MIÜDELRURGSCHE C0UR4NT
Gemengde Berichten.
Ingezonden stukken.
BIJVOEGSEL
Maandag 26 October 1885. N°. 252.
Middelburg 24 October
Eene matinée bij Liszt.
Onderwijs.
Kerknieuws.
Rechtszaken.
Het gas te Middelburg.
VAN DE
VAN
(Ontleend aan den Rheinischen Kurier.)
Heelt u Liszt wel eens gehoord vraagde mij
onlangs eene mijner kunstlievende vriendinnen
uit Erfurt, in wier huis zich wekelijks een uitge
zochte muzikale kring vereenigde, die aan de
voordrachten op piano van den Erfurtschen
muziekdirecteur Schrattenholz en aan de schoone
altstem van mevrouw M steeds dankbaar
gehoor schonk.
»Ik heb dat buitengewoon geluk niet gehad,"
antwoordde ik. »Ik ken Liszt alleen persoonlijk.
Voor zoover ik weet is dit genot aan den heer
Schrattenholz te beurt gevallen. Hij zal u zeker
eene betere beschrijving van het heerlijke spel
van den meester kunnen geven, dan ik dat zoude
doen, zelfs wanneer ik het gehoord had."
De aangesprokene voldeed vriendelijk aan dit
verlangen en ontwierp een aantrekkelijke schets
van de beide Liszt-coneerten, die zijn collega
it at zen borger in de lente van 'tjaar 1876 in
Düsseldorf arrangeerde en waarop de grijze meester
benevens andere werken het groote Hongaarsche
divertissement ran Schubert voordroeg.
Het gezicht mijner vriendin werd bij de enthu-
siaste vertelling van den voortreffeljjken pianist
altjjd bedroefder en eindelijk gaf zij haar gemoed
lucht in weemoedige klachten over het ongeluk
den onbereikbaren toonbeheerscher nooit gehoord
te hebben.
„Ik herinner mij het spel van Liszt ook", ver
telde nu mevrouw W., „maar of hij zich mijner
nog herinneren zal, staat te betwijfelen. Mijne
herinnering dagteekent uit eenen tijd, die nu on
geveer veertig jaren achter ons ligt. Het was op
het idyllische eiland Nonnenwerth bij Rolandseck.
Het kloostergebouw herbergde toen nog niet zooals
nu eene kostschool, maar was als uitspanningsoord
ingericht, hetwelk door vele vreemde gasten en
ook door Liszt voor zomerverblijf gekozen werd.
'a Avonds wanneer de maan de schilderachtige
omtrekken van het schoone Zevengebergte ver
lichtte, speelde hij dikwijls met open vensters en
ik weet nog, alsof het heden gebeurd was, hoe
onvermoeid en in welk eene verrukking wij naar
deze betooverende klanken luisterden."
„Is het niet treurig, dat dit heerlijke genot ons
niet ten deel kan vallen?" zeide mevrouw K.,
nadat de spreekster geëindigd had. Weimar is
zoo dicht bij, wat dunkt u ervan, om eens allen
te zamen een bezoek bij Liszt te brengen? In
ieder geval zouden we eerst eene uitnoodiging af
moeten wachten, want ofschoon Liszt's vriendelijk
heid zeer geroemd wordt, zou het toch nog de
vraag zijn, of hij ons zoo maar zonder verdere
complimenten zou ontvangen."
Ik nam het op mjj, voornamelijk met het oog
op mijne kunstlievende vriendin, om in stilte den
wensch der dames aan den vereerden meester
mede te deelen, en vroeg hem tegelijkertijd, of
hij veroorloven wilde, dat ik hem bjj die gelegen
heid de beide zeer begaafde zoontjes van onzen
muziekdirecteur voorsteldewaarop ik zeer spoedig
een vriendelijk schrjjven van Fraulein Schorn
ontving, die mij uit naam van Liszt mededeelde,
dat hij eigenlijk geene muzikale matinée's meer
gaf, maar dat hij er eene op den vaststellen
wilde en mjj liet vragen op genoemden datum
met het gezelschap om elf uur bjj hem te komen.
Het was een heerljjke zomersche Zondag, toen
wij bij de woning van Liszt, welke aan den ingang
van het prachtige slotpark van Weimar ligt, aan
kwamen. In ons gevolg bevonden zich, behalve
de heer Schrattenholz en zijne twee zonenook
nog Fraulein Breidenstein, de bekende sopraan
zangeres. De instrumenten (violoncel en viool)
der kleine kunstenaars werden in de gang gelegd.
Terwijl uit de hoogergelegene vertrekken het
pelgrimskoor uit Tannhauser op gedempten toon
ons tegenklonk, bestegen wjj met een kloppend
hart, zonder geruisch, de met tapijten bedekte
trap en werden door eene oudere dame inhet
salon binnengeleidwaar een kleine kring, onder
welken ik den beroemden Afrika-onderzoeker dr.
Gerhard Itohlffs met zijne yrouw, hofraad Gille
uit Jena en directeur Zschocher uit Leipzig
onderscheidde, naar de voordracht van een in de
naastbij zijnde kamer zich bevindend bazuinen
kwartet luisterde, hetwelk uit drie leerlingen der
Weimarsche orkestschool en hunnen leeraar bestond.
Liszt wandelde, welgevallig knikkende en nu
en dan door korte opmerkingen en handbewegingen
opwekkende, van de ééne kamer naar de andere
en kwam toen, ons ziende, naar ons toe met
deze woorden„Dat zijn dus de kleine kunste
naars wat moeten die vroeg begonnen zijn
dat herinnert er mjj aan, hoe ik reeds op zes
jarigen leeftjjd op eoncerten moest spelen. Nu,
ik ben nieuwsgierig, wat zjj ons zullen voorspelen."
Terwjjl het bazuinenklaverblad nog een schoon
voor de vier instrumenten gearrangeerd mannen
koor voordroeg, dat Liszt vóór ongeveer veertien
jaar gecomponeerd had, werden de violoncel en
de yiool gehaald. Hofraad Gille was zoo goed
naar eenen geschikten stoel voor den tienjarigen
violoncellist om te zien, en nadat de instrumenten
zuirer gestemd warenhetgeen moeilijk ging
daar de Bechateinvleugel een' halven toon lager
stond (een feit, dat Liszt tot de ironische bemerking
aanleiding gaf, dat Erfurt, als groote stad Weimar,
zooals in alles, ook in stemming vooruit was)
begOD onze directeur met zjjne beide kleine
jongens het t.dur trio van H. W. Gade.
De grijze meester had zich in een anderen hoek
van het salon teruggetrokken, waar hij aandachtig
zat te luisteren. Het duurde niet lang of hij
begon met zijnen buurman ijverig te fluisteren,
op eenige plaatsen zacht, dan weer sterker te
applaudiseeren en toen de finale voorbjj was,
gedurende welke Hij opstond en over den schouder
van den eenen knaap opmerkzaam in het muziek
boek keek, genoot de vader de groote vreugde de
schoonste lofredenen van den meester over het
talent van zijne beide begaafde kinderen te hooren.
Liszt kuste de beide aardige jongens op het voor
hoofd en vermaande hen ijverig voort te streven.
Wat zullen wij verder te hooren krijgen",
vraagde hij den heer Schrattenholz en deze ant
woordde, dat hij voornemens geweest was hem
nog een violoncelsonate Van Beethoven voor te
spelen, dat hij echter ongelukkig de pianopartij
vergeten had. »Dat spijt mij zeer," antwoordde
de meester, s-bij mij zult gij tevergeefs naar muziek
zoeken, ik heb daar in het tuinhuis geen plaats
voor kunnen vinden Toen wendde hij zich tot
ons, die zich in dien tusschentijd met een paar
van zijne leerlingen verbonden hadden en hum
zachtjes met verzoeken bestormden, en zeide met
een vriendelijken glimlach»Ik zie het wel, de
poedel moet absoluut zijne kunsten nog eens
vertoonen, maar de poedel is al oud en stijf
geworden en zal niet lang meer dansen".
Met deze woorden zette hij zich aan den vleugel
neder en sprak nu in de edelste taal, in betoo
verende woorden voor de aandachtige toehoorders,
die van hunne zitplaatsen opgestaan waren en
zich dicht om hem geschaard hadden. Als een
zalige droom der jeugd ruischte deze zachte, dooi
de linkerhand gedragene melodie, welke verlok
kende indruk door de kunstige toonfiguren en
arabesken, die de rechterhand daarbij verzon, nog
verhoogd werd.
Hoe straalde het gezicht van den grooten
meesterhij scheen naar zjjn eigen spel te luisteren,
dat al zachter en geheimzinniger werd, totdat
het zich eindelijk in hoogere sferen oploste.
Eerbiedig naderden zijne leerlingen, om den
geliefden meester de hand te kussen, welke be
wijzen van toegenegenheid hij zichtbaar verheugd,
ofschoon afwerend ontving.
„Maar nu zoude ik graag een solostuk van den
kleinen violoncellist willen hooren", zeide Liszt
tot dezen, die eveneens met de grootste opmerk
zaamheid naar het heerljjke spel geluisterd had.
Tot groote verwondering van alle aanwezigen,
verklaarde de kleine, terwijl hij zijnen vader
treurig aanzag, dat hij geen lust meer in 't spelen
had. Eerst toen Liszt zijn verzoek schertsend
herhaalde, zette de kleine kunstenaar zich neder
en speelde voor den grootsten der grooten het
moeilijke Divertissement van Romberg geheel uit
het hoofd, wat door enthousiasten bijval van het
gansche auditorium en een herhaalden kus van
den zichtbaar aangedanen en geroerden meester
beloond werd. „Dat was na langen tijd weder
eens een genotvolle matinée", zeide hij bij het
afscheid met een' innemenden glimlach, terwijl
hij den kinderen en hunnen vader herhaaldelijk
de hand drukte.
Met de heerlijkste gevoelens vervuld, verlieten
wij dit, door den genius der kunst voor alle tijden
gewijde oord en mijne Erfurtsche vriendin in 't
bijzonder kon niet genoeg haren dank betuigen
voor het onvergetelijk genot.
Wat mij zelf betreft, ik was niet minder dank
baar, maar ik ontdekte in mijn moederhart een
spoor van jaloezie over het bewonderenswaardige
talent van den zoon onzes muziekdirecteurs, wien
reeds in zijne vroegste jeugd op zóo schoone wijze
het geluk ten deel viel, van één der grootste
meesters onzer eeuw de wijding tot het edele
beroep eens kunstenaars te ontvangen. „Hoe
weinig wordt met een rein hart gegeven!" roept
Robert Schumann ergens uit, en hoe zelden zou
ik er willen bijvoegen is het aan ons menschen
gegeven met een rein en onverdeeld hart te ge
nieten. Dat was mijn laatste gedachte na eene
matinée bij Liszt.
De unie, de school met den hijbei telt nu
670 comités. In het afgeloopen jaar werden 10
nieuwe scholen opgericht.
Door het kiescollege der herv. gemeente te
Zierikzee is, tengevolge van het bedanken van
den heer Van Wijk te Delden, het volgend zestal
opgemaakt, bestaande uit de beeren dr Roessing
te Emmen, Colenbrander te Herwen, dr Herderschee
te Borkulo, dr Van der Meulen te Veendam, L.
Slotenmaker te Kedichem en A. C. Buker, eme
ritus predikant te Haarlem.
Volgens het Centrum is het gerucht als zou
een nieuw bisdom voor het noorden des lands
worden gesticht, wegens de al te groote uitge
breidheid van het aartsbisdom Utrecht, geheel
onwaar.
Naar wij vernemen heeft de ambtenaar van het
O. M. cassatie aangeteekend tegen bet vonnis
van den kantonrechter te Middelburg, waarbij,
op grond van art. 173 der gemeentewet, de
politieverordening der gemeente Veere niet ver
bindend is verklaard.
De bevolking der gevangenissen bedroeg op 31
Dec. 1884 een getal yan 3585, tegen 3489 in het
vorig jaar, aldus verdeeld
Strafgevangenissen 1000, cellulaire gevangenissen
1014, huizen van verzekering 366, huizen van
arrest 464, huizen van bewaring 339, rijks opvoe
dingsgestichten 402. Het totaal der bij afwisseling
opgenomen gevangenen was 73.313, tegen 72.499
in het vorig jaar.
Onder de bevolking der buizen van bewaring
zijn de passanten begrepenin 1884 bedroeg het
aantal 7118. De verblijfdagen der bij afwisseling
opgenomen gevangenen bedroegen 1.337.309, wat
een ongunstig verschil van 7925 verblijfdagen
oplevert, vergeleken met het gemiddeld cijfer van
de vier voorgaande jaren.
Het getal opvoedelingen, bij afwisseling verpleegd,
was 575 of 88 meer dan in het vorig jaar
De gezondheidstoestand was gunstig in verge
lijking met de vier voorafgaande jaren. De
verhouding van het getal ziektedagen tot dat der
gezonde was als 1 tot 21.58 tegen 1 tot 18.76 in
1883. Er stierven 51 gevangenen. De verhouding
der sterfte tot de bij afwisseling opgenomen be
volking bedroeg 0.20 pet. tegen 0.16 in 1883. Er
werden 3 zelfmoorden gepleegd. 10 gevallen van
krankzinnigheid deden zich voor. Het getal
kinderen in 1884 met hunne moeders in de ge
vangenis opgenomen of geboren was kleiner dan
in ds vier voorafgaande jaren en bedroeg 321. Op
1 Januari 1884 waren 19 personen in gijzeling.
In dit jaar werden 182 gegijzelden opgenomen.
Op 31 Dec. bleven 24 in hechtenis. Vier misdrijven
kwamen voordrie te Hoorn en een te Amsterdam.
De onderhoudskosten der gevangenen bedroegen
per hoofd 67a/10 cents tegen 66"3 '100 cents in 1883.
Uitsluitend tot principale gevangenisstraf ver
oordeelden werden er 15.469 opgenomen tegen
14.988 in 1883. Op 31 December waren er 2436
aanwezig. Onder de veroordeelden behoorden 295
vreemdelingen. Het aantal mannen was 13.924,
dat der vrouwen 1545.
Beneden de 16 jaar waren er 640 tegen 584
het vorig jaar. Het aantal recidivisten was 952
of 6.1 pet. van het totaal aantal veroordeelden,
tegen 5.8 pet. het voorgaande jaar. Het bij
afwisseling opgenomen aantal militaire veroor
deelden bedroeg 400. Bij hunne opneming kenden
3766 veroordeelden lezen noch schrijven. Het
vorig jaar bedroeg dit getal 4034.
Van de 100 veroordeelden werden in 1884 tot
het onderwijs toegelaten 36.10 pet., tegen 37.23
pet. in 1883.
Van de 5585 tot het onderwijs toegelatenen konden
bij hun ontslag op het einde van het jaar goed
lezen en schrijven 3165 gevangenen.
In den tijd van twee dagen werden door
een negental Fransche jagers in de polders Oud
en Nieuw-Noord-Beveland en Annapolder 159
hazen geschoten.
Wanneer men nagaat, dat er een maand geleden
een kleine 300 geschoten zijn, dan kan men daar
zeker niet klagen over gebrek aan wild.
Door het bestuur der Ned. Herv. kerk te
St. Maartensdijk is besloten om, met het oog op
den gedrukten toestand voor den landbouwer, de
pachters van kerkelijke landerijen in hunne op te
brengen pachtsom te gemoet te komen door eene
percentsgewijze vermindering hunner pacht voor
den tijd van 6 jaren, d. i. tot de loopende pacht
tijd verstreken is.
De vermindering is geregeld als volgtvoor
pachters, wier pacht van 2630 per gemet
bedraagt 10 van ƒ40ƒ50 15 van ƒ50
60 20 en van 6072 25 Gemiddeld
beraagt deze vermindering 20 van de totale
opbrengst.
Voorzeker een voorbeeld dat navolging verdient.
De prijs van het rundvleesch is te St.
Maartensdijk met 10 ct. per kilo verlaagd en alzoo
gebracht van 80 op 70 ct. per kilo,
Een bewoner van het eiland Tholen meldt ons
Goed voorgaan, doet goed volgen. Dit spreek
woord vindt meermalen zijn toepassing, ook in
ons eiland. In October 1881 werd te St. Annaland
een muziekgezelschap opgericht Scherpenisse
volgde in 1882, St. Maartensdijk in het volgende
jaar en in 't vorige jaar werd de muziek sociëteit
Concordia te Tholen opgericht. Thans is Oud-
Vosmeer de vijfde in de rij. Of Stavenisse en
Poortvliet zullen volgen? Aan al die muziek-
vereenigingen is de naam van den heer J. Vers-
wijveren te Halsteren verbonden, want hij was of
is van die vijf gezelschappen de kapelmeester, en
de dirigeerstaf was of is hem met eere toevertrouwd.
Mogen de heeren F. Ampt, G. de Graaff en anderen
te Oud-Vosmeer belooning vinden voor hunne
moeiten en opofle ringen
De werkende leden van de meeste dezer gezel
schappen waren vroeger werkende leden, althans
voor het grootste gedeelte, van mannenkoren. Heeft
of had men in Walcheren een zangersbond,
misschien dat wij hier in Ons eiland, in 't vervolg
kunnen gewagen van een muziekbond. Welk
gezelschap zal tot de oprichting daarvan het
initiatief nemen?
Te Leeuwarden is partij getrokken van de
omstandigheid, dat het centraal-bureau van den
telephoondienat is g evestigd in het gebouw van
het commissariaat van politie. Door het aan
brengen van een electrische schel van het
centraal-bureau naar de politiewacht, zijn de
geabonneerden in staat gesteld ook des nachts
de hulp der politie telephonisch in te roepen.
De Amsterdamsche barbiers hebben eene
soort van leerlingstelsel ingevoerd. Jongelieden,
die dat vak kiezen, kunnen nu bij hen eene ge
regelde opleiding genieten- Voor de aanneming
van leerlingen stellen zjj eenige voorwaarden en
zjj verbinden zich dan om twee jaren als leerling
en dan een jaar als jongste bediende bij hun
patroon werkzaam te zijn. Na afloop der drie
jaren verkrijgen zij, bij gunstigen uitslag vaneen
examen, een diploma, hetwelk door volgende
patroons moet worden bijgehouden.
Een der brieven, uit Amsterdam verzonden
en geteekend liet geheim internationaal comité,
een telegram maakte daarvan in ons vorig nommer
melding was gericht aan den heer A. H. te
Koog a. d. Zaan. Adres en inhoud waren gedrukt.
In dien brief wordt genoemden heer verweten
slechte behandeling van zijn werkvolk, en wordt
hij gedreigd met het vermoorden van zijne kin
deren en zijne vrouw, waarna hjj ook zelf gedood
zou worden.
Woensdagavond kwam te Amsterdam een
jongmensch, met een roode muts gesierd, in
botsing met eenige handwerksgezellen. Toen
een hunner het hoofddeksel afrukte en op de
straat geworpen had, haalde het ventje, in drift
ontstoken, een zakpistool voor den dag en loste
een schot. Een kleine looden kogel was, zooalg
weldra bleek, een smidsgezel in de hand gedrongen
en deze moest zich naar het gasthuis begeven om
hulp te vragen. De dader werd naar het politie
bureau gebracht, waar hij over zijne heldhaftigheid
kon nadenken.
Lady Dufferin, de gemalin van den onder
koning van Engelsch-Indië, wil in Engeland een
beurs oprichten voor vrouwen, die in de medicijnen
willen studeeren en het beroep van dokter in
Indië willen uitvoeren.
De medische studiën worden in Engelsch-Indië
zeer veronachtzaamd, daar men ze in 't algemeen
voor onnoodig houdt. In dit land beschouwt men
namelijk de ziekten als straften van den hemel,
waartegen alzoo de mensehelijke wetenschap nieta
vermag.
Om de vrouwen bekommert men zich weinig,
wijl men ze volgens Indisch gebruik zoo spoedig
mogelijk aan het oog der vreemdelingen onttrekt.
Het eenige middel om op een sluwe wijze den
Indischen vrouwelijken zieken te hulp te komen ea
een vooroordeel, dat haar dikwijls in gevaar brengt
weg te nemen, zou zijn in Indië een personeel
van vrouwelijke doctoren te vormen, ondersteund
door het gouvernement en in staat die medische
zorgen te geven waaraan hun sekse in 't bijzonder
behoefte heeft.
Dit zijn de overwegingen, die lady Dufferin
hebben doen besluiten in Engeland vrouweljjke
doctoren te vormen met het plan ze vervolgens
naar Indië te zenden, waar tegelijkertijd een
zeker aantal hospitalen voor vrouwen gesticht
zouden moeten worden- Het plan der gravin heeft
in Londen veel sympathie opgewekt, waar het
ook gesteund wordt door den lord-major, de gravin
Marlborough, lord Napier de Magdala, lady Stanley
en een groot aantal andere aanzienlijken.
Eerstens moeten de noodige fondsen gevonden
worden ter volvoering van het plan. Lord Ran
dolph Churchil hoort onder de eerste inschrijvers
voor dit doel met een som van 100
- De bisschop van Manchester, de heer Fraser,
is Donderdag plotseling overleden.
De Birmasche regeering zet met ijver haar
verdedigingswerken voorter worden aarden
wallen opgeworpen en men tracht de rivier te
versperren. In den Birmaschen ministerraad vond
koning Thebauw tot zijn groote teleurstelling de
meerderheid voor den vrede gestemd.
De Russen zjjn voornemens in Merv factorpen
op te richten ter bereiding van suiker uit meloe
nen, die daar in grooten getale groeien,
- In een onderhoud met graaf Kalnocky, zoo
meldt men uit Weenen, heeit de Perzische gezant
te Konstantinopel het onderwerp, en het resultaat
eener zending uiteengezet, welke hjj in opdracht
zijner regeering eenige weken geleden aan vorst
Bismarck had. Mirza Mohsin Khan deelde den
rijkskanselier mede, dat, indien er een oorlog
tusschen Rusland en Engeland uitbrak, Perzië
wegens gebrek aan troepen niet bjj machte zou
zijn Rusland te beletten over Perzisch grondge
bied te trekken, waarom bet de mogendheden
verzoekt Perzië neutraal te verklaren. Vorst
Bismarck beloofde met de andere mogendheden
over dit verzoek te beraadslagen. Perzië heeft
een gezantschap opgericht in Berlijn, waarheen de
ambassadeur Mirza Riya Khan dea 20 Noy, zal
vertrekken.
M. de R,
Naar aanleiding van het over 't gas handelend
ingezonden stukje van Lux wil ik de opmerking
niet terughouden dat óok ik gedurende eenigen
tijd over slecht gas klaagde, doch dat mij gebleken
is dat niet de schuld aan de fabriek, maar wel
aan mjjne leiding lag. Zou dat niet bp meer
klagers 't geval zijn
Het was overigens niet noodig dat de schrjjver
zelf verklaart geen deskundige te zjjn; uit zjjne
mededeeling omtrent de aardige proef met een
stukje blauw lakmoespapier, om de zuiverheid van
het gas te onderzoeken, blpkt dit voldoende.
Wil men zulk een onderzoek instellen, men
neme zjjn toevlucht niet tot zoo'n middeltje dat
toch geen doel treft, maar wendde daartoe b. v.
aan een oplossing van azjjnzuur loodoxyde of
papier, daarmee doortrokken.
Het spreekt van zelf dat sommige keeren het
gas wel eens minder helder of wit brandt; maar
dit kan men grootendeels toeschrjjven aan geringe
verontreiniging en misschien ook wel aan het
verschil in grondstof. Natuurljjk vindt men onder
steenkolen zelfs uit een en dezelfde mijn vaak
verscheidenheid, wat van zelf invloed heeft op het
daarvan verkregen product. Ik vond het niets
meer dan billijk om daarom met een enkel woord
tegen het schrjjven van Lux op te komen.
Veritas.
Gedrukt bjjde Gebroeders Abrahams te Middelburg.
