Onderwijs.
Gemengde Berichten,
28 FEUILLETON.
BRIGITTA FOSWIE.
Als hét met dit bericht maar niet gaat als met
dat over het protest van den burgemeester^waar-
van, volgens het Dbld., niets waar is.
Uit de openbaar gemaakte correspondentie
tusschen prof. De Hollander en den gouverneur
dér militaire academie te Breda bljjkt, dat de
reden, waarom De Hollander werd uitgenoodigd
onmiddellijk zijn ontslag te nemen, gelegen is in
't volgende
De overgangsexamens van het 2de jaar, vooral
van de artillerie-klasse, zijn zeer slecht afge-
loopén, in het bijzonder die in Nederlandsche
taal, geschiedenis en staathuishoudkunde, ofschoon
de beoordeeling op de driemaandelijksche lijsten
dien uitslag niet kon doen vermoeden. Als reden
voor dien ongunstigen uitslag werd door De
Hollander opgegeven1° onrustig gedrag in de
lessen en gebrek aan ijver in het afgeloopen jaar
betoond 2° groote sterkte der klassen.
Een onderzoek, ingesteld door den gouverneur,
en door den inspecteur van het militair onder
was, den heer Den Beer Poortugael, leidde echter
tot de wetenschap, dat de beoordeeling te streng
was geweest en meer cadets hadden moeten over
gaan, of althans in enkele vakken herexamen
moeten hebben.'
De heer De Hollander verdedigt zich tegen deze
beschuldiging. Hij zegt o. a.
Als oorzaken van den ongunstigen uitslag der
examens van het 2e studiejaar in Nederl. taal,
geschiedenis en staathuishoudkunde worden ge
zegd door mjj opgegeven te zijn: 1°. Onrustig
gedrag in de lessen en gebrek aan ijver in het
afgeloopen jaar betoond2". Groote sterkte der
klassen. Het zal wel waar zijn, dat ik die oor
zaken heb opgenoemd; zjj hebben althans zeker
medegewerkt maar bepaaldelijk heb ik gewezen
Op het verderfelijke stelsel van de driemaande
lijksche lijsten mede in rekening te brengen,
waardoor een cadet, die op deze lijsten eenigszins
hoog genoteerd staat, zich van ernstige voorbe
reiding voor het examen ontslagen aeht, geljjk
duidelijk bjj de geschiedenis gebleken is. Ik had
er nog kannen bijvoegen, dat de vele vrijheden,
welke de cadetten in den laatsten tijd hebben
genoten, en de velerlei uitspanningen, waarvoor
ook binnen het academie-gebouw de gelegenheid
wordt aangeboden, zeker op hun werzaamheid
geen gunstigen invloed uitoefenen.
s>Op de beschuldiging, dat ik te laag en naar
een verkeerde schaal zoude getaxeerd hebben,
denk ik mij niet te verdedigen. Tenzij men mij
van opzettelijke oneerlijkheid wil verdenken (en
zoover zal men waarschijnlijk in mijn 43e dienstjaar
niet willen gaan), meen ik, dat iemand, die een
lange reeks van jaren de examens heeft afgenomen,
die nauwkeurig weet wat en hoe er wordt onder
wezen en die de bjj het onderwijs gebruikte
hulpmiddelen kent, beter tot beoordeelen in staat
is dan de geleerdste persoon, wien deze gegevens
ontbreken. Daardoor verklaart zich ook de schijn
baar ongelijkmatige taxatie, waarop wordt gedoeld.
Ik heb namelijk de gewoonte meer waarde te
hechten aan het werk van een cadet, die toont
het onderwezone begrepen en door studie tot
zijn eigendom gemaakt te hebben, dan aan dat
van een, die eenvoudig de van buiten geleerde
woorden van den leeraar of van het leerboek
wedergeeft, al is de stijl ook veel fraaier dan van
den eerste".
De Unie-collecte bracht op te Koudekerke met
Dishoek 23.16, Wilhelminadorp 8.06J en
Middelburg 345.70£.
Gisteren heeft de heer dr W. C. van Manen het
hoogleeraarsambt bij de faculteit van Godgeleerd
heid aan de rijks-universiteit te Leiden aanvaard
met het houden eener redevoering in het groot
auditorium over Den leerstoel der Oud-Christelijke
letterkunde.
De voormalige bierbrouwerij De Meyboom te
Vlissingen moet onderhands verkocht zijn om
weder tot brouwerij ingericht te worden.
Een verhaal
van A. LüTTELSBUftG.
Olaf Halm werd woedenddank zij den verhalen
'der andere begreep bjj de woorden dezer trotsche
vrouw beter dan zjj zelf dacht. Het bloed steeg
hem naar het hoofd en, ofschoon het verstand hem
het zwijgen oplegde, kon hjj zich niet bedwingen.
„Hoe durft gij Brigitta Eoswik een deern
noemen?" vroeg hjj op hoogen toon.
Zjjne woorden maakten toch eenigen indruk op
vrouw Dauneförd, omdat zjj van een steedschen
mijnheer kwamen en zjj zei een weinig zachter
„Gij kent haar niet mijnheer. Zjj was nog
geen jaar in de stad geweest en met een klein
kind terug gekomen. Als ge dat fatsoenlijk noemt"
ging ze weer luider voort, „dan kan ik als brave
vrouw niet met u daarover praten."
„Met een kind? Grjj bedoelt met mijn kind
waarover zjj zich ontfermd had, omdat de moeder
gestorven was en het arme wurm niemand op de
wereld had, die er voor zorgen wilde. Ja, zie mij
maar aanDat kind, dat Brigitta meegebracht
heeft, was mjjn kind, Gerda Halm."
Een oogenblik stond vrouw Dauneförd als ver-
stjjtd van schrik; en dat was haar nog niet dik
wijls in haar leven overkomen- Maar er kwam
al weer een spotachtige trek om haar mond
Met betrekking tot den te Borssele gepleeg-
den diefstal met braak waarvan wjj in ons
vorig nommer melding maakten, vernemen wij
nog bet volgende. Ontvreemd zijn2 bankbil
jetten van 100, 2 dito van 60, 2 muntbiljetten
van ƒ10 en 13 gouden tientjes; voorts een
portemonnaie met zilveren beslag, een stukje kant
en een stukje tule.
De dader had een Ylaamschen tongval en het
eerste vermoeden, dat een ingezetene van Borssele
de dief zijn zou, is niet waar gebleken. De weduwe
bij wie werd ingebroken is buiten levensgevaar.
De chefs van de spoorwegstations in Zuid-
Beveland en Walcheren en andere beambten in
het algemeen, die gisteren of heden bedragen
als bovengenoemd voor hun verdacht voorkomende
personen wisselden of van zoodanigen in betaling
namen, worden verzocht daarvan bericht te doen
aan de politie of justitie.
- Uit Wissekerke schrijft men ons
Op de onlangs verpachte perceelen, voor den
calamiteusen Vlietepolder gelegen, is men deze
week begonnen door een duiker te doen zoeken
naar oesters. Ofschoon daar wel oesters zjjn
gevonden schjjnt toch de aanslag de moeite
niet te loonen, althans men heeft het werk ge
staakt. Tot nog toe gaat het aan de Noordkust
van Noord-Beveland, tenminste vóór de polders
Yliete en Thoorn,met de oestercultuur niet gffhstig
daar, zooals vroeger reeds is gemeld, voor laatst
genoemden polder de proef met het leggen van
pannen geheel is mislukt.
Voor den werkenden stand ia dit zeer te betreuren,
daar er den geheelen zomer door altijd werkkrachten
te veel zjjn voor den arbeid die op den akker
verricht moeten worden, en menig huisvader al
zeer blij ia als hjj voor een paar dagen werk heeft
Nog eene bjjdrage omtrent de hooge vleesch-
prjjzen.
In de N. R. Ct. leest men „Terwjjl ook de
slagers te Delfshaven nog altijd de oude hooge
vleeschprjjzen bljjven eischen, ofschoon het slacht
vee veel goedkooper wordt ingekocht, wordt thans
aldaar gedurende twee dagen in de week door
een ondernemend man een winkel gehouden,
waarin prachtig vleesch voor slechts 35 cent het
halve kilo wordt verkocht. Natuurljjk, dat daar
van met graagte wordt gebruik gemaakt, zoodat
de man nog wel een behoorlijke winst zal hebben."
Wat prachtig vlesch hier kost, durven wij niet
zeggen, maar zeker zou menigeen hier reeds te
vreden zjjn wanneer hjj voor bovengenoemden
prjjs goed vleesch bekomen kon.
De ontvluchte uit de gevangenis te 's Gra-
venhage is men nog niet op het spoor.
De driewielers zullen voor het vervoer van
brieven en postpakketten op het platteland worden
ingevoerd, te Oldebroek natuurljjk uitgezonderd.
Te 's Gravenhage werd een heer plotseling
door een tramconducteur bjj de keel gepakt, op
den grond geworpen en, met de vuist op het
aangezicht geslagen, zoodat de heer spoedig aan
oog en wangen kwetsuren bekwam. Op het ge
schreeuw van „moord" kwamen spoedig senige
personen toeschieten, die den woestaard van zjjn
prooi trokken en den verwonde hulp boden.
Volgens het Rott. Nbld. moet het thans zoo
goed als zeker zjjn, dat de persoon, wiens ljjk
men voor eenige weken onder het spoorweg
viaduct te Rotterdam vond, niet vermoord is,
maar onverwacht een aanval gekregen heeft van
de ziekte, waaraan hjj leed en daarin gebleven is.
Of hjj vóór dan wel na zjjn dood bestolen werd,
schijnt nog niet zeker. Zijn dood moet echter,
hoewel het ljjk eerst des nachts gevonden werd
reeds vroeg in den avond zjjn ingetreden, en van
halfnegen af hebben de bewoonsters van het huis,
waar hij vertoefd heeft, getracht zich van het
lijk te ontdoen, dat op drie verschillende plaatsen
is neergelegd, maar telkens weer bij het naderen
van onraad werd opgenomen en verder medege
voerd. Een deel van het geld, dat hjj bjj zich
gehad heeft, is gevondende drie gearresteerde
personen bljjven op vermoeden van medeplichtig
heid aan diefstal in hechtenis.
De aanvraag voor jden bouw van een ge.
vangenis, op de Indische begrooting, wordt met
deze leuke zinsnede toegelicht: „De bestaande
hoe kon men haar voor zoo dom houden om zoo
iets te gelsoven Het lag immers voor de hand
dat het doorgestoken kaart was, om de dorpelingen
en haar in de eerste plaats om den tuin te leiden.
Hoe kon zjj een oogenblik gelooven, dat zij zich
vergiste, toen zjj Brigitta een gemeene deern
noemde
„Neen, mijnheer, dat maakt gjj mjj niet wjjs.
Gjj zult wel uwe redenen hebben om den naam van
dat meisje te willen zuiveren, want ik begrjjp
dat het u niet aangenaam is, dat iedereen haar
verstoot maar dat hadt gjj vroeger moeten
bedenken."
In het eerst had Olaf hare woorden niet geheel
doorgrond, doch toen hjj haar goed begreep stond
hjj driftig op, ging naar de deur en riep uit
„Meedoogenlooze, hardvochtige vrouwIk
blijf geen minuut langer onder uw dak. Maar
ik zweer u, als ik in het leven bljjf, zult gjj
Brigitta nog eenmaal op de kniëen om verschooning
vragen, voor hetgeen gjj tegen haar misdaan hebt."
Zoo ging hjj heen. fier en statig, volstrekt niet
als iemand, die geheel uitgeput is. Maar voor
de deur moest hjj zich vasthouden en hjj was
heel bljj, dat de oude vrouw, die hem gebracht
had, in de nabjjheid was bljjven wachten. Hjj
wenkte haar tot zich en vroeg
„Kunt gjj mjj een onderkomen voor van
nacht bezorgen?"
„Hoe zou ik dat kunnen, mjjnbeer. Mjjn
huisje is wel zindeljjk en proper, ik durf mjj
geruBt met iedereen meten, maar voor een heer
biedt geen waarborgen tegen ontvluchting aan."
Dit zou men ook van die inrichtingen te Haarlem
en te 's Gravenhage kunnen zeggen.
Nog schjjnen de mogendheden, die in 1878
het BerljjnBch tractaat onderteekendengeen
beslissing in zake den Boelgarjjsche opstand genomen
te hebben. Men zal den verderen loop der zaken
en vooral de voornemens van Turkjje afwachten.
Een internationale conferentie, te Konstantinopel
te houden, wordt meer en meer waarschijnlijk.
Uit Parjjs meldt men, dat de Porte tot de
mogendheden, die het Berljjnsch tractaat onder
teekend hebben, een circulaire heelt gericht, waarin
zjj zich verzet tegen het gedrag van den vorst
van Boelgarjja en tegen de schending van ge
meld tractaat. De sultan besloot, werkeljjk de
rechten uit te oefenen, hem bjj artikel 16 van
genoemd tractaat toegekend.
Art. 16 luidtDe gouverneur-generaal van
Oost-Roemelië heeft het recht, Turksche troepen
te hulp te roepen, zoodra de veiligheid der pro
vincie bedreigd wordt. Komt dit geval voor, zoo
zal de Porte haar beslissing, evenals de redenen,
die haar besluit rechtvaardigen, aan de vertegen
woordigers der mogendheden in Konstantinopel
mededeeleu.
Prins Alexander, die te Philippopolis is
aangekomen, werd aan den Shipkapas door generaal
Kaiashoff met een regiment cavalerie ontvangen.
Een aantal jonge meisjes bestrooiden zjjn pad met
bloemen. In alle plaatsen, rjjkeljjk met vlaggen
getooid, werd de vorst bljjde begroet, vooral in
Philippopolis legde men groot enthousiasme aan
den dag.
Over Turkjje's besluit met geweld van wapenen
den opstand te onderdrukken, zegt de IVeiie Freie
Presse, dat Turkije door het zwaard te trekken den
eenigen weg inslaat, waardoor de vrede in Europa
behouden en het zelf tegen verdere gevaren be
veiligd wordt, maar de Porte moet flink en zonder
aarzeling, met veel energie en grooten spoed
handelen. Een gerucht uit Berljjn, als zouden de
mogendheden zich tegen Turkjje's gewapende
tusschenkomst verzetten, zoo lang Macedonië rustig
blijft, beschouwt men te Weenen als weinig ver
trouwbaar.
De Figaro schrjjftOveral behalve in Berljjn
behaalt de meening de overhand, dat Turkjje niet
anders doen kan dan stilzwijgend de vereeniging
van Roemelië met Boelgarjje te lijden, In Berljjn
deelt men dit gevoelen niet, omdat aldaar het
bekende tractaat gesloten is, waarbjj over het lot
dezer Oostersche volken beslist werd en het valt
het amour propre van het Duitsche volk moeiljjk
toe te stemmen, dat Bismarck in 1878 een broos
en licht breekbaar werk tot stand bracht dat een
volksbeweging in stukken wierp.
De Weener correspondent van Daily Netas
vernam, dat Turksche troepen onder Yeissel-pacha
aangevallen zjjn door de Albaansche bevolking
van Djakova, met groot verlies aan beide zjjden.
Yan Pristina zjjn vier bataljons versterking ge
vraagd.
Zooals te verwachten was, heeft de revolutie
in Roemelië zjjn weerklank gevonden op Kreta.
De bevolking van dat eiland heeft naar de
wapenen gegrepen en is in vollen opstand tegen
het Turksch bestuur.
De Grieksche regeering heeft besloten eene
afwachtende houding aan te nemen, doch gaf niette
min bevel alle soldaten op te roepen. In de Dinsdag
gehouden openbare bjjeenkomst werd besloten,
eenige afgevaardigden naar de regeering te zenden,
ten einde bjj Delyanni aan te dringen, voor de
rechten van het Hellenisme te waken.
De Russische generaal Cantacuzene, die tevens
minister van oorlog in Boelgarjje was, heeft van
den czaar bevel gekregen, met het oog op den
Boelgaarsch-Roemelischen opstand, zjjne ministe-
riëele portefeuille neder te leggen.
De omstandigheden, onder welke Gavril-pacha
afgezet is, herinneren sterk aan het voorgevallene
met prins Coëza te Boekarest in 1866. Er is geen
geweld gebruikt en Gavril heeft geen weerstand
geboden. Hjj had ontbeten en juist den knecht
gescheld om de tafel op te ruimen, toen, in plaats
van zjjn bediende, kolonel Sedlovitch met 6 sol-
zjjn wjj menschen toch niet ingericht".
i Trek u dat niet aan. Ik verlang slechts
een slaapplaats, omdat ik niet bjjtijds terug kan".
„En wil vrouw Dauneförd u niet in huis
nemen vroeg zjj veelbeteekenend met de oogen
knippende.
„Ik heb het haar niet gevraagd, maar van
die vrouw wil ik niets weten
De oude vrouw nam die woorden als een
persoonljjk compliment op en was er niet weinig
trotsch op, dat zjj vrouw Daunelörd, die van oudsher
altjjd de eerste wilde zjjn, de loef afstak".
„Watfik heb is tot uw dienst,, ten minste
een goed bed. Mjjn dochter krjjgt het mee ten
huweljjk, want ze trouwt binnenkort". Zjj bab
belde onophoudelijk door, ofschoon Halm volstrekt
niet naar haar luisterde. Hjj was geheel terneer
gedrukt door het denkbeeld, dat hjj niets aangaande
Brigitta en zjjn kind kon te weten komen en viel
op een stoel bjj het vuur neder, terwjjl zjjn
gastvrouw hem een avondeten gereed maakte, zoo
goed als zjj maar eenigszins kon, want zjj wist
niet of haar ooit in haar leven weer de eer te
beurt zou vallen om een stadsheer te herbergen.
Bovendien had ze zoo graag geweten in welke
betrekking die knappe, jonge mjjnheer, want dat
was hjj niettegenstaande zjjn ziekeljjk uiterljjk
tot Brigitta stond zij dacht er het hare van,
al was zij niet geneigd om iets kwaads te ver
moeden maar zjj kende dat meisje genoeg en
die had zelfs den schijnheiligen Paul Dauneförd
weten in te pakken.
daten binnentrad en den gouverneur zjjn gevangene
noemde. Gavril-pacha kjjkt naar buiten en be
merkt, dat zjjn tuin vol soldaten is. Hjj wendt
zich tot Sedlovitch en zegt„De zaken gaan
goed, maar ik moet u een geschreven protest in
handen geven." De officier antwoordt, dat hjj
geen protest van welken aard ook kan aannemen
en dat hjj zjjn excellentie in hechtenis neemt.
Een weinig later vereenigde zich de militie rond
het paleis. Nadat de heer Stransky de proclamatie
van het voorloopig bestuur aan de soldaten had
voorgelezen deed hij een beroep opn_hun vader
landsliefde en droeg hun op prins Alexander goed
te ontvangen.
De militieTantwoordde op dit beroep door de
wapenen te zwaaien en luide op andere wijze hun
vreugde te betoonen. De opgewondenheid was
buitengewoon, maar geen wanorde heerschte in
de stad, noch toen noch later. De eenige daad
van geweld bestond in het afrukken van de zinne
beelden der Turksche oppermacht.
De Agence^Fabra meldt, dat de eerste confe
rentie over het Carolinen-conflict tusschen vorst
Bismarck en graaf De Benomar, Spaansch gezant
te Berljjn, heeft plaats gehad.
Het onderhoud kenmerkte zich door een vriend-
schappeljjken toon, die een minneljjke schikking
laat verwachten.
Evenwel is het bericht van de National Zeitung
als zou het Duitsche gouvernement aan Spanje toe
geven, dat Spaansche schepen het eerst Yap be
zetten, voorbarig.
Tusschen Spanje, Duitschland en Frankrjjk
moet de kwestie over de grenzen van hün grond
gebied aan de Westkust van Afrika nabij Fernan
do Po tot wederzjjdsche voldoening geschikt zjjn.
Een protocol zal weldra de overeenkomst bekend
maken.
Voor eenige dagen moet de Porte zich bjj
de Russische regeering beklaagd hebben over de
systematische vervolging, waaraan de Turken in
Zuid-Rusland bloot staan en die in bloedige ge
vechten te Kiementchoeg en Hommel ontaarden.
De Porte hoopt, dat het Russische gouvernement
niet nalaten zal maatregelen te nemen, opdat het
eigendom en het leven van Turksche onderdanen
geen gevaar loopen.
In Benevento, dat meermalen door een aard
beving is verwoest, zjjn verscheidene aardschokken
gevoeld.j De bevolking kampeert in het open veld.
Eenig idee van de lasten, welke het Spaan
sche gouvernement heeft, om de anti-Duitsche
agitatie en de vijandelijke gevoelens tegen de
Spaansche regeering zelf te onderdrukken, krjjgt
men, wanneer men de maatregelen nagaat door
het gouvernement tegen de pers in Madrid en de
provincies genomen. Van 4 tot 20 September
telde men 85 persvervolgiugen; verscheidene bladen
zjjn geschorst, en dageljjks wordt op edities van
verschillendejandere beslag gelegd, opdat zij niet
in^de^provincie^verspreid^.worden. gKt'i,
Geljjke strengheid wordt toegepast opdedynas-
tiek-liberale bladen, zooals de Iberia, de Correo,
de Popula en de Eco, op de conservatieve Union,
de Correspondencia, op de Carlistiselie Siglo, op
de organen der independenten als den Imparcial
El Dia en El Liberal en op de zes republikein-
sche bladen.
Voor de eerste maal sedert haar oprichting, 40
jaar geleden, is beslag gelegd op de Illustration
Espanola, die vervolgd wordt wegens een anti-
Duitsch gezind artikel en dito gravures. In de
provincies hebben de gouverneurs de uitgevers
gevangen genomen, die weigerden borgtocht te
stellen. Hier is vervolging tegen 80 bladen inge
steld, de meeste van dynastiek liberale en
republikeinsehe kleur, in34grootere provinciesteden
verschjjnend.
Ook de militaire organen zjjn vervolgd wegens
anti-Duitsche enpatriotische meeningen, en El Siglo
Futuro, orgaan van den primaat der kerk, is twee
maal vervolgd. Alle telegrammen uit Madrid
voor de provinciale pers werden 6 dagen achter
gehouden en worden voor 't grootste gedeelte
geheel gewjjzigd Telegrammen uit de provinciën,
zelfs uit Parjjs en Londen, werden door de censuur
in Madrid vernietigd, wanneer zjj over Duitschland
in'minachtenden toon spraken.
Zonder veel omwegen bracht zij dus het gesprek
weer op Brigitta en zei dat zjj verleden maand
het dorp verlaten had, maar niemand hoopte
haar terug te zien. Zjj moest een halve heks
geweest zjjn, of een tooverdrank van den berggeest
gekregen hebben, want zjj lokte alle mannen tot
zich en geen van allen wilden zjj gelooven, dat
zjj zoo slecht was, zelfs nu nog niet, nu alles
tegen haar getuigde.
Olaf overlegde of het in de gegeven omstandig
heden nog iets zo-u baten of hjj de onschuld van
Brigitta verdedigdeen meende dat hjj maar beter
deed met te zwjjgen, de tijd zou haar wel van
elke verdenking zuiveren. Hjj kon echter de ver
zoeking niet weerstaan om te zeggen dat hjj zjjn
kind aan Brigitta ter verpleging had gegeven en
het nu kwam terug halen.
„Wat zegt gjj, mjjnheer vroeg zij met
verbazing, »was dat kind van u
„Vindt gjj dat zoo vreemd De moeder
stierf toen het drie weken oud was en de kleine
Gerda zou bjj mjj van honger omgekomen zijn.
Dus was ik heel bljj, toen ik een barmhartige ziel
vond, die zich over haar ontfermde en gjj zult
het mjj ook niet kwaljjk nemen als ik u verzoek
geen kwaad te spreken van het meisje, dat mjj en
mijn kind het leven gered heeft."
Die woorden vielen in vruchtbar# aarde. Blik
semsnel veranderde de stemming der oude vrouw
en al kon zjj nog niet besluiten om Brigitta als
een slachtoffer te beschouwen, zoo liet zich toch
veel verklaren en zjj eindigde met vrouw Dauneförd
