Gemengde Berichten» Onderwijs. Landbouw. Marine en Leger. Rechtszaken. toen ontstond er iets van dat rechtmatig eerge voel, dat liefst zich zelf wilde helpen. Maar de drang bleef slechts zwak. De toen malige toongevers onder de werklieden zeiden tot hun kameraden «neen, jongens, het meerendeel van ons is nog te weinig ontwikkeld. Laat ons eerst vragen om de voorwaarden tot ontwikkeling, om leerplicht, om kosteloos en goed onderwys." En zjj hoopten vol verwachting op de nieuwe wet, die aanstaande was. Er werd over beraad slaagd om wêer ordeljjk naar Den Haag te trek ken, wanneer het wetsontwerp aan de orde kwam, en vol vertrouwen tot de kamerleden te gaan als in '74. Maar de man, wien het vaderschap over het wetsontwerp toekwam, toonde al spoedig hoe minachtend hij over het volk dacht, dat slechts troonen omver- en barricades kon opwerpen. En toen het wetsontwerp wet werd, was er zelfs niet ernstig gesproken over leerplicht en kosteloosheid, en hadden de kamerleden blijk ge geven beter theologen, dan oeconomen te zijn. Toen waren de werklieden, de weinigen, die belang stelden in de sociale vraagstukken omdat zij nog niet zoo afgestompt waren als hunne makkers, moedeloos. Maar spoedig kwam er hoop. De leuze van vroeger „eerst ontwikkeling dan stem recht" werd omgekeerd in »door stemrecht tot ontwikkeling". Het kinderlijk vertrouwen in de kamer was geschokt. Nu moest men zich zelf helpen, al was men ook niet genoeg ontwikkeld In dien tijd werden geregeld 's winters voor lezingen gehouden voor werklieden in het gebouw van den Amsterdamschen werkmansbond. Als onbekend belangstellende, weinig vermoedende, dat ik ooit zelf mij met de zaken zou bemoeien, woonde ik vaak die voordrachten bij, en merkte ik op hoe op heel natuurlijke wjjze de drang naar stemrecht zich ontwikkelde. De meeste der toen malige sprekers, veelal leden van het officieuse comité ter bespreking der sociale quaestie, waren nog niet voor algemeen stemrecht. Maai telkens wanneer na afloop der redevoering de werklieden inlichtingen mochten vragen, stond de een o ander werkman op en vroeg: «hoe denkt gij, dat wij deze of gene verbetering, dat wij b. v. uitbrei ding van de wet Yan Houten zullen bekomen, zoo wjj zelf niet het recht zullen hebben om te stem men En zoo werden de sprekers vaak gedwongen uit te spreken, wat zjj reeds onbewust gedacht hadden„eigenlijk hebt gij gelijk". Door dan drang der werklieden werd toen het doel en de samenstelling van bovengenoemd aflicieus comité gewijzigd en ontstond het comité voor algemeen stemrecht, waarvan achtereenvolgens m" J. D. Veegens, prof. B. H. Pekelharing, mr M. J. De Witt Hamer en schrijver dezes voorzitter waren. Dit comité zal misschien spoedig zijn taak vol bracht hebben. Hetgeen het beoogdezonder de beweging te provoceeren, er een vaste intellectu- eele leiding aan te gevente zorgen dat deze zich verder natuurljjk bleef ontwikkelen en op wetteljjke wijze zich organiseerde op eene wjjze, onzer natie waardig is zonder veel hulp van zjjn kant geschied. De beweging heeft veel spoediger een grooter omvang gekregen, dan de meesten van ons verwacht hadden. Hét comité nam en hiervan is het soms van de zjjde van enkelen een grief gemaakt steeds een latente, afwachtende houding aan. Het verleend# zjjn hulp slechts, waar die bepaald nood zakelijk washet sprakdaar, waar een woord tot de meer ontwikkelden of tot gezaghebbende kringen gewenscht scheen. Maar ook dit laatste hebben de werklieden zeiven thans geleerd. Het is bp de opening van het censusparlement gebleken, dat zjj ordelijk den weg weten te vinden tot het kabinet van den minister om hunne wenschen namens duizenden te verdedigen en klem bjj te zetten. Ik heb ietwat uitvoerig bjj de geschiedenis der laatste jaren stilgestaan, omdat niets beter dan deze in staat stelt een oordeel te vormen. Ook omdat daaruit zoo duideljjk bljjkt, welk krachtig opvoedend element er schuilt in bewustzjjn en erkenning van recht. Hoe de drang naar stem recht ook samenhangt met de mate van ontwik keling, blijkt duidelijk, wanneer wjj deze beide elementen in de verschillende provinciën van ons vaderland onderling vergeljjken. In het vorige dokter stil om het huis van korporaal Silvester te bekjjken maar zei niets. »Het is een mooi huisje," zei ik. »Het is niet slecht," Zei hjj; »misschien doe ik wel een slechten koop, omdat wij slechts feil bare menschen zjjn; die twee oudjes zijn taai en kunnen nog wel een poosje leven, maar ik heb mjjn plan er mee." Hjj zei mjj toen niet wat dat was en ik vraagde het hem niet, maar later kwam ik het te weten. Hjj stelde zich voor dat, den een of anderen tjjd, de eigenaar van een nabjjgelegen kasteeltje het huis zou koopen en er dubbel de waarde voor zou betalen. En op welke wjjze Eenvoudig door eene verdieping op het huis te zetten of beter gezegd door in alle kalmte te dreigen dat hjj het zou optrekken en daardoor het nabjjgelegen kas teeltje het uitzicht op zee te benemen. De fon damenten waren stevig en men zou er nog wel twee verdiepingen op kunnen zetten als het noodig was om de dosis te verdubbelen. Hjj was wel slim, die dikke dokter 1 Oppervlakkig beschouwd, scheen zjjn groote persoonljjkheid iets zeer doms te hebbenmaar toch was hjj slim. Yoor het overige een goede kerel, een aardige metgezel die graag schertste en nog heel jong was voor zjjn leeftjjd. Hoe oud was hjj Dat was een geheim. Ik zou gezworen hebben dat hjj vjjftig was, maar hjj maakte er alt jjd. toespelingen op dat veertig jaar al veel te veel was. De waarheid scheen mjj jaar konden van de lotelingen in de verschillende deelen van ons land niet lezen of schrijven in. Zuid-Holland 5,6, Noord-Holland 6, Friesland 7,5, Groningen 8,6, Gelderland 8,4, Utrecht 10,5, Over- jjssel 11,1, Limburg 11.9, Drente 18,9, Zeeland 15,1 en Noord-Brabant 18,6 pet. Kon men den drang naar stemrecht in de ver schillende provinciën onder cijfers brengen, dan zou men zeker een van de bovenstaande weinig afwjjkende volgorde bekomen. In Noord Brabant en Zeeland, waar, bij Holland vergeleken, een driemaal grooter deel der jongelingen niet kan lezen en schrjjven, staat het volk misschien te laag om eenig bewustzijn van zjjn recht te hebben. Waarljjk, wjj behoeven geen reden tot bljjdschap te hebben, dat wjj aan deze zijde van den Moer dijk nog verschoond zjjn gebleven van meetings voor algemeen stemrecht. Wie het wezenljjk emBt is met zjjn liefde voor volksontwikkeling, kan niet anders dan toejuichen, dat het volk zich meerderjarig begint te gevoelen, en de voogdjj aan de tegenwoordige kiezers opzegt. Het is mjj daarom steeds een raadsel, dat zoo vele mannen, die zitting hebben in comité's of vereenigingen, welke zich direct of indirect volksontwikkeling en volksveredeling ten doel stellen, zoo koud of zelfs zoo vijandig zijn tegenover het algemeen stemrecht. Wanneer de voogdij, die zjj uitoefenen, uit iets anders voortspruit dan uit liefhebberij of tjjdver- drjjf, dan moeten zjj hoe eerder hoe liever den dag doen aanbreken, dat het volk zijn belangen zelf weet te doen behartigen. Men wijst op het vele, dat voor het volk gedaan wordt, op Nut, Floralia, schoolverzuim, spijsuitdeelingTombola, Volksvermaak, enz. enz., en zegt dan heel tevre den over zichzelfwaarom moet dat ondankbare volk nu nog stemrecht ook hebben Maar eilieve, wat zouden onze tegenwoordige kiezers wel zeggen, wanneer men hun het stemrecht eens ontnam en een bevoorrechte stand dan wat philantropische comitétjes voor de ex-kiezers ging vormen Neen, in '48 was onze derde stand ook niet tevreden met de kans, dat anderen voor hem zouden zorgen, maar verlangde deze zich zelf te regeeren. Behalve dan ook dat stemrecht voor den vierden stand zoo noodzakeljjk is ter behartiging van zjjn belangen is het ook zoo gewenscht, zoo noodza keljjk ter verdere ontwikkeling van dien stand. Geen zekerder middel om iemand moreel en intel lectueel laag te houden dan ontneming van rechten en daarmee gepaard gaande zelfstandigheid. Maar ook geen zekerder middel tot volksopvoeding dan het stemrecht. Geef den werkman het stemrecht, en hjj zal zich bewust worden van zjjn zedelijke waarde. Hjj zal met trots kunnen spreken van onzen staat, ons vaderland, onze wetten, onze rechten, onze vrjjheden. En waar de maatschappe lijke verhoudingen zoo vele ongeljjkheden in 't leven roepen, zal althans in Óen opzicht gelijkheid bestaan, geljjkheid voor de wet. Dit beginsel van geljjkheid aal van zelt terugwerken in het dage- lijksch leven, en de onderscheiding van meerderen en minderen zal er minder scherp door worden. Men heeft niet meer kiezer» en niet-kiezers, maar vrjje burgers van den vrjjen staat. Wie de zedeljjke waarde van den mensch, ook van den armsten» lief heeft, kan het oog niet gesloten houden voor dit ideaal. Daaróm acht ik het plicht van den meer ont wikkelde en beschaafde het volk de hand te reiken, nu het vraagt om erkenning van recht, en acht ik het betreurenswaardig, dat die vraag door zoo vele invloedrjjke mannen en enkele organen van de pers zoo uit de hoogte veroordeeld en gebrandmerkt wordt. Wjj hebben gezien, hoe het algemeen stemrecht noodzakeljjk is, omdat het volk achter de kiezers bijzondere belangen heeft, die niet door de tegen woordige kiezers behartigd worden en kunnen worden, en die het zelf getoond heeft te weten goed te behartigen. Maar er is meer. Niet slechts in het belang van een bepaalden stand, maar ook in dat van het geheele vaderland vragen wjj algemeen stemrecht. De ervaring in andere landen heeft geleerd, hoe krachtigen waarborg het levert tegen geweldige revolutie. De beweging in Engeland- het Chartisme genaamd, had plaats vóór nog de werkman stemrecht bezat. Thans tracht de Engel- op zekeren dag in zee te zullen bljjken, wanneer de dikke dokter, die heel goed zwom, mijn slechte voorbeeld niet zou kunnen weerstaan, als hjj mjj lange en herhaalde slagen zag doen en zich ook met het hoofd naar beneden in het water zou storten, om schoteltjes op te visschen, die ver loren waren gegaan, (eene soort van visch die veel voorkomt in het water van Albissola). Maar hij had er veel tegen om de proef te nemen, zag mjjne heldendaden zeer goedmoedig aan, wees mjj zelf -schertsend een verongelukt pannetje aan, dat op den bodem der zee, van mjj alleen redding verwachtte, en probeerde zelfs niet om het hoofd onder water te steken. «Als ik het hoofd onder water steek, krijg ik dadelijk congestie" zei hij. De waarheid was, dat het water aan het licht zou hebben gebracht hoe kaal hjj was. Daarom zwom hjj op zjj, zwom zooals de zeelui doen, deed alsof hjj dood was, maar bleef alt jjd drjjven en dook nooit onder. Van zjjn temperament, van zjjne opinies, van zjjne zaken, zelfs van zijne zwakheden op éene na, maakte hjj geen geheim. Hjj was een man, die zich spoedig geheel bloot gaf en denzelfden dag dat ik hem leerde kennen, na de twee ge- bruikeljjke baden met hem te hebben genomen, kon ik zeggen dat ik dokter Massimo van buiten kende. Hjj was dokter, zooals ik advocaat ben, zonder veel theorieën en zonder eenige praktijkmaar hjj weigerde zjjn vrienden geen medi»ch consu1* «ohe werkman steeds langs ordelijken weg, door de verkiezingen zjjn wenschen kenbaar te maken En het vermoeden i» misschien niet al te gewaagd, dat het revolutionair karakter der Engelsche agrarische beweging voor een goed deel gevoed wordt door het gemis van stemrecht bjj een groot deel der plattelandsbevolking en waaraan Glad stone, niettegenstaande het verzet van het Huis der Lords, een einde wil maken. En Duitschland. Wat al woelingen en straat gevechten vóór en in '48Thans, niettegenstaande den dwang der socialistenwet, geen poging tot opstand, maar kalm vertrouwen op de stembus. Welk een verschil met de tactiek der nihilisten in Rusland I Wie herinnert zich niet levendig den zomer van 1877, toen het ministerie De Broglie-Fourtou in Frankrjjk de vrjjheid bedreigdeEen coup d'état van maarschalk Mac-Mahon zond de kamer der .afgevaardigden naar huis de wetten werden geschondende willekeur van een tyrannieke politie was de hoogste machthet volk werd getart tot revolutie. Maar het volk zweeg want het kon stemmen. De verkiezingen werden uitgesteld tot den langst mogelijken termjjn. Het volk bleef geduld oefenen. Eindelijk had onder den grootsten druk, onder de sterkste poging tot omkooping, onder den dwang der bajonnetten, de verkiezing bjj algemeen stemrecht plaats. En de uitslag overtrof de verwachting van alle vrienden der vrjjheid. Het algemeen stemrecht had Frankrjjk gered van een nieuwe, politieke revolutie. Slaan wjj het oog nog even op den tegenwoor- digen toestand in het naburige Belgie. Hetzelfde kiezerscorps (het is een dwaling, in den laatsten tjjd vaak verkondigd, dat de uitbreiding van het stemrecht schuld heeft aan den verwarden toestand, daar immers het capaciteitenstelsel slechts is inge voerd voor de gemeenteraden en provinciale staten), dat voor eenige tijd een liberale meerderheid koos, kiest thans een clericaal. Natuurljjk maakt de laatste van de gelegenheid gebruik. In Frankrjjk zouden nu de liberalen berust hebben tot een volgende verkiezing. Maar wat doen de Belgische partjjen Het volk achter de kiezers, dat te dom werd gehouden tot stemmen, wordt thans opgehitst en opgezweept tot manifestaties, die tot oproer dreigden over te slaan. De hulpdie men bij de stembus versmaadde, wordt thans ingeroepen op de straten en pleinen der groote steden. En het volk, dat zjjn wil niet mocht kenbaar maken op wettige wijze, voelt zich helaas maar al te zeer gestreeld, nu het wordt aangemoedigd dien te openbaren door stokslagen of het lied van den O Van den Peerenboom, bourn, boum. Het alge meen stemrecht had Belgie mogeljjk voor de treurige Septemberdagen van '84 behoed. Wordt vervolgd). Onder de nagekomen giften voor de Scholen met den bijbel komen voor Zierikzee met 8.35, Domburg met 16, Camperland met 5 en Oost- en West-Souburg met 1. M. te M., die zeer veel belang stelt in de ver betering en veredeling van onzen veestapel, schrjjft ons Bjj mjjn bezoek aan de internationale tentoon stelling van vee te Amsterdam, zag ik met ge noegen den prachtigen Durhamstier van den heer A. Van Waarde te Nieuw- en St. Joosland, en meende zeker dat hjj als overwinnaar uit den strjjd zou treden. Hjj was evenwel«gewogen maar te licht bevonden" Tot mjjn genoegen las ik hieromtrent van een algemeen erkend en bekend deskundige in Agri- cultura het volgend oordeel: „Opmerkeljjk dat het uitstekend fraaie dier, n° 901, van den heer A. Van Waarde uit Zeeland, geheel onbekroond bleef." Ik schrjjf bovenstaande, opdat zoo wel eigenaar als publiek het dier daarom niet minder zoude waardeeren. Materieel moge de niet-bekroning een verlies zijn, moreel bezit het oordeel van den heer G. J. Hengeveld hooger waarde. en bjj zulke gelegenheden gebruikte hjj een over vloed van de grootste en moeiljjkste woorden. Zoo ongeveer als ik. «Elke ziekte, die een Christenmensch kan krjjgen," zei hij «heeft ten minste twee namen; enkele ziekten, die wjj geneeskundigen niet kunnen genezen, geven wjj er zelfs vier, de eene al mooier dan de anderedat is het minste wat wij voor de ljjdende menschheid kunnen doen." Welnu, van al die namen, koos dokter Massimo altijd die het meest Grieksch klonk, de moeiljjkste. Hjj noemde eene verkoudheid altijd «coriza" en hoofdpijn «cefalea" en scheen daardoor erg geleerd. Hjj bekende mjj dat hij dit eigenljjk deed voor zjjn bewonderaar. Ja, mjjne heeren, er was in een hoekje der aarde iemand die den dikken dokter Massimo bewonderde, bepaald bewonderde en hem beschouwde als een put van wetenschap, een dier bjjzondere putten, die uit liefde tot de menschheid van tjjd tot tijd moeten geopend worden, met geweld en door tusschenkomit der gewapende macht. De dikke persoonljjkheid van dokter Massimo, verborg echter noch een ander man; de vrooljjke en schertsende metgezel bleef op de oppervlakte de ander zat van binnen en kwam niet naar buiten komen, als hjj niet geroepen werd. En dat was een voorzichtig, sluw mannetje, niet bepaald zelf zuchtig, maar die toch zeer goed zjjn eigenbelang kon berekenen. In de onderhandeling over de ljjfrente bjjv. ho# Bjj het wapen der infanterie benoemd tot 1"" luit. bjj hun tegenwoordig korps, de 2" luit*. E. K. Blokzjjl, van het 1% en H. Spruyt, van het 3e reg. infanterie. Arrondissements-rechtbank te Middelburg. Heden zjjn veroordeeld C. I., h/v. van L. De E., te Sint Jan Steen, wegens binnenlandsch vervoer van zout zonder binnenlandsch paspoort, tot 5 d. cel. P. B„ garnalenvisscher te Clinge, wegens alsvoren tot 2 d. cel. J. J. De K., 21 j. schippersknecht te Clinge, wegens alsvoren tot 1 d. cel. D.S., 26 j. te St. Jan Steên, wegens vervoer van zout ongedekt door eenig document, tot f 13.50 boete. B. H., te Stekene, wegens alsvoren, tot 22.50 boete. F. De V., arbeider te Stekene, wegens alsvoren, tot twee boeten een van f 15.80 en een van 19.80. Alph. De R., ar beider te Stekene, wegens alsvoren, tot f 18 b. L. B., schoenmaker en slachter te Clinge, 34 j. wegens uitvoer buiten route of heerbaan zonder vereischte opgave van goederen, ontheven van uitgaande rechten, en weigering van visitatie, tot twee boeten van 25. Allen met verbeurdverklaring der aangehaalde goederen en in de kosten. Vrijgesproken zjjn Aug. De R. en G. De R., beiden te Stekene, wegens vervoer van zout ongedekt door eenig biljet. Kantongerecht te Middelburg. Heden, Dinsdag, zjjn veroordeeld L. P. F. B., en L. P., beiden te Vlissingen, N, N. en J. H., beiden te Westkapelle, A. J., A. A., en A. D., alle drie te Meliskerke en J. G., te Bigge kerke allen wegens burengerucht tot 5.50 b. subs. 1 d. D. A. G., te Vlissingen, wegens het houden van varkens binnen de be bouwde kom der gemeente Vlissingen zonder vergunning van B. en W., tot /3b subs. ld. M. S., te Vlissingen, wegens buiten noodzaak klimmen achter op een rjjtuigtot 1 b. subs. 1 d. A. P. en N. Van G., beiden te Vlissingen, wegens het werpen van vuilnis in eene goot aan de straat, elk tot 3 b. s. 1 d. J. K., M. Van d. R. en H. G. W. H., allen te Vlissingen, wegens het werpen van steenen in een haven teVlissingen tot 3 b. subs. 1 d. P. S., te Domburg, wegens het zjjn paard niet stapvoets doen rjjden, wanneer dit door de politie te Domburg is gelast, tot f 3 b. subs. 1 d. J. A., te Domburg, wegens het doen verbljjven van drie runderen in de duinen van den polder Walcheren, tot 3 b. subs. 1 d. P. J. G., te Middelburg, wegens het uiten van scheldwoorden, tot 0.50 b. subs. ld. A. G. Cz., te Vrouwepolder, wegens het zonder daartoe recht te hebben loopen op een stuk gronds, in den tjjd dat die grond bezet was met rjjpende vruchten, onder verzachtende omstandigheid, tot ƒ0.50 b. subs. 1 d. J. De B. te Bergen op Zoom, W. Van D., zonder vaste woonplaats, en A. A. Van d. P., allen wegens dronkenschap, tot f 0.50 b. subs. 1 d. en J. A., te Middelburg, wegens het zonder toezicht laten loopen van twaalf koeien op een weg in Zeeland, onder verzachtende omstan digheid, tot f 3 b. subs. 1 d. Allen in de kosten. Vrjjgesproken P. C., te Vrouwepolder. Een proces over het eigendomsrecht der lucht, door de Bell Telephoon-maatschappij verloren, komt niet in appèl, daar genoemde maatschappjj alle proceskosten van beide partjjen betaald en aange nomen heeft de draden vóór 2 October a. van boven het perceel des eischers te Amsterdam weg te nemen. Morgen, 1 October,herdenkt Jan Perre, brieven besteller alhier, den dag waarop hjj vóór 40 jaren als zoodanig in dienst trad. In zjjn 40jarige loopbaan diende hjj onder niet minder dan zes directeuren, de heeren Muntendam t goedhartig en edelmoedig had de dikke dokter daarin gehandeld tegenover korporaal Silvester, terwjjl het verborgen doktertje zich zeer voorzichtig had gedragen. Hjj was het geweest, dat onzicht bare doktertje, die zich verzekerd had van den juisten leeftjjd der beide oudjes door de geboorte akten te laten lichten in de respectieve gemeenten. Hjj was het geweest die het huis in 't geheim had laten schatten, daar hjj de officieele schatting niet ver trouwde; hjj eindeljjk die aan man en vrouwden pols had gevoeld en hem onderzocht had, waardoor hjj tot de ontdekking was gekomen dat zjj beiden dezelfde hartkwaal hadden. «Het is eene duivelskunst, nietwaar?" vroeg de goedhartige dokter, terwijl hjj vol welbehagen de gebreken van het schelmsche doktertje bloot legde. Ik antwoordde »ja, het was eene duivel»- kunst" en hjj wreef zich vrooljjk in de handen. Hjj was geheel ter goeder trouw. Maar hoe had hjj het gedaan gekregen? «Luister eens," antwoordde hjj, «dat i» nu juist het mooie van de zaak, hoe ik het gedaan heb gekregen. Er was geen middel om korporaal Silvester den juisten leeftjjd zjjner vrouw te laten vertellen; hjj ontweek altjjd mjjne vragen; hjj ontglipte mjjoverigens al had hjj mjj de waar heid gezegd, ik zou het toch niet geloofd hebben. En ik had er veel belang bjj om de waarheid te weten te komen, want anders kon ik niet het voorstel voor eene ljjfrente doen. «O, dat was dus vóór er over eene ljjfrente gesproken werd?" «Zeker, vóór er nog van gerept werd. En als ik mjjne oudjes niet eerst behandeld had, zou ik ze later minder handelbaar hebben gevonden het zou mjj moeiljjker zjjn gevallen om, ook langs indirecten weg te weten te komen in welke ge meente zjj gedoopt waren, als het vermoeden bjj hen ware opgekomen dat ik mjj de echte geboorte akte verschaft had, (Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1884 | | pagina 2