N» 2G8. 128 rgang. 1885. V rijdag 13 November. Middelburg 12 November. FEUILLETON. Dit blad verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen! Prijs per 3/m. franco 3,50; Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent. Advertentiën 20 Cent per regel. Geboorte-, Trouw-, Doodberichten .enz.: van 1 -7 regeli f 1,80 iedere regel meer f 0,20. Groots letters worden berekend naar plaatsruimte 8BEAPR jtsaa^n^-fffffbaraafra UIDDËLBIIRGSCHE COURANT. Agenten zijn te VlissingenP. G. De Veij Mestdagh en Zoon, te GoesA. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. Van des Peul, te Zierikzee: A. C, Da Mooij, te ThoienW. A. Van Nieüwenhüijzen, en te Ter Neuzen A. Van pii Peul Jï- Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dauee en Cie., John F. Jones opvolger. Zoodra bekend was dat de maatscbappjj Zeeland het bouwen van drie stoomschepen, ten behoeve van den dagdienst, bad opgedragen aan de heeren John Elder en c° te Glasgow gingen er natuurlijk weêr stemmen op om te betoogen dat dit eene onbillijkheid was tegenover Nederlandsche fabrie ken, en te vragen waarom niet aan de binnen- landsche industrie dat werk was opgedragen Nadat eenigen tijd hierover het stilzwijgen was bewaard, komt zekere B M. te Botterdam in de N. R. Ct- van beden met een ingezonden stuk voor den dag, waarin op betzelfde aanbeeld wordt geslagen. Dit dringt ons tot eene enkele opmerking. Ook wij betreuren bet dat aan de maatschappij De Schelde dit werk niet is opgedragen; maar wjj kunnen ons niet voorstellen dat er geene zeer overwegende, zeer ernstige redenen geweest zullen zijn, die de Zeeland noopten te handelen zooals is geschied. De meeste belanghebbenden bij die maatschappij zijn ook betrokken bij de Scheldevan ben kan men daarom reeds verwachten dat zij, zoo bet slechts eenigszins mogeljjk is, de belangen van die fabriek wel zullen voorstaan. Maar zjjn wjj goed ingelicht, dan zijn de eiscben voor den bouw yan de drie benoodigde stoomschepen zoo hoog, dat het zeer te betwijfelen valt of eene der in Nederland bestaande inrichtingen de gestelde voorwaarden op zich zou durven nemen. Nu is het natuurlijk dat, boven den wil om de Nederlandsche industrie te bevorderen en wjj gelooven dat bet daaraan bjj de Zeeland niet ontbreekt gaat het belang der maatschappij zelve. En nu kan men haar toch geen verwjjt maken, wanneer zjj de onmogelijkheid inziende om hare belangen en die van b. v. de Schelde samen te vereenigen slecnts den eenigen weg inslaat, die baar de noodige waarborgen oplevert dat zij deugdelijk werk tegen billjjken prijs zal bekomen. De tegenwoordig varende, uitstekende mailbooten zijn ook bjj John Elder en co. ge maakt. Er staan hierbij te groote kapitalen op het spel om die te risqueeren ter bevordering van eene theorie, die in de praktik niet altijd opgaat. Het nieuwe postcontract, in verband met den dagdienst, moet worden uitgevoerd van de wjjze van uitvoering hangt de toekomst der maat41 af en er mag dus niets worden gewaagd, wat die uitvoering eenigszins in discrediet zou kunnen brengen. In bjjna alle afdeelingen der Liberale Unie wordt gepleit voor onveranderd behoud van art. 194 der grondwet. Op die wjj ze wordt door de liberale party bet Novelle van SACHER-MASOCH. Doch toen Seraph het plein betrad was Magdalina nergens te zienbet duurde echter niet lang of er bewoog zich iets, dat veel van een groote klaproos had, tusschen de struiken onder aan den muur. Met een sprong was hij beneden, maar reeds klonk haar lach weer boven op den muur. Hjj volgde haar door het dichte kreupelbosch langs de helling naar den tuin tot aan den grooten lindeboom, waar zjj ongeloofeljjk vlug inklom. Maar Seraph dacht er niet aan om het op te geven, daar hjj zag dat er geen andere boom in de nabjjheid was, waarvan zij de takken kon grjjpen, en een sprong naar beneden zou zjj van die hoogte niet wagen. Zjj had dus geen uitweg en hjj klom haar van tak tot tak na, totdat zjj samen in den top zaten. „Wat nu mjjnheer vroeg zjj lachend, toen hjj den laatstee tak, die hen nog scheidde, in bezit nam. »Nu heb ik u eindeljjk," zei hjj stralend van bljjdechap, alsof hjj op de hemelsladder vlak bjj de sterren stond; doch hjj waagde het niet haar aan te raken. Hoe wild en dartel dit kind ook was, het had toch een vrouweljjke waardigheid over zich, die achting inboezemde. „Gjj hebt mjj", zei zjj hjjgend met bjjna even roode wangen als haar jurk. Op dit oogen- blik had zjj niets van een dame; maar geleek jpeer op een bloem, die jn een boom hing. „Wat doodvonnis uitgesproken over de aanhangige grondwetsherziening. Daaraan wijden thans het TI bid en de Amst: eenige beschouwingen. Eerstgenoemd blad wijst erop, dat indertijd door den minister Van Reenen, als toepassing van ge noemd grondwetsartikel, in een wetsontwerp op het lager en middelbaar onderwijs, 22 Sept. 1854 ingediend, een bepaling werd gemaakt, luidende »De openbare scholen zjjn ingericht voor kinderen van verschillende godsdienstige gezindheden „Waar de plaatselijke omstandigheden bet toe laten, mogen afzonderlijke openbare scholen worden ingericht voor kinderen van dezelfde gezindheid." Die minister wenaebte openbare gezindheids- scholen, dus afzonderljjke scholen voor Protestanten, Katholieken, Israëlieten. In de toepassing vond destijds de regeering veel moeiljjkheid maar de grondwet, meende zjj, verbood eene dergelijke rege ling niet. Gemeentebesturen mocht de bevoegdheid niet ontzegd worden tot zulk eene splitsing over te gaan. Aldus was, zegt het Hbld, volgens de regeering van 1854, een regeling van het openbaar onder wijs, die neerkomt op het invoeren van openbare, d. i. uit de openbare kassen bekostigde, gezind heids of secte-scholen, waar de kinderen naar den godsdienst hunner ouders worden gescheiden, niet in strijd met art. 194 der gronuwet. Hetzelfde leert mr J. Heemskerk Azn., in zijn Praktijk der Grondwet, en Groen van Prinsterer heeft in de jaren na de grondwetsherziening van 1848 dezelfde leer verkondigd, die bjj dan ook in de wet wilde zien toegepast. De „moeieljjkheden", waarop de minister Van Beenen wees, zjjn natuurljjk van zeer betrekkeljjken aard een regeering, die over tuigd is van de wenscheljjkkeid van openbare secte-scholen, zal ze liebt achten en die scholen, overal willen invoeren. En zulks op grond van art. 194! Inderdaad, bet voorschrift der tweede alinea, welke het openbaar onderwjjs „met eer biediging van ieders godsdienstige begrippen" wil geregeld hebben, wordt door de invoering van openbare secte-scholen volkomen nageleefd. Hadden de clericalen toen de macht gehad, wjj zouden die secte-scholen hebben gekregen. In en lang na 1854 heelt echter de liberale partjj de meerderheid gehad en steeds de gemengde openbare school gehandhaafd. Maar thans heb ben de anti-liberalen bjjna de meerderheid. Bjj een volgende verkiezing, onder de tegenwoordige grondwet, kunnen zjj stellig de meerderheid erlangen, en dan staat bet in hun macht en van die macht zullen zjj ongetwijfeld gebruik maken om art. 194 in ruime mate toe te passen, zooals de minister -Van Reenen slechts schoorvoetend wilde doen. Zjj zullen, waar 't maar kan, de openbare gemengde school vervangen door openbare sectescholen 1 Dat zal men dan te danken hebben aan de mannen, die thans geen letter van art. 194 willen loslaten en die aldus uit groote liefde voor de hebt gjj aan mij Seraph zag haar aan en zei niets. Hoe kwam het toch dat hjj zulke goed gekozen woorden gevonden had, om de zuster van zjjn vriend toe te spreken en dat hjj tegenover dit wilde, guitige kind met den mond vol tanden stond? Magdalina ging tusschen twee takken als in een leuningstoel zitten en zette haar voetjes op den tak. waarop bjj stond. „Wilt ge ook niet wat uitrusten vroeg zjj en ziende dat hjj te vergeefs naar een zitplaats zocht; „hier naast mjj". »Als gjj bet toestaat 1" „Dat boort ge immers." Hjj nam plaats en ontwaarde nu eerst, welk een mooi proflei zjj had. „Wat is het hier heerljjk, Men wordt door niemand gezien en ziet toch alles" riep zij uit; »ik zou wel eens zóó boog willen zjjn dat ik de beele wereld kon overzien." „Dat zou helaas niet mogelijk zjjn, daar de aarde rond is.", Denkt gij, dat ik dat niet weet?1' zei zij, >o, ik weet veel meer dan gij voor mogeljjk houdt, Emilian leert mjj van alles en vertelt mjj zoo veel, maar op een ster zou men toch het éene halfrond kunnen zien, niet waar? Ik herinner mjj nog flauw een schoone vrouw, die mjj 1s avonds op den arm hi.ld, toen ik nog heel klein was en mjj allerlei geschiedenissen vertelde; zjj 'zei eens dat de sterren gouden stoelen waren, waarop de heiligen zittenhoe heerljjk als dat waar was en wjj ook een paar zulke zitplaatsen kregen daar boven de wplkeaJ" openbare gemengde school diezelfde lieveling zullen hebben doodgedrukt Onder de leusgeen concessie aan de clerica len", willen zij dienzelfden clericalen de vvjje ÜhjSiI "laten, om bjj de eerste de beste gelegen heid en die komt dan spoedig genoeg de openbare gemengde school onder den voet te balen Het is zeker nog al merkwaardig dat geen der intransigenten aan dit gevolg van hun vasthou dendheid heeft gedacht. De geschiedenis van art. 194 leert toch, dat dit artikel aan de clericaie meerderheid de gelegen heid vrijlaat om de gemengde openbare school overal te vervangen door openbare sectescholen. Als zij bet onderwjjs dan maar wat erg zuinig inrichten en daartegen hebben de clericalen- getoond niet op te zien zullen de kosten niet onoverkomelijk zjjn. Zij zullen weder zeer groote klassen en zeer kleine traktementen, onderwijs door onervaren kweekelingen in nauwelijks vol doende lokalen invoeren. Ziedaar de heerljjke toekomst, die wij tegemoet gaan, wanneer de grondwetsherziening wordt verijdeld door o zoo groote liefde voor de openbare gemengde school De Amst noemt de uitspraak der afdeelingen van de Lib. Unie eene van hooge politieke be tekenis, en zegt zeer juist: Zij wil ronduit te kennen geven wij liberalen wenschen nog jaren lang ons met de bestaande grondwet te behelpen, als wij art. 194 niet in elk opzicht mogen handhaven. M. a. w- Grondwets herziening wordt door de liberale partij niet mogelijk gemaakt, niet in 's lands belang onmisbaar geacht, dus niet ernstig begeerd. Men begrijpt wat dit op den huidigen dag zeggen wil. Het is de sterkst mogelijke aanbeveling van bet voorstel-Lohman tot censusverlaging, Wie de kamer niet wil behouden op het „doóde punt", wie naar vooruitgang streeft, moet, nu de rechte weg daartoe zóo beslist door een groot deel der liberale party hem wordt afgesloten, wel den zjjweg inslaan. De liberale party, die in baar hart zegtliever den noodlottigsten parlementairen toestand gehand haafd, dan de grondwet, die aan zooveel goeds in den weg staat, te wijzigen, dwingt tot bandelen binnen de grenzen der bestaande grondwet. Wie bet wachten moede is, en dat zjjn gelukkig zeer velen, moet tot censusverlaging zjjn toevlucht nemen. Wij hebben steeds gevreesd, dat bet dien kant zou moeten uitgaan. Wat ons betreft, wij zjjn daartoe gereed. Maar te betreuren is en blijft het dat de liberale partjj niet zóo krachtig zich tot grondwetsherziening heeft bereid verklaard, dat men dit middel bad kunnen laten liggen. Het is een gebrekkig middel, doch het eenige dat over schiet. De liberalen hebben bet gewild. Zjj zjjn voor de gevolgen verantwoordeljjk. »Gjj zeidet, freule, dat Emilian leerde. Waarom zeidet gjj niet mjjn vader?" »Hoe meent gij dat „Vergeef mjj mjjn vraag was zeker vreemd, misschien onbescheiden." »Ik weet nog altijd niet. wat gjj bedoelt: zoo iets heeft nog niemand mjj gevraagd. Ik weet niet, hoe ik hier gekomen ben, maar ik herinner mij wel dat ik niet altjjd in dit slot gewoond heb. Daar waar ik vroeger was, waren beel veel paarden en die schoone vrouw reed altjjd op een wit paard en dan bad zjj een zwar ten heerenhoed op en een karawats in de band." „En Emilian „Die is de goedheid zelf, een engel in men- scbengedaantehjj bemint mij en zorgt voor mjj; bjj leerde mjj God bennen en de wereld, die zjjn almacht geschapen heeft. Ik weet niet, wat bjj eigenljjk is mjjn vader, mjjn leermeester, mjjn weldoener. Maar ik vraag er ook niet naar. Het is mjj genoeg, dat hjj mjj lief heeft en mjj boven alles dierbaar is. O ik ben hem zoo dankbaar Seraph kon geen woord zeggen en dus zwegen ze beiden en zaten nog een heelen tjjd boven in den boom als een paar vogels, die een nestje wilden bouwen, en zagen neder op de wereld aan hunne voeten. Dien zelfden avond na de thee, liet Emilian een tijd lang zjjn oog op Seraph rusten, die met Magdelina praatte en zei eindeljjk op ongewoon, plechtigen toon „Het is heden een schoone nacht, de hemel staat yol sterrengaat gy wede pp den toren, liet Vad. schrjjft, naar aanleiding van hetgeen in de laatste dagen voorviel: Wat de kiezers betreft, de moties, die in ver schillende kiesvereenigiagen in den lande ten gunste van onveranderd behoud van art. 194 worden aangenomen, maken op ons niet bjjzonder veel indruk. Wjj zien niet, dat over 't algemeen ernstig debat aan de meestal met acclamatie aangenomen moties voorafgaat. Terwjjl het advies der Liberale Unie over kiesrecht bjjna overal grondig wordt besproken, beschouwt men dat over 't onderwijs als een byzaakje, dat in een oogwenk wordt afgehandeld. Hierop maakt het debat, in Burgerplicht te Am sterdam gevoerd, eene uitzondering. Al heeft voor ons de vox popidi hooge waarde, wij volgen haar niet blindelings, maar vrageD, op welke gronden zjj zicb uitspreekt. Kalmer beraad zal, naar wjj overtuigd zijn, de kiezers leeren, dat waarljjk niet zij, die naar verzoening streven, de liberale beginselen prijsgeven. Wat de tegenpartij betreft, het is mogelijk dat zij bjj haar onverzoenlijk standpunt volhardt, ge dreven door de intransigente bladen barer ricüting, van welke zjj zicb volkomen afhankeljjk gevoelt. Maar zjj zal toch wel eens ernstig nadenken, of zij zulk een standpunt kan verantwoorden. Dat de grondwet de schoolkwestie tot een oplossing brengt, kan zij niet vergen; dat de grondwet den wet gever een groote speelruimte laat, moest haar bevredigen. De vraag, of Heemskerk wijziging voldoende vrjjheid laat, kan van dat standpunt nog als een open quaestie worden beschouwd. Moet bet echter zoover komen, dat men rechts blijft zeggenalles toegeven ot wjj weigeren de grondwetsherziening, en links: in geen geval geven wjj eene letter van art. 194 prjjs, dan zou zulk een houding getuigenis afleggen van een politieke verdwaasdheid als alleen in de geschie denis van een modern Abdera kon worden ver* wacht. Aan de verantwoordeljjkheid voor zulk een politiek wenschen wjj geen deel te hebben. Gedeputeerde staten van Zeeland hebben, met wijziging in zoover van hun besluit van 9 Octo ber, nader bepaald, dat de gemeente Ellemeet standplaats zal zjjn van den provincialen veearts der 3C klasse A. H. Geluk. Uit Terneuzen schrjjft men ons t De grootste stoomboot, die tot heden, met bestemming naar Gent, door het kanaal gekomen is, is de Wattlington, kapt. Smith, die nu in de haven ligt, en, komende van Westpoint bjj New» Orleans, met boomwol geladen is. Het schip houdt 2700 ton lading, en zal in Gent feesteljjk worden ingehaald door een deputatie uit den gemeenteraad, muziekkorpsen enz. De Staaiseourant bevat de statuten der naam* looze vennootschap: oestermaatschappjj Het goed vertrouwen, te Yerseke» mynheer Femkin „Ik ben u Zeer dankbaar, tnynheer 'Xheodo* ro witch." Emilian trok aan de schel en terwjjl Magdalina verdween, kwam Luka, in het zwart, deftig en afgemeten als altjjd, binnen. „Wjj gaan naar den toren, Luka." De oude kamerdienaar boog, baalde een lang® wijde overjas met wjjde mauwen, hielp zjjn heef om die aan te trekken en gaf hem een ronde muts zonder klep. „Wil ik ook voor den jongen heer „Neen, neen", viel Seraph in. Luka stak een kaars in een lantaren aail eü ging voorop. „Waar is Magdalina?" vroeg Emilian, toe» zjj door de groote zaal gingen, »Hier ben ik," zei zjj met haar lieve zachte stem en legde haar arm op dien van Seraph. „Wat ziet gy er uit?" zei Emilian lachend; »Als een vledermuis; dus zeer passend." Zjj had een greoten rood en zwart geruiten doek omgeslagen en een zwart doekje over het hoofd; zoodat twee lange zwarte slippen als groote oorea achter aan haar hoofd uitstaken. „Een groote vledermuis 1" zei Seraph. »Een vampyr 1" riep Magdalina en strekte hare handen naar hem uit, alsof zij hem met dë nagels het hart uit de borst wilde rij ten. „Ik ben niet bang," zei Seraph. »Gjj zjjt een man,,; gjj moogt voor niets bang zjjn", zei zjj eensklaps heel ernstig. (Wordt vtrwlgd.j

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1885 | | pagina 1