M° 135.
128® Jaargang.
1885.
Donderdag
11 Juni,
FEUILLETON.
Middelburg 10 Juni.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent.
Advertentiën: 20 Gent per regel:
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,10
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Het verloren document.
Roman van A. VON LIMBURG.
MIDDELBURGSCHE COURANT.
Agenten zijn te Vlissingen: P. G. De Veij Mbstdagh en Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. Van der Peijl, te Zierikzee: A. C. De Moou,te Tholen: W. A. Van Niedwenhdijzen, en te Ter Neuzen A. Van der Prijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubi en Cie., John F. Jones opvolger.
Naar aanleiding van een ingekomen voorstel
werd, wij deelden dit reeds mee, in de te 's Her"
togenbosch door het Ned. Landbouw comité
gehouden vergadering aan een commissie het
onderzoek opgedragen in hoever de landbouw door
invoering van den dubbelen standaard zal kunnen
worden gebaat.
In de Landman, weekblad gewijd aan de be
langen van akkerbouw enz., onder redactie van
de beeren A. F. Marlet en Herm de Boer, levert
De B. tot toelichting van dit ingediende voorstel
eene beschouwing om te betoogen dat gebrek aan
goud oorzaak is der tegenwoordige malaise.
Hij begint daarin te berinneren aan den tijd
toen de gouden tientjes nog niet waren gemunt
en alle betalingen bier te lande geschiedden met
zilvergeld of met muntbiljetten, waarvoor aan de
Nederlandsche Bank ten allen tjjde zilvergeld
kon worden ingewisseld. Tegenwoordig, zoo schrjjft
De B. verder, kan men voor die muntbiljetten ook
goudgeld aanvragen, want sedert de dubbele
standaard hier is ingevoerd, dat is nu naast bet
zilvergeld ook de gouden munt als betaalmiddel
is ingevoerd, is er aan de Nederlandsche Bank
eveneens een voorraad goudgeld voorhanden.
De voorraad goud, tegenwoordig nu de handel
met Amerika en Engeland kwjjnende is (en de
uitvoer van tarwe, Amerika's hoofdproduct, door
de concurrentie van Australië en Engelscb Indie
minder wordt) nog al in goeden voorraad voor
handen, was voor drie jaren zoo geriDg dat de
directie van de bank, om niet geheel van dit
betaalmiddel te worden ontbloot, besloot aan een
en denzelfden persoon tot geen booger bedrag dan
honderd gulden in ruiling voor muntbiljetten of
zilvergeld af te staan. De aanvraag naar goud
was zoo groot dat aan alle eiscben niet kon worden
voldaan, zonder dat de schatkist hierbjj gevoelige
schade zou hebben geleden, want de waarde, de
prjjs van bet goud tegenover bet zilver begon van
lieverlee te stjjgen.
Hier te lande en overal waar men den dubbelen
standaard heeft, dat is waar men gouden en zil
veren munten heeft, is de waarde verhouding
dier munten eene standvastige. B. v. een kilogram
goudstukken hebben in den omloop de waarde van
15J kilogram zilverstukken, en boe ook de markt
prijzen van gouden staven en zilveren baren
veranderen, de waardeverhouding van onze gouden
en zilveren geldstukken bljjft daarom in ons land
dezelfde. NVjj zeggen in ons land blijft die waar
deverhouding dezelfde, en opzettelijk, want zoodra
ons geld over de grenzen is in een ander land
zjjn onze gangbare munten geene gangbare munt
meer; de gouden munten zijn dan eenvoudig goud
en de zilveren munten eenvoudig zilver.
Kïjst dus bij veel aanvraag naar goud de waarde
van dit metaal, dan daalt te gelijkertijd de waarde
91.
ZESDE HOOFDSTUK.
Noodlottiger samenloop van omstandigheden
Was niet denkbaar en behalve het stranden zjjner
eigen hoop had graaf Edzard niets pijnlijker kunnen
overkomen dan in de oogen van Ilda den schijn
te hebben, alsof hjj dit aanzoek toch gewaagd
had, ondanks bet tooneel, dat er tusschen hen
had plaats gegrepen.
Het was een eigenaardige karaktertrek van hem,
dat er geen zweem van geraaktheid bij hem op
kwam over de afwjjzing, die hem te wachten
stond, of over het feit dat de wereld er ongetwij
feld van hooren zou de menscben mochten bet
gerust weten, dat hjj haar lief gehad had en waar
dig gekeurd om zjjn vrouw te worden men
mocht het hooren, dat hjj afgewezen was 5 hjj
wilde dit loochenen, noch verbergen. Wat hem
kwelde was, dat Ilda hem zou veroordeelen over
een stap, dien zjj, na hun onderhoud, niet alleen
dwaas, maar hoogst aanmatigend moest vinden.
Hoe de oude gravin het aanzoek zou opvatten,
daarover bekommerde hjj zich in bet minst niet
en toch was de stijfhoofdigheid dier hoogbejaarde
vrouw de klip, waarop het huweljjkal ware
alles even glad gegaan, ten slotte toch schip
breuk zou geleden hebben.
Grootmama was dan ook na dp Ontvangst van
van het zilver, en het gevolg hiervan isdat een
koopman zjjn zilvergeld, dat in zjjn land tegen
over het goud eene vaste waardeverhouding heeft,
niet naar het buitenland zenden kan, om betalin
gen te doen, zonder aanmerkelijke verliezen te
ljjden, wanneer de waarde van het zilver tegenover
het goud dalende is.
De daling van de zilverwaarde nu is gaandeweg
zeer aanmerkelijk geworden, zóo zelfs dat men
tegenwoordig voor 1 kg. goud 19 j kg. zilver
koopen kan. Daar nu de waarde-verhonding van
onze gouden en zilveren munten nog altijd gegrond
is op de vroegere waarde-verhouding van 1 kg.
15 j kg. zou een particulier, wanneer de rijksmunt
te Utrecht nog even als voorheen voor iedereen
klaar stond om voor een bepaald loon zilveren
baren aan te munten tot rijksmunt, aardig wat
kunnen verdienen, als hjj van deze gelegenheid
gebruik maakte.
Om dergeljjke speculaties te voorkomen heeft
onze regeering indertijd het aanmunten van zil
vergeld voor particulieren verboden. En nog juist
bij tijds want uit Duitschland, waar men de
waardevermindering van het zilver zag aankomen,
werden belangrijke hoeveelheden van dit metaal
naar de munt te Parijs en te Utrecht gezonden
om daar te worden veranderd in gangbare Fran-
sche en Nederlandsche muntstukken, die als zoo
danig in den omloop tegenover het goud de waarde
verkregen en behouden als van 15§ tot 1.
Vroeger, toen niet goudgeld maar ook het zil
vergeld naar den vasten koers van 15 1 als
internationaal betaalmiddel gold, was de handel
tusschen alle beschaafde volken gemakkelijk en
men behoefde op zjjn betaalmiddel goud of zil
vergeld niet noemenswaard te verliezen. Thans
echter is dit anders, de Oostenrjjksche florijn b. v.
die vroeger, toen het zilver tegenover het goud
eene koers had van 15 J 1, in Duitschland eene
waarde liad van 2 rijksmark 1.20 gld, is daar
nu gedaald tot den koers van 1.70 mark 1.02
ongeveer.
Om nu een juist begrip te geven hoe deza
waardevermindering van het zilver den handel
schaden en de prijzen der landbouwproducten
drukken kan, geeft De B. de volgende voorbeelden
uit de practijk.
Iemand koopt in Oostenrijk aan de Boheemsche
grenzen voor 70 florijnen (vroeger 84) 1000
KG. 20 hectoliter haver. Daar Oostenrijk, even
als Rusland en Engelsch-Indië, den enkelen zilve
ren standaard heeft, kan en moet hij met Oos-
tenrjjkseh zilvergeld, florijnen dus, betalen. De
OosteDrjjksche florijn, die vroeger in Duitschland
2 Mark 1.20 ongeveer) waard was, wordt daar
thans in betaling niet hooger aangenomen dan
tegen eene waarde van 1.66 Mark 1 ongeveer)
en is tegen dien prjjs daar ook te koop.
De haver dus, die de Duitsche koopman vroeger
met 70 florijnen, weleer 140 Mark 84, heeft
betaald, kost hem, nu hjj de florjjn voor 1,66 Mark
kan koopen, niet meer dan 116,2 Mark 69,72
ongeveer).
Stel nu dat op den koopprijs van 116,2 Mark
dien brief niet weinig van streek en liet zelfs
op een heel ongewoon uur haar achterklein
dochter roepen om de zaak met haar te bespreken.
Ilda had nog niet vernomen dat er een brief
gekomen was en de mededeeling trof haar dus
geheel onverwachts. Zjj kon hare ooren niet ge-
looven en de gravin, die haar ontsteltenis op
merkte, zei: „Ik zie dat gjj even verwonderd zijt
als ik over deze onbegrijpelijke handelwjjze, mjjn
kindhet C sche hof schijnt zich eensklaps
geroepen te gevoelen om belangstelling voor ons
aan den dag te leggen en zich de familie-betrek
king met uw grootmoeder te herinnerenmen
schrijft thans ten minste op een geheel anderen
toon dan toen men eenigen tjjd geleden goedvond
om u een plaats als hofdame aan te bieden.
Wat de zaak zelf betreft, meen ik u genoeg te
kennen, dat wij er niet veel woorden over be
hoeven vuil te maken. Gjj zjjt zoo door endoor
een kind van ons geslacht, dat zelfs de
stoffeljjke voordeelen der partij, welke gjj
afslaat, nauweljjks door u betreurd zullen
worden. Het is juist iets voor zulke klein
geestige zielen", ging zjj eensklaps driftig voort
nadat zjj eerst vrjj kalm gesproken had, „en het
kenmerkt hun eigen denkwjjze, dat zjj ons in
staat achten om van gevoelens en meeningen te
veranderen, gelijk de weerhanen op de daken van
den burcht. Zjj mogen dus van een oud besje en
yan een kind leeren dat verlaten vrouwen de
rechten harer familie weten te bandhaven
Uda knikte werktuiglijk,
voor vracht van 20 mud haver naar Berlijn komt
12,10 Mark en voor invoerrecht naar Berlijn komt
.10 Mark, dan kan hij, nu de geheele kosten 138,3
Mark bedragen, als hjj de haver voor 140 Mark
(de vroegere waarde van den inkoopsprijs van 70 flo
rijnen) verkoopt, nog 1,7 Mark ƒ1,02 op de
twintig mud winuen.
De Oostenrjjksche uitvoerhandel in granen ver
keert dus in gunstige omstandigheden. Hij voert
zjjne producten naar Duitschland uit, laat zich
met Duitsch geld betalen en koopt de Oosten
rjjksche florjjn, die bij hem te buis de waarde
heeft van ƒ1,20, in Duitschland voor 1,66 Mark
!•-
In dergeljjk gunstig geval verkeert ook de uit
voerhandel van granen in Indië en Australië. Men
verkoopt in Engeland, en laat zich in goud be
talen en koopt voor dit goud in Engeland tegen
verminderden prijs Indisch en Australisch zilvergeld
terug en wint nu op den koers van het geld circa
15 pet. Onder zulke omstandigheden kan men
gemakkeljjk uitvoeren. Op den koers van het geld
wint men meer dan men aan vracht behoeft te
betalen. Deze winst op den koers van het geld
wordt natuurljjk geleden in Indië en Australië
door hen die hun zilvergeld tegen verlaagden_
koers in Engeland voor goud of waren aan de
markt hadden gebracht, maar dit neemt niet weg
dat op deze wijze de graanmarkt in Engeland en
het overige Europa geweldig wórdt overvoerd en
dat daling der prijzen en schade voor den Euro-
peeschen landbouw hiervan het onvermjjdeljjk
gevolg is.
't Is zeer opmerkelijk, zegt de schrjjver, dat
reeds in 1868 de waardevermindering van het
zilver en de daaruit voortvloeiende algemeene
malaise, zooals wij die thans beleven, op eene
conferentie van voorname mannen, waarvan de
.Franspiie senator Wolowski en de Engel sche ban
kier Sejjd de hoofdpersonen waren, is voorzegd.
Hunne voorspellingen luiden letterlijk als volgt
Zoodra het goud als uitsluitend internationaal
betaalmiddel wordt aangenomen zal:
1. De internationale wereldhandel gestadig
verminderen tot groote schade voor die landen,
welker internationaal verkeer nog al belangrijk is.
2. De ondernemingsgeest, die zich vooral open
baart in den aanleg van spoorwegen en dergelijke
middelen van verkeer, gestadig minder worden.
3. De daling van den prjjs der producten de
landen dwingen hoe langs zoo meer het beginsel
van den vrjjen handel prjjs te geven en tot het
heffen van beschermende rechten over te gaan.
4. De natiën zullen zich in 2 hoofdgroepen
verdeelen, waarvan de eene den gouden, de andere
den zilveren standaard aanneemt, en dit zal het
verkeer tusschen die beide groepen belemmeren
en gevaarljjk maken.
5. Over de geheele wereld de prjjs yan alle
mogelijke artikelen dalen, wat vooral, den njjveren
klassen en den arbeiders noodlottig worden zal
en alleen voordeel, een onrechtmatig voordeel, zal
opleveren aan de bezitters yan staats-obligatie'8
„Mag ik dien brief lezen, grootmoeder?"
vroeg zjj bekommerd.
Natuurljjk."
Het jonge meisje greep er met koortsachtige
haast nade vorm van het aanzoek was haar ge-
heel onverschillig, alleen de datum was van ge
wicht voor haar en zjj haalde ruimer adem toen
zjj dien gezien had. Goddank dat had hjj haar
toch niet aangedaande brief was een dag vóór
hun onderhoud geschreven.
»Overigens," zei hare doorluchtigheid, wier
rechtschapenheid ook het goede in hare vjjanden
wilde zien »moet ik bekennen, dat de handelwjjze
van den jongen graaf en zjjn gedrag sedert jaren
tegenover ons, alle achting verdient. Het schjjnt
bjjna, alsof hjj zooveel mogeljjk wenscht goed te
maken, wat anderen misdreven hebben. "Wie weet,
misschien ware het nooit zoover gekomen, indien
zijne voorouders met denzelfden geest als hjj be
zield geweest waren. Dominé Kirehner is er ook
nooit over uitgepraat, dat hjj zoo mooi en zoo
knap is en dus ben ik bljj, dat wjj hem niet
hebben leeren kennen, opdat geen persoonljjke
regrets zich mengen in de gevoelens, waarmede
wjj onzen plicht Vervullen. Het rechtsgevoel mag
zich daardoor wel niet op een dwaalspoor laten
brengen, maar het is toch beter, dat er ook geen
schaduw op valt."
Het oog der oude dame had onder het spreken
geheel zonder erg op haar kleinkind gerust en
het was haar zeker opgevallen, dat het schoone
gelaat blocker was dan anders en er ee« pjjnljjke
(van effecten) en schuldbekentenissen van derge-
lijken aard.
6. Als de» landhuishoudelijke crisis begint, het
verschjjnsel zich voordoen, dat men de oorzaken
der malaise zoekt naar alle kantenmen geeft
allerlei soort van reden op en de ware oorzaak,
de waardevermindering van het zilver, wordt over
het hoofd gezien, totdat ten laatste de algemeene
ellende ernstig denkende mannen dwingen zal om
hierin de ware oorzaak der internationale crisis
te herkennen.
In de Köln. Zeit. lezen wij, naar aanleiding van
het verdrag tusschen den Nordd. Lloyd in Bremen
en het Duitsche rijk: Wat de vraag betreft,
welke Belgische of Hollandsche haven aangedaan
zal worden, zoo schjjnt Rotterdam niet in aanmer
king te komen en van de beide andere havens Ant
werpen en Vlissingen, de laatste plaats de voorkeur
te verdienen. Men merkt bij Vlissingen vooral
op, dat het binnenloopen daar het minste tijd
verlies medebrengt en de concurrentie der Duitsche
linie met de buitenlandsche, die hierbjj in aan
merking komen, het minste gevaar loopt.
Hierin ligt dus een zjjdelingsche bevestiging
van de voor Vlissingen en Middelburg zoo vreug
devolle tijding die wjj gisteren opnamen.
Toch dient nog omzichtigheid in acht genomen
te worden met daaraan geloof te slaan. Zoo
lang er nog geene bepaalde zekerheid is kan er
nog verandering plaats hebben.
De heer W. H. Bal, geboren te Middelburg, is
heden te Breda bjj het examen Voor apothekers
bediende geslaagd.
Op de vraag of verkoop van sigaren al dan niet
is „winkelnering" in den zin der drankwet heeft
de regeering den burgemeester van Ouderkerk a/d
IJsel geantwoord, dat het hebben van een nering
in sigaren, des dat de drankwinkel wordt bezocht
door hen, die alleen om sigaren komen, ongeoor
loofd is, maar dat het verstrekken van enkele
sigaren aan bezoekers, die ook iets anders ten
gebruike nemen, niet als afzonderlijke winkelnering
moet worden beschouwd.
Het Dagbl meldt, dat op 1 Sept. a., in plaats
van 30, 36 adelborsten voor den zeedienst bjj bet
kon. instituut voor de marine zullen worden
aangesteld.
Men meldt ons, dat onze landgenoot, de pianist
Bernard Boekelman, rinds vele jaren te New-York
gevestigd, in het laatst dezer maand het vaderland
zal bezoeken.
De heer Boekelman was nog zeer jong, toen hjj
in het gevolg van den ongelukkigen keizer Maxi-
miliaan naar Mexico vertrok. Hjj trad daar toen
herhaaldeljjk aan het hof als pianist op en deed
zich ook voor den keizer van Brazilië hooren
Thans is hjj te New-York directeur van een def
voornaamste muziek-academiën voor dames en
pianist van de bekende Trio'Club aldaar»
trek om den mond lag, want zij vroeg met eëj£
soort van medeljjdende verbazing
„Yalt de plichtsvervulling u toch toisschiefi
zwaar, kindlief
Ilda hief het hoofd fier omhoög en zei
»Neen, grootmoeder; ik zou alleen ook het
zelfde besluit genomen hebben."
„Goed, heel goed, kind, de eer van ons huis
boven alDat woord is injj een Weldaad en als
mjjn oud hart nog vreugde kon gevoelen dab
zoudt gij rujj die door deze verzekering verschaffen."
Het was intusschen donker geworden, Regina
kwam met de lamp en Ilda maakte van die ge
legenheid gebruik om goeden nacht te zeggen
zjj moest alleen zjjn
De brief had de oude dame toch meer a&nge*
daan dan zjj zelf wilde bekennen en in plaats
van haar gewone avondwandeling door de kamera
te doen, liet zjj zich, zoodra zij alleen was, in
een stoel bjj den haard neervallen.
Zjj scheen in die paar uren vele jaren ver
ouderd te zjjn j hare groote gestalte was slap, het
witte gelaat had iets mummieachtigs. Haar
wakkere geest streed met een soort van dofheid,
die haar dreigde te overmeesteren.
„Ja, ja 1zei zij voor zich heen, evenals
alle oude menschen, hardop denkende „ja
de schaduwen kruipen om mjj heenvan
dien langen nacht, die mjj weldra omhullen
zal. Zou ik waarljjk ten grave moeten dalen
zonder mjjn levens doel bereikt te hebben
Zou bet onrecht ten slotte tooh zegevieren eb
