iüST
MIDDELBURGSCHE COURANT
FEUILLETON.
De Huissleutel of: Je Helft te veel.
Gemengde Berichten.
BIJVOEGSEL
Maandag 28 September 1885. N°. 228.
Middelburg 26 September
Brieven uit de Hofstad.
F. S. MILL1NGTON.
De Turken in Europa.
VAN DE
VAN
25 Sept. 1885.
In dezen tjjd ran het jaar zijn de gelegenheden
tot uitspanning hier altijd bijzonder vele. Be
zomervermakeljjkheden zijn nog in vollen gang
en schijnen, bij «enigszins gunstig weer, nog aan
geen uitscheiden te denken, en toch vragen ook
de wintergenoegens reeds de aandacht van het
kunst- en genotlievend publiek. Dat zusterlijk
samengaan van zomer en winter duurt zoo eenige
weken, tot eindelijk de eerste, den kampstrijd met
hare nog niet afgematte en pas uitgetrokken
zuster moede, voor deze de vlag strijkt en aan haar
het terrein vrij laat. Tot het tijdstip van die
jaarlijksche overwinning zijn wij thans nog niet
genaderd. Beide vreedzame strijdsters betwisten
elkaar nog steeds den voorrang en leggen beiden
aan allen, die zjj in hun macht krijgen, voort
durend schatting op in den vorm van contributie's,
abonnements- en entréeprijzen. En alsof het in
dezen drukken tijd nog niet druk genoeg ware,
alsof matinées op het terras van het Kurhaus,
in de tent en in den dierentuin, avondconcerten
in de kursaal en in die twee vereenigingsplaatsen
in de open lucht, Fransche en Duitsche opera
voorstellingen en opvoeringen in de Hollandsche
comedie, vermeerderd met andere uitspanningen,
die niet een deel van het gewone wekeljjksche
programma uitmaken, alsof dat alles niet
voldoende ware om de zucht naar vermaak te
bevredigen, worden dezer dagen nog bijzondere
vertooningen ten beste gegeven, of liever, worden
verschillende gebeurtenissen aangegrepen om er
een pretje van te maken. Éen voordeel is zeker
aan die geïmproviseerde vermakelijkheden verbon
den, nam. dat wij geen geld kosten aan de
toeschouwers of toehoorders. En dat is geen
gering voordeel; een voordeel, dat bjj de dure
tjden en de kleine traktementen van veleHagenaar»,
die fatsoenshalve toch ook moeten uitgaan en
meedoen, ofschoon hun beurs het eigenlijk verbiedt,
lang niet te versmaden is. Nu, de residentiebewoners
toonen in dit opzicht uitstekende financiers te zjjn,
door uitspanning te zoeken, waar die om niet
wordt aangeboden. Het bal tot opening van het
Kurhaus, waar ieder die er een beetje fatsoenlijk
uitzag desverlangd kon genooiigd worden niet
alleen om te dansen maar ook om volop te
soupeeren en te drinken, had reeds een goeden
dunk gegeven van het voortreffelijk financieel
beleid mjjner stadgenooten. Het was n. 1. zeer
druk bezocht, vooral wanneer men het vergelijkt
met hc-t bal dat onlangs gegeven werd en alleen,
ook voor de abonné's, tegen betaling toegankelijk
was, en waar de versterking van den inwendigen
mensch een onmogelijkheid was zonder gepaard
te gaan met een verzwakking van het inwendige
van den geldzak. Daar zag men het aantal bezoekers
by na deor dat der muzikanten overtroffen. En
thans hebben verschillende gelegenheden dat
zuinig overleg opnieuw bewezen door duidelijk
in het licht te stellen, dat de bewoners der ooie-
vaarsstad liever kosteloos profiteeren dan voor geld.
Het gehalte van het genot schjjnt dan minder
in aanmerking te worden genomen. Of wat dunkt
u, lezer, van het hartverheffende, dat er gelegen
is in de bijwoning van bet strafproces tegen
Jeanne Lorette? Een van beide is waar: èf de
beschuldigde is een beklagenswaardige vrouw,
die door de hand van het noodlot tot de verschrik
kelijke daad is gedreven, welke dan geen misdaad
maar een ongeluk is, öf zij ia een misdadigster.
In het eerste geval was het wreed haar tot de
Dooa
Een groote kleine familie.
Er woei een gure Maartscbe wind, die het stof
bjj wolken door de Londensche straten joeg, zoodat
het overai binnen drong, waar men er niet op
gesteld was, o. a. in de kelen en neusgaten der
voetgangers, zooals van Johan Hendrik Arrowsmith,
tosn hjj den winkel verliet, waar hij boekhouder
en epzichter was, en zjjne schreden huiswaarts
richtte. Het was iets later dan gewoonlijk en hjj
had wel lust om in den omnibus te gaan, maar
die verzoeking keerde iederen dag terug en hjj
weerstond haar telken maal, behalve op regendagen,
dan was het ware zuinigheid om binnen in te
gaan als er plaats was. Vier stuivers per dag,
zou zestig gulden in het jaar geweest zjjn, behalve
de zestig, die de ochtendrit reeds kostte en dat
was geen kleinigheid voor Johan Hendrik Arrow
smith, evenmin als voor de meesten onzer. Hij
knoopte dus zjjn jas en zjjn zak dicht, zette zich
schrap tegen den wind en stapte met half gesloten
oogen naar de voorstad, waar zjjn woning lag.
Zjjn adres was Hongerfordplein, Peckham, een zeer
geschikte buurt, zooals hjj placht te zeggen, voor
iemand met een groot gezin en yele hongerige
kinderen.
hoofdpersoon bjj een soort tooneelvertooning te
maken, waartoe de ernstige plechtigheid werd ver
laagd door de tegenwoordigheid van honderden en
honderden, die daarin voldoening vonden voor hun
vreemdsoortige zucht naar niet-alledaagsch genot.
In het andere geval was het zeer verkeerd op die
wijze zijn belangstelling te toonen in haar, die
zich te_-en een medemensch heeft vergrepen, en
door dat botvieren aan nieuwsgierigheid een
boosdoenster tot een heldin te verheffen. En
toch waren bjj hare terechtstelling de gereser
veerde banken overbezet en werd door het plaatsen
van stoelenrjjen het aantal zitplaatsen telkens nog
vermeerderd, naar mate zich meer bezoekers opdeden.
Wel werd de toegang tot de zaal door maréchaussées/
en rijksveldwachters en boden streng bewaakt
welke jjverige dienaren maar steeds beweerden,
dat geen plaats meer te vinden zou zijn, maar
een kwartje scheen dan de macht van een tooverstaf
te bezitten, want pa» was een teleurgesteld
nieuwsgierige op den gelukkigen inval gekomen
om met dat muntstukje de hand aan te raken,
die de deurknop omklemde, of zietdaar openden
zich voor den toovenaar de deuren van den
heiligen tempel, en werd de opeengeBmakte
menigte dames en heeren nog wat dichter samen
geperst.
Zoo werd voor het bijwonen der zitting een,
zjj het ook geringe, antrée betaald als gold het
een comedie, en evenals bjj een tooneelvoorstelling
werden ook hier plaatsen besproken voor eenige
voorname heeren, die dan ook hun zetels behoorljjk
ledig vonden, toen zjj binnentraden. Jammer voor
velen, dat de zitting slechts twee dagen duurde
met nog een nastukje van een half uurtje, waarin
de ontknooping werd gegeven. En nu is die ge
legenheid tot uitspanning weer voorbjj, en weldra
zal zjj bjjna geheel vergeten zjjn. Niet eens zal
een voorziening in cassatie de zaak nog eenigen
tjjd het onderwerp van gesprekken doen bljjven,
want de veroordeelde mag tevreden zjjn met haar
lichte straf, die intusschen door velen werd ver
wacht, en de procureur-generaal zal, zoo verzekert
men, zich ook bjj het arrest neerleggen, al beant
woordt het lang niet aan zjjn aanklacht en eisch.
Een andere goedkoops uitspanning was de
optocht voor algemeen stemrecht, ook een niet-
alledaagsche vertooning, die uit den aard der zaak
nieuwsgierigen tot zich trok. Maar toch was het
aantal toeschouwers niet overgroot. Wjj willen
hopen, dat yelen, die anders wel van zulk een
pretje heuden, afwezig bleven, omdat zjj verstandig
genoeg waren te begrjjpen, dat niets het streven
der betoogers" minder bevorderlik is dan gemis
aan belangstelling bjj het publiek, maar toch is
het de vraag of de aanwezigheid van een
muziekkorps niet vele duizenden zou verleid
hebben eens even een kjjkje te gaan nemen.
Zoo'n optocht zonder muziek heeft iets saais en
weinig aantrekkeljjks. Doch hoe het ook zij, dit
staat vast, dat de jj veraars voor algemeen stemrecht
hier in den Haag al zeer weinig bjjval yinden.
Het volk beschouwt de deelnemers aan den optocht
als „schorriemorrie", zooals het zich uitdrukt, en
enkelen, die het waagden aan de betooging mee
te doen, worden door velen met den vinger
nagewezen als diepgezonkeneri. De oorzaak hiervan
is zeker vooral gelegen in de deelneming der
sociaal-democraten, die hier niet in den besten reuk
staan, en met wie allen, die zich met hen inlaten,
worden gelijk gesteld. Het volk is te onontwikkeld
om jjveraars voor algemeen stemrecht bestaanbaar
te achten zonder dat zjj sociaal-democraat tevens
zjjn. Die weinige ontwikkeling is te betreuren,
maar zjj bewjjst volkomen, dat algemeen stemrecht
een dwaasheid zou zjjn. Die beschouwingen over
de demonstratie leveren daartegen het sterkst
mogeljjke protest. Bjjna algemeen heeft de
handelwijze van onzen burgemeester, om het houden
van den optocht toe te staan, instemming ge
vonden tegenwerking maakt sterk en het is
natuurlijk de autoriteiten te doen om de beweging
in ons land geen voedsel te geven. En de afloop
van de demonstratie heeft trouwens bewezen,
dat er geen gevaar in stak de voorstanders van
algemeen stemrecht vrjj te laten om op die wjjze
propaganda te maken. Alles is even rustig in
De zaak, waarin mjjnheer Arrowsmith het
grootste gedeelte van zijn leven gesleten had,
eerst als bediende en later als opzichter, behoorde
aan de heeren Grindall en C°. handelaren in al
lerlei artikelen, voornamelijk bestaande in zuur,
sausen, olie, azijn en allerlei ingemaakte of
gedroogde waren, hoofdzakelijk ten behoeve der
schepen en van den groothandel.
Maar het sal den lezer wel geheel onverschillig
zjjn, wat er in dien winkel te krjjgen was, daar
wjj alleen met den opzichter te doen hebben en
meer met zijn huiseljjk en maatschappeljjk leven
dan met zijn dienstverrichtingen, en als we opge
geven hebben dat zjjn jaarljjksch inkomen niet
meer dan drieduizend gulden bedroeg, dan hebben
wjj genoeg gezegd dat wil zeggen voor den
lezer, maar niet van het standpunt van den
heer Arrowsmith, die, zooals wij zeiden, een groote
familie had.
Er waren elf Arrowsmiths, behalve de ouders.
De oudste dochter, Margaretha, was negentien
jaar, de jongste, ook een dochter, was Julia gedoopt,
maar werd gewoonlijk baby genoemd. Evenwel
niet door haar vader, die had genoeg van dien
naam en hjj hield meer van de gebrekkige uitspraak
der kleine broertjes en zusjes, die er Thule van
maakten. Thule deed aan ultima (laatste) denken
misschien was dat de reden waarom pater familias
er van hield. Het was altjjd moeieljjk geweest
om namen te kiezen. Als mjjnheer Arrowsmith
weer moest beginnen, of als hij vooruit geweten
had hoeveel namen hjj noodig zou hebben, had
hjj ze zeker alphabethisch geschikt Amanda,
ïjjn werk gegaan, en in Den Haag zal de gehouden
betooging niet veel uitwerking hebben. Alleen
de heer Patjjn had er eene minder aangename
ervaring door. Het gerucht loopt althans en
zelfs in vrij goed ingelichte kringen dat de
koning zjjn ongenoegen aan den burgemeester
heeft betuigd over het geven van vergun-
vergunning voor den optocht, en op dien grond
wist men te vertellen dat deze ambtenaar zich
genoodzaakt had gezien zjjn ontslag te vragen.
Dit laatste is echter onwaarde heer Patjjn zal
wel zoo verstandig wezen in dezen zich niet te
storen aan dergelijke inmenging in zaken, waarbjj
bjj volgens plicht en overtuiging heeft gehandeld.
Zoodanige inmenging in zijn werkzaamheden
is den heer Patjjn nog dezer dagen ook op andere
wjjze gebleken. De dagbladen hebben het reeds
vermeld, dat bjj gelegenheid van 's konings tocht
naar de staten generaal maröchaussées ter bewaking
van Zr Ms koets waren in dienst gesteld, buiten
medeweten, laat staan zonder last van het hoofd
der plaatselijke politie. De procureur-generaal
schjjnt het bevel aan de maréchaussee te hebben
gegeven, maar, naar men zegt, niet op eigen
gezag, maar op hoogeren last.
Dat de heer Patjjn zich ook dit niet laat wel
gevallen strekt liem tot eer, maar toch maakt dit
alles zjjne positie niet van de aangenaamste; en
daar sjju tegenwoordige ambteljjke loopbaan toch
al niet altjjd even rooskleurig was, zou het niet
te verwonderen geweest zjjn wanneer hjj deze
gelegenheid had aangegrepen om zijn ontslag te
vragen. Er ia voor hem in het gebeurde meer
aanleiding daartoe dan voor de groot-officieren
van 's konings huis om tegen de bescherming
door de maréchaussée te protesteeren, wat zjj
volgens sommigen zouden gedaan hebben, hoewel
het seer te betwijfelen valt. Men moge toch
zooveel vertrouwen op die heeren hebben als
men wil en volkomen overtuigd zjjn, dat zjj
onzen vorst zoo noodig krachtig zouden ver
dedigen, zjj zjjn toch geen politiebeambten
politietoezicht is niet hunne taak, zjj Btrekken
veeleer tot versiering, tot opluistering van den
stoet en kunnen zich dus niet beklagen, wan
neer ook in hunne nabjjheid de politie waakt
en desnoods handelend optreedt. Intusschen blijkt
uit dat bjjzonder escorte voor Z. M. weder, hoe
sommige autoriteiten door vrees bevangen zjjn ten
gevolge van praatjes, dat men het op het leven
des konings zou voorzien^hebben. Het is alsof wjj
in Rusland wonen! Niemand behalve een gek
en tegen zoodanigen is de koning nooit gewaar
borgd zou het hier wagen de hand tegen Z. M.
op te heffende gehechtheid des volks is daarvoor
een waarborg, en die is bjj de opening der kamers
weer ondubbelzinnig gebleken. Z. M. werd overal
luide toegejuicht en in het bjjzonder ons kroon
prinsesje, toen het 's namiddags uitreed.
Uit Terneuzen schrjjft men ons
't Is kermis de jonge dame-Dwaasheid wandelt
langs onze straten, even goed als in de dagen
toen mr Quack in de Nieuwe Rotierdammer de
Utrechtsohe kermis beschreef. Ze moge zich wat
anders voordoen dan in de bisschopstad, een
anderen toon en andere manieren habben aange
nomen men kan er aan twijfelen of ze dezelfde
is, zeker weet men dat ze tot de familie
Dwaasheid behoort.
't Is niet oneigenaardig, vooral niet in land
bouwende streken, als men in dezen tjjd van 't jaar
een algemeen gevierd volksfeest houdt. Men kan
het beschouwen als ontspanning na den zwaren
arbeid dien de akker in den zomer eischteals
een offerfeest voor de gaven die in een warmer
seizoen werden ingezameld of als een tjjd yan
pret, dien de menschen in staat Btelt om met
moed de sombere dagen en de lange, eentonige
avonden van den landeljjken winter tegemoet te
gaan. Vandaar misschien, dat in ons akkerbou
wend Zeeland zooveel kermissen in September
of October gehouden worden.
't Moet wel een vreeseljjk bar mensch zjjn, die
Belinda, Claudius, Dora, enz. en dan zou de elfde
Katinka geworden zijn. Julia was echter naar
zjjn smaak de beste naam, vooral met bjjvoeging
van ultima en hjj verlangde niet verder te zoeken
De leeft jj ten liepen van negentien tot drie, zoodat
zjj, als zij gereed stonden voor de kerk, een regel
matige trap der jeugd vormden.
De parade in de gang zondagsmorgens was een
vermakeljjke navolging der grappige schets van
Cruikshank, daar er een reeks schoenen van allerlei
grootten langs den muur stonden, van die yan
Julia af tot die van papa toe. De arme Johan
Hendrik Arrowsmith placht te zeggen, dat bjj
dagelijks dertien paar schoenen, dertien hoeden
en dertien pakken droeg. Het is zeker dat hjj ze
altemaal betalen moest en met heel weinig mid
delen ook.
Toen hjj op dien guren avond in Maart naar
huis liep, tegen den oostenwind in, met het stof
in de oogen en zorgen op het gelaat, was hjj
geheel vervuld ran een plan, 't welk zjjn vrouw
dien morgen geopperd had.
Jan, de oudste zoon, moest iets gaan beginnen,
had zjj gezegd hjj was nu bjjna achttien jaar,
vlug en ijverig en het werd tjjd dat hjj zjjn eigen
brood verdiende. Jan zelf wilde niets liever. Hjj
was bereid om alles aan te pakken, niet zooals
sommige menschen, die maar zitten te wachten of
hun de brokken in den mond geworpen worden,
maar bereid om de banden uit de mouw te steken
en alles te doen om zjjn ouders te gemoet te
komen. Jan was niet kieskeurig, bjj kende geen
dwazen trots, »alles" wilde hjj doen, onverschillig
het .volk" niet eens een uitspanning gunt, en &e
aich er aan ergert, als dat .volk", dat altjjd door
ploetert en zwoegt om in de eerste behoeften Tan
het leven te voorzien, zich op andere wjjse
ontspant, dan meer bevoorrechfen, die meermalen
Jn een jaar op meer dan eene wjjze verpoosing
te hun arbeid vinden. Het gevoel om vrg te
zjjn, van niet behoeven te werken op een
w e r kdag, dat gevoel moet een waar genot wezen
voor mannen en vrouwen, die hun heele leven,
dag in dag uit kunnen ontwaren of het waar is
dat „arbeid adelt." Maar toch, als 't kermis is,
dan wandelt een telg van de familia Dwaasheid
langs de straten onzer veste, eooals dat overal bjj
kermistijd, het geval is. Orgelgedraai en straat
gezang in overvleed; ariisten ep stelten en aan de
trapeze genoeg; „apen in vrijheid", die dag en
nacht in jjzeren kooien zjjn opgesloteneen groot
panopticum van wassen beelden, met het bekende
apartementje, dat alleen volwassenen tegen extra-
entrée mogen binnentraden juffr. Stella „de dame
zonder onder]jjf"; wafel- en koekkramen; muziek
en dans overal waar kunstgenot De firma
Stoeta en C° vereert ons met haar bezoek en veert
hare blij- en treurspelen uit in hare .welingerichte
schouwburgtent", en wil naar hare krachten be
wijzen de waarheid van de stelling
«Het schouwtoneel kso hen, die schoone knnsten eer en,
Beschaving, burgerdeugd en levenswijsheid leeren."
Zeker heeft dit tooneelgenelschap niet, wat de
bewoners van grooter of gelukkigerZeeuwsohe
gemeenten haren bewoners op dit gebied te go-
nieten geven, vooral niet aan de nseer beschaafden.
Maar toch verdient de vraag overweging, waarom
de groote massa niet liever zoo'n schouwburgtent
vult, dan den heelen avond en den halven nacht
langs straat en soms kroeg in kroeg uit to loopss.
Puurvu que1 on s'amute; maar het hoe baduidt
toch ook wat. „Goed voorgaan doet good velgen"
als de eerste rangen geregeld wat beter beeet
werden, dan eonden misschien de achterste rjjea
ook wel gevnld worden- Men atag veor de goede
saak wat over hebben.
'tls sist zoo heel erg, als de „dwaasheid" eens
af en toe haar scepter zwaait„wie nooit dwaas
was, wordt nimmer reoht verstandig", maar dene
jonge dame geheel vrjj haar teugel te laten vieren
is niet raadzaam.
Het Oostersche vraagstuk, doer de jengste ge
beurtenissen in RoemeliS opnieuw op den voor
grond den Europeesche staatkunde getreden, nadert
met iederen nieuwen strjjd tusschen kruis en halve
maan zjjn oplosaing het einde van die worsteling
wordt alleen bereikt met den ondergang va* het
Itohammedaansehe rjjk in Europa. Met don dood
van den laatsten machthebbenden Turk in Europa
sterft ook de Oostersehe kwestie.
Een korte, «oer vluchtige blik op de geschie
denis der Turken in Enropa zal ons leeren, dat
geen waarborgende tractaten Eurepeesch-Turkjje
voor het lot kunnen bewaren door de onverbid-
deljjke schikgodinnen over dit rjjk uitgesproken.
De Oostersche kwestie is niet yaa Jsedea of
gisteren maar dagteekent van dea tjjd, toen de
Osmanen onder hun dapperen saltan Orchaa in
1537 oyer den Hellespont trekken en met de
verovering van Gallipoli vaato* veet in Serosa
zetten. Grooter macht nog ontwikkelde *|a
zoon Moerad I, die met zjj* dappere Jasiteabaren
spoedig het geheele schiereiland vr.a don Balkan,
tot aan het oude Hemui gebergte (des Balkan)
veroverde.
Het Byzantjjnsche rjjk, zwak en vervallen, ken
den barbaren geen weerstand biedenweldra sag
het zich nagenoeg geheel in Konstantisopel terug
gsdrongen. Aan alle kanten verhieven zich Taanden
tegen de nieuw opgaande soa, maor ofschoon
Serviërs, Boelgaren vjjanden der Turkaa sedert
hun verschjjning in Europa en Albaaon nieh
met elk ar tegen Moerad verbonden, gelekte het
hem toch zjjn macht uit te breiden en zjjn
residentie in Adrianopel te vestigen.
De reeds tribuutschuldige Serviërs en Boelgarem
stonden opnieuw op. maar met hna nederlaag op
het Amseiveld in 1389 was bun weerstand voor-
loopig gebroken. Het keurkorps van saltan Moerad
trok onder diens soon Bajaeet I, den bliksemstraal
genaamd, over den Balkan ea veroverde eveneens
de streken ten noorden van dit gebergte.
wat. Maar tot nog toe was dat „alles" bjjna niets
geweest. Hjj had tjjdeljjk een paar baantjes
gehad, die echter geen droog brood opleverden
en dus weinig hielpen om zjjn ouders te verlichten.
„Het is een flinke jongen", «ei de vader
.wel opgevoed, overal geschikt voor en hjj ziet
er goed uit ook".
Jan geleek veel op zjjn vader ep dionzelfden
leeftijd; maar dat zei mevrouw Arrowsmith op
dat oogenblik niet. Zjj zag haar man nadenkend
aan en herhaalde
Ja, Jan ziet er heel goed uitiedereen is
dadeljjk met hem ingenomenmaar hier echjjnt
hjj geen vooruitzichten te hebben. Als hjj eens
naar Liverpool ging, dan zo* oom Walrus, die
maar éen zoon en éen dochter heeft, zeker wel
een plaats voor hem op zjjn kantoor hebben".
Mjjnheer Walrus was reeder en oliehandelaar
in het groot. Mevrouw Arrowsmith had sedert
jaren niets van hem gehoordmaar zjj en al hare
kinderen geloofden sterk aan den invloed van
bloedverwantschap. .Bloed is dikker dan water" j
placht zjj te zeggen. Leden van dezelfde familie,
hoever de betrekking ook zjjn mag, moeten natuur-
ljjk belangstelling, om niet te zeggen liefde voor
elkaar gevoelen. Tjjd en afstand mogen hen
scheiden maar de band bljjft altjjd bestaan.
(Wordt vmvelgé.)
