N« 248.
ISè' Jaargang.
1885;
W oensdag
21 October.
FEUILLETON.
De EÉsttel of: Je helft te veel
Middelburg 20 October.
gij eea?
Dit blad verschijnt dagelijks,
liet uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco 3,50;
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent;
Advertentiên* 20 Cent per regel;
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,10
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
MIDDELBIRGSCHE COURANT.
Agenten zijn te VlissingenP. G. De Veij Mestdagh en Zoon, te GoesA. A. W. Bolland, te KruiningenF. Van der Peijl, te Zierikzee: A. C. De Moou, te TholénW. A. Van Nieuwenhduzen, en te Ter Neuzen A, Van dee Peul Jz,
Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube en Cie., John F. Jones opvolger.
ijiindelijk zoo schrijft mr Yan Houten in zjjn
gisteren verschenen veertienden staatkundigen brief
eindelijk begint het koele Nederlandsche volk
warm te worden en teekenen van ongeduld te
geven. De gloed der nieuwe wijsgeerige en eco
nomische denkbeelden verwekt eene spanning,
die voortgang brengen moet in de Nederlandsche
staatsmachine, of haar zal doen baraten.
Naar allen schijn zal er voortgang ontstaan.
Eigenlijke behoudszin staat niet meer in den
wèg. Alleen e«n deel der katholieken biedt nog
tegenstand, klaarblijkelijk omdat hunne kerk en
hunne geloofspropaganda er niet bjj kunnen winnen,
en een uitgebreid stemrecht eene, voor de tegen
woordige leider» lastige, economische oppositie
kan doen ontstaan.
Ook onder de oud-liberalen van 1848 zijn er,
die hun werk, of het werk hunner groote mannen,
nog niet als verouderd kunnen beschouwen. Wij
zijn in de grondwet van 1848 nog niet eens in
gegroeid, zeggen zij, en in sommige opzichten
geenszins ten onrechte. Maar ook zij zien in, niet
alleen dat een kleed zeer goed op de eene plaats
te ruim kan zijn en op de andere knell n, maar
tevens, dat beide gebreken zeer wel in dezelfde
fout van coupure hun oorsprong kunnen hebben.
Zoo is zonder twjjfel de tusschen de staten-generaal
en het volk ontstane kloof het hoofdgebrek,
hetwelk door vernieuwing van het kiesrecht verhol
pen moet worden tevens de oorzaak van de zwak
heid der staten-generaal tegenover de koninklijke
ministeriën der laatste jaren. De ontwerpers der
grondwet van 1848 hebben niet kunnen denken,
dat dertig jaren later ministeriën zouden kunnen
bestaan zonder ministerieeie leden in het parlement.
Maar zij stelden zich evenmin een parlement voor
zonder steun bij het volk. Waren onze kamers
werkelijk Staten -Generaal, en school er niet te
veel waarheid in den haar door den heer Domela
Nieuwenhuis gegeven bijnaam van Staten-Kapitaal,
er zou niet met haar worden gespeeld, zooals door
de heeren Van Lijnden en Heemskerk gedaan is
en wordt.
Dat er grondwetsherziening moet plaats hebben,
vooral ter verruiming van de kiesbevoegdheid,
staat alzoo bij de overgroote meerderheid, ook in
de politieke kringen, vast.
Ook de bekrompen opvattingen omtrent den
omvang dier verruiming beginnen te wijken. Aan-
vankeljjk heeft menigeen in grondwetsherziening
berust, in de meening, dat het zou kunnen gelukken
voor den hoogen belasting-census van ƒ20 tot ƒ160,
een hoogen huurwaarde-census in de plaats te
stellen. Die toeleg, waarvan de sporen zichtbaar
ai)ii in het rapport van de Liberale unie, is door
de Septemberdemonstratiën onmogeljjk geworden.
Eene uitbreiding van het kiesrecht, die slechts
de lagere bourgeoisie bereiken zou, is daardoor
verjjdeld. Als de uitbreiding de September-
DOOB
F. S. MILL1NGTON.
XIII
»Ik hoop maar!"
»Ik weet, wat gij meent en kan u alles
Verklaren," zei Tom, in antwoord op de opmer
king van zijn vader over Jan. Daarop vertelde
hjj van het verruilen van het valies.
„Waarom heeft hjj ons dat niet terstond
gezegd vroeg mevrouw.
»Ja, ziet ge, hjj kwam hier vreemd en vader
had iets tegen hem gezegd over zorgeloosheid en
zoo al wat, en toen durfde hjj niet bekennen dat
hjj een verkeerd valies hadhjj vreesde dat het
tegen hem zou getuigen of niet geloofd worden."
„Het is een rare geschiedenis", zei mevrouw
Walrus half ongeloovig, „en wjj moeten hem nu
ook maar op zijn woord gelooven."
»Dat is genoeg, zou ik denken" zei haar man.
„Het moest althans genoeg zijn," zei Tom,
„maar kjjk, hier is een brief, dien Jan onlangs
uit New York heeft gekregen van den man, die
de vergissing begaan heeft."
Die brief luidde
»Mjjn waarde heer, Ik vond uw naam en
adres op het valies, dat ik zoo in der haast aan
M station te Liverpool greep, Ik nm bet arte
betoogers niet bereikt, en de in hunne demon-
stratiën zich openbarende politieke kracht niet
naar het nieuwe parlement heenleidt, mist zij
haar doel. Dit is voor ieder zichtbaar geworden.
Zelfs al mochten de anti-revolutionairen hun
voorstel van censusverlaging tot wet kunnen
verheffen, de invoering van een kiesrecht, dat ook
den werkman bereikt, zou daarna toch spoedig
moeten volgen. De uitbreiding zal met eenig
geduld en beleid weldra bereikt worden.
De hr Van Houten recapituleert de bewijzen, waar
uit blijkt, dat de kansen voor zulk eene ruime
uitbreiding snel veld winnen en slaat daarbij een
blik op het geen er voorviel sints mr Tak van
Poortvliet het kiesrecht eisebte voor allen, die in
hun eigen onderhoud en dat der hunner voorzien.
De schrjjver wijst ook op het voorstel der
Liberale Unie-
Daarvan zegt hjjOf deze in de Unie-commissie
ontloken spruit levensvatbaar is
Zeker is alvast dat zij onder de liberalen geen
Unie maar tweedracht zal brengen. Menigeen
verklaart reeds nu het voorstel alleen geschikt
om te dienen als avant-projet voor eene toekomstige
conservatieve Unie.
Het gevoeligst werd het commissoriaal plan in
de kamerzitting van 29 September getroffen Geen
minder dan de heer Gleichman maakte zich kort
en bondig los van de stuurlieden aan den wal,
die de liberale partij naar zulk een hoogen
huurwaarde-census wilden doen koers zetten.
Hij sprak het volgende gedenkwaardige woord
(Bijbl. p. 64.)
„Verbetering van den toestand verwacht ik
voorshands allereerst yan eene ernstig opgevatte
en ernstig doorgezette grondwetsherziening met
zeer aanmerkelijke uitbreiding van het kiesrecht,
in dier voegedat de in zijnen stand gezeten werkman
in liet bezit van kiesrecht worde gesteld
Deze uiting noemt mr. Van Houten eene kloeke
daad tegenover de adviseurs der Liberale Unie.
En zij ie zulks niet minder met het oog op de
geschiedenis der liberale partij in de laatste jaren.
Met deze woorden heeft toch de heer Gleich
man de gebroken einden van de lijn, die hem
vroeger aan mr. Kappyne en zjjne vrienden ver
bond weer aaneengeknoopt.
Geen lid der liberale partij verwierp het door
mr. Gleichman geuitte denkbeeld. De lijn bestond
de proef; zoo goed zells, dat ook de zinkende
mini-ter Heemskerk het geraden vond zijne hand
er naar uit te strekken, door te zeggen, dat ook
de regeering nagenoeg hetzelfde denkbeeld koes
terde als de heer Gleichman, en op dit punt
wijziging van zijn voorstel aan te kondigen. En
de aldus meegesleepte Heemskerk zal op zjjne
beurt de kroon wel medesleepen.
Hier is volgens mr. Van Houten eene vraag
gepast. Is daar, achter aan de lijn, half onwillig
meegesleept, de plaats der regeering de plaats
der kroon de plaats van een Oranjevorst, die de
beste traditiën van zijn huis in eere wil houden
Z. i. kan slechts ontkennend geantwoord worden.
Hjj zou bjjna geneigd zijn hier den ouden uitroep te
met het plan om u te schrijven, maar had het ei-
liever aan moeten latenwant nu verloor ik het
natuurljjk, en heb het dezer dagen eerst bij louter
toeval in handen gekregen. Ik denk dat gij mijne
kleeren draagt, die bjj Fitz, een van de beste
kleermakers in Londen, gemaakt zijn. Ik was aan
boord genoodzaakt om de uwe te dragen, daar
al mijn overige bagage zoek geraakt was, ofschoon
het meeste later weer terecht kwam. Uwe kleeren
pasten mij volstrekt niet (Fitz ïb de beste om
naar toe te gaan noem mjj maar als gij bij
hem komt). Ik werd meer dan een» voor een
dominé aangezien en de passagiers keken mjj
schuins aan; de ouden en stillen waren niet
met mijn persoon ingenomen en de jongeren niet
met mjjn costuum; maar nu is alles in orde. Gjj
kunt houden, wat gij hebt. Ik heb mjjn goed niet
noodig, maar ik denk dat gij wel zult verlangen
naar de pbotographieën, die ik in uw valies vond
en daarom schrijf ik u. Gij schijnt een massa
broers en zusters te hebben. Die kleine Decimus
is een aardige jongen! Ik heb half lust om zijn
portretje te houden, maar zal het toch niet doen.
Ik heb geen schepsel, dat mij toebehoort een
gevolg van de statistiek. Ik weet niet precies,
hoe het in zijn werk gaat, maar ik wilde dat zjj
niet bestond. De eene familie is bjjzondeï groot
en dan moet de andere extra klein zjjn, anders
loopt de statistiek in de war. In haast uw
toegenegen
Ferdinand Skerry".
»F. S# Br k een testje beste ia
slakensi le Roi le savaitWist de koning
slechts, hoezeer hij, door zich kloek aan het hoofd
der beweging te stellen, de banden, die Nederland
en Oranje verbinden, zou toehalen 1 Hoe spoedig
dan de kloof zou verdwijnen, die het wantrouwen
in het volk, door zijne tegenwoordige ministers
gevoed en aangewakkerd, tusschen vorst en volk
graaft
Vraagt men mij, zoo schrijft mr. Van Houten
omtrent dit punt, waarom ik de verwijding dier
kloof ongaarne zie, terwijl ik toch de republiek
voor een beteren staatsvorm houd dan de monar
chie, dan geef ik gaarne mijn antwoord. Ik zal
juichen, zoodra ons land door vermeerderde ont
wikkeling zijner burgers aan eenen regeeringsvorm
met kostbaar uiterlijk vertoon en irrationeele
erfelijkheid van macht ontgroeid zal blijken te
zijn. Maar ik zou het een ongeluk voor ons land
rekenen, als de monarchie der Oranje's gelijk die
der Bourbons en Orleans, onder hare fouten be
zweek. Ook de monarchale staatsvorm is als een
kleed, waaraan levensvatbare natiën op den duur
zullen ontgroeienhet kan echter lang bruikbaar
bljjven als het rekbaar is. En ik zie in onze
tegenwoordige staatkundige crisis niets, dat met
het wezen of beginsel onzer monarchie strijdt
Integendeel. Onder Willem I was de monarchie
vereenigd met de aristocratiesedert 1848 toonde
zij zich vereenigbaar met de plutocratiemaar
mij dunkt eerst in een democratisch koningschap
is de grondgedachte verwezenlijkt der grondleggers
onzer dynastie. Ik kan volstrekt niet begrijpen,
waarom de kroon zich partie en cause zou kunnen
achten in een strijd, die geen ander doel heeft
dan de afschaffing der staatkundige en economische
bevoorrechting der gegoede burgerij. Kiest zij
party, zij zou niet aan de zijde der bevoorrecht en
behooren te staan. Treffen haar de slagen, die
slechts voor de plutocratie bestemd zjjn, het is
bnidat zij zich niet op het juiste standpunt stelt.
Ik zie zelfs volstrekt niet in, waarom de kroon
voor eenig economisch systeem party behoeft te
trekken, en waarom zij de vrije discussie over
socialistische idealen zou stuiten. Als hierin iets
is, dat de vuurproef der vrjje discussie kan door
staan, waarom zou de kroon den weg tot zjjne
verwezenlijking versperren
De heer Van Houten verdedigt nader, als de
beste, voorloopige regeling, die zich aansluit
aan den wensch om den in hun stand gezeten
werklieden kiesrecht te geven, wat hij vroeger
reeds opgaf, dat het gekweten aanslagbiljet in het
personeel voorloopig de titel zij tot inschrijving op
de kiezerslijsten.
Bij eene latere nieuwe regeling van de personeele
belasting en van het kiesrecht kan de wetgever
de grensljjn beter trekken. Kan hjj dan lager
afdalen, omdat de deelneming aan het staatsbestuur
en eene op de economische ontwikkeling der
arbeidende klasse gerichte staatkunde in deze
kringen den wil en de macht om in de directe
belastingen bij te dragen heeft verhoogd, het zal
een benijdenswaardige taak zjjn daartoe te kunnen
medewerken.
valies in het uwe meen ik neen dat niet,
dat andere gjj weet wel dat gij hebt. Zij
zjjn puik 1 Gjj kunt ze zoo niet koopenen gij
rookt niet, dat weet ik. Dus als gjj gelegenheid
hebt om ze over te sturen doe het dan. De rest
kunt ge gerust houden en de sigaren ook, als gjj
er wat aan bebt."
Dus ziet ge vader, dat Jan het niet helpen
kon met het valies* en die sigaren heeft hij nog,
en zou ze al gezonden hebben, maar m jjnheer Skerry
heeft natuurlijk vergeten zijn adres op te geven.
Dus hier zijn ze, Jan bood ze mij aan en ik dacht
dat gjj ze wel zoudt willen hebben.
»Gjj rookt niet veel, dat weet ik, maar deze
schjjnen eerste qualiteit."
Mjjnheer Walrus maakte het kistje open en
rook er aan.
»Op mjjn woord 1 zij 2jjn best," riep hij
uit. „Neen Tom ik rook niet veelmaar op mjjn
leeftjjd, als het werk afgeloopen in en als men
iets heeft gehad dat u agitseert of
Ergert," viel Tom in.
»Neen niet ergert; ik ben volstrekt niet
geërgerd, in tegendeel. Ik heb mij nog nöoit in
mjjn leven zoo tevreden gevoelt, als op dit oogen-
blik." Hjj schudde zjjn zoon op nieuw de hand
en voegde er bij tAugustus daargelaten, natuurljjk
en op zulk een oogenblik is een goede sigaar
zeer aangenaam en op mjjn woord deze is
heerljjk 1" Hjj rookte eenigen tjjd in stilte en
vroeg toen
De uitsluiting van den bedeelde van het kies
recht verdedigt de heer Yan Houten op grond
dat deze geen invloed behoort te hebben op de
bepaling yan het bedrag, waarmede hjj bedeeld
wordt.
Zedeljjk mogen de bedeelden niet lager staan
dan ieder ander, maatschappelijk en staatsrechtelijk
is dit het geval wel. Juist waar het de vraag
geldt, wie het beheer der kas zal hebben, moet
het verschil van positie tegenover die kas van
beslissenden invloed zjjn.
Het stemrecht der werklieden, die in hun eigen
onderhoud en dat der hunnen voorzien en hunne
plichten tegenover den staat vervullen, als eisch
des rechts erkennende, zal men toch het proleta
riaat, eveneens krachtens de eiBchen des rechts,
»yan het laadje" moeten blijven weren.
Menig liberaal, aldus eindigt mr Yan Houten
zijn brief, zal slechts schoorvoetend tot eene uit
breiding, als door mjj aanbevolen, medewerken*
Misschien zal er strjjd ontstaan en het oordeel
der kiezers moeten worden ingeroepen. Maar in elk
geval is de toestand dan zooveel verbeterd, dat
niet, als in 1884, twee groepen van geavanceerden
of tot avanceeren geneigden elkander zuilen
bestrjjden. En niets wischt zoo spoedig persoonljjke
veeten uit, als een flinke strjjd voor een groot
beginsel.
Komt er oppositie, het zal zelfs zjjne goede
zjjde hebben. Het zal de eenheid der toekomstige
liberale partjj, die na de staatkundige hervorming
ook groote economische verbeteringen moet
invoeren, hechter maken. En de woordvoerders
der werklieden zullen uit den loop der September-
beweging ook deze les wel hebben getrokken, dat
in hun eigen kring nog een ruim arbeidsveld is,
en dat de stembiljetten hunner minder onafhan
kelijke en minder ontwikkelde standgenooten,
alt bans aanvankelijk, aan hunne economische
idealen nog wel eens sterkere beletselen in den
weg kunnen leggen, dan alle tegenwoordige
staatsmachten te zamen. En ook uit dit oogpunt
zou ik hun ontraden partjj te kiezen voor het
stemrecht van proletariërs, die één vogel in
de hand verkiezende boven een swerm in de lucht
ai vast zouden kunnen beginnen van hun
stemrecht partjj te trekken, door het voor geld
veil te hebuen, en op die wjjze een nieuw voetstuk
zouden kunnen worden voor de overmacht van
het geld.
Uit Brussel wordt ons gemeld, dat in de Belgisch e
kringen meer en meer »de aandacht wordt geves^
tigd op het plan tot den aanleg van een tramweg
tusschen Breskens in Maldeghem. Men schijnt
zich daarvan ook in de Belgische grensstreek
gunstiger resultaten te gaan beloven en betreurde
het daar in den laatsten tjjd, dat men op Neder-
landBch grondgebied »niet een meer open oog
schjjnt te hebben voor dit Ylaamsch-Zeeuwsch
belang". Toen nu ook in de Belgische kringen
duideljjk bleek dat het plan, zelfs van Zeeuwsehë
zjjde, bij de Nederlandsche regeering wordt tegenge-
>Neen dank uik zie er u gaarne van ge®
nieten. Ik heb van daag nog niet gerookt onwil
probeeren het heelemaal af te wennen."
Toen de sigaar opwas, begon zjjn vader.
„Hoe laat vertrekt de trein van Jan
Morgenochtend om vier uur."
»Ik zou hem nog wel gaarne een woordje
Willen zenden om hem gerust te stellen eer hjj
vertrekt; en om zjjn vader genoegen te doen; maar
het is nu te laat."
Vol strekt nietik dacht er over om naar
het station te gaan om hem goeden dag te zeg»'
gen; dan zal ik uw brief mee nemen. Dat zal
hem heel veel pleizier doen ten minste gjj
weet wel wat ik bedoel."
Dus sprak Tom zijn neef nog aan het station
en gaf hem den brief van zijn vader, waarin desa
hem de verzekering gaf van zijn toegenegenheid
en van den goeden dunk, dien hjj van zjjn karakter
en bekwaamheden hadhjj noodigde hem uit om
op het kantoor terug te komen, waar hjj de kamer
met Tom zou deelen cn op den zelfden voet be
handeld worden als zjjn eigen zoon. En daar de
heen en terugreis hem zeker nog al veel zou.
kosten, sloot hjj er een banknoot in, welke hjj
hem verzocht als een geschenk van zjjn oom aan
te nemen.
„Er is wel iets aardigs in om iemand uitge
leide te doen, als het op die manier gaat", zei
Tom Walrus bjj zichzelf, toen de trein het perron
verliet. „Mjjn goede oude vaderWat is hjj ee«
jjeye, beste man! Nu, ilt boop maar
