N° 251 128s Jaargan Zaterdaj 24 October. II Middelburg 23 October. Van Houten s Benjamin. Dit blad verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen* Prijs per 3/m. franco f 3,50* Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent; Advertentiën- 20 Gent per regel: Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,1 iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte yruebt, de invoering van den postpakkettendienst ij» DELBURGS COURANT. Agenten zijn te VlissingenP. G. De Velt Mestdagh en Zoon, te GoesA. A. W. Bolland, te KruiningenF. Van der Peijl, te Zierikzee: A. C. Ds Mooij, te TholenW. A. Van Nieuwenhüijzen, en te Ter Neuzen A Van der Peul Jz Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube en Cie., John F. Jones opvolger. De jongste geestes-spruit van den Groninger afgevaardigde draagt het kenmerk van jeug dige opgewondenheid. De aanhef reeds getuigt daarvan. „Eindelijk begint het koele Nederlandsche volk warm te worden en teekenen van ongeduld te geven", zoo schrijft mr. Yan Houten. „De gloed der nieuwe wijsgeerige en economische denkbeelden verwekt eene spanning, die voortgang brengen moet in de Nederlandsche staatsmachine of haar zal doen barsten. Naar allen schijn zal er voortgang ontstaan" Deze woorden kenmerken den mandie eindelijk den langverwachten dageraad van een nieuw leven ziet aanbreken; en behoefte gevoelt daarover zijne vreugde onverholen te openbaren; En daaraan hebben wij te danken, dat weer een pennevrucht van zijn hand het licht zag, die met de goede eigenschappen der jeugd ook het stempel van hare gebreken draagt. In zijn brief van den 6™ Juni schreef mr. Van Houten: „Na de bij de stembus door de groep Kap- peyne-Tak geleden nederlaag heb ik eene lijdelijke houding aangenomen. Aan de leden der fractie, indertijd door hare verdedigers de fractie Gleiclnnan-Van der Loeff genoemd, heb ik te kennen gegeven, dat de door hen, althans met hun naam op de vlag, behaalde overwin ning de leiding der zaken in hunne handen legde en de verantwoordelijkheid op hen deed rusten. Als het hun gelukte de liberale partij ook in hun oog de hervormings partij, weder tot bloei en aanzien, tot kracht en eenheid te brengen, zoude ik het toejuichen, en voor zooverre mijne overtuigingen toelieten, zou ik hunne leiding volgen." De aanvankelijke stappen, destijds door de fractie Gleicbman-Van der Loeff gedaan, droe gen Van Houten's goedkeuring weg, maar zijn jongste schrijven getuigt van nog grooter ingenomenheid met Gleichman, nu het kiesrech t voor den gezeten werkman de brug hechter maakt, waarop heiden elkander de hand kunnen reiken. Maar de vreugde over de verzekering van zijn collega, een vreugde die gewettigd is door het verledenmaakt mr. Van Houten Onbillijk tegenover de liberale uniedie trouwens, om licht te verklaren redenen, geen enfant chëri van hem kan genoemd worden. Wij zullen niet beweren, dat het advies der Commissie en het voorstel van het bestuur der Unie, in zake het kiesrecht, in allen deele aanbeveling verdientwij duchten het gevaar niet, dat ons wordt voorgespiegeld, wanneer de grondwet het kiesrecht verwijst naar den ge wonen wetgever, maar het zal wel niet de bedoeling van de ontwerpers der aanhangige adviezen geweest zijn een algemeenen band voor al de leden der Unie Je vormen, doch wel om die te doen dienen als leiddraad voor onderling overleg. Dat er verschil van meening zou ontstaan over hun werk zullen zij zeiven wel het allereerst hebben verwacht. Welke zonderlinge denkbeelden beheerschen toch velen over de quaestie van eendracht of eenstemmigheid Een doodend samengaan ligt toch allerminst in het beginsel der libe ralen opgeslotenelk hunner behoudt het recht van eigen meening, maar wanneer een maal de vrucht van het onderling overleg zich heeft geopenbaard in eene vaste formule, dan dient deze tot algemeenen gids, in welke richting de liberale partij zich moet bewegen. Zoo denken wij over de gevolgen der adviezen van de Liberale Unieen voor ons is het geen bezwaar, dat zij aanleiding geven tot levendig debat, tot uiting van meenings- verschil. Pq antirevolutionairen en katholieken heb ben de gewoonte den einduitslag van hunne beraadslagingen den volke te verkondigen, en toch reeds ontdekken wij in hun midden zoo menigen scheur. Mr Van Houten heeft dit eigenaardige, dat hij een partij op zich zelve vormtde overwegingen, die verandering in zijn gevoelen brengen, o. a. omtrent het kies recht, kan hij verbergen in hoofd en hart. Tweestrijd is mogelijk, tweedracht zullen wij in die eenhoofdige partij niet ontdekken. De tweedracht in de Uniewaarop mr Van Houten zinspeelt, is in onze oogen niet beden kelijk maar bovendien gelooven wij, dat hij over het voorstel betreffende het kiesrecht op zich zelf niet zoo ongunstig behoeft te oordeelen als hij doet. Een huurwaarde met een minimum van ƒ50 en een maximum van 150 zal naar ons gevoelen den werkman, die behoorlijke verdiensten beeft, wel kunnen brengen onder hen, die de volksvertegenwoordigers mogen kiezen. Gleichman staat dus door zijne uiting in de tweede kamer niet zoo scherp tegenover de Unie-adviseurs als mr Van Houten wil doen gelooven. Het komt hierbij op het beginsel aan zoolang de beraadslagingen in de verschillende afdeelingen der Unie het kenmerk dragen van instemming met mr Gleichman, is de regeling van het maximum en minimum eene quaestie van later zorg. Toen wij daar straks schreven van de ge breken der jeugd, die mr. Van Houten's Benjamin aankleefden, hadden wij vooral het oog op zijn advies, dat de kroon zich aan het hoofd der stemrechtbeweging moest stellen. Het is uiterst welwillend voorzeker van een voorstander eener republiek, zooals hij, om met angstvalligheid te waken, dat het koningschap bezwijke onder hare fouten. Maar juist zouden wij het een fout vinden, wanneer ons koningschap zich wierp in den maalstroom der meeningen over een recht, dat tevens zooveel invloed kan uitoefenen op de gebeurtenissen, voor dit koningschap van zooveel gewicht. Zooa's tot nu toe is de strikte onzijdigheid het meest in het belang der monarchie en ook in dat van ons land. Voert sympathie haar in de armen der aristocratie het zal aan den drang der omstandigheden niet schaden, want die zijn machtiger dan eene regeering. Wij zien het aan Heemskerk, die als Britte im Bunde den werkman in zijne bescherming neemt om hem te begunstigen met het kiesrechtmen ziet het aan de beweging voor algeineen stemrecht. Maar liever het koningsehap, zooals wij er ons in mogen verheugen, dan een dat gaat jagen naar de volksgunst ten koste van zijn waardigheid en van zijn prestige. Onze strijdvragen lossen wij onder elkander op en ons vorstenhuis zien wij gaarne als ons gemeenschappelijk vereenigingspunt. Trots die enkele bedenkingen tegen mr Van Houten's Benjamin zijn wij verheugd over zijn komst in de wereld. Hij draagt de sporen van goeden wil en bevestigt de heugelijke tijding, dat zijn papa zijn geïsoleerd standpunt verlaat en met de liberalen zal meewerken. Hoe wijzigen zich de omstandigheden Wanneer kort geleden nog gesproken werd van Van Houten, dan was het als van den vurigsten radicaal, dien wij in ons midden hebben. En thans Wie let op de agitatie, die in het land te weeg wordt gebracht door zoovele anderen, ziet wel heter. Men bemerkt dat hij eerder bij de liberalen behoort. Hij zelf, die eenmaal met minachting over de liberale partij als van de conservatieve sprak, reikt haar thans de hand. Dat alles teekent. Dat alles wijst erop, dat wij aan den voor avond van eene lang gewenschte samenwer- king op parlementair gebied staan, die den dreigenden storm kan bezweren. En als bode die ons dit komt bevestigen begroeten wij ook Van Houtens jongste penne- ■wwBPTw -'-"i if ..O F- in.iwmw In Brussel is door voorstanders van Zon dagsrust een internationale conferentie gebonden. De Bloile Beige deelt mee dat het eene vergadering was van hoogst deftige mannen, voor het meeren- deel vreemdelingen. Het blad kreeg echter van de gansche beweging denzelfden indruk, dien wij er altjjd van hebben gehad. De voornaamste strijders voor die rust beschouwen de quaestie uit een godsdienstig en hygiënisch oogpunt maar het kerkelijk karakter treedt bij hen op den yoorgrond, en de gezondheids heorie is voor hen slechts een voorwendsel. Daartegen waarschuwt de Etoile, evenzeer als wij vroeger deden, zonder iets te willen afdingen op den ernst der ijveraars. Maar wanneer dezen zich er op willen toeleggen om België de vreesehjke verveling te verschaffen, die de Engelsche steden kenmerkt, dan moet het Brusselsche blad zich daartegen krachtig verzetten. En die richting wil men, naar het schjjnt, uit. Ten eerste werd de conferentie bijgewoond door een groot aantal Engelsche ca. Nederlandsche geestelijken ten tweede was er niet éen hygiënist of economist tegenwoordig. Hierdoor kreeg de bijeenkomst een bepaald kerkelijk karakter. Het geheel was dan ook minder een congres dan een godsdienstige bijeenkomst, waarin gepreekt werd de president begon met over de werkzaamheden den zegen af te smeken van den Allerhoogste, den vader des lichtsbjj verklaarde dat de Zondag eene „goddelijke instelling" was en hoopte, dat de samenkomst „gezegende vruchten" mocht dragen. Later werd erop gewezen dat men te vergeefs had beproefd om de Amsterdamsche tentoonstel ling op Zondag te doen sluiten. De Etoile vindt die afwijzing ook zeer verstandig. Men zou anders den werkman hebben beroofd van de gelegenheid om die tentoonstelling te zien en van eene gepaste ontspanning op Zondag. Maai de godsdienstige beginselen waren dan gered 1 Alsof alles en alles voor dergeljjke opgeschroefde en kleingeestige meeningen moet wijken Wil men zulk een conferentie te Brussel houden, het blad vindt het goed aan de gastvrijheid doen de Belgen nooit te kortde deelnemers mogen beraadslagen in vrede, en het blad zal niets te kort doen aan hun recht om hunne godsdienstige belangen te bespreken. Eerst dan is het tjjd om zijn stem te verheffen wanneer de regeering, op aandrang van die strijders voor Zondagsrust, mocht voortgaan met nog meer dan zjj reeds deed den dienst van openbare instel lingen te beperken en daardoor het publiek belang te schaden. Men ziet: de quaestie is daar op het zelfde standpunt als bij ons. Over bekeering der Belgen tot yoorstanders van die beweging maakt de Etoile zich niet ongerust. Zijne landgenooten en vooral de Brusselaars zullen zich Zondags de gelegenheid om zich te ontspannen niet zoo gemakkelijk laten ontnemen, en het is een Herculeswerk om onder hen propaganda te maken voor zulk een Zondagsrust. Konden wij dit ook zeggen van ons, Nederlan ders. Gemoedelijke praatjes vinden nog te ge- reeden ingang; en niet ieder ziet in, waarheen men ons langs een omweg wil voeren. Wij zullen bljjven strijden voor vrijheid ook op den Zondag. Wie lust heeft dien dag in de kerk door te brengen, hij doe hetmaar men wake dat anderen even vrij blijven om hun Zondag door te brengen, zooals zjj dit wensehen, wanneer zij ten minste niets doen, wat tegen het algemeen belang strijdt. Dit neemt niet weg wij herhalen het nog eens voor de zooveelste maal dat op alle werkgevers, dus ook op den staat, de verplichting rust om zijn ambtenaren wekelijks de noodige rust en gelegenheid tot ontspanning te verschaffen; dat in elk gezin iedere dienstbare in staat moet worden gesteld om een heelen of halven dag vrij te zjjn. Kan dit zonder schade j&n anderen op Zondag geschieden, bet is wel; anders doe men dit op een anderen dag. En de uitzonderingen, die de grootste voorstanders van zulk een kerkelijke Zondagsrust zelve maken op door hen gestelde regelen en theorieën, zjjn bewjjste over voor de bewering, dat hun stellingen onhoudbaar zjjn, Het verwondert ons dan ook niet dat de Belgen zulk eene beweging den rug toe keeren. Trouwens, ook in de deelen van ons land, waar de bevolking overheerschend katholiek is, zal eene Zondagsrustbeweging weinig of geen succes hebben. resseerd om middelen te vinden, teneinde uitbrei ding te geven aan het brievenvervoer over België naar Engeland, en dat zijne reizen naar Dover en de Fransche kust daarmede in verband stonden. Het schjjnt echter dat de vorst bjj de betrokken administratiën niet die medewerking gevonden heeft, welke hij had verwacht. Verder verneemt de Etoile dat, naar aanleiding van de uitbreiding, die de dienst der maatschappjj Zeeland zai ondergaan, die ljjn is gekozen als hoofdlijn voor de verzending van de Duitsche post naar Engeland, ook voor dat deel der post, waarvoor tot nn toe de Belgische weg werd ge nomen. Dit is een groot verlies voor België. Reeds lang geleden werd deze quaestie bespro ken. De langzaamheid en de ongeregelde aan komst der exprestreinen hebben herhaaldeljjk aanleiding gegeven tot klachten, ook in de Duitsche pers. Een oogenblik is er over gedacht den ge- vreesden slag af te wenden door treinen tusschen Ostende en Keulen te laten loopen. De eerste proef op dit gebied viel ongelukkig uit, doordien in de nabjjheid van Verviers een ongeluk plaats had dat nog versch in het geheugen ligt. Het was misschien niet onmogeljjk geweest de verlangde snelheid te krjjgen, maar men heeft de zaak ge laten, zooals zjj was. Thans staat het ergste voor de deur. Wat men nu nog doen wil, zal niet baten men heeft te laat de handen aan het werk geslagen. De\Eloüe kan den minister Peereboom geen compliment maken over zjjne voortvarendheid. Nog een ander bericht in de Etoile verdient de aandacht onzer lezers. Daarin heet het, dat de koning van België zich tpene z$n yerbljjf te Qetende isew Hoeft geinte- Door Ged. Staten van Zeeland is aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal het volgend adrea yerzonden De indiening van een ontwerp van wet, strek kende tot het verleenen eener bjjdrage uit 's rijks schatkist ten behoeve van een stoomtramweg in het voormalig 4e district, is door ons met groote ingenomenheid begroet. W jj veroorlooven ons, de aanneming dezer voor» dracht met aandrang bjj uwe vergadering aan te bevelen. Zoo ergens, dan bestaat in het voormalig 4° district dringend behoefte aan het tot stand komen van een stoomtramweg. Meer dan wellicht eenige andere streek van ons vaderland ljjdt dit deel van ons gewest onder de voor den landbouw zoo drukkende tjjdsom* standighedenmeer dan elders is dftar thans behoefte aan steun. Het verkeer is daar zeer bezwaarljjkaansluiting aan de Belgische spoorwegen wordt ten eenenmale gemist en rechtstreeksche aansluiting aan het Nederlandsch spoorwegnet is door de Jigging on® mogelijk. Verlevendiging van handel en njjverheid, opbeuring van den landbouw zjjn zonder aanslui. ting aan de Belgische spoorwegen niet te ver wachten. Bovendien zal de stoomtramweg het verkeei? tusschen de gemeenten in het voormalig 4è district zeer doen toenemen. Openbare middelen van vervoer ontbreken schier geheel. Naar Breskens, over welke plaats nagenoeg al het vervoer van reizigers en goederen met Nederland gaat, rjjdt slechts éen omnibus éénmaal daags. Uit alle andere plaatsen dan IJzendijke eii Schoondijke kan men niet dan te voet of met bijzondere middelen van vervoer de gemeente bereiken, van waar de provinciale stoombootdienst het verkeer met Nederland mogéljjk maakt. Dat deze omstandigheid ook voor de justiciabelen, dié naar de hoofdplaats der provincie geroepen worden ten dienste der justitie, een groot bezwaar is; zal wel geen betoog behoeven. In de totstandkoming van den ontworpeil stoomtramweg zien wjj een gewichtig nationaal, belang, bovenal omdat dit verkeersmiddel krachtig zal bjjdragen om de gemeenschap met Nederland te verlevendigen. Minder en minder werden in den loop der jaren de relatiën met het Rjjk, waarvan het 4® district een deel uitmaakt; het grondbezit dreigt gaan* deweg meer en meer van Nederlandsche in Belgischs handen over te gaan. Alleen verbetering van de verkeersmiddelen kas hier verandering ten goede brengenmen make Breskens gemakkeljjker bereikbaar vooral uit het langs de grens liggende gedeelte. Dat men daar grooten prjjs stelt op het onder- houde* en zoo mogelijk aanknoopen van relatiën met het overige vaderland is ons genoeg bekend. Ten be wjj se mogen wjj aanhalen de zeer groote ontwikkeling van het postpakkettenvervoer in die streek. Zeer vel e benoodigdheden, die yóor

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1885 | | pagina 1