L. P. J. Hondius, van Wageningen, en P. Van
Pernia, van Sppkenisse.
Uit Goes wordt ons gemeld
Sedert eenigen tijd was der justitie medegedeeld
dat er bp eenige slecht befaamde personen plan
bestond om in het kantoor van den heer J. J. A.
Fransen van de Putte, agent der Nederlandsche
bankin de Bierstraat, in te breken, zich meester
te maken van de aanwezige geldswaarden en
daarna de sporen van de misdaad door brand
stichting te bedekken.
't Hoeft niet gezegd dat de justitie en politie
op hare hoede waren en het huis van den heer
Van de Putte streng bewaakten.
De moeite werd heden nacht beloond, want toen
omstreeks 12 uren zekere A. B., een oud bekende
der justitie, het kantoor met braak opende, een
lessenaar openbrak en zich het geld toeeigende,
werd hij door de in huis verborgen politie-be-
ambten op heeterdaad betrapt en met niet weinig
moeite gearresteerdzijne medeplichtigen waren
aan den haal gegaan. Den majoor der rijksveld-
wacht P. Verdouw komt vooral lof toe voor zpn
beleid, in deze zaak getoond.
B., die veilig als den hoofdaanlegger beschouwd
kan worden, zit thans achter slot en grendel en
men hoopt spoedig ook zijne metgezellen onscha
delijk te maken.
De justitie uit Middelburg stelde heden hier een
onderzoek in.
Waarde, 9 Juni. 20 Juni zal eene ver
kiezing voor een lid van den gemeenteraad plaats
hebben ter voorziening in de vacature, ontstaan
door het vertrek van den heer L. Kik.
Stavenisse, 9 Juni. In de heden gehouden
vergadering van den gemeenteraad is besloten
bestek met teekening en begrooting van den ver
bouw der openb. school te latsn maken, alsmede
om bp de regeering pogingen aan te wenden tot
het verkrijgen van 2/3 dezer kosten als buitenge
woon subsidie in de kosten van het lager onderwijs.
Daar de school slechts ruimte bevat voor 226
leerlingen en er naar alle waarschpnlpkheid in den
8, winter 302 schoolgaande kinderen zullen wezen,
zal zulk eene verandering niet van onpas zpn.
Daar zich, na herhaalde oproeping ad 600,
nog geen enkele sollicitant voor onderwpzer had
aangemeld, stelde de burgemeester voor het trak
tement te verhoogen tot 625, welk voorstel
evenwel met 5 tegen 2 stemmen is verworpen.
De borgtocht van den gemeente-ontvanger werd
verhoogd van 1200 op 1600. Ingekomen was
O. m.een request van den heer L. J. Dorst, alhier,
cm toestemming e verkrijgen tot het plaatsen en
exploiteeren van een weegbrug, en een zelfde ver
zoek van den heer C. Potappel, alhier. De toe
stemming hiertoe werd door den raad gegeven,
onder voorwaarde, da* ó^ffde requestranten met
elkander hierover JéjJ^S£0 overleg zouden treden.
Yerder was up^ji/fjcomen een request van 31
ingezetenen, dezer gemeente met het verzoek het
gemeentebestuur opmerkzaam te maken op de
gunstige bepalingen van 't koninkl. besluit van
25 April 1881, Staatsbl. n° 52, omtrent de ver
binding van eene gemeente door eene telefoonge
leiding aan het rpks telegraafnet. De beslissing
hierover werd aangehouden tot eene volgende
vergadering, waarschijnlijk de volgende week te
houden, wanneer men omtrent sommige punten,
de telefoon betreffende, meer licht hoopte te hebben.
Amsterdam, 10 Juni. In de heden alhier
gehouden jaarlpksche vergadering van afgevaar
digden der Maatschappij van Weldadigheid is geen
gunstig verslag uitgebracht over de verschillende
takken van bedrjjf, in 1883 in de kolonie uitgeoefend.
De landbouw leed door droogte een verlies van ƒ2988
tegenover een winst in 1882 van 1940. Rogge
en aardappelen gaven een vrp goed beschot maar
de prijzen waren laag. Het totaal verlies daalt
echter door den verkoop van aardappelen enz. tot
252 tegenover een winst van 5644 in 1882,
De veehouding leverde een nadeelig saldo op van
1800 tegenover 2700 winst in 1882. Op den
verbouw van hooi wordt allerwege toegelegd. Het
inkuilen van groen voeder wordt op grooter schaal
voortgezet. Niet minder dan 236000 liter melk
F E UTLL ETON.
OUD ERLO O S.
Roman van lietlef Stern.
ACHTSTE HOOFDSTUK.
Ik werd zeer verlegen. Ik had immers al een
geheim voor hem? „Ach Clementine", riep ik uit
„gp zpt zooveel beter en verstandiger dan ik, raad
mp tochen ik vertelde haar van mijne by een
komsten met Eduardo.
»Wel kind, dat is een heele roman, dat is
een bedenkelijke geschiedenis. Hoe zult gij u daar
uit redden Het moet natuurlijk ophouden een
volledige biecht aan uw oom zou het beste zpn,
maar dat is toch niet aan te radenwant het zou
den armen jongen zpn betrekking kosten, maar
het moet ophouden
»En mjjne lessen
»Wees oprecht Paula; zijn het alleen deles
sen die gp betreurt, of is het de leermeester?"
»Beide, Clementine; Eduardo is jong en hp
was de eerste die mp hier deelneming betoonde,
de tegenstrpdigheden in zpn karakter trekken mp
aanik praat gaarne met hem, en al heb ik nog
zooveel op hem aan te merken, ik kan niet lang
boos op hem zpn. Ik zou uw oordeel wel eens
over hem willen hooren."
>Ik zou uw ridder zelf gaarne leeren kennen;
gg hebt mp nieuwsgierig gemaakt. Ik vrees echter
werden volgens de nieuwste methode tot boter
naar den Israelitischen ritus verwerkt en voor den
hoogsten prps van Wolvega te Amsterdam ver
kocht. De varkenshouding leverde ook al geen
voordeel op. De veestapel bestond uit 84 melk
koeien, 12 kalveren, 20 paarden, 102 varkens en
eenige trekossen.
Met den aanleg van bosschen wordt geregeld
voortgegaan, zoodat thans reeds 116 hectaren met
akkermaalshout zpn beplant. In 1883 werd voor
2804 verkocht. Op alle takken van fabrieks
arbeid als manden-, matten- en zakken- maken werd
verlies geleden tot een bedrag van 3986 tegen
2526 in 1882.
De bevolking bestond op 1 Jan. 11. uit 1744
zielen met inbegrip der ambtenaarsgezinnen. Het
ten vorigen jare door de afd. Groningen geplaatste
Russisch-Israelitisch gezin repatrieerde weder, ter
wijl het hoofd van het andere Ier. gezin nog steeds
als opzichter in de boterfabriek werkzaam is.
Vier kolonisten arbeiders werden tot vrpboer be
vorderd, terwpl een gelpk getal gezinnen tot
kolonist werd gedegradeerd wegens ouderdom en
sterfte van het hoofd des gezins. Voor de vrp-
boeren was het afgeloopen jaar ook ongunstig
door de nadeelige invloeden van weer en wind,
zoodat 800 onbetaald bleef.
Uit de kolonie vertrokken 50 personen in ver
schillende betrekkingen in de maatschappp. Negen
bestedelingen werden opgenomen, terwpl 19 ver
trokken. De 5 rpksscholen werden door 495 kin
deren bezocht.
Het ledental daalde weder van 4471 tot 4222,
welk verlies echter ruimschoots werd gedekt door
de vermeerdering gedurende en na de buitenge
wone collecte, die netto 56.714.26j heeft opge
bracht. De vermeerdering van leden in de ver
schillende afdeelingen kan nog niet geheel opge
geven worden; in Haarlem bedroeg die 84, in
Nijmegen 48, Maastricht 34, Zwolle 30 enz. ter.
wpl 15 correspondentschappen werden gevestigd.
De ontvangen gelden maakten het mogelpk al
de beleeningen op staatspapier, in de laatste jaren
gesloten tot een bedrag van 25800, af te lossen
en bovendien voor een bedrag van 23.200 aan
pandbrieven der Rotterd, en Amsterd. hypotheek
banken bp te koopen, terwpl 6000 voor bedrijfs
kapitaal werd aangewend. Aan giften en legaten
werd 7450 ontvangen, waaronder 4000 van
de destpds onbekende geefster H. K. H. Prinses
Marianne der Nederlanden en 2000 van wplen
den heer Trakranen. Een warm woord van hulde
wordt in het verslag gebracht aan de eertpds
onbekende, der Maatschappp helaas ontvallen
weldoenster. Alle omzichtigheid is noodzakelpk
geworden, ook nu nog terwpl het Nederl. volk
zich zoo offervaardig voor de Maatschappp heeft
betoond, waarvoor in het verslag warme dank
wordt betuigd.
Het verslag werd voor kennisgeving aangenomen.
De balans, sluitende met ƒ1000 verlies boven
dat in 1882 geleden, werd goedgekeurd. Tot leden
der financiëele commissie werden gekozen de
heeren Van Tupll van Serooskerken, Feith'en
Bruining, jh1 mr W. H. De Savornin Lobman werd
als commissaris herkozen voor den heer Bieruma
Oosting, die bedankte, is gekozen de heer m' A.
Van Naamen van Eemnes. De afdeeling Utrecht
trok hare motie tot uitbreiding der heide-ont.
ginning in.
In het Haagsche Dagblad deelt X, die het eerst
melding maakte van de arrestatie van het Zeeuwsche
dienstmeisje, thans mede dat de vroegere veroor
deelingen van het meisje hem onbekend waren.
Bp nader onderzoek is hem echter gebleken, dat
de twee vonnissen, in de Middelb. Ct. vermeld,
betreffende twee diefstallen, ongeveer gelpktpdig
9 of 10 jaren geleden gepleegd, op 12- 13jarigen
leeftpd, welke laatste omstandigheid, z. i., bp de
vermelding van het feit der veroordeeling niet
had mogen verzwegen worden. Sedert zp het
verbeteringsgesticht te Montfoort heeft verlaten,
is niets meer op het gedrag van het meisje te
zeggen geweest, en heeft zp integendeel in de twee
diensten, in welke zp in de laatste vier jaren
is werkzaam geweest, de getuigenis van stipte
eerlpkheid verworven.
Ofschoon X moet erkennen, dat er dus wel eenige
dat hp voor mp niet het bekoorlpke zal hebben,
dat op u als vreemdeling indruk heeft gemaakt.
Ik ken die Italianen met hun bevallige manieren
en al zeg ik niet met dien Duitschen diplomaat:
alle Italianen zpn valsch, ik vertrouw hen toch
geen van allen, zoolang ik hen niet heel goed ken."
»Maar hoe moet ik het aanleggen om hem
aan u voor te stellen
»Daar is wel wat op te vinden op nieuw
jaarsdag worden bp ons tableaux vivants voorge
steld en ik zal Friede zeggen dat hp den jongen
Perera vraagt(gp doet toch ook mede Friede
zal wel geen lust hebben om een Siciliaan in
onzen kring te halen, maar ik zal zeggen dat het
om zpn typisch gelaat is dat heeft uw ridder
immers
»Een echt Siciliaansch type, aan Saraceensche
afkomst herinnerend."
>Voortreffelpkmaar beloof mp datgp niet
meer naar den koepel gaat."
»Als ik Eduardo niet voorbereid op die uit-
noodiging, zal hp haar niet aannemen."
Wees niet bang, kleintje, hp komt;al had
hp honderd redenen om weg te blpven, zal de
nieuwsgierigheid hem nopen om te komen."
Ik besloot haar raad te volgen hp mocht
ook wel gestraft worden voor zpn onbehoorlpk ge
drag van den laatsten keer. Oom willigde het ver
zoek van den kerkgang in en zei»Het is de
eenige kerstvreugde die ik u bezorgen kan; een kerst
boom zult gp van avond niet zien, daar doe ik
grond was tot verdenking, blpft hij toch bp zpn
bewering, dat het bevel tot arrestatie te Middelburg
zeer lichtvaardig is gegevenook rechtvaardigt
het aangehaalde feit niet de wpze, waarop die
arrestatie heeft plaats gehad, noch de behandeling
in het huis van arrest te VGravenhage.
X handhaaft dus zpne, in onze oogen ongeloof-
lpke mededeelingen.
Jhr. mr. W. M. De Brauw is op verzoek onder
dankbetuiging eervol ontslagen als lid der admi
nistratie van het weduwenfonds voor geëmploieer-
den tot het algemeen bestuur behoorende.
Omtrent den prins van Oranje schrpft de Haag
sche briefschrpver in de Arnh. Crt.
Ook vóór 1877 leidde de toen reeds twintigjarige
prins een afgezonderd leven. Toen echter dacht
niemand er aan, daarvoor eene andere oorzaak op
te sporen dan zpn zwak gestel. Maar 't is alsof men
den prins sedert zpne verheffing tot troonopvolger
geheel andere eischen is gaan stellen, dat men
verwacht heeft dat hp, evenals Sixtus V, opeens
de krukken zou wegwerpen en als een waar athleet
alle zorgen en bezwaren, nevens de voorrechten
zpner hooge stelling, zonder inspanning noch moeite
als een vederkroon zou opnemen.
Wie redelpke eischen in dit opzicht stelden,
hebben reden van voldoening. Allen die met den
prins in aanraking kwamen en 't waren lang
niet uitsluitend de pluimstrpkers van het hof en
de machthebbenden van het oogenblik allen
roemen om strpd den pver, waarmede hp zich
van den dood zpn3 broeders af aan de studie der
publieke zaak en van de belangen des volks heeft
gewijd, de belangstelling waarmede hp kennis
nam van alle verschpnselen in het volksleven en
van de politieke lotgevallen van Nederland, en
den ernst en het verstandig overleg, waarvan hp
blpk gaf, indien er door hem op eenig gebied
invloed ten goede, hetzp tot voorkoming, hetzp
tot guedmaking, kon worden uitgeoefend.
Bij een prins met zooveel begaafdheden, met
zooveel goeden wil, met zooveel toewpding aan
de publieke zaak en met zulk eene hooge opvat
ting van de plichten van een constitutioneel vorst,
gaat het niet aan alleen aan gril, aan rancune,
aan kleingeestige motieven te denken, wanneer
zich aan al die toewijding aan het belang der natie
ook niet de persoonlpke omgang met zpn volk
paart. Maar de oude hinderpaal bleef bestaan, de
werkelpk zwakke gezondheidstoestand van prins
Alexander, die door den doorgestanen rouw voor
zeker niet verbeterd was en noodlottig doch
onvermpdelpk gevolg wederom verergerd werd
door het abnormaal leven van afzondering, dat de
prins binnen de enge muren van zpn paleis, in de
ziekenkamer zoo te zeggen, doorbracht.
Het is gemakkelpk te zeggen, dat men in der-
gelpke omstandigheden in een vicieusen cirkel
blpft rondwaren, wanneer men den moed niet
heeft opeens met den toestand te breken, ge-
makkelpker te zeggen dan te doen Iedereen
weet bpna bp ondervinding hoe zwaar dat door
hakken van banden en gewoonten valt, en de
grootste prins is, waar 't op kracht of zwakheid
aankomt, toch ook maar een mensch.
De heer W. K. Van Dedem heeft gisteren, zooals
wp in 't kort meldden, een wetsvoorstel ingediend
tot regeling van de flnancieele verhouding van
Indië en Nederland.
Het strekt om door Indië te doen dragen wat
Nederland er voor uitgeeft, of meer uitgeeft, ten
gevolge zpner Bouvereiniteit, bp de onderscheiden
departementen, waar tegenover in rekening is te
brengen wat op de Indische begrooting staat, maar
ten behoeve van Nederland wordt uitgegeven.
Op grond van de becpfering, door den oud
minister De Waal gemaakt, acht de heer Van
Dedem bevredigende uitkomsten dier verrekening
in alle opzichten bereikbaar.
Hp wenscht haar met 1886 te doen ingaan.
Een zeer breedvoerige toelichting, een studie
van de agrarische en andere toestanden van Indië,
vergezelt dit voorstel, waartoe hp zich verplicht
achtte nu deze minister de regeling voorloopig
weer verschoof. De regeling is toch z. i. noodig
om onze flnancieele politiek tegenover Indië te
grondvesten op het recht en om ons regeerings-
beleid in staat te stellen de plichten der souve-
al sedert lang niet meer aan. Het is hier ook
geen mode om een boom te vernieuwenonze
Duitache den zou hier niet te vinden zpn en de
enkele Duitschers, die hunne kinderen toch het
genoegen niet geheel willen ontzeggen, nemen
ppnboompjes, zooals gp er misschien al hebt zien
voorbp dragen". Ik had er inderdaad een aan
den overkant zien binnen brengen en verheugde
er mp op dat ik hem zou zien brandenmaar
toen ik eindelpk den helderen glans ontwaarde en
zag hoe een jonge moeder hare kinderen bp den boom
bracht, schoot mpn gemoed vol. Ik dacht aan u,
Marie, hoe wp vroeger samen bp den kerstboom
stonden, hoe nu alles veranderd is en ik bleef in
weemoedig gepeins verzonken staan, totdat eens
klaps de stem van oom mp tot de werkelpkheid
terugriep.
»Wilt gp ook naar de middernachtsmis
gaan, Paula? Voor mp wordt het te laat, maar
Rosina gaat met Annetta en haar man en dan
hebt gp bescherming genoeg".
Ik nam dit aanbod gretig aan en stelde mp
van die middernachtsmis iets zeer plechtigs voor
ik dacht aan donkere monniksgestalten, aan in
drukwekkend gezang en wierookdamp en stapte
vol verwachting naar den Dom, dien ik tot nog-
toe slechts van buiten bewonderd had. Maar
welk een teleurstellingToen wp kwamen was
de kerk reeds zoo propvol dat Giovanni vooruit
moest gaan om ons een weg te banen. Met
moeite drongen wp door totdat wp iet» van het
reiniteit zoo goed mogelpk te vervullen en zoowel
de vergoeding van kosten als de indirecte voordeelen
van Indië aan het moederland duurzaam te ver
zekeren.
Een overzicht van den loop der opvattingen
tegenover de Indische inkomsten besluit de heer
Van Dedem met te constateerennu zpn de staats
lieden van alle richtingen het eens, dat algeheele
voorziening door Indië in eigen behoeften een
onverbiddelijke eisch i3. Te bemantelen zegt
hij is het niet langer dat anders'niet het recht
maar louter willekeur voor Indie's belastingschul
digen geldt.
In hoofdtrekken gaat de heer Van Dedem ver
volgens na, hoeveel er, na zoovele jaren van ons
bestuur, nog ontbreekt aan de eerste voorwaarden
van welzpn en ontwikkeling.
Schier nog alles blpft te doen omtrent de lasten,
die op het grondbezit drukkken, hetgeen de heer
Van Dedem in het breede betoogt. Daarna wjjdt
hp uit over den eigenaardigen toestand ten op
zichte van de koffiecultuur, die de productie in
ongunstige oeconomische toestanden brengt, waarbp
hp het betoog aansluit dat over het algemeen
14 per pikol een onvoldoende betaling is van
den arbeid en die prps tot 20 moet worden
verhoogd, om ten slotte te verklaren dat die cul
tuur ook meerendeels plaats heeft ten koste van
groote verspillingen van productieve kracht (grond
en arbeid.)
De agrarische toestand van Java lijdt verder door
gebrek aan communicatiemiddelen en irrigatiewer-
ken. Ons bestuur heeft niet kunnen voorkomen dat
veeziekten den veestapel deden achteruitgaan. En
Yoorts werd de toestand slecht door gebrekkige
zorg voor veiligheid en volksgezondheid en door
de opium. Na elk dier punten te hebben toege
licht, constateert de heer Van Dedem dat de bui
tenbezittingen worden verwaarloosd.
Ook voor den grooten landbouw waren de re
sultaten weinig bevredigend. Het regeerings-
reglement beoogdenaast het kleine bedrpf,
gunstige voorwaarden voor Europeesche kapitalen te
scheppen. De redenen waarom dat mislukte vindt
de heer Van Dedem in: de gouv.-koffiecultuur, de
gebrekkige gemeenschaps- en irrigatie werken, de
hooge eischen der schatkist en de dure spoorweg
tarieven.
Bp een en ander laat de heer Van Dedem
andere oorzaken, met name den „jammerlpken
Atjehoorlog", niet buiten rekening; maar de
hoofdfout is z. i. in de flnancieele politiek.
Met de onbepaalde bpdrage aan het moederland
is het onmogelpk te bepalen welke behoeften
bevredigd kunnen worden met de bestaande mid
delen. Ware er een vaste begrenzing geweest, dan
zou zeer zeker in Indië het streven hebben bestaan
om alles te vermpden wat niet in juiste verhou
ding tot de flnancieele krachten stond.
Niet minder kostbaar en verlammend tevens
is de groote centralisatie, betoogt de heer Van
Dedem verderwaarna hp constateert dat de
prikkel tot zuinigheid bp de ambtenaren ontbreekt,
zoolang het kweeken van overschotten voor het
moederland daarvan het doel ia.
Voorts wpst de heer Van Dedem op den geest,
die meer en meer het Europeesche element in
Indië tegenover ons bestuur bezielt, en die op
den duur niet zonder terugslag op het inlandsch
element wezen kan.
Mag vraagt hp eindelpk nog geaarzeld
worden om aan ons bestuur den eenig waren
grondslag te geven Het zou niet aangaan te
verlangen dat er nu eensklaps geld overschiete
maar men wete ten minste voortaan wat men wil
en ga af van het onzuiver standpunt, dat ons
nationaal geweten op zoo zwaren proef stelt. Eerst
dan zal het schip van staat in den richtigen
koers kunnen worden gestuurd.
Dat is ook een dringende eisch des tpds voor de
hechtheid van den band tusschen moederland en
koloniezoolang men er niet toe overgaat zal
elke flnancieele poging nieuwe verbittering kwee
ken. Evenmin als het Britsche, moet het Ned.
Indische rpk rusten op de bajonetten, maar in
nog grooter mate op zedelpk overwichtwat voor
de heerschappp van het machtige Engeland de
hechtste grondslag is, is zeker voor de onze de
eenig duurzame.
De gouverneur van Atjeh, de heer Lagin Tobia»
heeft ontslag gevraagd uit zpne betrekking.
Nu hp ontwaart, dat met het civiel bestuur in
dat gewest toch geen belangrpke resultaten zpn
te verwerven, acht hp het wenschelpker zich uit
eigen beweging terug te trekken.
altaar konden zien en bemachtigden nog een paar
stoelen tusschen een drom van smerige mannen,
vrouwen en kinderen in. Er heerschte een voort
durend gegons en geschuifel. Niets plechtigs of
verheffendsMpn vurigste wensch was om zoo
gauw mogelpk weg te komen, maar dat kon niet.
Was het maar stil om mp heen geweest, dan
had de muziek mp kunnen stichtenmaar
slechts nu en dan drong er een galm van het
koor tot mp door. Ik keek onverschillig rond,
totdat mpn oog eensklaps op een bekend gelaat
bleef rusten, het was Eduardomaar die vronw,
die aan zpn arm hing en met wie hp sprak, wie
was dat? Ik verhief mp van mijn stoel om beter
te kunnen zien, doch zp waren weldra tusschen
de menigte verdwenen. Was het Clarietto Het
kwam mp zoo voormaar hoe zouden die twee
bp elkaar komen
Eindelpk was de plechtigheid, waarvan ik niets
gezien had, afgeloopen en met een ware verlich
ting voelde ik in het voorportaal de koele nacht
lucht op mpn gelaat.
Dat was een slecht begin van het Kerstfeest,
maar het einde zou beter zpn.
Wordt vervolgd.
1.
