MIDDELBURGSCHE COUMNT
Onderwijs.
Kerknieuws,
Gemengde Berichten.
Staten-Generaal.
Dinsdag 1 December 1885. N9. 283.
Middelburg 30 November
Algemeen stemrecht ot revolutie.
V 't volk dat ze betaalt, en zoo er directe belastingen
I worden ingevoerd zijn het verkapte of vermomde
I indirecte 'lasten.
I Bjj v. de grondbelasting. Staathuishoudkundigen
I zjjn het vrjjwel eens, dat niet de eigenaar van den
I grond ze opbrengt maar de arbeider en dat zij de
I producten hooger maakt in prjjs.
I De personeele belasting is eene zeer dwaze
I instelling. Of heeft het raison dat men voor het
I licht hetwelk men geniet, voor de deur die ons
I dient om binnen onze woning te komen, betalen
I moet? Men betaalt zoodoende entrée in zjjn eigen
woning. Op de huurwaarde, dat gaat nog.
Staats Ij eg rooiing.
Regeeringsantwoorden op voorleopige verslagen
Justitie.
W.
BIJVOBGSHL
van de
van
Dit door den heer F. Domela Nieuwenhuis van
's Gravenhage gekozen en bekend gemaakt onder
werp zpner voordracht, eergisteren avond in het
Schuttershof alhier gehouden, zal wel voor een
deel oorzaak geweest zijn, dat te half acht de
groote zaal geheel met hoorders was gevuld;
algemeen stemrecht of revolutie,'t klinkt en trekt.
Voor een ander deel zal ook de nieuwsgierigheid
om den veel besproken apostel van het algemeen
stemrecht, maar vooral van het socialisme, te zien
en te hooren daartoe hebben bijgedragen en voor
nog een ander deel zal werkelijke belangstelling
in een der gewichtigste vragen van den dag tot
den tocht naar den hove van St. Sebastiaan
gedrongen hebben.
De heer Nieuwenhuis, die zich heeft aangegord
om te strjjden voor de belangen en de rechten
van den vierden stand, toont zich op het spreek
gestoelte eene sympathieke persoonlijkheid, zoowel
door zjjn uiterljjk als door zjjne geheel onderzijn
macht staande stem en uitstekende voordracht.
Doordrongen van en geheel vereenzelvigd met
het onderwerp, dat bij bespreekt, boeit hij zijne
hoorders en sleept ze mede, ook waar hjj niets
nieuws ben laat hooren. Toch gelooven wij dat
hjj Zaterdag avond zich niet geheel gaf; dat hij
zich inhield en wij den volksredenaar Kieuwenhuis
niet in zjjn volle kracht hoorden.
Dat hij niets nieuws zou verkondigen lag voor
de hander valt bijna niets nieuws te zeggen
door de voorstanders van algemeen stemrecht, die,
zoo door woord als door geschrift, herhaaldelijk
hebben getracht aan te toonen, dat zij eenvoudig
eischen wat hun rechtmatig toekomthet onder
werp raakt uitgeput.
Wjj zullen dan ook geen woordelijk verslag geven
van hetgeen de heer Domela Nieuwenhuis Zater
dagavond sprak, maar ons eenvoudig bepalen tot
mededeeling van de quintessens ervan.
De spreker wees erop dat, waar hij algemeen
stemrf Mt of revolutie koos als onderwerp zjjner
voordracht, men daarin niet had te zien een
dreigement of grootspraak, maar eenvoudig het
constateeren van een feit, het gevolg van den
toestand, dien wij op dit oogenblik in ons land
beleven. Wijzende op het voorgevallene in de
vorige eeuw, den strijd tus3chen den adel en de
geestelijkheid eenerzjjds en den derden stand of
bourgeoisie anderzijds, die met de erkenning van
de rechten van dien stand is geëindigd, consta
teerde de heer Nieuwenhuis dat nu de toestand
precies dezelfde is als toen, alleen met dat
verschil, dat nu de vierde stand deel vraagt in
de regeering.
Evenals toen de derde, is nu de vierde stand
buiten gesloten van alle rechten en weet men
dien stand alleen te vinden als het op plichten
aankomt.
Een overgroot deel der natie wordt tot passieve
burgers gemaakt door een scheidsmuur, die in
den census bestaat, en waardoor eene kleine
minderheid der staatsburgers de regeering staak in
handen houdt.
Washington heeft dien census reeds een eeuw
geleden eigenaardig gekarakteriseerd. Hij wees
er op, dat, wanneer hij een ezel hield, hij kiezer
was, maar zoodra dit dier stierf, hem het recht
om te stemmen werd ontnomen. Wie stemde nu?
zoo vroeg hjj Mijn ezel of ik
Die scheidsmuur, door den census opgeworpen,
moet worden omvergehaald, en niet verlaagd door
vermindering van den census, door uitbreiding
van het kiesrecht door toelating van capaciteiten,
of door in de plaats van den tegenwoordigen
census de huurwaarde te stellen, wat louter een
andere vorm voor een en dezelfde zaak is.
Algemeen stemrecht zonder beperking, waardoor
alle meerderjarige ingezetenen van den staat, in
het bezit van hunne burgerlijke en burgerschaps
rechten, invloed kunnen uitoefenen op de vertegen
woordiging.
Men heeft van liberale zjjde een poging willen
doen tot het verleenen van stemrecht aan den
gezeten werkman, maar daarmede is de zaak niet
ten einde- Dan toch bljjft de toestand dezelfde
als nu, want dan zal een andere groep, de niet
gezeten werkman, worden gevormd als vijfden
stand, die dan weder stemrecht voor zich vragen
zal.
Er worden tal van zgu. voorstanders van alge
meen stemrecht gevonden, die, de een meer, de
ander minder, daarbjj uitzonderingen wenschen;
dit zjjn echter volgens den spreker tegenstanders.
Waarom die uitzonderingen?
De een voert aan, dat de natie nog niet genoeg
ontwikkeld is om van algemeen stemrecht een
goed gebruik te maken, en een ander wil alleen
hun, die een deel dragen in de lasten, eenige
rechten gunnen.
Dit laatste is volkomen waar maar de voorstanders
van algemeen stemrecht voeren datzelfde;aan als
een argument in hun voordeel. Het volk,
de vierde stand, betaalt zoo goed als de kapitalist
een deel in de belastingen en zeker niet het
kleinste, ja feitelijk betaalt het volk ze geheel.
Arbeid is de bron van allen rjjkdom en overal
waar indirecte belastingen geheven worden is het
De patentbelasting wordt eveneens niet door
den patentschuldige gedragen, maar door dengene,
die de artikelen van de verkoopers inslaat.
Uit dit een en ander, door voorbeelden toege
licht, meende spreker veilig de conclusie te mogen
trekken, dat ons geheele belastingstelsel de som
is van allerlei onzinnigheden en onbilljjkhedeu.
Eene progressieve inkomstenbelasting ware de
eenige billijke heffing, maar het bewijs is
herhaaldeljjk geleverd die willende bezittend en;
en zij die voor hen optreden, de staten-generaal,
liever staten-kapitaal, niet.
Het volk betaalt belasting, dus moet bet stem
bevoegd zjjn.
Of bet volk rjjp is voor algemeen stemrecht,
betwjjfelen de tegenstanders, maar aangenomen dat
dit waar is, aan wien dan de schuld Wel immers
aan hen die het niet tot die rijpheid willen
opvoeden.
Geef het volk stemrecht, dat zal het beste
middel wezen om het op te voeden. Dat is ge
bleken in alle landen, waar het stemrecht is
ingevoerd. Ook zou een andere vraag gedaan
kunnen wordenzjjn de tegenwoordige census
kiezers dan zoo bekwaam? Spreker zou zeggen
zendt ze allen weg, want uit den toestand blijkt
dat dit niet bet geval is. Zij, die het volk algemeen
stemrecht onthouden willen, ontnemen het juist
daardoor het middel, waardoor het wordt opgevoed.
Spreker wees op andere landen om te bewijzen
hoe verkiezingstijden juist de tij den van opvoeding
voor bet volk zjjn.
Een ander argument tegen algemeen stemrecht
is, dat door fabrikanten invloed kan geoefend
worden, dat omkooperjj kan plaats hebben enz.,
maar hier doet spreker de vraagkan dit nu niet
gebeuren? En wie is strafbaarder: degeen die
omkoopt, de bezittende, of de omgekochte, de
niet bezittende Volgens recht moest men dus
den eerste van bet kiesrecht buiten sluiten en
bet volk laten stemmen.
Z. i. is hoe grooter de schaar van kiezers wordt
des te minder voor omkooperjj te vreezen.
Nog een derde argument voert men aan, nl.
de vrees voor den invloed van het clericalisme,
en als een bewjjs daarvoor beroept men zich op
den toestand in de gereformeerde kerk. Vroeger
was het bestuur daarover in handen van de ver
lichten en het algemeen stemrecht heeft het
gezag aan de orthodoxen verschaft.
Het is waai, maar wat bewjjst dit? Is de kerk
daardoor slechter geworden Integendeel, de zaak
is nu in het reine, de meerderheid regeert. Spreker
herinnerde hoe vroeger in Amsterdam b.v. de ker
ken leeg, terwjjl zjj daarentegen thans vol zjjn.
Het volk is dus orthodox; en het is niets meer
dan billjjk dat die partij de macht bezit, daar zjj
de meerderheid heeft. Niet uit sympathie voor
haar merkte de heer Nieuwenhuis dit op, maar
uit gevoel van recht en billjjkheid.
In de politiek is de liberale partjj de laatste
jaren steeds de regeerende, maar heeft zij daarom
de meerderheid in het land
Bjj ons tegenwoordig kiesstelsel, hoe ook
de districten zijn versnipperd en geknipt, blijkt
dit reeds duidelijk, want, waar 36805 stemmen in
clericalen zin vielen en 31958 in liberalen, hebben
de laatsten '23 afgevaardigden en de eersten
slechts 20.
De kiesdistricten moeten verdwijnen en alleen
bjj algemeen stemrecht met proportioneele verte
genwoordiging kan de vertegenwoordiging met
recht de volk svertegenwoordiging, de weerkaat
sing van het gevoelen der natie zjjn.
Spreker stelde daarna in het licht, dat hjj en zjjne
geestverwanten in algemeen stemrecht niet zien een
panacétegen alle kwalender maatschappij. Integen
deel, zjj zjjn overtuigd dat ook daaraan nog veel ont
breekt. Zjj zjjn ook niet van meening dat daardoor
de thans bestaande ongunstige toestand zou worden
weggenomen, 't Zjj er verre van. Maar wel
meenenzjj, dat algemeen, stemrecht de kwalen zou
aanwjjzen; en, zoo ze niet er door weggenomen
konden worden, de gevolgen ervan toch zouden
worden verzacht.
Het is een middel om tot berterschap te geraken
het is als de sleutel die past op de broodkasten
de arbeiders, die niet voor algemeen stemrecht
jjveren, toonen hunne belangen niet te begrijpen.
In landen, waar dit stemrecht bestaat, treft men
veel aan, wat men in andere niet kent. Leerplicht
heeft men in Duitschland, Zwitserland, ja zelfsin
het, zooala men het nciemt, clerieale Frankrjjk.
Er bestaat in Duitschland eene sociale wetgeving,
hoe gebrekkig ook.
Over de uitsluiting vair bedeelden liet spreker
zich zeer ongunstig uit. Deze was willekeuiig.
Die bedeelden toch hebben dubbel belang bjj de
welvaart van bet land, opdat zjj zeiven daardoor
tot welvaart zouden kunnen geraken.
Maar bovendien wie zjjn bedeelden? Zjj die
alleen uit da kerkeljjke kas of van armbesturen
bedeeling ontvangen? Waarom dan niet allen,
die hunne kinderen onderwjjs laten genieten uit
de staatskas
Een leerling der O. L. der .school kost den staat
aarljjks 20,derH.B. school ƒ120 «neenstudent
aan de Hoogeuchool f 630. Hunne oitders behooren
dan toch weiander de sterk bedeelden- Elke uitslui
ting is willekeurig bh onbilljjk, en ieder trekt
spoedig de deur achter zich dicht. Spreker had eens
een onderwjjzer gekend, die, toen hjj nog hulponder-
wjjzer was, het stemrecht wilde uitstrekken tot
allen, die een acte bezaten, zooals bij er een had;
maar nadat hij tot hoofdonderwijzer was gepro
moveerd niet verder wilde gaan dan tot zjjn
collega's.
Den mannen van algemeen stemrecht wordt
steeds tegemoet gevoerd, dat zjj het volk ophitsen
tot de revolutie, niets is echter minder waar. De
invoering van alg. stemrecht heeft integendeel
ten doel de revolutie te voorkomen en het stem
recht-vraagstuk langs vreedzamen weg op te
lossen. De voorstanders trachten den sleutel in
handen te krjjgen om zoo de broodkast te openen;
hun tegenstanders willen hen dwingen de brood
kast in een te trappen. Niet de voorstanders
maar de tegenstanders zjjn bet die de revolutie
voorbereiden. Wie zjjn dus de revolutionairen?
Er ruoet rekening gehouden worden met de stem
des volks en algem. stemrecht moet de veilig
heidsklep zjjn die voorkomt dat de staatsmachine
uiteenspat. Giststof voor de revolutie is er vol
doende, misschien is de ontploffing niet verre-
Daarom dient het volk gegeven te worden, waarop
het billjjk aanspraak heeft, opdat het ten laatste,
het langer vruchteloos yragen moede, niet
eindige met te nemen.
De klassenregeering, die uitsluitend oog en oor
heeft voor de bezitters, moet ophoudende be
langen van het volk moeten ter hand worden
genomen 't moet uit zjjn met bevoorrechting want
de geschiedenis leert hetWie voorrechten zaait
zal revolutie oogsten, en zjj die stelselmatig het
volk zjjn rechten onthielden zullen de ljjdende
partjj zjjn.
Het jaar 1884 heeft het geleerd dat men voor
den drang moet bezwjjken. Koning Willem II
wilde van grondwetsherziening niets weten; en
«zoolang ik leef, aldus zou hjj gezegd hebben,
geen herziening van de hoogste staatswet." Maar
de revolutie brak uit; door gansck Europa, in
Parjjs, Weenen en Berljjn, openbaarde zich de
volkswil. En hij besloot tot grondwetsherziening.
Hjj riep de mannen, die daarop aandrongen,
bijeen, en stelde zich zei ven voor als"een die in 24
uren van puur conservatief zuiver liberaal was
geworden. Het was uit loutor liefde voor zjjn troon.
Thans wordt de regeering bjj tijds gewaarschuwd;
het volk heeft recht om algemeen stemrecht te
vorderen.
Daarom riep spreker de aanwezigen toesluit
u bjj ons aan, opdat wij, tegenstanders van revo
lutie, in grooten getale eischen dat men ons deel
geeft in de regeering; wanneer de volkswil zich
openbaart is er geen regeering ter wereld, welke dien
aandrang kan weerstaan.
In naam van de vrijheid en het recht, zoo besloot
de heer Nieuwenhujjs, eischen wjj dan algemeen
stemrecht en komen wjj op tegen langer misken
ning van de rechten des volks.
Na eene korte pauze werden de bestrijders van
de denkbeelden van den spreker uitgenoodigd met
hem iu debat te treden, waartoe echter niemand
genegen bleek.
Door de geneeskundige staatscommissie te
Amsterdam is o. a. tot arts bevorderd de heer
C. Kodde van St. Annaland, vroeger leerling dei-
rijks hoogere burgerschool te Middelburg.
De oud-boogleeraar dr. P. Harting herdacht
Zaterdag in alle stilte den dag, waarop hjj voor
50 jaar aan de Utrechtsche academie promoveerde
tot doctor in de genees- en verloskunde.
Beroepen bjj de hervormde gemeente te Ter
Aar de beer J. A. van Boven, pred. te O. en W.
Souburg.
Te Cats is, op een traktement van 1200,
tot predikant beroepen de beer Yan Beerenkamp,
candidaat te Barneveld.
De Heraut verzekert dat, o. a. in Zeeland,
in de laatste maanden door meer den éen kerk
bestuur, op onregelmatige wijze, onderscheidene
candidaten in de theologie tot bediening des
Woords zjjn toegelaten, zonder dat zjj de nieuwe
proponents-formule onderteekend hebben.
En wel zoo, dat niet de studenten van Utrecht
geweigerd hadden om te teekenen, maar dat het
kerkbestuur hun de nieuwe formule niet heeft
voorgelegd, doch in plaats daarvan de oude,
thans afgeschafte en niet meer geldende.
De heer A. A. Scholte, predikant bjj de
Ned. Herv. gemeente te Stavenisse, heeft het
beroep aangenomen naar Kloosterzande (gemeente
Hontenisse).
Vrjjdag jl. was voor den Grooten Abeele ee11
ware feestdag.
De oudste inwoner der gemeente, de heer P.
van de Rotte, vierde, in het genot eener goede
gezondheid, zjjn 90ctl jaardag.
Reeds des morgens vroeg wapperde uit iedere
woning de nationale driekleur, terwjjl eene net
versierde eereboog voor de woning van den jubi
laris was opgericht en de Abeele geheel met
bloemen en guirlandes was versierd.
Des morgens te elf uren werd de jubilaris door
de feestcommissie gecomplimenteerd, die hem uit
naam harer medeburgers een zegenwensch, in lijnt
vervat, benevens een geschenk overhandigde.
Diep ontroerd en verrast aanvaardde de heer
Yan de Rotte een en ander.
De aangebrachte verlichting, door windstilte
begunstigd, maakte des avonds een goed effect,
hetwelk door het afsteken van ^uurwerk nog
verhoogd werd.
Talrijke bezoekers toonden door hunne tegen
woordigheid instemming in het feest, dat in goede
orde afliep en bjj de Abeelenaars zeker lang in
genoegeljjke herinnering zal blijven.
(Slot.)
Met bet oog op de invoering van het straf
wetboek zou de minister thans ongaarne het
personeel der rechtscollegiën inkrimpen. Ook de
Hooge Raad kan z. i. niet tot het wetteljjk
minimum van leden beperkt bljjven, en minder
dan ooit. Intusschen worden nieuwe rechters
slechts dan aangesteld als de noodzakelijkheid
blijktdit was o. a. het geval met de twee
nieuwe raadsbeeren te Leeuwarden en 's Graven
hage, en zoo is ook de benoeming van een 5eu
rechter te Utrecht dringend noodig gebleken.
Ook het personeel der rechtbank te Amsterdam
acht de minister onvoldoende; maar de kamer
toonde zich niet bereid tot die aanvulling, welke
alleen baat kan geven.
De minister vraagt 12 650 meer aan ter
aanstelling van nog 23 rijksveldwachters als
daartoe de noodzakelijkheid bewezen zal zjjn.
Een wetsontwerp tot regeling van de visscherjj
is gereed.
Het personeel bij de nieuwe gevangenissen zal
niet dadeljjk voltallig worden benoemd.
In de celgevangenissen te Breda en Arnhem is
de ventilatie nog onvoldoende, omdat de ventila
toren, ter voorkoming van noodeloos sljjten, nog
niet zjjn geplaatst. De proeven met electrische
verlichting hebben volkomen voldaan.
De raming voor de magazjjnen van kleeding en
liggingstukken is gebleken met 20.000 verlaagd
te kunnen worden. Dit is echter slechts tjjdeljjk,
want de voorraad zal gaandeweg weer verminderen.
De verbouwing van de gevangenis te Gorinchem
kan niet worden uitgesteld, daar de vrouwen
lokaliteit te 's Hertogenbosch voor mannengevan-
genis moet worden ingericht.
Van de wachtgelden is alsnog 5444 vervallen.
Marine.
De min. kan niet toegeven, dat de dringende
eischen der zuinigheid zijn uit het oog verloren;
waar verboogd werd was dit noodig, wilde men.
's lands belang niet schaden. De min. meent nl
dat wjj eventueel in staat moeten zjjn, ons te
verweren; en dan is verbetering der verdedigings
middelen dringend noodig. Daarvoor nu is z. i.,
in verband met hetgeen noodig is, thans inderdaad
niet te veel aangevraagd lagere raming zou
slechts teleurstelling en schade berokkenen.
Eenige tractementsverhoogingsamen slechts
14352, acht de min. te barer tijd billjjk en een
recht der ambtenarengeeft men die niet, 's lands
dienst zou er door ljjden. Toch neemt de min.
er nog 2342 van terug.
De uitgaven voor den torpedodienst zjjn inder
daad gewone, jaarljjksche. De aanschaffing van
dit materieel aan te houden tot een suppletoire
begrooting zou slechts vertraging veroorzaken in
bet allernoodzakeljjkste, dat ook geen principieel
debat meer vereisebt; wilde men alles uitstellen,
waarvoor nieuwe verbeteringen kunnen worden -
ontdekt, men zou niets moeten doen.
Omtrent een bjjdrage van Indië voor bet
auxiliair eskader herinnert de min. aan het debat
over het wetsvoorstel van den heer W. K. van
Dedem.
Aan den aanbouw van kruisers kan thans nog
niet worden gedacht. Ook ziet de min. in het
bezit van zulke schepen nog geen voordeel.
In hoofdzaak vereenigt de min. zich met het
gevoelen van zjjn voorganger in zake de reor
ganisatie der rjjkswerven. Belangrijke admini
stratieve verbeteringen zjjn reeds ingevoerd of
voorbereid. Met inkrimping van het personeel
wordt geleideljjk voortgegaan.
De traktementsverhooging voor den directeur
van 's rjjks ljjnbaan is ingetrokken.
Wegens de algemeene toepassing van den jjzeren
bouw enz. is een assistent voor den verificateur
van 's rjjks zee-instrumenten bepaald noodig.
Het werk aan 's rjjks werven wordt niet te veel
ingekrompen. Vooral wanneer daardoor kan worden s
bezuinigd, tracht men aan de particuliere njjver- f
heid een aandeel in het werk te geven; maar
tevens is men er op bedacht, voor aanbouw en
aanmaak onder eigen beheer bekwame werklieden
te behouden. Over 't geheel is over slecht werk
door particulieren niet te klagen.
De werven te Willemsoord en Hellevoet zullen
in geen geval voor aanbouw worden gebruikt.
Bjj opdrachten aan particulieren is zeker, zooveel
mogeljjk, vrije concurrentie gewenscht's lands
belang eisebt daarbij echter dikwjjls beperking, in
verband met den aard van het werk.
De Joh. Will. Friso zal van lanceer-inrichtingen
voor vischtorpedo's worden voorzien.
Het torpedo-magazijn te Amsterdam is ontworpen
voor de berging van 160 stuks. Voor inschiet-
plaats is gekozen bet zjjkanaal F naar Halfweg;
deze inrichting zal 137.000 kosten en het
steenkolenmagazijn, aan de overzjjde van het IJ
op rjjksgrond te bouwen, 124.000.
De minister ontkent, dat het ondergeschikt
personeel te weinig geoefend en de torpedodienst
onvolledig geregeld zou zjjn.
Naar het oordeel van den minister is het zeer
wel mogeljjk, met dein 1879 ingevoerde Btraffen
een goede krjjgstucht te onderhouden, al valt het -
niet te ontkennen dat dit door de afschaffing van
de lijfstraffen niet gemakkelijker werd gemaakt.
Het plan is, de Bonaire in West-Indië te gelegener
tjjd te vervangen door een schip van grooter
charter.
De quaestie der opleidingschepen maakt een
punt van ernstige studie bjj den minister uit.
Ingrjjpende veranderingen te brengen -ia de
positie der machinisten aan boord wordt niet
wenscheljjk geacht. In overweging zal echter
genomen worden, of het met de eischen van den
dienst en van 's lands schatkist zal zjjn overeen
te brengen, bet getal officieren-machinisten eenigs-
zins uit te breiden en aan boord der groote schepen
een officier-machinist als hoofd der machinekamer
te plaatsen.
I I. I III II II -
Gedrukt bij dóebroéders Abrahams te Middelburg
