N° 800.
19 December.
V rijdag
Middelburg 18 December.
FEUILLETON.
EINDELIJK ONTMASKERD.
Advertentiën* 20 Cent per regel;
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Een liberale Unie.
«i* i>ï/
COURANT.
Agenten zijn te Vlissingen: P. G. De Veij Mestdagh en Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. Van der Peijl, te Zierikzee: A. C. De Mooij, te Tholen: W. A. Van Nieuwenhüijzen, en te Ter Neuzen A. Van der Peul Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube en Cie., John F. Jones opvolger.
Wie zich tegen 1 Januari 1885 op ons blad
abonneert ontvangt de nog in dit kwartaal ver
schijnende nommers kosteloos.
Men schrjjft ons uit Amsterdam
Burgerpligt vergaderde Woensdagavond ter be
spreking van de geprojecteerde liberale Unie. De
voorzitter mr. I. A. Levy zeide dat de commissie
van bestuur tot de stichting dezer unie aanleiding
had gevonden in bet onmiskenbare feit dat de libe
rale partij in de tweede kamer der staten-generaal
than9 in de minderheid verkeert. Het gewone
gevolg daarvan is dat de geestverwanten, in het
land verspreid, behoefte zullen gevoelen tot aan
eensluiting om een betere toekomst, naar zp hopen
en verwachten, voor te bereiden.
De geprojecteerde unie heeft een sterk uitko
mende staatkundige beteekenis en werkkring, zooals
art. 1 van bet program aangeeft, dat nu reeds
door den heer Keuchenius is misverstaan.
Tegen hetgeen die afgevaardigde Dinsdagavond
omtrent een liberale unie in de kamer beeft
gezegd protesteerde spreker, den heer Keuchenius
aan bet gebod herinnerendegij zult geen valsch
getuigenis afleggen. Het liberalisme huldigt en
eerbiedigt iederen vorm, waarin het absolute wordt
nagestreefd, maar bestrijdt iedere poging om een
neutralen rechtstaat dienstbaar te maken aan
eenige kerk.
De geprojecteerde unie beoogt hetzelfde wat
de liberale pai'tjj steeds heeft beoogd en als levens
beginsel in haar vaan heeft geschreven. Naar
aanleiding van eene opmerking in de Middelb. Ct
dat het denkbeeld van het stichten eener liberale
unie van mr Karsten zou zijn, verklaarde spreker
dat dit niet het geval was maar dat men hier
met een toevallige coïncidentie te doen had.
De aaneensluiting, zeide hij, zou op twee wijzen
kunnen geschieden. Een speciaal algemeen bindend
program is echter niet in den geest der liberale
partijzij wenscht, zjj wil geen credo, zooals de
kerk dat bezit. Zjj heeft wel gemeenschap van
levensbeschouwing doch ook vrpheid van nuan
ceeringen. Die vorm van aaneensluiting acht het
bestuur minder goedvandaar dat het zedeljjk
gezag van een centraal lichaam aan het bestuur
meer wenschelijk en aannemelijk voorkwam j hier
door zou een centraal punt van voorlichting, samen-
spreking en samenwerking gevormd worden. Niet
ingrjjpen in plaatselijke vrijheden, geen overheer-
sching. Met een voorbeeld omtrent den stand van
gevoelen onder de liberale partjj over art. 194 der
grondwet, waarin de neutrale school wordt ge
waarborgd, helderde spreker de bedoeling op, om
roman van
HUGO KUUZE.
DERDE HOOFDSTUK.
Een scherpe koude wind woei den waard in
het gelaat toen hij den djjk opliep. Er was daar
in korten tpd een groote bedrijvigheid ontstaan;
op groote afstanden brandden groote teertonnen,
waarvan de hoog opstijgende; donkerroode vlam
men de rivier hier en daar verlichtten en daar
naast hadden de wachten kleinere vuren ontsto
ken om zich by te warmen.
In de onmiddeliyke nabijheid der posten lagen
groote hoopen takkebossen en drogen mest, ten
einde de scheuren, die in den djjk mochten komen
onverwjjld te kunnen stoppen.
Tusschen die vuren liepen de andere bewoners
der omliggende dorpen op en neder en kwamen
af en toe rapport brengen aan de wachten. Het
water was wel is waar nog gewassen, doch nie
mand dacht aan gevaar. Het scheen dat de y
schollen met onverminderde vaart voorbjj dreven
en dat was volgens alle deskundigen een goed
teeken.
Er was een eigenaardig, akelig gedruisch door
het tegen elkaar aankruien der schollen teweeg'
gebracht; dan schoven de kleinere krakend over
daarmede tevens de groote voordeelen in het
licht te stellen van het tot standkomen der unie,
dia geen unie ran personen maar van kiesvereni
gingen beoogt, en die moet arbeiden door bet
medium der kiesverenigingen in den lande.
Prof. T. M. C. Asser bracht hulde aan het
bestuur voor het genomen initiatief. Deze unie
zal zpn nuttig en noodzakeljjk en een heilzamen
bond vormen, en hp gelooft dan ook niet dat er
bezwaren tegen te maken zpn. Ook hp zou niet
in een bindend program, in bpzonderheden willen
afdalen.
De heer iar Willeumier kwam op tegen de
bewering dat de geheels liberale partjj een ge-
meenschappelpke levensbeschouwing zou hebben.
Die woorden zou hp dan ook willen doen ver
vallen. Want zoo iets kan men niet onderstellen.
Dat is juist wat d« kerkeljjke partpën wèl, de
liberalen niet hebben. Zij heeft dan ook met een
individueele levensbeschouwing niet te maken.
Een tweede opmerking die hp maakte betrof
de vraag of het juist en goed is het agres
sief karakter op den voorgrond te plaatsen,
zooals art. 1 doet. Op de eerste bemerking zeide
de heer Levy dat bedoeld is een staatkundige
gemeenschappelijke levensbeschouwing, die noodig
is voor een liberale party. Het agressief karakter
is op den voorgrond gezet omdat het niet alleen
geldt de bestrijding van de kerkeljjke partij, maar
in 't algemeen van elke antiliberale partij. Door
verschillende sprekers, o. a. de heeren Henny en
Van Nierop, werd de meening des heeren Wil
leumier verdedigd dat de handhaving der liberale
beginselen, niet de bestrpding der kerkelpke partp
op den voorgrond behoort te staan.
Van de bestuurstafel werd de redactie van art. 1
verdedigd door prof. Van Hamel, die als zijn ge
voelen te kennen gaf dat, waar ooit de liberale
partp streed, zp dit deed tegen de clericalen.
Met mr Polak geloofde de heer Levy dat men
een strpd voert over woorden. Hp toonde daarna
de moeielpkheid aan, die het aannemen van
amendementen zal hebben, daar deze dan weder
een onderwerp van debat zullen uitmaken in alle
andere liberale kiesvereenigingen.
Dr Paerel wilde weten hoe de liberale partp de
kerkelpke zal bestrpden; dat zegt dit program
niet. Voorts zou hp allereerst unie onder de liberalen
en onder de liberale kamerleden willen brengen»
Want vóór alle dingen is eendracht noodig, die
zoo dikwpls onder de liberalen ontbreekt.
De heer Ankersmit meende dat art. 1 bedoelt
den staatkundigen invloed, de overheersching der
kerkelpke partp en niet de partp als zoodanig te
bestrpden, omdat die partp sommige denkbeelden
der liberalen omhelst.
De heer Willeumier zou ook het liefst de woorden
betreffende bestrpding der kerkelpke partp zien
vervallen omdat dit als van zelf spreekt. Hp wil
echter wel zpn amendement intrekken als het
bestuur zpn wenschomzetting van twee hoofd
bedoelingen in art; 1 aan de vergaderingen van
de besturen der liberale kiesvereenigingen te kennen
de grootere heen en stortten half verbrijzeld met
een doffen slag in den stroom.
De donkere wolken hingen zoo laag aan het
uitspansel, alsof zp op het punt waren zich
over den geheelen omtrek heen te storten, en de
wind joeg het schuim van het water voor zich
uit, dat door de vorst terstond in psk egels her
schapen werd. Reeds verscheiden uren waren de'
onvermoeide dpkwerkers onafgebroken bezig ge
weest.
Voor eiken man, die óp post stond, voor eiken
arbeider had vader Karpinsky een bemoedigend
opwekkend woord. Thans naderde hij het laatste
vuur in zpn gemeente. Hier hield de jongste
dpkmeester, Lindenbauer de wacht.
Alles in orde, buurman vroeg de oude
man, zpn verkleumde vingers warmende.
»Ik geloof het wel," klonk het voorzichtige
antwoord. »Tot nog toe gaat althans alles nor
maal. Maar ik wilde toch dat de nacht voorbp
was. Ik moet den heelen tpd aan de mogelpk-
heid eener psstouwing daar boven aan den Zand
berg denken. En dan nu ja gp weet, Karpinsky,
dan kregen wp het hier uit de eerste hand 1"
Sprakeloos tuurden de mannen op de breede,
bulderende watermassa aan hunne voeten, totdat
het geluid van paardengetrappel hun oor trof.
»Dat zal het rptuig met den dokter uit
Neuenburg zpn" verklaarde Karpinsky den luis
terenden metgezel. „Het zpn twee paarden. Als
het een rivierbode was zou het slechts één ruiter
geeft, en alsdan handelt naar omstandigheden.
Dit voorstel werd algemeen toegejuicht en gaarne
cioor het bestuur aanvaard.
De overige artikelen, meer betreffende de inrichting
der unie, werden na korte bespreking goedgekeurd,
zoodat het geprojecteerde program in Burgerpligt
werd aangenomen met dien verstande dat de
omzettingbestrpding der kerkelpke partp of
handhaving der liberale beginselen in art. 1 in de
vergadering der besturen zal ter sprake worden
gebracht.
Het concept ontwerp werd hierop en bloc goed
gekeurd en daarna een motie van het bestuur,
aldus luidende„de vergadering, kennis genomen
hebbende van het plan tot stichting eener liberale
unie, machtigt de commissie van bestuur om
namens de kiesvereeniging Burgerpligt mede te
werken tot vestiging dezer unie en vaststelling
harer statu'en.
Ter vergadering waren 71 ledentegenwoordig.
Zjltt.
In de avondzitting van Woensdag werd in de
tweede kamer het algemeen debat over de Indische
begrooting voortgezet. Grootendeels replieken,
die geen nieuw gezichtspunt opleverden. Alleen de
heer Mees mengde zich voor het eerst in het debat.
Ook hp betoonde weinig ingenomenheid met
's ministers financieel stelselen ofschoon bp den
persoon van den gouv.-generaal uit het debat
wenschte te ecarteeren, meende hp toch, om de
tegenwoordige krachtige hand van Indie's bestuur
te houden, thans niet tegen de begrooting te
moeten stemmen. Zpn goedkeurend votum was
echter los van de adhaesie van 's ministers stelsel,
in zoover het den financieelen last te veel op
Indië legde.
Tusschen de heeren Keuchenius en Gleichman had
nog eenige min of meer persoonlijke woordenwisseling
plaats, waarbjj de heer Gleichman, om zjjn aanval
tegen het antirevolutionaire drpven te rechtvaar-
gen, zich beriep op het woord van Bronsveld, dat
de vlag is bezoedeld en onteerd.
Het algemeen debat is daarop gesloten.
Men schrjjft ons
Het onderzoek naar de kennis van de miliciens
der lichting 1884 heeft uitgewezen, dat van de
10.153 miliciens 9048 konden lezen en Bchrpven,
96 enkel lezen en 1009 lezen noch schrpven.
Zoo luidt het officieele bericht. Maar wie ver
strekken de gegevens Korporaals, die zelf het in
de kunst van lezen en schrpven niet ver gebracht
hebben. Wie onderzoekt in hoever het beweren
der 9048 dat zp lezen en schrpven kunnen, eenige
waarde heeft? Niemand.
Laat ik in dit opzicht mijne eigene ondervinding
mededeelen. Ik kwam met akte van hulponder
wijzer en eenige aanteekeningen in dienst als
milicien bp een der regimenten vesting-artillerie.
Toen ik mijne akten vertoonde, werd daarvan
geen notitie genomen. De korporaal vroeg slechts!
n° 166 kunt ge lezen Antwoord jaEn zoo ging
het op de rij af. Achter elk nommer een streep
»Hé, hola!" riep hp daarop met een zware
stem. Hierheen als gp iets te berichten hebt.'
Het geluid was verstomd. Het rptuig moest
stilgehouden hebben. Juist wilde een der aan
wezigen zich naar den straatweg begeven tóen
men een man in een pels gehuld ontwaarde, die
met moeite tegen den glibberigen dpk opklom.
Met behulp der hem toegestoken handen bevond
hp zich weldra bp het flikkerende vuur en werd
onderdanig door al de manschappen begroet.
Het was de verwachte dokter, de Kreitsarts
Quiring.
De waard zag hem vorschend aan, want er lag
iets op het gelaat van zpn ouden kennis dat hem
niet aanstond.
»Ik was voornemens om even met u naar
de zieke te rpden, dokter" zei Karpinsky, ernaar
gij ziet er zoo ernstig uit. Is er bp u iets in den
haak Is er reeds iets met het water gebeurd
Mannen," begon de toegesprokene snel en
zeer ernstig. »Uw aanvoeder heeft het goed ge
raden; Het ziet er helaas bp ons lang niet goed
uit. Bp de Pingsenoi' Bergen, in het welbekende
enge vaarwater, heeft zich het drpfps vastgezet."
Een kreet van ontzetting viel hem in de rede.
>Ïb er werkeljjk stouwing vroeg de waard
gejaagd. »En is er reeds iets geschied om die
vreeselpke ramp te keeren, dokter
»De dpkgraaf Schröder heeft terstond aan
den kommandant getelegrafeerd en dringend om
hulp verzocht. Er is reeds artillerie onderweg en
de pioniers komen ook, Meer weet ik geit niet.
gezet, in de rubriek „lezen." Wie beweerde het
niet te kunnen, kreeg natuurlijk geen streep.
Vervolgens werd in dezelfds volgorde Otu onderzoek
naar het schrpven ingesteld. Ook ik moest ver
klaren het wel te kunnen. En nu deed zich het
zeker vreemde verêchpnsel voor, dat sommigen
verklaarden wel te kunnen schrpven maar niet
lezen. De korporaal teekende met stalen gezicht
alles op. En ik geef de verzekering dat menig
milicien, die verklaard had wel te kunnen lezen,
er ongeveer zooveel van kon als kinderen van 5
en 6 jaren.
En dan de beoordeelaarsBp het exerceeren
met vestinggeschut doceerde de statisticus, dat die
„vuurmond" met zooveel kilometers buskruit werd
geladenOf een mortier van zooveel centiliters
moest op zooveel kilogram gericht wordenEn
zpne bewondering over „zoo'n boer" steeg ten top,
toen ik voetstoots kon uitrekenen hoeveel hecto
gram brood, (niet hectoliters, zooals hp zei) ieder
man krpgt, als voor de twee IJ KG. wordt gegeven.
Ik wilde maar zeggen, dat die statistiek niet
volkomen betrouwbaar is.
Voor het examen als apothekersbediende zpn
heden weder vijf candidaten geslaagd, nl. de heeren
A. Gouka geb. te Schiedam, Th. P. Van Eupen
geb. te Gemert (NBr.), W. Anker Cz. geb. te
Zierikzee, J. Pekelharing geb. te Zaandam en G.
Volkmaars geb. te Purmerende.
Wp herinneren nog even aan de voorstelling,
die Zaterdagavond door het tooneelgezelschap van
den heer Van Lier in den schouwburg te Middel
burg wordt gegeven. Waar de pverige en bekwame
Amsterdamsche tooneeldirecteur zich heeft gehaast
om het kunstminnend publiek van Middelburg en
omstreken kennis te laten maken met eene nieuwe
créatie van mevrouw Théo FrenkelBouwmeester
de actrice die hier in Zeeland slechts behoefde
te verschpnen om de harten stormenderhand in
te nemen daar hopen wp dat hem door eene
zeer talrpke opkomst daarvoor hulde en vergoeding
worde gebracht.
Aan deze schepping van mevrouw Frenkel wpdden
de Amsterdamsche hoofdorganen uitgebreide be
schouwingen. Het Hld. verklaarde dit zeker niet
zoo uitvoerig gedaan te hebben wanneer ze dit
niet in hooge mate verdiende, en bp al de tekort
komingen blpk gaf dat mevr. Frenkel het recht
heeft den ingeslagen weg verder te bewandelen»
Het blad had dan ook onverdeelden lof voor al
het schoone dat mevr. Frenkel schonk. Op treffende
en wegsleepende wijze werd het karakter van
Medea vertolkt.
>In de eerste plaats" zoo schreef de redactie
»zij opgemerkt dat waar de moeder en de vrouw
zich deden gelden, waar de moederlpke teederheid
en de innige liefde voor Jason den boventoon
voerden mevr. Frenkel verrukkelpk schoone too-
neelen schiep»
•>Haar opkomen, niet als traditioneel met
beide kinderen aan de hand, maar met een der
Ik moest hierheen, waar mpn plicht mp riep, maat'
gij kunt wel begrppen dat het mp ditmaal hard
is gevallen. Er volgde een langdurige stilte.
Artillerie en pioniers", zuchtte eindelpk de
waard. Heel mooi, voortreff'elpk 1 Als het maar
geen nacht was. Zonder het doel te zien kan de
artillerie niet veel uitrichten en de pioniers er
kan bp dat sterke kruien van het ps zoo licht
een ongeluk gebeuren."
De toehoorders knikten toestemmend; alleen
de dokter was van een ander gevoelen.
„Hu, nu, niet dadelijk den moed verloren»
Het doelwit zullen on: .o kanoniers wel vinden;
waarvoor hebben zp anders vuurpplen? En de
schanswerkers kunnen immers van het Struiken
eiland af beproeven om de stouwing door te
steken. Dat zegt Schröder ten minste, die er
met een aantal wakkere mannen bp is. Maar
hoe is 't Gaat gjj mode Ik wil natuurljjk
hoe eerder hoe lievev; eer thuis zpn, en vóór de
medicpnen hier zjjn duurt het toch nog een
heele tpd."
»Rpd maar do ter. Tot dat ik tjjdiüg
van den dpkgraaf mag ik mpn post hief
niet verlaten. Gjj zuit u wel tot Udo willen
wenden, als gp iets noodig hebt, die is toch zoo
half en half een lh ga van u. En buitendien
moet hp mpn plaats m de Roode Herberg ver
vullen
Lindenbauer", vervol gde hp tot den dpkmeester,
toen de dokter naw het rptuig ging. Laat ter
stond de noodseinm geven. Alle man moet van
