N° 2
127® Jaar^an^.
1884.
Zaterdag
18 October.
Middelburg 17 October.
Dit blad verschijnt dagelijks
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent.
Advertentiën* 20 Cent per regel;
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f i,10
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
„Burgerpligt" te Amsterdam.
MISMLBURGSCHE COURANT.
Agenten zijn te VlissingenP. G. De Veij Mestdagh en Zoon, te GoesA. A. W. Bolland, te KruiningenF. Van der Peijl, te ZierikzeeA. C. De Moou, te TholenW. A. Van Nieuwenhdijzen, en te Ter Neuzen A. Van der Peul Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube en Cie., John F. Jones opvolger.
Jhr De Casembroot, oud-lid der tweede kamer,
geeft eene karakterstudie van d1' Kuyper. Zij
komt voor in het Vad. in een open brief aan de
Nederlandsche landlieden en loeren, en daaraan
zijn de volgende regelen ontleend.
„De schrijver in Be Standaard wil u naar de
republiek terugvoeren, alsof gij niets weet van
onze vaderlandsche geschiedenis van al die twisten
op godsdienstig en staatkundig gebied, van al
die dwingelandij van familie-regeeringen, van al
die ellende en kleingeestigheid, die toen Neder-
land's bodem heeft gekend en waarvan wij door het
koningschap zijn verlost geworden wij waren toen
ja, zeer groot op zee, maar aan wal, door kibbe
larij en kleingeestigheid verdeeld.
sGij kent de fabel van den kikvorsch en den stier.
sGjj weet niet waar opgeblazen ijdelheid den
mensch al toe brengen kan maar wanneer iemand,
begaafd met die geleerdheid en met groote kennis,
het al rumoer makende en schrijvende vanuit een
nederig standpunt zoover heeft kunnen brengen
in Nederland, dat hij niet alleen professor, maar
bovendien hoofd eener politieke partij is geworden,
waarom zou hij dan niet meenen nog verder te
kunnen gaan Om daartoe te geraken, koos hij
den godsdienst, zich bewust zijnde dat men ons
Nederlanders, of met den godsdienst, of met de
beurs altijd in beweging kan brengen; ook gaf
hij voor meer republikeinsch dan koningsgezind
te zijn, teneinde zekere soort van radicale omver
werpers in zijn achterhoede te voeren. Neen,
brave landlieden en boerenluistert in Godsnaam
niet naar dien politieken drijver, en wat den
godsdienst aangaat, dien gevoelt en begrijpt gij
best en beter dan zijn hooggeleerde".
Na eene beschouwing over den godsdienst zegt
de heer De Casembroot-.
Hiermede eindig ik, u nogmaals toeroepende,
kiest echte liberale menschen voor de kamer, die
zonder alles omver te werpen vooruit willen, ge
lijkheid en recht voor allen betrachten en laat u
niet in slaap wiegen door het eeuwig geleuter
over den Bijbel door dr Kuyper om een toestand
in 't land te brengen, waarbij dominees en pastoors
ais staatslieden optreden, den godsdienst in al zijn
heiligheid daardoor verlagende en vertrappende,
straatrumoer en barricades in ons rustig Neder
land brengen en dat alles om volgens hem (den
heer Kuyper) den Heere Jehovah te dienen.
En als door zijn gekwezel oproer zal ontstaan
zijn, zoodat de eene Nederlander op den anderen
zal moeten schisten, dan zult gij hem, den parle-
mentspreker en rumoerprediker, nimmer, wanneer
de kogels kletterenvooraan in 't eerste gelid
zien staan".
De Zwolsche crfnoemt den toon van dit schrij
ven wel wat beneden peil! Eilieve, waarom
Is zulk een rond, flink woord niet op zijn pas
juist tegenover de landlieden en boerenen kan
men een oud-zeeman kwalijk nemen dat hij niet
gerokt en met glacé handschoenen optreedt, waar
hij uit het hart tot het hart wil spreken
Het blijkt dat van anti-revolutionaire zijde in
het district Delft niet baron Yan den Borch van
Yerwolde, zooals wij dachten, maar de heer S.
Yan Velzen te Alfen a/It. candidaat is gesteld.
Deze keuze is een uitvloeisel van het besluit
der deputaten-vergadering, waar o. a., zoo meldt
de Standaard, „als het eenparig gevoel werd uitge
sproken, dat het denkbeeld om te Delft bij eerste
stemming naast den heer Eabius den heer Yan
Berokel, die geen lid onzer partij is, te candideeren,
rechtstreeks in zou druischen tegen de statuten,
en dus niet kan. En dat wel omdat de bijvoeging
in art. 21 van gemeenlijk" neemt zij met een
eigen candidaat aan de verkiezingen bij eerste
stemming deel"", een uitzondering aanduidt niet
voor ieders willekeur, maar voor het éene bepaalde
geval, wel en duidelijk in den vlak voorafgaanden
volzin omschreven, t. w. het geval, dat er schrif
telijk overleg tusschen meerdere centrale comité's
bestond."
Of Rome die houding aangenaam zal vinden
Het toonde zich steeds nog al vergevensgezind
tegenover zijn bondgenoot, en het zal nu ook wel
weer zijne diensten blijven bewijzen zonder kans
op wederkeerige hulp. Getuigen van karakter
doet zulk eene houding zeker niet.
Wij maken de Arnh. Ct. opmerkzaam dat wij,
zooals duidelijk door ons is aangegeven, het bericht
omtrent eene jonge dame, die nog niet den ver
pachten tyd had bereikt, om examen als onder
wijzeres af te leggen, uit de N. R. Crt. hebben
overgenomen.
Wij onthielden ons omtrent het gebeurde onze
meening te zeggen en willen niet beschouwd
worden geheel in te stemmen met hetgeen een
Haagsche briefschrijver aan het ftotterdainsche
blad schreef.
Bij kon. besluit zijn weder verschillende subsi-
dien ter zake van onderwijs toegekend, o. a. aan
Boschkapelle 7350, Kapelle ƒ3811, Waterland
kerkje 6000 en Wemeldinge 8262.
Naar wij vernemen vordert professer Plugge
goed in beterschap en is hij voornemens over een
veertien dagen de reis naar het vaderland aan
te nemen.
Op 18 dezer wordt te Westkapelle een rijkste-
graalkantoor met beperkten dagdienst, ingericht
met, telephoondienst, voor het algemeen verkeer
geopend.
De diensturen zijn geregeld als volgtop werk
dagen van 9 tot 11 uren voor- en van 4 tot 6
uren namiddagsop Zon en feestdagen van 4
tot 6 uren namiddags.
Op het verkeer van dit kantoor met alle overige
telegraafkantoren in Nederland is het uniforme
tarief van 0.15 gi. per telegram, vermeerderd met
0.01 gl. per woord, van toepassing.
Vlissing-en, 17 Oct. Heden morgen 11
uren is de stoomboot Prins Hendrik van de werf
der kon. nri De Schelde vertrokken en naar de
ponton gestoomd om heden avond weder den dienst
te hervatten. Het schip is zoo ver gereed dat
het thans weder volkomen zeewaardig is, evenals
vóór het ongeval. De betimmering is alleen nog
niet voltooid, doch wordt gaandeweg, als het schip
zal binnenkomen, afgewerkt.
Alleen door inspanning van alle krachten
is deze reparatie met dusdanigen spoed vol
tooid kunnen worden; nacht en dag is aan
houdend doorgewerkt met telkens verwisselen
van versche ploegen werkvolk. Ook voor dus
danige werkzaamheden behoeft de binnenlandsche
nijverheid niet ten achteren te staan bij de buiten-
landsche en het is op nieuw gebleken dat de
koninklijke maatschappij de Schelde aan de be
hoefte der scheepvaart in den ruimsten zin kon
voldoen.
Goes, 17 Oct. Donderdagavond vergaderde
de afdeeling Goes der centrale liberale kiesvereeni-
ging op nieuw tot het stellen van candidaten,
noodig door het bedanken van de heeren J. M.
Kakebeeke en mrW. A.Van Hoek. Achtereenvolgens
werden op de voorloopige lijst gebracht de heeren
J. M. Kakebeeke, mr L. A. Bybau en jhr Van
Karnebeek. Verschillende sprekers drukten hun
leedwezen uit dat beide heeren, in de vorige
vergadering candidaat gesteld, gemeend hadden
voor een candidatuur te moeten bedanken. Vooral
daar men in den heer Kakebeeke meende te hebben
gevonden een man, in en met het district algemeen
bekend, en met wien men met vertrouwen den
strijd tegen de geestelijke drjjverij in het district
kon aanvaarden. Men meende dan ook de candi
datuur van den heer J. M. Kakebeeke te moeten
handhaven in de hoop dat, mocht de zege ditmaal
door de liberale partij kunnen bevochten worden,
ook voor den heer Kakebeeke deze ernstige tijden
een reden zouden zijn zich aan de vertegenwoor
diging van ons district niet te onttrekken. Na
bespreking der beide verder genoemde heeren tot
stemming overgegaan zijnde, bleek dat waren
uitgebracht op de heeren mr L. A. Bybau 13, J.
M. Kakebeeke 12 en jhr Karnebeek 5 stemmen,
terwijl 2 briefjes blanco waren.
Door de benoeming van den heer J. J. Bamondt
tot secretaris van het centraal bestuur der kies-
vereeniging was er eene vacature in het bestuur
der afdeeling ontstaan, waarin de vergadering voor
zag door de benoeming van den heer C. L. M.
Lambrechtsen.
Bjj het te Goes gehouden concours vanwege
de schietvereeniging werd niet geschoten en een
prijs behaald door den heer J. A. A.maar door
den heer J. Fransen van de Putte.
Oorssele, 16 Oct. In de door den raad
dezer gemeente vastgestelde begrooting voor het
aanstaande dienstjaar zijn de ontvangsten en uit
gaven geraamd op een bedrag van 9143.12J.
Voor kosten van onderwijs (jaarwedden en andere
uitgaven) is daarop uitgetrokken de som van
2820. De hoofdelijke omslag zal geheven worden
tot een bedrag van 2200.
Als het voorstel van den minister van financiën
om 2/5 van de opbrengst der personele belasting
voor het rijk te bestemmen wordt goedgekeurd
dan zal de gemeenteraad te voorzien hebben in
een tekort van 500.
StSoetlekeuskerke, 17 Oct. Men verneemt,
dat een persoon heeft aangeboden de geheele door
het polderbestuur Hoedekenskerke uitgeschreven
leening van 23.000, ad 5 voor zijne rekening
te nemen, terwjjl er overigens nog geen enkel
inschrijvingsbiljet is ingekomen.
Zierikzee, 16 Oct. De afdeeling Zierikzee
der Maatschappij tot bevordering van landbouw en
veeteelt in Zeeland benoemde heden tot haren
onder-voorzitter den heer B. Giljam te Ouwerkerk
en besloot voorts de najaars paardenmarkt op te
heffen, te beginnen met het volgende jaar.
Mr. A. E. J. Modderman, oud-minister, heeft
om gezondheidsredenen voor alle kamer-candida-
turen bedankt, terwijl ook mr. W. Thorbecke,
advocaat te 's Gravenhage, niet verlangt in aan
merking te komen voor de eene of andere candi
date ur.
Woensdagavond is te Franeker een vergadering
van liberale kiezers in het hoofdkiesdistrict
Leeuwarden gehouden, waarin de heer Lieftinck
zijn houding in de kamer heeft verdedigd. De
heer Hingst had om gezondheidsredenen zich
verontschuldigd.
Aan het einde der bijeenkomst werd bij accla
matie de volgende motie aangenomen
»De vergadering, gehoord de discussiën; betreu
rende de afscheiding die er tusschen een deel der
liberale leden van de thans ontbonden tweede
kamer heeft bestaan.
„spreekt als hare overtuiging uit, dat vooral in
de tegenwoordige omstandigheden dergelijke at-
Bcheiding hoogst verderfelijk en onderlinge
samenwerking boven alles noodzakelijk is."
Na afloop dier vergadering is er nog eene be-
slotene gehouden van de besturen van eenige
kiesvereenigingen in het district, waarin overeen
gekomen werd bedoelde vereenigingen te advi-
seeren de afgetreden afgevaardigden weder candidaat
te stellen.
Onze correspondent schrijft
De vergadering, tegen Donderdagavond belegd,
tot het stellen van zeven candidaten voor het
lidmaatschap der tweede kamer, een lid voor de
provinciale staten en een lid voor den gemeente
raad was, zooals te wachten was, zeer druk
bezocht. Van de afgetreden kamerleden woonden
de heeren Kist, Gleichman, Dirks en Gildemeester
de' vergadering bp.
De voorzitter m' J. A. Levy leidde de bijeen
komst in met een uitvoerige rede, waarin hij wees
op den ernst der tijden, kwalijk door vorige ge
ëvenaard. De tegenwoordige tijdsomstandigheden
werden z. i. beheerscht door de vraag: zullen wij
op de baan der constitutioneele ontwikkeling
door hervormingen waar die noodig blijken rustig
voortschrijden, of wel zal het der kerkelijke partjj
die zelf verklaard heeft tot regeeren onbe
kwaam te zijn gelukken de regeerkracht harer
tegenstanders te verdeelen en tot stilstand en
achteruitgang te doemen In korte trekken schetste
spreker den drang der omstandigheden die tot
eendracht riep, om daarna nog te wijzen op het
recht van kiezersvereenigingen om de kiezers
voor te lichten.
Spreker begroette ten slotte hen die het oog en het
oor van het publiek uitmaken, en om nu maar
dadelijk met de voorlichting van de kiezers te
beginnen wensehte hij de vraag in deze vergade-
dering neder te leggen hoe hebben wij te oor-
deelen over de verhouding, waarin door den loop
der omstandigheden leden der liberale partij in
de tweede kamer tegenover elkander staan?
Prof. Van Hamel, lid van het bestuur van
Burgerpligtwees het eerst op de bestaande scheu
ring onder liberale leden der tweede kamer. Hij
was overtuigd dat allen niet dezelfde denkbeelden
over dezelfde zaken kunnen hebben. Zoo ontstond
er betreffende de economische vraagstukken ver
schil tusschen de heeren De Buijn Kops en Goeman
Burgesius en zegt men dat de heer Van Heeckeren
van Kei het democratisch, de heer Van Eek het
conservatief element vertegenwoordigde. Doch dat
er tusschen 34 en 12 leden, een klove bestaat
die bijna onoverkomelijk bleek, dat was duidelijk
en onomwonden erkend. Het is zeker dat een
volksvertegenwoordiger een eigen overtuiging
moet hebben, doch het kan ook een overtuiging
zijn dat de minderheid aan de meerderheid een
concessie doet. Het is waar, de heer Tak is een
sieraad van de kamer doch een tak is de boom
niet, en als een boom ziek is dan kan het gebeuren
dat zelfs de beste takken moeten worden afge
sneden. Hij zette nog kort uiteen dat de heer Tak
de eerste is geweest die vertoon van partyschap
heeft gegeven en toonde dat uit diens parlementair
leven aan.
Op een vraag van m' J. C. De Vries wat de
heer Van Hamel door de fractie-Tak verstond
antwoordde dezede heeren Tak en Wichers.
De heer Martin Wolff herinnerde dat de heer
Lieftinck Woensdagavond in Leeuwarden verklaard
heeft dat er geen Kappeijniaansche fractie bestaat,
en als dit nu de kamerleden zei ven verklaren dan
meent hij hebben de kiezers dit te gelooven daarom
zal hij op de zeven aftredende leden stemmen.
De heer D. Kievits vond dat het niet aangaat
om van de bestuurstafel een poging te doen om
den heer Tak uit te stooten. Die moet met alge-
meene stemmen herkozen worden, omdat die meer
dan een der andere leden voor Amsterdams be
langen in de bres sprong. De heer Gleichman,
ja, hij stemde ook wel niet altijd tegen de voor
stellen die Amsterdam ten goede moesten komen,
maar meer dan hij deed de heer Tak. Liever
Tak dan Gleichman.
De voorzitter merkte op dat deze spreker niet
in de orde is. De grondwet zegt dat een volks
vertegenwoordiger de belangen behartigt van het
geheele Nederlandsche volk, en niet van een
enkele stad. Zij hebben dus rekening te houden
met de belangen van allen
De heer Kievits beweerde dat dit daarom nog
niet waar is, al staat dit in de grondwet geschreven.
Wij stellen hier, zeide hij, als Amsterdammers
candidaten voor onze stad en verwachten dat de
gekozene in de eerste plaats Amsterdams belangen
in de tweede kamer zullen voorstaan en daarna
die van geheel het land, kon het zijn overeen
komstig de belangen van de hoofdstad.
De heer J. C. Joosten trad in eene beschouwing
over de gedragslijn die de verkozene had te volgen.
Hij moest zooveel mogelijk in alles vrij worden
gelaten. Onmogelijk kan men den volksvertegen
woordiger een mandat imperatif geve. De grieven,
of die al dan niet bestonden, moesten z. i. geen
redenen zijn om drie van zeven afgetreden leden
prijs te geven.
De heer G. M. Boissevain, zich aansluitende bij
hetgeen door den heer Van Hamel was gezegd,
betoogde ook dat de heer Tak, bij het afstemmen
der klassenbelasting, het sein tot algeheele afzon
dering had gegeven.
De heer Martin Wolff is een tegenovergesteld
gevoelen toegedaan. De heeren Van Delden c. s.
hebben de Takkianen den rug toegekeerd door
geen ruggespraak met hen over hun voorstel te
houden.
Prof. Bellaert Spruit betoogde dat Burgerpligt
door de prealabele vraag te stellen zichzelve niet
gelijk bleef.
De heer Van Hamel verklaarde zich ook wel
dankbaar voor hetgeen de heer Tak voor Amster
dam heeft gedaan, doch de dankbaarheid ziet op
hetgeen achter is, en wij moeten nu het oog op
de toekomst hebben. Ook spreker was geen be-
wonderaar der klassenbelasting, omdat de patent
belasting behouden bleef, maar toch zijn practische
voorstellen tegen dergelijke plannen gedaan, en
dat de heeren Van Delden c. s. de heeren Tak
c. s. zouden zijn voorbij gegaan is niet waar. In
der haast hebben de heeren Van Delden hun voor
stellen ingediend, zoodat er geen tijd was voor
onderling overleg. De formeele scheuring is
ontstaan door het indienen der bekende nota-TaK
bij de behandeling van het wetsvoorstel der klas
senbelasting.
De heer mr A. Kerdijk verlangde dat het debat
tot de bovengestelde vraag worde terug gebracht;
Het is overbekend dat er scheuring bestaat tusschen
de zeven afgevaardigden van Amsterdam, en uit
den bekenden brief van de vier heeren en uit
hetgeen de 3 heeren in het onder onsje gezegd
hebben, is gebleken dat overeenstemming en
verzoening niet meer mogelijk is. Nu moet deze
kiesvereeniging kiezen tusschen twee partijen
vaardigde ze weder alle zeven heeren af, dan zou
men aan het gezond verstand der leden mogen
wanhopen. De heeren Vettewinkel en Kievits
waarschuwden de 4 afgevaardigden, wanneer zij er
bij blijven van geen verzoening te willen weten;
De heer Van de Werk voormalig afgevaar
digde voor Zevenaar sprak ook als zijn meening
uit dat een verzoening totaal onmogeljjk is, en
sloot zich geheel bij het door mr Kerdijk gesprokene
aan. Hij zeide dat de heer Gleichman geen leider
in de kamer, en dat de heer Tak .leider van eeü
club is. Hij constateerde dat de groote meerder
heid der liberale partij in de kamer door de
fractie-Tak is bemoeieljjkt.
De voorzitter sloot hiermede het algemeen debat
onder dankbetuiging aan den laatsten spreker voor
de gedane mededeeling.
Daarna werd overgegaan tot de bespreking der
voorgestelde candidaten.
Van de heeren mr J. C; De Marez Oyens të
's Gravenhage en Booseboom waren brieven inge
komen, waarin zij verzochten bij deze gelegenheid
voor een candidatuur niet in aanmerking te komen.
Bij trekking werd allereerst de candidatuur
besproken van den heer J. DirkB, aanbevolen dooi
de heeren Martin Wolff en Van de Poll. De
eerste herhaalde dat hij zijn stem aan alle zeven
afgetreden leden zal geven en omtrent geen hunner
wensehte hij in appreciatie van verdiensten te
treden. Geen ander vroeg het woord, waarop de
heer Dirks verklaarde gaarne een eventueele
candidatuur te zullen aanvaarden. Hij wilde er
evenwel nu niet om vragen, dat heeft hy nooit
