
Mededeeling werd gedaan dat de (beruchte)
zinkputten zjjn opgeruimd, behalve die, welke is
aangelegd door den heer F. Carpreau. De rede»
hiervan is, dat bjj den raad een request was
ingekomen van de bewoners van het Noordeljjk
gedeelte der Zuidstraat om dezen put te behouden.
Op voorstel van den heer Leenhoüts werd besloten
het verzoekschrift voor kennisgeving aan te nemen,
zoodat ook aan deze verzamelplaats van vuilnis
geen leven is gegund.
Tot lid der plaatselijke schoolcommissie werd
benoemd het aftredend lid M. Lucieer.
Verder was aan de orde de benoeming van eeii
geneesheer voor de armenpraktjjk. Het dageljjksch
bestuur stelde voor af te wjjken van de gewoonte
om de geneesheeren De Bats en Van Mujjen om
beurten te benoemen en thans, evenals voor 1885,
dien post op te dragen aan den heer Van Mujjen,
die verklaard heeft een eventueele keuze zich te
zullen laten welgevallen deze afwjjking geschiedde
om den minder gunstigen gezondheidstoestand van
den heer De Bats.
De raad besloot evenwel den heer De Bats zelf
te laten oordeelen, benoemde hem met algemeene
stemmen op éen na en beschouwde den heer Van
Mujjen als gekozen, zoo de thans benoemde mocht
bedanken.
Een voorstel om de jaarwedde van den ambte
naar voor den burgerljjken stand te verhoogen
met 25 vond evenmin genade in de oogen der
raadsleden als dat om haar te brengen van 75
op 125.
