N° 202,
128» Jaarsan
1885.
V rijdag
28 Augustus.
FEUILLETON.
Middelburg 27 Augustus.
BRIGITTA FOSWIK.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per 3/m. franco 3,50:
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent.
Advertentiën: 20 Gent per regel:
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,10
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Brieven over de Ommerschans.
ui.
MIDDELBURGSCHE COURANT.
w
Agenten zijn te VlissingenP. G. De Veij Mbstdagh en Zoon, te GoesA. A. W. Bolland, te Krniningen: F. Van der Peijl, te Zierikzee: A. C. De Moou, te TholenW. A. Van Rieowenhüuzen, en te Ter Neuzen A. Van der Peul Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube en Cie., John F. Jones opvolger.
Na u in enkele trekken de verpleegden te
hebben leeren kennén, wil ik thans u een blik
doen slaan in de wijze, waarop de inrichting wordt
bestuurd, om daarna de eventueel aan te brengen
verbeteringen te bespreken.
Het bestuur van het gesticht de Ommerschans,
is opgedragen aan een directeur, een adjunct
directeur en twee onder-directeuren, waarvan de
een voor den landbouw en de ander voor het
gesticht zelt is aangesteld.
Aangezien de directeur tevens directeur van de
gestichten te Veenhuizen is, en aldaar ook woont,
is de adjunct-directeHr als eerstaanwezend ambte
naar als het hoofd der directie in de Ommerschans
te beschouwen.
Verder bestaat het personeel uit zes zaalop
zieners, met den titel van majoor, 38 zaal- of
kamerwachten, naarmate het getal zalen dat bevolkt
wordt, en verder uit enkele magazijn- en werk
meesters, een boekhouder en klein kantoorpersoneel.
Voeg daarbij nog een achttiental veldwachters,
van wie verreweg de meesten, zoo niet bjjna allen,
op tameljjk verren afstand, op de verschillende
toegangs- of uitgang6wegen van de Schans en hare
terreinen, ter bewaking geposteerd zijn, dan heeft
men natuurlijk moet men niet rekenen den
dokter, den apotheker, de geestelijken enz.,
het geheele personeel der inrichting.
Wanneer men nu de 38 zaal- of kamerwachten
ook buiten rekening stelt, daar zij allen verpleegden
zijn, voor wie de collega's als kameraden niet het
minste respect hebben, dan komt men tot een
getal van 50 ambtenaren, waaronder dan ook een
dozjjn kolonie- of zetboeren geteld worden.
Met dat getalletje nu, waarvan slechts achttien
halt gewapend zjjn, moet men eene bevolking
regeeren van 1400 mannen, van wie velen reeds
eenige jaren in verschillende civiele en militaire
gevangenissen hebben doorgebracht en de meesten
door onverschilligheid uitmunten.
Onder deze 1400 verpleegden moeten nu, met
gevaar voor hun leven of voor ernstige handtas
telijkheden, de zes zaalopzieners eiken dag ver-
keeren en hen in alles nagaan. Ieder hunner
heeft circa 200 a 250 man voor zijne rekening.
Als men nu de bespottelijk zachte straften tegen
de verpleegden in aanmerking neemt, die, wanneer
ejj den majoors of anderen beambten bloedende
kwetsuren toebrengen, slechts een, twee of hoog
stens drie dagen cachotstraf krijgen, moet men
dan den beambten niet gelijk geven dat zjj zoo
min mogelijk aanklagen en hun leven niet verder
in gevaar brengen?
Ware het echter niet dat deze zaalopzienera
Een verhaal
van A. LüTTELSBURG.
Intusschen had Brigitta het armoedige hutje be
treden, zooals zjj meende, door niemand opgemerkt}
doch het gerucht dat zjj teruggekomen was ging
reeds van mond tot mond. De trotsche, de hoog
moedige was weer thuis; het was haar dus in
Landskrona ook niet meegeloopen en zjj was
niet alleen. Niet alleen Wie was er dan bjj
haar Voor zoover men wist had zjj geen familie
die oude vrouw Foswik was ook een verwor-
pelinge geweest.
Zjj had een kind meegebracht een pas
geboren kindNu was men er achter dat was
niet te verwonderen men had het wel voorzien;
hoe kon het ook anders
En toch vond menigeen dit bericht zonderling
genoeg, als men zich Brigitta voorstelde, en
sommigen schudden ongeloovig het hoofd. Maar
het feit was toch niet weg te redeneeren; een
buurvrouw had het kind met hare eigen oogen
gezien en met hare eigen ooren hooren schreeuwen
en de meeaten hadden het wel verwacht.
Eindeljjk twijfelde niemand er meer aan alleen
Paul Dauneförd werd rood van kwaadheid en wilde
er niet van hooren. Brigitta Foswik 1 Zjj over-
iedereen in schoonheid. Zjj -was zoo lief, zoo
terecht inzagen, dat zjj zoowat tusschenbeiden, èn
directie èn verpleegden, in moeten laveeren, voor
zeker hun leven zoude onhoudbaar zjjn.
Ook weten le verpleegden zeer used <V
zaalopzieners hen niet anders kunnen aanklagen
dan zooals dit in de burgerlijke maatschappij
geschiedt en dat de zaak dus in alle instantiën
haren gewonen loop heeft. Zjj hebben daardoor
de gelegenheid om, hoe verraderlijk zjj onder
elkander ook zijn, zich. bjj het getuigenverhoor
tegenover eenen beambte zoo eensgezind mogeljjk
te toonen.
Maar zal men vragen hoe bewaart men
dan nog met zulk een kleine macht orde en rust
onder die vreemde, onverschillige en luie, soms
karakterlooze menschen Hiertoe werken twee
machtige factoren mede.
In de eerste plaats worden de oproerigen door
de stamgasten van het gesticht in bedwang ge
houden. Die stamgasten of oudere bewoners
begrjjpen, en zeer terecht, dat bjj ernstige onge
regeldheden hunne positie in de Schans er niet
op zoude verbeteren, „en zij veel te verliezen en
niets te winnen zouden hebben. Zij zijn maar al
te vast overtuigd, dat de maatschappij hun nimmer
zulk een leven zoude bieden, als zjj nu genieten.
In de tweede plaats speelt het verraad een groote
rol. Iemand,die een complot zou willen smeden,
is er niet zeker van of niet in hetzelfde uur,
waarin hij zijne kamaraden, die anders altijd
eensgezind zijn wanneer er van verzet tegen een
beambte sprake is, wil opruien, in de befaamde
brievenbus van den onder-directeur een briefje is
gestoken, slechts een paar regels bevattende, die
vermelden wat men voornemens is te doen, en
wie de raddraaiers zijn.
Al die brave menschen laten nooit na elkander,
waar zjj dit eenigszins kunnen, een poets te bakken.
Dit is nu het geheim van do rustige rust, waarin
de Ommerschans verkeert 1
Maar of men nu altijd, daarop rekenende, zal
kunnen blijven voortleven, is eene vraag, die meer
bevoegden dan ik zullen hebben op te lossen.
Ik keer thans nog even terug tot de directie
en haar personeel.
De adjunct-directeur heeft, zooals men dit noemt,
alle rangen in bet gesticht doorloopenhjj is een
zeer bekwaam, stipt en rechtvaardig man, die alle
capaciteiten voor eene dergelijke betrekking in
zich vereenigt; hjj weet, zooals meermalen is ge
bleken, ontzag in te boezemen, en wordt zoowel
door ambtenaren als verpleegden ten hoogste
gerespecteerdhij is kortom the right man on
the right place. Ook de onder-directeurs voldoen
zoo goed mogeljjk aan hunne vele en niet geringe
plichten.
Evenzoo de zaalopzieners; ook deze doen, voor
zooverre mogeljjk, overal orde en reinheid heerschen.
Aan de directie en haar personeel ligt het dus
voorzeker niet, dat de Ommerschans betrekkelijk
zoo weinig resultaten oplevert. En wie weet ook,
hoe dikwerf ook zjj reeds bjj de bevoegde autori
teiten op de groote gebreken en op de bedroevende
en slechte vruchten hebben gewezen, maar ook
zacht en toch zoo ongenaakbaar dat kon men
baar niet vergeven. Toorn en schaamte dreven
hem bet bloed naar de wangen, als hjj zoo over
haar hoorde sprekenmaar zjjn hart klopte tevens
van vreugde, dat zjj teruggekeerd was, want zoo
lang zij weg was, was het voor hem winter geweest.
Nu was zjj er weerNVaarom zou hjj zich
praatjes aantrekken, die, van allen grond ontbloot,
alleen voortkwamen uit het brein van een kwaad
sprekende buurvrouw en natuurljjk van zelf zouden
doodbloeden. Hij had geen tjjd om er veel over
te denken en hield zich alleen bezig met bespie
gelingen hoe zjj er nu wel zou uitzien, of zjj nog
mooier geworden was, of zij veel veranderd zou
zjjn, enz.
Paul Dauneförd was een knappe, flinke jongen,
drie of vier jaar ouder dan Brigitta. Hjj had
altjjd diep medelijden gevoeld met dat bleeke,
schuchtere meisje en was altjjd big als hjj haar
kon helpen en in bescherming nemen, of nu en
dan een klein genoegen doen, al was het maar
met een mooi steentje, een schelpje, een bloempje
of door bij haar te bljjven staan, als de andere
kinderen van haar wegliepen. Hoe grooter zjj
werd des te schuchterder werd zjj, maar ook des
te mooier, en van lieverlede begonnen zijne tjjdge-
nooten ook in te zien, dat Brigitta eigenljjk het
mooiste meisje was. Zij was echter trotsch en
terughoudend jegens allen die haar vroeger bespot
ten en vervolgden, maar sloot zich des te meer
bjj Paul aan, die zich door die onderscheiding
biet weinig gestreeld voelde. Wie weet oi bjj
hoe menigmaal zjj ten antwoord kregen, dat hunne
voorstellen öf op financieele (en deze misschien
't meest), óf op andere bezwaren afstuitten, totdat
zij eindelijk den moed moesten opgeven.
Welke verbeteringen, naar mjjn gevoelen, aan
te brengen zjjn, wil iff ten slotte mededeelen.
De schandalen, door de Pall Mall Gazette ge
openbaard, wekken terecht verontwaardiging;
maar vóór zjj het licht zagen was het toch reeds
bekend genoeg dat in verschillende landen een
wederkeerige handel gedreven wordt in blanke
slavinnen. Van de onervarenheid, van de armoede,
van de zucht om eene nette betrekking te ver
vullen, wordt misbruik gemaakt, om jonge meisjes
naar elders te lokken, en laaghartige, karakter
looze bedriegers geven haar dan over aan de huizen
van ontucht. Die zaak heeft onze lezers weten
het uit de Brieven uit de Hofstad in ons blad
de aandacht van eene vroegere en van de tegen
woordige regeering getrokkenin de tweede
kamer is zij ter sprake gebracht. De minister
Du Tour zal ook nu pogingen in 't werk stellen
om de medewerking der regeeringen van andere
landen te verkrjjgen, teneinde onderling aan zulke
schandalen een einde te maken.
Toch gaat de regeling van zulke zaken niet
spoedig; toch gebeurt het vaak dat door andere
bezigheden de aandacht van zulk eene belangrjjke
quaestie wordt afgeleidtoch is het mogeljjk dat,
waar de eerste indruk, door de Londenscne schan
dalen teweeggebracht, voorbjj is, de belangstelling
verflauwt.
Elke aandrang, die langs wettigen weg kan uitge
oefend worden om de oogen op deze wonde plek
onzer maatschappij gevestigd te houden, verdient
aanbeveling en ondersteuning.
Wanneer dan de volgende week bij verschil
lende boekbandelaars in onze gemeente een adres
ter teekening zal liggen aan onze tweede kamer,
waarin haar door het Nederlandsche vrouwenbond lot
verhooging van het zedelijk beioustzijn verzocht wordt
om middelen te helpen beramen tegen dien gru-
weljjken, ongeoorloofden handel, dan hopen wij
dat alle Nederlandsche vrouwen aan de roepstem
van het bestuur van dat bond znllen voldoen en
het adres zullen medeteekenen.
Juist der vrouwen taak is het om in deze haar
stem te doen hooren; de tweede kamer zal
naar die stem zeker luisteren en de minister
Du Tour zal eene aansporing en steun te meer
daarin vinden om zjjn vroeger gemeld plan te
volvoeren.
Daar ligt nog een veld braak, waarop met vrucht
kan worden gearbeid; en wij kunnen ons niet
voorstellen dat een vrouw zal willen achterwege
bljjven om een enkel zaadkorreltje te helpen
strooien dat levenwekkend en zegenverspreidend
kan worden.
Het pogen van het bond verdient aller sympathie,
al ware het alleen omdat het bljjk geeft van
warme liefde en toewjjding voor het geluk van
tal van meisjes, dat op zoo schandeljjke wjjze
vaak wordt verwoest.
niet tegen den zin zjjner ouders, ondanks spot en
hoon zjjner kameraden, Brigitta tot zijne geliefde
uitverkoren had, als niet juist in dien tjjd haar
moeder gestorven en zjj vertrokken wareHjj
deed haar nog een heel eind uitgeleide en zou
haar misschien ook gezegd hebben hoe lief hjj
haar had en dat hjj geen grooter geluk op de
wereld kende dan haar eenmaal zjjn vrouwtje te
mogen noemen, maar zjj was dien dag zoo somber
en droevig gestemd, dat de goedhartige jongen
den moed niet had gehad om te spreken van
hetgeen hem zoo geheel vervulde. Maar bjj het
afscheidnemen moest zjj het hem wel aangezien
hebben dat hjj nog iets heel bjjzonders op bet
hart had. Gedurende de zomermaanden had hjj
er ernstig over gedacht om haar in Landskrona
te gaan opzoeken maar een onverklaarbare schroom
weerhield den anders zoo dapperen, vastberaden
Paul; hjj vreesde wellicht dat zjjn aanblik haar
in de stad minder welkom zou zjjn de roep die
van haar trots uitging was dus op hem ook niet
zonder indruk gebleven. Maar nu was zjj weder
terug en dit was een bewjjs, dat zjj naar haar
geboorteplaats verlangd had. Of zjj ook wel eens
aan hem gedacht had Zjjn hart klopte onstuimig
en de lucht in het enge vertrek dreigde hem te
doen stikken.
Nu stond hjj buiten, met den helderen sterren
hemel boven zich. Een scherpe noordwestenwind
zweepte bulderend de bruisende, schuimende golven
tegen de rotsen aan zjjne voeten, maar Paul
stoorde aich niet aan storm ot regen -r bad
Moge het daarom het bond niet aan mede
werking ontbreken
Het Dagblad meldt dat aan het departement
van financien een nieuwe wet op het personeel
in bewerking is.
Ook schijnt eene wjjziging van de patentwet in
overweging te zjjn, waarbjj o. a. de binnenlandsche
scheepvaart gebaat zou worden.
In de gisteren in de Prins van Oranje te Goes
gehouden vergadering van ingelanden der »breede
watering bewesten Yerseke", werd de rekening
over het dienstjaar 1884/5 vastgesteld in ontvang op
152.547.98, en uitgaaf op 135.529.58, dus slui
tende met een goed slot van.17018.40.
Vervolgens werden uitgeloot; Van de leening
yan ƒ96,000, 3 obligatiën a ƒ500: no" 41, 171
en 179 van de leening van 200,000, 2 obliga
tiën a 1000, no® 82 en 103van de leening
van 25,000, 3 obligatiën a ƒ500, no" 5, 10 en
19van de leening van 60,000 1 obligatie a
ƒ1000 n° 59.
Een voorstel van den heer Delpaire tot aankoop
van een perceel grond, gemeente Yerseke, sectie B
n° 159, werd, na vaststelling van een minimum
prijs, gesteld in handen van het polderbestuur ter
afdoening. GGt
In een artikel met het opschrift„Een borrel-
quaestie" stelt De Tijd tegenover een becjjfering
van de Volksvriend waarvan de uitkomst was,
dat in de zeven eerste maanden van 1885 het
Nederlandsche volk vier en vjjttig millioen zes
honderd twaalf duizend borrels jenever (wel te
verstaan veraccijnsdeu jenever) minder had ge
dronken dan gedurende de zeven eerste maanden
van 1884 andere becjjteringen en zjj komt tot
de slotbom, dat sedert de invoering van de drank
wet het verbruik van gedistiLleerd nog vrjj aan-
zienljjk toegenomen is. In 1882 bedroeg de hoe
veelheid veraccjjnsd gedistilleerd 387.842 hectoliter;
in 1883 396.694 hectoliter; in 1884 iets minder,
nameljjk 394.624, en op grond der gewone bere
kening, dat de opbrengst gedurende de zes laatste
maanden twee millioen meer geeft aan accjjns dan
de eerste helft van het jaar, kan men hot verbruik
voor 1885 zonder overdrjjving stellen op 400.000
hectoliter.
De som, die jaarljjks aan sterken drank door ons
volk wordt uitgegeven, neemt dus toe in veel
grooter verhouding dan het quantum gedistilleerd,
waarover de accjjns wordt betaalddaarenboven
bljjit nog buiten rekening de Bterke drank, die
langs de grenzen wordt binnengesmokkeld en zelfs
zjjn weg vindt tot Amsterdam, ,getuige de aan-
zieuljjke hoeveelheid spiritus, daar ter stede onlangs
in petroleumfust frauduleus ingevoerd en door de
ambtenaren in beslag genomen.
Het is er verre af, zegt De Tijd ten slotte, dat
wjj ons in de toeneming van het jeneververbruik
zouden verheugen. Het kwam ons echter van
belang voor, het zeer overdrevene aan te toonen
der voorstellingen, die van de uitwerking der
den zonnesehjjn in het hart. Zjjn oog was geves-*
tigd op het laatste hutje van de rei en hjj meendé
er nog een lichtje te zien flikkeren. Hjj wilde
niet de inspraak van zjjn hart volgen, die heni
noopte om op dat schjjnsel af te gaanmaar wat
vermocht zjjn wil tegenover het vurig verlangen
om misschien nog éen blik op haar lief gelaat të
werpen? Onwillekeurig richttte hjj zjjne schreden
naar haar Woning en eer hjj tot het rechte besef
gekomen was van hetgeen hjj eigenljjk ging doen,
stapte hjj reeds flink door. Binnen tien minuten
had hjj het huisje bereikt en zag dat hjj zich
vergist had, het lag in diepe duisternis voor
hem. Zjjn hart klopte zoo hevig en angstig hjj
voelde zich zoo beklemd dat hjj meende het
veiligst te doen met om te keeren, doch een
onweerstaanbare macht hield hem tegen. Het
bewustzjjn van zoo nabjj Brigitta te zjjn, had
reeds iets bedwelmends en hjj luisterde met inge
houden adem of niet eenig gedruisch, eenige
beweging haar tegenwoordigheid zou verraden.
Daar binnen bleef alles stilalleen de wind gier
de om het huisje heen en speelde met een losse plank,
die af en toe tegen den wand sloeg. Met een
zucht besloot Paul om huiswaarts te gaan; doch
juist toen hjj zjjn rug naar de deur gekeerd had,
vernam b ij in het huisje het huilen van een klein
kind.
Als door een adder gestoken, deinsde de jonge
man achteruit en de nacht was helder genoeg om
de doodeljjke bleekheid van zjjn gelaat te doen
zien. Met zjin rechterschouder tegen den wajjd.