-N° 117
127e Jaargang.
1884.
Zaterdag
17?Mei.
Dit biad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentiën* 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regelsl,Sö
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 16 Mei.
"FEUILLETON.
OUDERLOOS.
MIDDELBURGSGHE COI HWT.
Agenten voor dit blad zijn te VlissingenP. G. de Veij Mestdagh, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F.-van der Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieuwenhuuzen, en te Ter Neuzen A. van der Peul Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daübe en Cie., John F. Jones, opvolger
In het Ned. lijdschrift voor geneeskunde komt
een rapport voor van twee inspecteurs van het
geneeskundig staatstoezicht, de heeren dr D.
Lubach, inspecteur in Overijsel en Drenthe, en
d1 H. L. Verspijck, inspecteur in Gelderland en
Utrecht, over de quaestie der overlading van onze
jeugd bij het onderwijs. In 1882 werd hun nl.
opgedragen daaromtrent een onderzoek in te
stellen. Het Hdbl. meldt dat beide heeren zich
uitsluitend hebben bezig gehouden met de vraag:
wat mag er van de hersenen gevorderd worden?
Als punt van uitgang nemen zij lichamelijken
arbeid, spierarbeid. Wanneer sterke inspanning
van bepaalde spieren en spiergroepen niet wordt
afgewisseld door evenredige rust, dan wordt die
spiervermoeiing op den langen duur gestraft met
uitputting, verlamming, ja soms ontaarding dei-
overwerkte spieren.
Gelijksoortige uitwerking heeft de vermoeiing
der hersenen, die evenals bij de spieren door slaap
verdwijnt. De ondervinding leert dan ook «dat
ingespannen hersenarbeid, lang voortgezet, zonder
voldoende tusschenpoozen van rust, op den duur
een nadeeligen invloed'oefent op de hersenfunctiën.''
De beide geneesheeren wijzen evenwel op een
belangrijk nadeelig verschil bij overmaat van
hersenarbeid. Spierarbeid bevordert de spijsver-
teering en opneming van voedsel, en werkt dus
tot herstel van het verbroken evenwicht mede.
Maar bovenmatige hersenarbeid werkt juist an
dersom, o. a. omdat bij hem die leert en studeert
de spieren nagenoeg werkeloos bljjven en de adem
haling niet krachtig genoeg plaats heeft, zoodat
het geheele organisme er onder lijdt. Daarom
zijn juist voor hen die leeren en studeeren krach
tige lichaamsbeweging en veel verkeer in de vrije
lucht, ook zelfs bij minder gunstig weder, bepaalde
behoeften.
Spierarbeid en hersenarbeid hebben echter weder
dit met elkander gemeen, dat bij beiden de in
spanning, die kan geëischt worden van den vol
wassene, te zwaar is voor hem die nog niet geheel
is ontwikkeld. Die waarheid wordt, wat den
hersenarbeid betreft, nog bevestigd door het feit
dat »de hersenen in den kinderlijken leeftijd meer
dan later tot bloedsophooping voorbeschikt zijn."
Men moet daarom nog matiger wezen in het vor
deren van herseninspanning dan bij het opleggen
van lichamelijken arbeid aan personen van een
bepaalden leeftijd.
Van deze stellingen, die vermoedelijk wel niet
betwist zullen worden, gaan de rapporteurs uit,
om tot een becijfering te komen van het aantal
uren hersenarbeid, dat men van bepaalde leeftijden
inag vorderen.
Zij redeneeren aldus: Van een volwassen hand
werksman mag men op den duur zeker niet meer
dan 12 uren arbeid in het etmaal vorderen ja
lloman van lietlef Stern.
TWEEDE DEEL.
Op reis.
Eerste Hoofdstuk.
Dit onschuldige genoegen om de duiven te
laten eten mocht echter niet te lang duren.
.Bedenkt hoe veel wij nog te doen hebben",
zei de Berljjner en voort girg het naar het paleis dei-
Doges! Onze gids sprak vloeiend Duitsch en wist ons
overal vele bijzonderheden te vertellen, die ik u
echter niet allen kan herbalen. Des avonds gingen
wjj weer uit en zagen bij maneschijn de Lagunen
en de eilanden die de stad omringen. Ik zat te
droomen over de vervallen grootheid dier koningin
der zeeën en luisterde naar een gondellied dat
klonk zoo heel anders dan ik mij voorgesteld
had meestal hoort men scherpe neus- en keel
klanken en, al wordt er in Italië veel gezongen,
zelden hoort men iets bijzonder welluidends.
Ook bedriegt men zich wanneer men meent
dat alle gondeliers altijd zingen. Meestal roeien
zij zwijgend voort en schreeuwen alleen als een
ander voertuig hen in den weg komt. Freule
Berndt, die te vergeefs al de Italiaansche woor
den, waarover zij te beschikken had, ten beste
gaf, om onzen roeier tot zingen te bewegen»
velen vinden 8 uur reeds ruim genoeg. Aange
nomen echter, dat 12 uren niet te veel zijn, dan
moet dat cijfer allengs dalen, wanneer de leeftijd
beneden 20 jaren daalt. Voor den jongen van
15—17 jaar zullen dan 8 uur niet te weinig zijn,
en daar arbeid van den geest minder lang mag
duren, komt men voor dien leeftijd tot een maxi
mum van herseninspanning van 7 uur daags of
42 uren in de week, een cijfer dat, gelijk de
rapporteurs opmerken,» in den regel in het dagelij ksch
leven ook voor volwassenen niet wordt overschre
den, zooals blijkt uit den tijd, die van de meeste
ambtenaren en geëmployeerden gewoonlijk op de
bureaux wordt gevorderd."
Voor knapen van 1214 jaar, die uiterlijk
6 uur daags ingespannen mogen worden, zijn dan
de 32 schooluren 's weeks, die gemeenlijk worden
gehouden, niet te veel. Maar het huiswerk komt
er bij, en dat eischt ook gemiddeld 2§ uur daags
zoodat de 6 uren daags aanmerkelijk worden
overschreden. En het ergste is dat die inspanning
's avonds, wanneer het kind reeds vermoeid is,
tot afmatting en slapeloosheid leidt en de ver
kwikkende rust dus belemmert.
De rapporteurs constateeren op grond van deze
cijfers, dat wat den duur van stilzittenden arbeid
betreft, werkelijk overlading bestaat. Zij herin
neren dat hetzelfde in Duitschland is erkend en
de zoogenaamde Straatsburger voorstellen heeft
uitgelokt, volgens welke de gemiddelde duur van
dagelijksche inspanning zoo voor school- als voor
huiswerk behoort te worden beperkt tot 5.6 uur
voor de laagste, 6.7 voor de middelste en 7.3 tot
8,3 uur voor de hoogste klassen van de middel
bare en gymnasiale scholen, of Ij tot 2 uur
minder dan thans aan de Pruisische scholen regel is.
Omtrent het lager onderwijs achten de rappor
teurs drie uren onderwijs achtereen te veel, wat
ook reeds in 1882 rlnnr dn vni'an.dariv.cj
teurs is beaamd.
Maar bovendien verlangen zij dat kinderen van
6—9 jaar slechts één uur in den namiddag onder
wijs ontvangen en „niet met huiswerk mogen
geplaagd worden." „Voor de oudere van 1012,
kan een weinig huiswerk nuttig zijn, ook om hen
op te leiden tot eigene zelfstandige werkzaamheid.
Maar het moet dan bestaan in herhaling en toe
passing van het reeds op de school geleerde en
begrepene, en zóó licht, dat het kind daaraan
niet langer dan een half uur behoeft bezig te
zijn".
Onze verwachting omtrent de houding der anti
revolutionairen tegenover de beide candidaten in
het district Almelo is bewaarheid.
De heer mr E. J. J. Van Sonsbeeck heeft zich
door zijn antwoord op de vragen van dr A. Kuy-
per in alle deelen de gunst der anti-revolutionaire
partij waardig gekeurd. Deze candidaat wil ver
laging van den census, invoering van enkele
kiesdistrictenhij onderschrijft art. 12 van het
anti-revolutionair program, verlangt geen grond
wetsherziening als art. 194 onveranderd blijft en
stemt geheel in met het voorstel-Mackay tot
drong er op aan dat wij dan ten minste een lied
zonden aanheffen en zoo kwamen wij onder de
tonen van: »Ich weiss nicht was soil es bedeuten",
in het hotel terug.
Ieder ging terstond naar zijn kamer en freule
Berndt haalde haar pastilles voor den dag om de
muskieten te bestrijden. De kleine pastoor wreef
zich in de handen van pleizierwant hij had zijn
kamer al van te voren laten berooken en hoopte
dat alle lastige gasten weg zouden zijnmaar wie
beschrijft zijn schrik toen hem bij het openen der
deur een benauwde walm, veel hinderlijker dan
de muskieten, tegen woei.
O wee, dat was al te goeden er zat niets
anders op dan de vensters open te zetten. Freule
Berndt voelde zich trotsch, zij zou het wel
beter doen en toen nu nog de blijde tijding
kwam dat haar koffer terecht was en aan het
station op haar stond te wachten, had zij in haar
blijdschap den Berlijner bijna omhelsd. Toen ik
den volgenden morgen een weinig later dan de
afspraak was in het salon kwam trof mijn oog
zulk een bont tafereel, dat ik bijna van schrik
was weggeloopen, als ik den Berlijner en zijn
vrouw niet lachend tegenover mij had zien staan.
Ik liep naar hem toe en half achter mijnheer
verscholen sloeg ik het koddige tooneel gade.
Midden in de kamer lag een kolossale laarzen-
hoop en daarvoor zaten een menigte heeren, druk
bezig om te zoeken wat hun toekwam. Onze
beide geestelijken waren er ook en ik hoorde den
een zeggen. „Deze laarzen zouden mij wel passen,
wijziging der schoolwet. Bovendien wenscht hij
dat de staat er naar streve het verbroken even
wicht in de financiën te herstellen zonder ver
zwaring van bestaande of oplegging van nieuwe
lasten.
Wat kan men nog meer verlangen Zoo'n
candidaat is voor de anti-revolutionairen om te
aanbidden en Nederland en Oranje te Almelo zal
„waarschijnlijk" zegt de Standaard, maar wij
durven wel „stellig" schrijven zijn candidatuur
ondersteunen.
Mr A. Van Laer antwoordde de commissie van
advies, van het centraal comité der anti-revolutio.
naire kiesvereeniging, uit wier naam dr Kuyper
schreef, dat hij geen verklaringen kon afleggen
omdat hij ze in het algemeen hoogst nadeelig
acht voor de zelfstandigheid van den volksverte
genwoordiger. Bovendien verwijst hij naar de
bekendheid zijner staatkundige gevoelens in het
hoofdkie9district Almelo, welke de anti-revolutio
naire kiezers voldoende in staat zal stellen bij de
aanstaande herstemming zelfstandignaar eigen
overtuiginghunne stem uit te brengen. Mochten
zij echter" zoo schreef hij „volgens uwe
meening daarbij uwe hulp en voorlichting behoe
ven, dan acht ik het meer overeenkomstig de
regelen der kieschheid, zoo de verlangde informa
ties, voor zoo verre deze geene vragen zijn naar
den bekenden weg, door u, buiten de in herstem
ming zijnde candidaten om, worden ingewonnen.
In den afgeloopen nacht overleed alhier de heer
d* G. Van Hennekeler, directeur der rijks hoo-
gere burgerschool met vijfjarigen cursus en der
burgeravondschool indeze gemeente.
De overledene werd den 11 Januari 1865 als leeraar
aan eerstgenoemde inrichting aangesteld en den
14 Juli 1878 als directeur ervan hpnnemd. Van
laatstgenoemde school was dr Van Hennekeler
sedert 19 Juli 1867 het hoofd.
Behalve deze betrekkingen vervulde de overle
dene ook die van directeur van den cursus tot
opleiding van hoofdonderwijzers, maakte hij deel
uit van de gezondheidscommissie en had hij zitting
in het bestuur der ambachtsschool.
Dr G. Van Hennekeler was lid van het Zeeuwsch
genootschap der wetenschappen en had als natuur
kundige een ook buiten onze provincie gevestig-
den naam. Behalve eene cosmographie, leverde
hjj herhaaldelijk artikelen in tijdschriften op na
tuurkundig gebied, o. a. in de Natuur.
Het onderwijs verliest in dr Van Hennekeler
een kundig leeraar, de gemeente Middelburg een
nuttig en geacht inwoner, de staaVeen bekwaam
ambtenaar, die tot in het laatst zijner dagen, ja
tot het laatste uur van zijn leven, zich met ijver
en trouw van zijn duren plicht kweet.
In de St. Ct. zijn opgenomen de adviezen van
ged. staten van Zeeland, omtrent de aanvrage van
de besturen der gemeenten Ter Neuzen en Seherpe-
nisse om toepassing van art. 79 der wet van 17 Aug.
^878 Stbl. n° 127. Aan eerstgenoemde gemeente
maar zij hooren niet bij elkaarde een heett een
hoogen, en de andere een platten bak". Daar-
tusschendoor schreeuwde er weer een»Maar
dat is mijn laars, neem mij niet kwalijk en een
derde «Goddank Ik ben klaar
»Halt", riep een vierde en hield den geluk
kige tegen, «weggaan mag niemand, voor dat
iedereen het zijne gevonden heeft".
Nu begon men opnieuw te zoeken, te passen en
te schelden op den huisknecht, die zulk een ver
warring teweeg gebracht had, totdat er eindeljjk
en ten laatste slechts éen enkel paar overbleef.
»Dat zijn de mijne", zei de Berlijner dood
kalm, „en al had ik ze nooit teruggekregen, dat
was de grap mij wel waard geweest". Dit zeg
gende lachte hij zóo ondeugend dat ik op eens
begreep wat hij heel in de vroegte uitgevoerd
had, toen ik iemand zachtjes door het salon had
hooren loopen.
»0 1 die man!" zei de kleine vrouw half
berispend, »hetis om bang voor te worden, zulke
invallen als die soms heeft".
Nu kwam freule Berndt uit haar kamermaar
in welk een toestand.
-- »Ik blijf geen oogenblik langer in dit hotel",
riep zij, »ik heb geen oog dicbt gedaan. Mijne
pastilles hielpen ook nietHet zijn geen mus
kieten Het is veel erger
»Dat is nti dat gezegende Italië riep zij zoo
grappig wanhopig uit, dat wij allen begonnen te
lachen, waardoor zij nog boozer werd, en verklaarde
met den volgenden trein te zullen vertekken.
is een subsidie toegestaan van 10.000aan
Scherpenisse van f 5098, behalve de vergoeding van
30 pet. bedoeld bij art. 45 der vorengenoemde wet.
Goes, 16 Mei. De gemeenteraad zal Maandag
19 Mei, des namiddags te 2 uren, vergadering
houden.
Daarin zullen de nieuwe leden geïnstalleerd,
een wethouder en een ambtenaar van den burger
lijken stand benoemd worden en verder worden
behandeld voorstellen tot verhooging van den
borgtocht van den gemeente-ontvangertot be
looning en de instructie van den concierge der
hoogere burgerschooltot uitgifte van grond aan
de stoofweide en de rekening en begrooting der
gezond heids-commissie
Kruiningen, 15 Mei. Heden voormiddag
is in de vergadering van ingelanden van den polder
Kruiningen het dijkgeschot voor het dienstjaar
1884/85 vastgesteld op ƒ10 per hectare.
Ter voorziening in de vacature, ontstaan door
het aftreden van den heer P. Kole Mz. als ge
zworen van genoemden polder, is eene voordracht
opgemaakt, bestaande uit de heeren P. Kole Mz.
J. Blok Ez. en C. der Weduwen.
Kuiventlijke, 14 Mei. Op de begraafplaats
te Looperskapelle had hedenmiddag de teraarde
bestelling plaats van wijlen den beer A. Den
Hollander, in leven hoofd der school aldaar.
De aanwezigheid van tal van ingezetenen bewees
hoezeer de overledene in zijn gemeente bemind was,
terwijl de tegenwoordigheid van bjjna al de on
derwijzers uit Westelijk Schouwen en het woord van
een hunner aan de geopende groeve getuigenis gaf
van hunne achting voor den gestorven collega.
ia tviei. Het hadrae van
hoofdelijken omslag werd door den raad vastge
steld op 6300.53, waarvan de laagst aangesla
gene 0.76 i en de hoogstaangeslagene 285.57
betaalt.
Tot het verkrijgen dier som zijn de oorspron
kelijke aanslagen naar de vermoedelijke inkomsten
met 1.99 procent verhoogd.
Mejuffr. M. Rijnberg en de heer C. Poucke,
kweekelingen bij het lager onderwijs te Biervliet,
zijn met medio Mei als surmurair bij de staats
spoorwegen in functie gesteld. De eerste te Rot
terdam, de tweede te Wouw.
De heer W. De Ruijsscher, commies bij 's rijks
belastingen te Ter Neuzen, is, met ingang van 1
Juli, benoemd tot commies verificateur, standplaats
Aardenburg,
De tentoonstelling der voorwerpen, bestemd voor
de verloting ten voordeele der Louisa-Stichting,
zïfl 31 Mei te Amsterdam worden geopend.
Voor de geldleening, uitgeschreven door de
Geldersch- Overijsselsche lokaalspoorwegmaatschappijt
Dat was een donderslag voor mij. Ik hoopte
op nog zulk een prettigen dag als gisteren en
moest het nu in eens uit zijn
Maar er was niets aan te doen. Wij hadden
nog tijd om den Marcustoren te beklimmen, nog
eenmaal het heerlijke vergezicht te genieten
daarop moest er haastig afscheid genomen worden
van het reisgezelschap, dat ik wel nooit in mijn
leven weer zal ontmoeten en de gondel bracht
ons naar het station, waar wij plaats namen naar
Florence.
Tweede Hoofdstuk.
Van daag schrijf ik u uit de heilige stad, Ma
rie. Ik ben te RomeOns verblijf in Florence
duurde slechts een paar dagen, daar freule Berndt
er later langer wil blijven en zich er nu slechts, naar
zij beweerde, om mijnentwil ophield. Zij is on
vriendelijker dan ooit en brengt mjj voortdurend
onder het oog welk offer zij brengt door zich met
mij te belasten. Wij hebben de heerlijke galerijen
van het Palazzo Pitti, de Üffizzii, de heele stad
doorgevlogen om zoo spoedig mogelijk naar Rome
te komen. Hier hebben wij in een Hotel Garni,,
naar het schijnt voor eenigen tijd, onze,tenten
opgeslagen. Gisteren heeft zij voor het eertst haar
groote koffer ontsloten, er een gekleede japon uit
genomen om, gelijk zij zegt, weer eens toilet te
maken en ik heb nit elk plooitje een speld moeten
balen
Verbeeld u Marie! Drie honderd spelden om
dat de plooitjes niet uit elkaar zouden gaan
