N° 259.
128' Jaargang.
1885.
Dinsdag
3 November.
Oil en Nieuw Nelerlaii,
Middelburg 2 November.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per 3/m. franco 3,50.'
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën 20 Cent per regel:
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,10
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
door F- NAGTGLAS.
I
IIIDDELBLRGSCHE COURANT.
Agenten zijn te VlissingenP. G. De Veij Mestdagh en Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. Van derPeijl, te Zierikzee: A. C. De Mooij, te Tholen: W. A. Van Nieüwenhotjzïn, en te Ter Neuzen A. Van der Peul Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daobi en Cie., John F. Jones opvolger.
De leden der kiesvereeuiging Algemeen Belang
en de Vereeniging tot Stemopneming te Leiden
hebben, na een niet onbelangrijk debat, de vol
gende motie aangenomen„De vergadering betreurt
den schoolstrijd, en spreekt den wensch uit, dat
de tegenstanders van de tegenwoordige regeling
een voorstel zullen indienen dat tot opheffing van
den strijd kan leiden."
Toch wilde men art. 194 onveranderd houden.
Hoe dit kan samengaan is ons duister. Of men
kent den toestand niet, wat toch niet te ver
wachten is, öf men zoekt naar een weg die niet
te vinden is.
Het schijnt en wjj vernamen dit met genoegen
dat het bestuur der Liberale Unie zich ook
met de sociale quaestie bezig houdt.
Gisteren toch moet te Amsterdam eene bjjeen-
komst plaats gehad hebben tusschen dat bestuur,
een drietal werkgevers, n. 1. de heeren J. C. Van
Marken, dr. J. Th. Mouthon en D. W. Stork uit
Hengelo, en de drie werklieden B. H. Heldt, O.
Hommers en Th. de Roth.
Genoemde zes personen hadden gevolg gegeyen
aan de uitnoodiging van het bestuur om het
voorlichting te verstrekken omtrent de onderwer
pen die, naar hun oordeel, in de eerste plaats
de wetgevende macht behooren bezig te houden
tot verbetering van den maatschappeJ jjken toestand
der arbeiders.
Prof. dr. P. van Geer heeft in de Vragen des
Tijds een artikel geschreven over de kenmerken
der kiesbevoegdheid naar de jongste voorstellen,
waaraan hjj voor het gemakkelijk overzicht, onder
staand tafeltje heeft toegevoegd. Daarin is het
berekend aantal kiezers volgens elk der besproken
stelsels opgenomen. Ter vergelijking zijn ook die
getallen vermeld, die met andere kiesstelsels,
welke vroeger werden behandeld en nog aan de
orde zijn, overeenstemmen.
Vermoedelijk aantal kiezers
KIESSTELSEL. O ver het geheele r jj k.
1. Tegenwoordige Grondwet128,600
2. Voorstel-Lohman160,000
3. Algemeene census van f 20. 180,000
4. Voorstel Liberale Unie220,000
5. Ontwerp Grondwet252,000
6. Voorstel- Farncombe Sanders 310,000
7. Voorstel-VanHouten(overgangsstelsel) 500,000
8. Beperkt algemeen stemrecht 800,000
Onder het laatstgenoemde wordt hier verstaan
het stelsel, waarbij het kiesrecht wordt verleend
aan allen, die voor zich en hun gezin in het
dagelij ksch onderhoud voorzien, met uitsluiting
van de geheel onwetenden, bedeelden en veroor
deelden.
(Slót.)
Het jonge volkje kortte den tjjd met oud»
vaderlandsche volksyermaken, en later kwam de
bekende ronde dans om den Meiboom, en kon
men (zooals overal op de wereld) verliefde paartjes
ontmoeten op 't Maagdenpadje, 't Klaverweitje
en Kievitswegje, welke namen, hoezeer verbasterd,
nog in de omstreken van New-York gevonden
worden. De slaven, die in de Hollandsche kolo
niën doorgaans zeer zacht werden behandeld,
vermaakten zich onderwijl op hunne manier en
sprongen op de maat van ruwe negermuziek.
Onvermoeide vlijt, onuitputtelijk geduld en
kalme berusting bij tegenspoed, kenmerkten deze
oude kolonisten. Werkeloosheid werd onder hen
schande geacht; ieder behartigde zjjn eigen zaken
en men liet zoo weinig mogelijk aan vreemden
over. Die vereering van den arbeid in iederen
eerlijken vorm is nog altijd de groote drijfkracht
gebleven van het leven in de Vereenigde Staten,
waar „arbeid adelt" geen schoone klank is, maar
eenvoudige werkelijkheid.
In 1642 werd voor rekening der compagnie
een baksteenen huis gebouwd, de Stads-herberg,
welke woning eenige jaren later voor stadhuis
werd ingericht. In het reeds genoemde boek
'eeft James W- Gerard een levendige schilderij
Jhr m* A. P. C. van Karnebeek heeft heden de
leiding van het departement van buitenlandsche
zaken op zich genomen.
Men schrijft ,ons uit VlsssingeD
Heden, Zondag, middag 12 uren is het gebouw
der Belgische loodsensocieteit de Unie van den
aannemer overgenomen en als blijk daarvan werd
op dat oogenblik de Belgische vlag op den toren
van bet gebouw geheschen.
Dit is het derde gebouw van onzen Noord-
zeeboulevard, met welks voltooiing het uiter-
ljjk van den voormaligen Westdijk weder aan
zienlijk is verhoogd. Nadat door de Holland
sche loodssenocieteit op het reeds voor ons zoo
goed bekende fraaie hoekpunt van den Noord-zee
boulevard een keurig gebouw was gesticht, werden
onder het Belgisch loodspersoneel plannen beraamd
om ook tot de stichting van een sociëteitsgebouw
over te gaan. Dit overleg had evenwel zulk een
geruimen tjjd geduurd, dat intusschen door den heer
H. Benier een stuk grond naast de Hollandsche
loodsensocieteit was aangekocht, voor de oprichting
van een woning met kantoren, zoodat door het
gebouw voor de Belgische loodsen, thans de derde
plaats in de aangevangen rij wordt ingenomen.
Het nieuwe gebouw is buitenwerks gemeten 25
M. lang en 11.20 M. breed, inbegrepen het balcon
aan de zeezijde. Het gebouw is in Belgisehen
stijl met veel ornamenten opgetrokken. Vele
versieringen met witte Savornaire steen zjjn aan
gebracht, terwijl kozijnen, dorpels en stijlen van
dezelfde kunstzandsteen zijn ve rvaardigdoveri
gens is het metselwerk op Hollandsche wijze
gevoegd, alzoo niet geeement.
Van de zijde van het Beursplein in de zooge
naamde Djjkstraat het gebouw binnentredende,
komt men in eene ruime vestiaire, waar men,
rechts afslaande, eene groote wachtkamer voor de
loodsen binnentreedtdit lokaal heeft eene
lengte van 15 en eene breedte van 9 meter en
biedt alzoo ruimte genoeg aan om vijftig rust
plaatsen of bedden daarin te kunnen opnemen.
Een flink waschtoestel, dat door de duinwaterleiding
wordt gevoed, is in deze wachtzaal aangebracht.
De wachtkamer uitkomende, geleidt aan de
rechterzijde een gemakkelijke trap naar boven en
komt men op een ruim portaal, waarmede men
toegang tot het societeitslokaal verkrijgt. Deze
zaal is het voornaamste gedeelte van het gebouw
en heeft eene lengte van 22 bij eene breedte van
10) meter, alzoo eene oppervlakte van 221 M2.
Zij is met ornamentwerk en een prachtig plafond
versierdheeft een ruim buffet met van wit
marmeren blad voorziene toonbank, terwijl boven
het buffet twee nissen zijn aangebracht, waarin
de busten van den koning en de koningin van
België zullen worden geplaatst, die expresselijk
tot dit doel op de Antwerpscbe tentoonstelling
zjjn aangekocht. De zaal is naar de nieuwste
methode dof geschilderd en smaakvol met allerlei
kleuren gedecoreerd, zonder dat men over bontheid
of overlading behoeft te klagen.
Uit deze zaal komt men gelijkvloers op den
van die oude herberg en hare vroolijke bezoekers,
want onze vaderen waren niet afkeerig van een
klucht, een grap of een kwinkslag. Niet minder
aardig zijn de bijzonderheden, die hij mededeelt
over de wijs, waarop de schout met burgemeester en
schepenen recht en gerechtigheid handhaafden;
waarbij ook de eerste schrijver overNieüw Neder
land, de eerste daar gevestigde rechtsgeleerden
Adr. van der Donck, en de bekende Amstërdam-
sche dokter Samuel Coster (1656) worden genoemd-
Waar Nederlanders zich in die dagen vestigden,
werd niet alleen de wildernis ontgonnen, maar
liet men ook den akker van het geestelijk leven
nooit braak liggen. Spoedig werden dan ook
hier kerken gebouwd, en onder de boeken, aan
het Z. Geii. gescbonken, is zeer merkwaardig de
met portretten en afbeeldingen versierde History
of the first Reformed Dutch Church of Jamaica
(N. Y.) dcor Henry Onderdonk Jr. (1884). In
het Yearbook of the Reformed Prot. Dutch Church
of the city of New- York vindt men o. a. de beel
tenis van den bekenden predikant Lambertus de
Ronde (17201795). Reeds in 1628 kwam Ds,
Jonas Miehaelis naar Nieuw-Nederland, die in
1633 door Evefardus Bogardus als vasten predikant
vervangen werd. Tot in 1772 behoorden deze
gemeenten onder de classis van Amsterdam, doch
zij kregen na dien tjjd een zelfstandig beheer. De
eerste Hollandsche kerk werd in 1633 gesticht, nadat
men zich een tijdlang met een kamer voor den
eeredienst had beholpen. Negen jaren daarna
vrerd bet houten door een steenen gebouw ver-
Noordzee-boulevard en is aan deze zijde het boven
genoemde hardsteenen balcon van een meter
breedte, loopende langs het geheele gebouw.
Uit de societeitszaal terugkeerende komt men,
hoog», klimmend, naar de daarop volgende ve"
dieping waar zich drie kamers bevinden, tot
woning voor den kastelein, terwijl buitendien
op deze verdieping de directiekamer en een
vestiaire zijn. Nog hooger klimmende bereikt
men een platform met zink belegd en houten
leggers, dat zich over het geheele gebouw uitstrekt
en van uit den boulevard eene hoogte van 10)
M. heeft. Wordt men hier reeds bekoord door
hel prachtige gezicht op zee, de duinen, de stad
Vlissingen en wat verder dit schoone panorama
aanbiedt, men staat thans voor een zoogenaamden
toren, waaruit de loodsen een vergezicht hebben
zoowel op de Wielingen, als bjjzonder op het
zoogenaamde Oostgat. Eenmaal op dit platform
gekomen, zal men noeieljjk den lust kunnen
bedwingen, om ook den toren, tot uitkijk van de
loodsen op de N. W. zijde van het gebouw
opgericht, te beklimmen, en aldaar aangekomen
heeft men tot een hoogte van 20 M. of ruim 70
voet van den beganen grond een vergezicht dat
ieder, die het aanschouwen zal, met licht uit het
geheugen zal gaan.
Van dit hoogste punt waaide Zondag yoor de
eerste maal de Belgische driekleur.
Wjj dalen thans weder langs buitengewoon ge
makkeljjke trappen, intusschen de nette en
soliede afwerking van het geheel tot in de
kleinste bijzonderheden opmerkende, en zjjn weder
in de Djjkstraat gekomen, waar een afzonder
lijke ingang naar de wachtkamer der roeiers
voert, zijnde eene zaal van 7 meter lengte en 9
meter breedte, voorzien van tien stuks bedden en
de verder noodige gemakken.
Nog bevinden zich onder het geheele gebouw
in den dijk aan den zeebouleyard diverse inrich
tingen als, eene ruime keuken, een wjjn-, bier- en
kolenkelder met twee portalen, terwijl in den
grond van dezen kelder zich een regenbak bevindt
die 20.000 emmers water kan bevatten.
De aannemers van dit belangrijk gebouw waren
de heeren I. M. Ditmars en Van Miert van Mid
delburg, die binnen den bepaalden tijd, na aftrek
van de regendagen, die in het bestek waren gesti
puleerd, heden het gebouw tijdig hebben opgeleverd
en wien allen lof toekomt voor het deugdeljjk,
tevens sierljjk werk, dat door hen tot uitvoering
werd gebracht. Een paar kleine verschillen over
bijwerk, met de commissie van toezicht op de uit
voering, heeft die overname nog eenige dagen
vertraagd.
De heer J. J. Notenboom, architect alhier, is
de ontwerper van het gebouw, dat onder zjjne lei
ding werd uitgevoerd, evenals de beide andere
gebouwen op den Noordzee boulevard. Genoemde
heer heeft door dit drietal gebouwen een welver*
dienden naam als bouwmeester mogen verwerven-
Heden werd dan ook aan dien heer door het
bestuur der sociëteit de Unie de mededeeling
gedaan, dat hem een doorloopend bewijs van
vangen, dat later (meermalen vernieuwd en ver
beterd is geworden.
De band met het oude vaderland verzwakte
niet door den afstand der kolonie aan Engeland;
waarom de Hollanders in Amerika zich hartelijk
verheugden, toen een Oranje vorst in 1688 den
troon van Engeland beklom. Op een der feesten
sprak een der aanzienlijkste bewoners Izak Remsen
zijn vreugde uit over die gezegende omwenteling:
In zijn bewaard gebleven toespraak somt hij de
grieven op tegen de Engelschen, en hoopt dat de
prins van Oranje niet alleen aan de kolonie zelf
standigheid zal geven, maar de goede taal van
het oude vaderland weer in eere zal herstellen.
Hij wijst er op, hoe de kolonisten de voorrechten
en zegeningen te weinig hadden gewaardeerd,
genoten tot op den treurigen dag, toen de brave
oud soldaat, gouverneur Pieter Stujjvesant, de
kolonie moest overgeven. In die gelukkige dagen
waren er geen onderlinge verschillen en twisten,
en leefde men eendrachtig als in éen groot gezin.
De Engelschen kwamen, en met hen drukkende
belastingen, verlies van privilegiën en andere
knevelarjjen, maar de prins van Oranje zal, naar
hij vertrouwt, zich de belangen aantrekken eener
nederzetting, meest bevolkt door nakomelingen
zjjner eigen landgenooten. Bij yoiken, zoowel
als bij personen tooit zich het verleden meestal
in een schoon en liefelijk gekleurd kleed, en het
is dus niet vreemd, dat in het drukke vooruitja-
gende New-York menigeen met zeker gevoel van
weemoed denkt aan de kalme bebagelphqid va»
toegang, als blijk van erkentelijkheid, zal worden
verleend.
Met den leB Januari 1886 zal waarschijnlijk het
gebouw in zijn geheel in gebruik worden genomen,
dooh de wachtzalen zoowel van de loodsen als
van de roeiers zullen zoo spoedig mogelijk worden
betrokken. Een bewijs dat door dezen bouw in
een lang gevoelde behoefte wordt voorzien.
Het is jammer, dat het schoone gezicht op 't
gebouw van de stadzijde door de huizen der
voormalige Dijkstraat zeer wordt belemmerd.
Door den minister van waterstaat is aan den
heer G. Bolier te Scherpenisse vergunning verleend
tot het aanleggen van een oester- en pannenput
op den vooroever van het waterschap Scherpenisse
in de nabijheid van Gorishoek. Met kracht is
zoo schrjjft men ons reeds aan het werk
begonnen, zoodat men in 2 a, 3 weken zoover
gevorderd kan zijn, dat de put aan zjjne bestem
ming kan beantwoorden. Evenals van de in 1878
op dit terrein gevormde putten der firma Bolier
en Seret, worden ook de kaden van dezen kuip
niet hooger opgewerkt dan ongeveer halfvloeds-
koogte, wat natuurljjk groote kosten bespaart en
ook meer bevorderlijk is aan de goede ontwikke
ling en den groei van het zeebanket dan putten
die, met zeedijken omringd, hun water alleen
door spuimiddelen verkrijgen.
Voegen we hier nog bjj, dat men te Sint Maar
tensdijk deze week voor het eerst begonnen is met
oesterpannen at te steken en dat er daar ter
plaatse, evenals te Scherpenisse en Stavenisse, nog
duizenden pannen aanwezig zjjn, onder verschillende
eigenaren verdeeld, dan kunnen wjj met reden
gewag maken van eene toenemende uitbreiding
der oestercultuur aan deze zjjde der Oosterschelde.
Te Noordgouwe is eene afdeeling opgericht
van de Centrale liberale kiesvereeniging gevestigd
te Zierikzee. Een bestuur werd gekozen en een
reglement vastgesteld.
Bestuursleden zjjn de heeren Ch. Groeneveld ds
Kater, voorzitter, R. G. de Kater, vice-voorzitter
en A. Prinsesecretaris-penningmeester. De
president is lid van het centraal bestuur.
In de vergadering jl. van het nutsdepartemenfc
Biervliet zjjn de eerstvoorgedragenen der dubbel»
tallen, met algemeene stemmen, tot leden van het
hoofdbestuur der maatschappij gekozen.
Uit Amsterdam schrijft men ons dt. 1 Nov.
Een rechtsgeding op Zondag, en wel van 5 töt
10 uur, ziehier iets ongektnds in de geschiedenis
der Amsterdams'che bali. Het betrof nameljjk een
verzoek op kort geding van mr. W. K. van der
Breggen, in deze optredende voor de firma De
Bruijn, alias de Hollandsche gasfabriek, ten einde
het te 4.30 aangevangen sloopingswerk van het
buizennet dezer fabriek; waardoor de exploitatie
onmogeljjk werd, te doen staken, en wel op grond
dat, behalve een concessie in 1846 verleend en
die in 1879 was ingetrokken, in 1880 een nieuwe
vroeger dagen, toen de voorvaderen zich met het
rustig boerenbedrjjf bezighielden op dezelfde plaats;
waar thans in een reuzenstad meer dan anderhalf
millioen menschen in den dviftigen gang van
gespannen handel en njjverheid woelen en Verken:
Die tegenstelling werkt Waarschijnljjk mede om
de braaiheid der eerste emigranten schier over*
dreven te doen prijzen. Zoo eindigt de schrjjvetf
van het prachtige werk History of Brooklyn 1869,
(Geschenk Z. Gen.) zijn levendige teekening van
het voorgeslacht aldus. »A1 deze deugden kunnen
wjj ons voorstellen, maar wat de verbeelding zich
niet voor den geest kan roepen, is de trouwhartige
welluidende klank van de taal, die leven gaf aan
die oude woningen en vriendelijk van den eenen
buurman tot den anderen ging". Hoe vaart gijf
Is uit) huisgezin wel Ja wij zijn allen gezond,
welkom vriend, wij zijn blij u te zienkom in en
groet mijn vrouw 1 Hoe liefeljjk 1 Hoe schoon!
Zoo iets zullen wjj nimmermeer hooren'tls
jammer, zeer jammer (dl. II bl. 409).
In datzelfde werk komt nog een portret voor,
dat de aandacht der Zeeuwen verdient en wel
van Martin Kalbfleisch, geb. te Vlissingen den
8en Pebr. 1804een man die na veel lotwisselingen
in 1826 naar Amerika verhuisde, en daar, door
arbeidzaamheid, eerlijkheid en geluk, tot aanzien
en vermogen kwam, zoodat hjj 1868 tot burge
meester of mayor van Brooklyn gekozen werd. Tot
aan zijn dood (als ik wel heb in 1875) heeft hjj'
den goeden naam der Nederlanders, opgehouden»-
en was hjj als de „eerljjke Hollander" bekond,
i
