N° 268. 127® Jaargang. 1884. Woensdag 12 November. Middelburg 11 November. lg FEUILLETON. Dit blad verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen? Prijs per 3/m. franco f 3,50? Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent. Advertentiën* 20 Gent per regel; Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels/1,SO iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte Bij deze courant beheoren twee BIJVOEGSELS. Door storm naar de haven. DORIS VON SPAETTGEN. MIDDELBIRGSCHE COURANT. Agenten zijn te Vlissingen: P. G. De Veij Mestdagh en Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. Van der Peijl, te Zierikzee: A. C. De Moou, te TholenW. A. Van Nieuwenhdijzen, en te Ter Neuzen A. Van der Peijl Jz. Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Puhlicité étrangère G. L. Daube en Cie., John F. Jones opvolger. De stembus is thans gesloten. Welke de uitslag ook zij, wij willen hopen en wij gelooven het ook dat in alle districten met evenveel ijver is gestemd als in het district Middelburg. Beide partijen zijn daar met alle macht opgetreden. En valt mr D. Van Eek, welnu bp zal dan zeker vallen met eere. Geen moeite is van liberale zijde ontzien om hem te behouden van elders zijn er gekomen om nog te. stemmen; wie slechts komen kon is op gewekt om deel te nemen aan den strijd. Maar tegenover eene partij die niets anders kent dan blinden baat tegen alles wat slechts eenigszins naar vooruitgang zweemtdie coquetteert met bekrom penheid en domheid en beiden op den hoogsten troon plaatst om dan op nederig hoogmoedigen toon uit te roepen: wij bekooren niet tot het denkend deel der natie, alsof dat een eer is, tegenover zulk eene macht moet men bukken. Wij ^vië'iöju -OHS-aifit met een voor ons gunstigen afloop. En mocht ook elders de anti-liberale partij heb ben overwonnen, welnu dan eischen wij dat die partij zal regeeren, dat zij zal geven wat zjj be loofd heeftminder lasten, meer vrijheid en meer recht. Want vast overtuigd hipven wjj in ieder geval dat, welke fouten de liberale partij ook moge hebben, er van den anderen kant leugens en bedrog zijn gebezigd toen men die partij beschuldigde van opdrijving van belastingen en van het streven om anderen te onderdrukkenen dat bet onwaar is al wat men den goedgeloovigen voorspiegelde over de gulden dagen die zullen aanbreken als de tegenpartij eenmaal aan het bewind zal komen. Die beloften nu zal men waar moeten maken wanneer men de meerderheid in de kamer heeft. En daarom zien wij met te meer belangstelling de berichten, die morgen en overmorgen ons wachten, te gemoet. Uit een annonce in een paar vorige nommers heeft men kunnen zien dat morgen (Woensdag) avond te half acht uren in de benedenzaal van het concert-gebouw op de groenmarkt te Middel burg een lid van het hoofdbestuur van de Nederlandsche vereemging voor Zondagsrust eenige mededeelingen wenscht te doen. Wij vestigen daarop de aandacht van alle be langstellenden. Vlissingen, 11 Nov. Heden avond wordt met den boottrein alhier verwacht Z. K. H. prins Christiaan van Sleeswjjk Holstein, die met het VAN ZEVENDE HOOFDSTUK. Na hare ontboezeming viel Lissie uitgeput op een stoel neder. De dames hadden aanvankelijk slechts half geluisterddaar zij haar nonsens, dat voort durend afwisselen van scherts en ernst, zeer goed kende en de geheele geschiedenis voor een grap hielden, maar nu keken zij beiden verbaasd en Harriet riep driftig uit »Wien meent gjj Lissie Jane en »En herhaalde deze met haar zakdoek voor de oogen. »Nu ja, zeg het maarIk ben er al half over heenGij kunt den naam van John O'Brien gerust noemen 1 Van heden af leg ik een pantser om mjjn hart, breng den thermo meter van mijn gevoel tot op vriespunt en ieder »Maar vertel nu toch eerst eens bedaard wat u zoo buiten u zei ven gebracht heeft" viel de oude dame haar knorrig in de rede. Jane en mijnheer O'Brien avond wandelingen 1 Dat is onzin Hoe kunt gij zoo iets zeggen Harriet stond nog op dezelfde plek, bleek en strak met een onheilspellend vuur in de oogen. «Gij gelooft mij zeker niet, mevrouw White riep Miss Walton uit, ongeduldig hare hakken in 'uet tapijt borende. as. Willen Prins van Oranje van de stoomvaart maats^. Zeeland de reis naar Londen zal maken. Wijlen de luitenant-generaal Van Willes, in leven inspecteur der infanterie, schonk aan het fonds tot ondersteuning der weduwen en weezen van vrijwillig dienende militairen, beneden den rang van officier, eene som van 500. De St. Ct. bevat het programma voor de opening van de vergadering der staten-generaal, door Z- M. den koning op Maandag den 17en November 1884. Ook de heer W. A. baron Van der Feltz heeft voor het lidmaatschap der eerste kamer, hem door de stat n van Drente aangeboden, bedankt. Voor de derde maal zullen die staten dus eene keuze moeten doen. Ter vervanging van het op zijn verzoek eervol ontslagen, lid van administratie van het weduwenfonds voor geëmploieerden bij het alge meen bestuur jhr W. M. De Branw, is benoemd als lid jhr mr G. De Bosch Kemper, secretaris generaal bij het departement van waterstaat. De St. Ct. bevat een kon. besluit tot wijziging van reglement 1, vastgesteld bij kon. besluit van 14 September 1838 (St. hl. n° 36) en gewijzigd bij de kon. (besl. van 17 December 1875 St. bl. n° 244) en 29 April 1877 (St. bl. n° 90). Tengevolge dezer wijziging wordt het derde lid van art. 89 van regiemend 1 gelezen „De arrondissements-rechtbank te Amsterdam is verdeeld in drie kamers. Eene kamer is samen gesteld uit den president en een vice president of twee vice-pvesidenten en vijf rechters de beide overige kamers ieder uit den president of een vice-president en vier rechters. Tot iedere kamer behoort bovendien de officier of een substituut- officier en de griffier of een substituut-griffier". Omtrent de aanneming door de heeren J. C. Van Hattum te Sliedrecht van een gedeelte van het te maken Panama-kanaal waarvan wij vroeger melding maakte, deelt de Prov. Noorbr. Crt. mee dat deze aanneming geschiedt gezamenlijk met de firma Bekker, Van Seters en c°. te Nijmegen. Met de uitvoering van dit belangrijke werk, dat binnen de drie jaren zal moeten voltooid zijn, is belast geworden de heer A. D. Van Seters, die daartoe reeds do. 6 dezer met het stoomschip Lafayette van St. Nazaire naar Panama vertrok. Het is hoofdzakelijk aan den ondernemingsgeest, de veel omvattende kennis en de uitgebreide relatiën van den heer Van Hattum te danken, dat ook Nederlanders geroepen zjjn, het grootste der tot heden bekende werken der wereld te helpen tot stand brengen. In de lijdspiegel ontwikkelt prof. Van der Wijck zijne bezwaren tegen den raad, door dr. Betz en prof. Spruyt gegeven, om den landsvrede te her- „Goed, luistert dan. Het was Maandagavond- want 's Zondags had mijnheer O'Brien bij ons gegeten, maar hij scheen in een doodgravers stemming te zijnhij at niet, hij dronk niet en praatte bjjna ook nietKortom, wjj waren Maandag in de comedie geweestdaar oom ech ter wat moede was gingen we vroeger heen, zoodat wij tusschen tien uur en halfelf langs den Broadway kwamen, toen eensklaps een knap paar menschen rakelings langs ons heen gingeneen knappe man, met schitterende oogen of ik hem herkendoen dicht tegen hem aange drukt een groote vrouw, met een zwarte mantille over het hoofd. Doch haar heb ik ook herkend. Mij ontgaat niets van dien aard. Ik riep hun good evening toe, opdat zij zich zouden ergeren en begrjjpen dat zulke dingen niet geheim kun nen blijven. Oom heeft hen allebei ook herkend want hjj lachte guitig en zei dat hij de fa miliezaak," waarvan mijnheer O'Brien hem op de boot gesproken had, best begreep. Maar het is schandeljjk En nu begrijp ik ook waarom bij mij zei dat hjj een afspraak had, toen ik vroeg of hij met mjj uit rjjden wilde gaan. Dien afspraak was natuurlijk van veel gewicht Wel mevrouw White, gelooft gij mij nu nog niet Lissie kreeg een heelen tjjd geen antwoord en genoot in stilte van de, naar zij dacht, verblufte gezichten der beide dames. Eindelijk zei de oudste' op berispenden, bijna strengen toon »Gij overdrijft altijd, mijn kind Dat ken ik van ouds. Zooals gij het vertelt, heeft de zaak stellen, door de bijzondere school regel, de open bare slechts aanvulling te doen zijn. Het recept klinkt zeer eenvoudig. Er zou geen penning meer dan thans behoeven opgebracht te worden wanneer ieder burger hesluiten kon, het geld, dat hij tegen- woodig ten behoeve van de lagere school aan de schatkist offert, vrijwillig te storten. Maar het recept past slecht voor onze maatschappij. Prof. Van der Wijck acht het een buitensporig idealisme te onderstellen, dat de schatten, welke voor het volksonderwijs noodig zijn, van zelf zouden bij- eenvloeien, indien de sterke arm van den staat ophield tot betaling te dwingen. Zelfs vele wel- gestelden zouden, waar 't het onderwijs der massa's betreft, het op hunne buren laten aankomen en meenen genoeg te doen, wanneer zij voor de opvoeding hunner eigen kinderen behoorlijk zorg droegen. De schr. zou niets liever willen, dan dat het ideaal van'de hh. Betz en Spruyt voor verwezen lijking vatbaar ware. De ondervinding heeft geleerd, dat in Nederland de belangen van het volksonderwijs in de handen van den staat niet geheel veilig zijn. Sedert de kerkelijke partijen er in geslaagd zijn, aan de volksschool een onge rijmde neutraliteit op te dringen en haar zoo van een goed deel harer opvoedende kracht te berooven, is de ingenomenheid van prof. Van der Wijck met haar zeer verzwakt. Op snoode wijze heeft men, in naam van den godsdienst, zich aan ons volk vergrepen, door tegen de overheidsschool jaren lang een strijd op leven en dood te voeren, aan het onderwijzend personeel dier school alle ver tegenwoordigers van het kerkelijk geloof te onttrekken en het zoover te drijven, dat de meester jj1 niet meer toonen kan, of hij katholiek, dan wel protestant, rechtzinnig, dan wel onrechtzinnig is, zonder gevaar te loopen geschorst te worden. De zoogenaamde volksschool is thans geen volks school meer, want ons volk bestaat niet uit onzijdige schepselen en wordt niet met een onderwijs gebaat dat enkel voor gesnedenen past. Een kleurloos onderwijs werkt ontzenuwend en vandaar dat de schr. zich zou verheugen, indien het mogelijk ware, den staat van zijn taak te ontheffen. Maar dit kan niet geschieden. Onderwijs is niet met handel en nijverheid op éen ljjn te stellenhet is geen winstgevend bedrijf, behalve waar het de kinderen van rijken betreftvolkson derwijs werpt niet alleen geen batig saldo af, maar verslindt in tegendeel tonnen gouds en in geen enkel land van Europa bestaat er burgerdeugd genoeg, om te kunnen verwachten, dat die sommen vrijwillig zouden kunnen worden opgebracht. Ja; het geloof doet wonderenparticulier initiatief is in staat tal van kerkeljjke scholen te bouwen, welke zich op godsdienstige propaganda toeleggen, en te bewonderen is de daarbjj tentoongestelde veerkracht, indien de scholen niet enkel rechtzinnig zijn, maar tevens aan de eischen der hygiëne be antwoorden en het degelijke onderwijs verschaffen, hetwelk de kinderen dezer eeuw noodig hebben daar echter het geloof op zoodanige scholen hoofd- zich zeker niet toegedragen. In plaats van tien ot elf uur zal het zeven geweest zijn, en au fond, wat hebben wij er mee te maken I Mijn nicht is een fatsoenlijke vrouw en ik verbied u om op dien toon over haar te spreken, ten minste in onze tegenwoordigheid 1 Maak verder wie gij wilt tot het doelwit uwer geestighedenmaar laat mjjne bloedverwanten buiten spel, dat ge doog ik niet! Men kan het u zoo kwaljjk niet nemen, daar gij nog een groot kind zjjt," voegde zij er iets vriendelijker bjj. Anders zou ik bepaald boos op u worden Zij dreigde het jonge meisje met den vinger en verliet het boudoir. Lissie zat als een beknord schoolkind, met haar voetjes onder haar japon verborgen, en was geheel verstomd. Eensklaps legde Harriet haar hand op haar schouder en zei op gedempten toon «Gij hebt steeds beweerd mjjn vriendin te zijn, LissieBewijs mjj dit nu door mjj ronduit te zeggen wat er waar is aan uw verhaal Laat alle scherts nu rustenWant het oogenblik is zeer ernstig. Bedrieg mij dus niet? Gij weet, op dat punt ben ik onverbiddelijk „In 's hemelsnaam Hatty wat deert u Gij zet een gezicht, afsof gij de groot-inquisiteur in persoon waart! Gjj hebt mij nooit gezegd dat Jane u zoo dierbaar was dan had ik wel opgepast en mjjn mond niet zoo voorbjj gepraat. Doch daar gjj mij niet schjjnt te gelooven, zweer ik u bjj onze tienjarige vriendschap, of bjj St. Patrick, zaak is, zinken zij beneden het gewenschte peil, zoodra de mededinging der overheidsschool ont breekt. De vrienden van confessioneel onderwijs moeten, voor zoover zij goede patriot-ten zjjn, eischen, dat daarnaast een flink openbaar onder wijs bljjve bloeien. -Terecht toch heeft Jules Simon gezegd Le peuple, qui a let meilleures écoles, est le premier peuple. S'il ne Vest pas aujourdliuiil le sera demain Ten bewjjze, welk een jjdele droom het is, in onze dagen den staat buiten de school te willen bannen, wijst de schr. op Engeland, waar de proef met het particulier initiatief, onder de gunstigste omstandigheden genomen maar niettemin jammer- ljjk mislukt is. Onder de instemming van de beste burgers van Engeland kon lord John Eussell verklaren in het parlement, dat de belangen van het volksonderwjjs schandelijk verwaarloosd werden en de tusschenkomst van den staat onontbeerljjk was. Door de wet van Forster werd in 1870 het staatsonderwijs ingevoerd. Er werd een ministerie van openbaar onderwijs gesticht. Sedert dien tijd. is de schoolbevolking van Engeland met 150 pet. aangegroeid. Maar sedert de staat in Engeland voor de aanvulling van kerkelijk en bjjzonder onderwjjs zorg draagt, heerscht ook daar de schoolstrjjd. Natuurljjk, want iedere nieuwe openbare school, welke naast de zoogenaamde Cbristeljjke scholen verrijst, is een mededingster, waarvan men zich tracht te ontdoen. Daarenboven geeft het door den staat thans uitgeoefend schooltoezicht er aanleiding tot allerlei grieven. En hoe zou men, zonder aanstoot aan de kerkelijke partijen te geven, hier te lande de betrekking tusschen de uit de openbare kas bekostigde school en den godsdienst willen regelen De vrienden van confessioneel onderwijs mogen met de hand op het hart ver klaren, of zjj er vrede mee zouden hebben, indien onze schoolwetgeving door die van Engeland vervangen werd. Juist omdat de kerkelijke partijen hier te lande hare seholen aan het staatstoezicht willen onttrekken, hebben zjj den eisch van subsidia laten vallen. Wat zij thans in haar schild voeren, is voor het liberale Nederland een geheim. Het is bekend, wat zij op dit oogenblik niet willen, wat zij wel willen en of zij iets willen, is een raadsel. Prof. Van der Wijck betreurt het zeer, dat er geen middgl schjjnt te bestaan, om den schoolstrjjd te doen eindigen. Misschien zou zjjn felheid een weinig getemperd kunnen worden, door het woord overal uit de derde alinea van art. 194 der grond wet te schrappen. Men zou, zoolang het bjjzonder onderwjjs aan voorwaarden gebonden blijft, con cessies aan de kerkeljjke partjjen kunnen doen, zonder de groote zaak van beschaving en verlichting te zeer in de waagschaal te stellen. Voorts is het te verwachten, dat de kracht van hen, die thans ons openbaar onderwjjs bestoken, zal gebroken worden, zoodra hun te eeniger tijd de regeerings- taak wordt opgelegddan toch zal het zonneklaar bljjken, dat calvinisten en ultramontanen wel in de gelederen der oppositie, maar niet aan da dat alles betreffende die maneschjjnwandeling waal' isEn als u dit nog niet genoeg is, moogt gij er mijnheer Wilcox naar vragen en gij zult zien dat hij het bevestigt. PoeiHarriet! wat maakt gij u toch dadelijk boos (Zjj haalde de schouders op). „O die mannen die mannen! de een is net als de ander. „All right\ Ik wreek mjj en bljjf een oude vrjjster. Kom Hatty wees verstandig!" Zjj trok: haar op een canapé en ging voort: „Ik kan niet hebben dat gjj boos op mjj zjjt. Laat u doof mjjn gebabbel niet in de war brengen, lieve: Zjjt ge nog boos op mij »Neen LissieIk ben ook niet boos op ii geweest. Ik wilde alleen de waarheid weten." »Zoo en zjjt gjj nu gerust gesteld Volkomenzei Harriet kortafmaai' Lissie merkte niet hoe spotachtig haar schoone mond zich daarbjj vertrok. »Dus niets meer hierover maar nu heb ik nog een verzoek, dat ik bjjna vergeten had," begon het jonge meisje na een poos weer, »Moeder en mjjnheer Wilcox laten u voor den 30"ea October op een partjj vragen, dat wil zeg gen, onder ons gezegd is het een bal. Al uwe en mijne kennissen worden gevraagd. John O'Brien natuurljjk ook. Ik verheug mij dol op het feest „Gjj wilt toch van daag nog geen bepaald antwoord hebben, Lissie Ik moet er eerst met mama over spreken. Als zjj geen lust heeft..,." Gekheid Dan komt gjj alleen, HattyeU gjj hebt nog een week om u te bedeaken;"

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1884 | | pagina 1