N° 18?.
127® Jaargang.
1884.
Zaterdag
9 Augustus.
Middelburg 8 Augustus.
Dit blad verschijnt dagelij ks>
met uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent.
Advertentiën* 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.; van 1 -7 regels 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Jaarmarkt.
^FEUILLETON.
MA.HMORNE
ADOLPHUS SEGRAVE.
xxxvn.
UIBBELBI RliSLIIE COURANT.
Agenten voor dit Wad zijn te Vlissingen: P. G. De Veij Mestdagh, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. Van der Peijl, te Zierikzee: A. C. Da Mooij, te Tholen: W. A. Van Nieuwenhüijzen, en te Ter Neuzen A. Van der Peul Jz'
Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube en Cie., John F. Jones opvolger.
De burgemeester en wethouders van Middelburg,
gezien art. 12 der verordening op het markt
wezen van den 13 Mei 1857 nader gewijzigd
maken bekend
dat de kramen, tenten en andere inrichtingen,
welke bij gelegenheid der jaarmarkt zijn opgericht,
Dinsdag den 12 Aug. a. des avonds zullen moeten
zjjn afgebroken en de daarin aanwezige koopgoe
deren en voorwerpen van de markt en pleinen
weggevoerd.
Hiervan is afkondiging geschied waar het be
hoort
Middelburg, den 8 Aug. 1884.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
F. ERMERINS, L. B.
De secretaris,
G. N. DE STOPPELAAR.
In De Economist van Juni komt onder den titel
Ons dagelijksch brood eene beschouwing voor van
Dr D. De Loos, waarop wij sedert lang plan
hadden de aandacht onzer lezers te vestigen.
Plaatsgebrek deed ons dit echter tot heden uit
stellen.
Daarin doet de heer De Loos, als vervolg op
vroegere beschouwingen, mededeeling omtrent de
Leidsche broodfabriek, waarin o. a. het volgende
voorkomt:
Sedert vele jaren had de fabriek aan de mili
taire strafgevangenis te Oegstgeest bij Leiden de
noodige hoeveelheid brood geleverd tegen betrek
kelijk lagen prijs, een prijs die dezelfde was als
aan de depothouders werd berekend.
De toenmalige minister van justitie, de heer
Modderman, achtte het noodzakelijk, dat de com
missie van administratie openbare inschrij ving zou
toepassen voor de leverantie van het brood in 1882.
Het bestuur der Leidsche broodfabriek besloot
aan de inschrijving geen deel te nemen en de
uitslag was, dat de minste inschrijving (waarvoor
de levering gegund werd) bedroeg voor gebuild
brood 0.19, ongebuild brood 0.14 en rogge
brood 0.098.
Dit brood was in 1881 door de fabriek gemiddeld
geleverd: gebuild voor 0.1765, ongebuild
0.1315 en roggebrood 0.10.
Het rjjk was dus door die aanbesteding achter
uitgegaan en zou, volgens de berekening van dr
De Loos, in 1882 732 meer betaald hebben dan
aan de Leidsche broodfabriek, terwijl bovendien
het verschil in werkelijkheid nog hooger geweest zou
zjjn,omdat hetrjjk bij defabriek van alle broodsoorten
steeds reductie in den prijs geniet en hoe taterde
broodprijs is, de reductie procentsgewjjze hooger
zjjn zal.
Eene andere inrichting moest ook den weg der
aanbesteding op, doch na de openbare inschrijving
verzocht zij de Leidsche broodfabriek op den ouden
DOOR
Ada scheen toen niet te beseffen dat, al bepaalde
Julius een tijdstip voor zijn terugkeer, het toch
nog hoogst onzeker was of hij zich daaraan kon
houden, behalve den angst dien wij allen zouden
uitstaan gedurende den tijd, waarin alle gemeen
schap met hem ophield. Ik herinner mij nog steeds
een kleinigheid, die zij deed, terwijl wjj aan tafel
zaten. Zij haalde iets uit haar beurs,'t geen bleek
een heel klein almanakje te zijn en zocht den
datum op. Het was St. Elisabetsdag. Zij teekende
hem met haar potlood aan en gaf het boekje aan
Julius. „Ik zal slechts een St. Elisabethsdag zonder
n doorbrengen" zei zij en dan is de helft van uw
afwezigheid reeds voorbij. Daarna zijn het slechts
maanden, geen jaar meer. Gij komt des avonds
voor St. Elisabeth 1870 terug, niet waar Ik zal
naar u uitzien en u verwachten en den volgenden
morgen staan wij altemaal vroeg op, evenals nu
en dan kook ik weer eieren voor umaar in
plaats van dan naar Afrika te gaan, gaat gij in
onze bosschen jagen en komt 's avonds met papa
terug".
Ondanks baar kloekheid trilde haar stem en
jjare oogen vulden zich met tranen. Zij was en
voet voort te gaan, omdat bleek dat zij ook, bad
zij de leverantie tot de laagst ingeschreven prijzen
gegund, een aanzienlijke som zou hebben verloren.
Dr De Loos levert vervolgens eene zeer juiste be
schouwing, als antwoord op de vraag „is het brood
een geschikt artikel voor de openbare inschrijving?
Die vraag beantwoordt bij ontkennend. „Brood
leverantie," zoo schrijft hij, „is een zaak van
vertrouwen, want het is zeer moeilijk om brood
te keuren en nog moeilijker om het op goede
gronden af te keurenzelfs een scheikundig
quantitatief onderzoek is meermalen onvoldoende
om te bepalen of een brood van prima qualiteit
meel of van iets minder soort gebakken is.
„Bij roggebrood zou zelfs het gehalte aan zeme
len in de voorwaarden van inschrijving moeten
opgegeven worden, zooals blijken kan uit een
onderzoek, door mij in den aanvang van 1882
bewerkstelligd. Ik vond nameljjk in roggebrood
der Leidsche broodfabriek 9,77 pet. en in rogge
brood eener andere fabriek 12,95 pot. zemelen.
»Nu bedroeg in 1882 de gemiddelde prijs van
het roggemeel 10,22 per 100 kilo, die der
zemelen 5.50.
„Het verschil bedroeg dus 4.72 per 100 kilo,
dat van het gehalte van zemelen 3,18 pet.100
kilo roggebrood met 12,95 pet. kosten dus 0.15
minder dan 100 kilo roggebrood met 9,77 pet.
zemelen. Dit maakt dus op 1 kilo een verschil
van 0,15 cent en op een broodleverantie van
100,050 kilo een aanmerkelijk verschil."
Hierbij is nog buiten rekening gelaten dat elk
pet. zemelen ongeveer 1 pet. meer water opneemt.
„Men vergelijkt dus bjj de aanbesteding van brood
ongelijksoortige grootbeden met elkaar en daarom
is zij minder gewenscht."
Deze opmerking verdient wel de aandacht van
besturen van verschillende instellingen, die in
aanbestedingen steeds heil zien, en vaak louter
om financiëele voordeelen minder erop letten ot
de levering tegen goedkoope prijzen niet geschiedt
ten koste van de qualiteit van het geleverde.
Uit het door dr De Loos meegedeelde blijkt
dat dit niet behoeft te geschiedendat zelfs bij
aanbestedingen nog niet de minste prijzen
worden verkregen.
De Leidsche broodfabriek levert goede qualiteit
brood eene verklaring der regeering, toen zij
tot openbare aanbesteding overging, bewees dit
en zij levert dit ook het goedkoopst. Dit blijkt
uit eene statistiek van gemiddelde prijzen per
kilogram, door haar en andere fabrieken in
's Gravenhage, Amsterdam, Rotterdam, Groningen
en Haarlem gedurende de jaren 18761883 be
rekend. Sedert 1877 verkocht zij het gebuilde
brood tot den laagsten prijswat het ongebuilde
betreft, wint Amsterdam bet, boewei Leiden
daar zeer nabjj komt en in 1879 zelfs iets lager
was. Het roggebrood, het voedingsmiddel voor
den arbeiderstand bij uitnemendheid, al gebruikt
die stand bet veel te weinig of eigenlijk bijna
niet, was in 1876 te Leiden en te Amsterdam
even duur; in 1877 en 1882 behaalde Amsterdam
bleef toch altijd een vrouw. Vijf minuten later
reden wij door het donkere bosch en de eerste
schok der scheiding was voorbij.
Ik vergezelde Julius naar Marseilles waar wij
bjjtjjds aakwamen voor de Suezboot. Hij schreef
aan boord een brief aan vader, te midden van al
het geraas en de drukte van het laatste half uur
in de haven, goederen die op bet dek geworpen
werden, passagiers die overluid in een half dozijn
talen praatten, officieren die hunne bevelen uit
galmden. Eindelijk luidde de bel en alle niet-
passagiers moesten naar de wal terug. Julius gaf
mij zjjn brief, vatte mijne beide handen en zei
»Als gij niet in Europa waart, Adolphus, zou
ik niet kunnen beengaan. Er zjjn twee menschen
die ik bjjzonder in uw zorg aanbeveel. Waak
beurtelings over ben en denk steeds aan beiden
want beiden zullen u noodig hebben. Gij weet
dat ik vader en Ada bedoel. Als het mij niet
mogelijk is om precies na twee jaar terug te zjjn,
spreekt Ada dan zooveel mogelijk moed in. Tracht
hel leven van sir Anthony zoo min droevig te
maken als gij kunt, totdat ik terug kom".
Ik beloofde hetwjj drukten elkaar de hand en
ik verliet de boot. Wjj hadden geen van beiden
Emil genoemd en Julius had hem niet geschreven
sedert de ontvangst van zjjn telegram te Farjjs.
Ik beklom het steenachtige pad dat naar Notre
Dame de la Garde leidt. Van die hoogte overziet
men land en zee. De rijke stad Marseille ligt
de overwinning; in 1878, 1879,1880,1881 en 1883
daarentegen Leiden. Omtrent de depothouders der
fabriek meldt dr De Loos
„De meeste hunner hebben een goed burgerbe
staan en wjj zjjn overtuigd, dat vele meer geld
verdienen dan de kleine bakkers, die meermalen
een kwjjnend bestaan hebben en daardoor geneigd
zjjn meerdere inkomsten te vinden ten koste van
de qualiteit van het brood.
„Behalve door den directeur worden de depóts
binnen Leiden door de leden des bestuurs bezocht.
Dan wordt, zoo het noodig is, op netheid aange
drongen en meermalen het materieel der depóts,
dat het eigendom is der slijters, geverfd of ver
nieuwd."
Ook deze opmerking verdient wel overweging,
vooral in verband met de finaneieele resultaten,
die de Leicjsche broodfabriek opleverde. In 1872
tot en met 1875 bedroeg het dividend jaarljjks 10
pet, in 1876 en 1877 15 pet; in 1878 en 1879 16
pet, in 1880 8 pet, in 1881 12 pet, in 1882 17
pet, en in 1883 20 pet.
Zulk een hoog dividend geeft een fabriek,
die aan zjjn depothouders een goed bestaan op
levert en, wat meer zegt, er zich bovenal op toe
legt goed brood te leveren
Minder in prijs kan bet brood niet gegeven
worden, schrijft dr De Loos, omdat de winst of
het verlies van eene kleinigheid afhangt.
Bjj de bepaling der broodprijzen is men ge
bonden aan eene prijsvermindering van minstens
een, halve cent per kilogram brood, omdat dit
de kleinste pasmunt is waarin door het publiek
kan worden betaaldeene vermindering nu van
slechts een halve cent per brood van kilogram
kan voor de fabriek verlies opleveren.
Dit wordt met eenige voorbeelden gestaafd.
Uit een en ander blijkt dat een fabriek, zooals
de Leidsche broodfabriek, voor den kring waarin
zij werkt nuttig is en, onder goede leiding, ook
voor de ondernemers voordeelig mag heeten.
Goed en goedkoop brood vooral op goed,
d. w. z. voedzaam en smakelijk, leggen wjj den
nadruk, omdat menigeen alleen naar den prijs
vraagt en volstrekt niet op de qualiteit let, is
een voorrecht voor ons allen.
Het voorbeeld van de Leidsche fabriek is daar
om te bewjjzen dat dit te verkrjjgen isen al
moge dan ook menig bakker, die nu zjjn winst
zoekt in het gebruiken van bestanddeelen welke
in brood niet thuis bebooren, eronder ljjden, voor
bet algemeen mag dit geen reden wezen om niet
te beproeven dat bereikbare te verkrjjgen en een
poging daartoe te steunen. Het is in bet belang
van dat algemeen en niet in bet nadeel van die
bakkers, omdat deze zeiven als depothouders der
fabriek nog een goed bestaan kunnen vinden.
Maar wil zulk een fabriek een einde maken aan
veler geknoei, waarover zoo vaak wordt geklaagd,
en beantwoorden aan haar doel, dan dient zij ook
geheel geschoeid op de leest der Leidsche.
Het Hbld. verzekert dat het wetsontwerp tot
wijziging van art. 198 der grondwet reeds den
Voor u uitgestrekt met hare groote gebouwen'
hare wandelingen, de haven te Chateau d'If, de
andere eilanden en de blauwe Middellandsohe zee.
De boot was Chateau d'If reeds voorbjj en weldra
in volle zee. Ik oogde haar na tot zjj aan den
gezichteinder verdween en er niets meer dan een
blauwe rookwolk te zien was.
Daarop keerde ik mij om, gelijk duizenden voor
rnjj gedaan hebben, betrad bet kleine kerkje en
bad voor de veiligheid van mijn broeder in aide
gevaren die hem wachtten. Twee of drie zeil
schepen hadden geljjktjjdig de haven verlaten en
de vrouwen der matrozen knielden naast rnjj neder
hunne dierbaren hadden geen andere gevaren te
duchten dan die eener welbekende zee, maar hjj,
voor wien ik bad, zou te kampen hebben tegen
water, land en menschen. Zjjn korte zeereis was
mjjn kleinste zorg. Daar achter lagen de ver
zengende woestjjn, het giftige moeras, onbevaar
bare rivieren en vjjandeljjke wilde stammen.
Toen ik de kapel verliet was de rook der boot
nog zeer flauw aan den horizont zichtbaar. Ik
keerde rnjj droevig af en ging langzaam naar be
neden. Ik kwam als een droom in mjjn hotel aan.
Er was te Marseille niets meer voor rnjj te doen
maar de aandoeningen der laatste dagen lieten een
vermoeidheid na, die ik nu eerst gevoeldemjjn
lichaam had behoefte aan voedsel en rust.
XXXVIII.
Ik ging dicht bjj een der .vensters in het hotel
des Empereurs zitten en trachtte mjj te vermaken
raad van state heeft verlaten. Is het goed inge
licht, dan zal ook na de wjjziging de bepaling
behouden bljjven dat gedurende een regentschap
geen verandering in de erfopvolging mag
worden gemaakt.
De heer L. S. Van Benthem Jutting alhier is
benoemd tot provinciaal correspondent voor Zee
land van de vereeniging ter bevordering van de
belangen des boekhandels.
St. PJiilipsland, 8 Aug. Door den raad
dezer gemeente is besloten tot dekking der kosten
voor den bouw en verbouw der scholen en onder-
wjjzerswoningen in deze gemeente, voor zooveel
die ten laste der gemeente bljjven en 5672
beloopen, aan te gaaD eene geldleening, groot
5000, terwjjl het resteerend en nog niet gedekt
bedrag ad 672 gevonden zal worden uit het
goed slot der gemeente-rekening over 1882.
Het totaal bedrag dier kosten beloopt het cjjfer
van 25960, voor voldoening waarvan van het
rijk wordt ontvangen een subsidie van f 12500
en voor de 30 7788.
KevenDergen, 7 Aug. Door de commissie
uit den gemeenteraad is nader verslag uitgebracht
omtrent de eventueele deelneming aan de ontworpen
waterleiding. De alhier bestaande suikerfabrieken
en bierbrouwerijen zjjn bereid te zamen's jaarljjks
ƒ3500 bij te dragen. Voor gebruik van gemeente
wege zal 500 elk jaar worden betaald, terwjjl
voorts de gemeente gedurende drie jaren zal
instaan, wegens gebruikmaking door particulieren
voor de som van 2000.
Van een en ander en van de voorwaarden waarop
de concessie -kan worden verleend zal mededeeling
worden gedaan aan de beeren Crans C° te
's Gravenhage, als vertegenwoordigers der firma
John. Howart te Londen, die van plan zjjn de
waterleiding aan te leggen.
De Staatscourant meldt dat de termjjn van in
schrijving voor de in 1885 te Antwerpen te houden
internationale tentoonstelling voorde Europeesche
inzenders tot op 1 September is verlengd.
Op de deze week te 's Gravenhage gehouden
jaarvergadering van de Broederschap der notarissen
bleek uit het verslag dat er 13 leden waren bjj-
gekómen, 12 overleden en 8 hadden bedankt
zoodat bet getal thans bedraagt 598. Het aftre
dende lid van het hoofdbestuur, de heer A. E.
Rouffaer werd met bjjna algemeene stemmen her
kozen voor den aftredenden en niet herkiesbaren
heer M. F. Boonzajer werd tot lid van het hoofd
bestuur gekozen de heer J. Maarschalk. Als plaats
voor de volgende vergadering werd Groningen
gekozen.
De luitenant-generaal Nicolaas Van Willes,
zoon van een Zeeuwsch predikant, van wiens
overlijden wij gisteren met een enkel woord
gewag maakten, was geboren den 26a October
met naar de voorbjjgangers te kjjken totdat mjjn
ontbijt gebracht werd.
Aan den oever der middellandsehe zee vindt
men alle talen en volken vereenigd en de ver
scheidenheid van kleederdrachten en gelaatstrek
ken leidde mjjne gedachten af van de somberheid
van het afscheid. Er bevonden zich onder die,
menigte natuurlijk ook eenige landgenooten van
mjj, die terstond kenbaar waren aan hun kleeding
welke, boe geschikt ook in Londen, hierijtoch een
weinig belachelijk scheen.
„Ik ben benieuwd," zei ik bij mij zelven
hoeveel Engelschen er nog voorbjj zullen komen,
eer ik iets te eten krijg?" en ik begon te tel
len. Deze bezigheid nam al mjjn aandacht in
beslag en ik was reeds aan den dertienden ge
naderd, toen ik de straat langs keek naar den
veertiende. Eindeljjk kwam hjj, snel op het dok
toe loopende, als moest hjj een boot balen. Ik
kon hem eerst niet goed zien, maar aan zjjn
hoed herkende ik zjjn nationaliteit; toen zag ik
een zweem van zjjn gelaat, en sprong van mjjn
stoel op. Hjj kwam naderbij, ging vlak langs
het venster, maar zonder mjj te zien. Nu zag ik
zjjn gelaat heel duideljjk; er bleef geen twijfel
meer over. Deze Engelschman was EmilSegrave.
Ik was in een minuut het hotel uit en achter
hem aan, vast besloten om een verklaring te eischen
van dat telegram. Bovendien was ik ten hoogste
verbaasd over zjjn plotseling verschjjnen te Mar
seille een reis die ongetwijfeld met Julius in
verband stond en hem toch niet te voren beken*}