N° 30.
127® Jaargang.
1884.
Dinsdag
5 Februari.
Graaf Lorenzo.
-FEUILLETON.
Middelburg 4 Februari.
Dit blad verschijnt, dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent:
Advertentiën* 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,10
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
MIÖDELB11GSCHE COURANT.
Agenten voor dit blad zijn te VlissingenP. G. de Veij Mestdaöh, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van der Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieuwenhuijzen, en te Ter Neuzen A. van der Peijl Jz.
Hoofdagenten voor bet Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Pubbcité étrangère G. L. Daube en Cie., John F. Jones, opvolger
Volgens bet Bat. Hand. ia het aftreden van den
beer 's Jacob in alle kringen met vreugde verno
men. „Van waar, vraagt dat blad, dit verschijnsel,
dat zich nog nimmer zoo algemeen en onverholen
beeft voorgedaan, zelfs niet bij het vertrek van
den beer Van Lansberge, boewei weinig landvoog
den schadelijker voor de koloniën geweest zijn
dan bij Inderdaad is het opvallend, dat de
impopulariteit juist hem treft, aan wiens persoon
lijke deugden en eerlijk karakter iedereen hulde
brengt. Zoo algemeen geacht en gevierd als de
heer 's Jacob ook in Indië was, zoo weinig pres
tige heeft de landvoogd van dien naam uitgeoe
fend. De reden hiervan is geene andere, dan dat
de individuëele deugden en zeldzame eigenschappen
■van den aftredenden landvoogd, in zijne naaste
omgeving terecht op hoogen prijs gesteld, de
kracht gemist hebben van zijn staatsleven te
si«ren en te veredelen. Wat wijlen den heer J.
J. Rochussen onderscheidde en zijn bestuur voor
Indië tot de meest vruchtbare gemaakt heeft, t. w.
eene hoogst sympathieke, onder alle omstandighe
den, zich openbarende individualiteit, is zoo weinig
overgegaan op zijn neef en lateren opvolger in
het Indisch bestuur, dat diens beleid voortdurend
de overtuiging schokte, welke men omtrent zijne
persoonlijke eigenschappen koesterde. Of was het
de voorzichtigheid, den voormaligen directeur der
maatschappjj van spoorweg-exploitatie kenmer
kende, welke zich openbaarde in zijn toetreden
tot de vredespolitiek, door zijn voorganger te
Buitenzorg op het oogenblik van diens vertrek
omhelsd, een toetreden in Nederland en op reis
naar de koloniën, dus op bloote voorspiegelingen
en zonder eigen waarneming van den werkelijken
stand van zaken
„01 was het wjjsheid, den heer Pruijs van der
Hoeven als civiel gouverneur van Atjeh te hand
haven, terwijl hij, de zaken van oorlog behande
lende als die der politie, den vijand zegepraal op
zegepraal bezorgde en ons leger verzwakte, zelfs
in den militairen geest, waarop het nog teerde
Of was het onpartijdigheid, den kolonel Schafer te
ruïneeren met een ontslag uit 's lands dienst, op
het oogenblik dat hem de generaalsrang moest
ten deel vallen, en dat nog wel omdat hjj voor
de belangen van de troepen in Atjeh was opge
komen, met de oorlogsoldij voor hen te eischen
van eene bureaucratie, welke haar die ontzegt
»Die drie vragen verklaren de teleurstelling op
militair terrein, welke het beleid der laatste twee
en een half jaar verwekt heeft, en ten gevolge
waarvan Nederland al de voordeelen in Atjeh
verloren heeft, welke het met de wapens en ten
slotte door het braaf en krachtig optreden van
den zoo jammerlijk verguisden generaal Van der
Heijden veroverd had.
>Men verwachtte een militair beleid tegenover
Roman van Ursula v. Manteuffel.
ZEVENTIEN^ J
denken dan hetgeen de familieTeHRGTlï, öp het oogen
blik van Keetje's en Edgar's komst in het paviljoen,
aanbood. Keetje slaakte een zucht van verlichting
en liep naar voren.
„Hierheen hierheenKinderen, er is voor
u ook nog plaatsriep Tesselhof vergenoegd
maar wanneer was die niet vergenoegd Onder
de dwingelandij zijner schoonmoeder wreef bij
zicb in de handen, evenals thans onder het zachte
bewind van Eveline. Merkwaardig was echter
de verandering, die door den goeden invloed eener
voortreffeljjke gouvernante en het onuitputtelijke
geduld van Eveline op de kinderen teweeggebracht
was. Het hartje van Leonore had zich steeds
heimelijk tot haar stiefmoeder aangetrokken ge.
voeld, maar binnen kort zou ook Ilse geheel voor
haar gewonnen zijn. Zij waren beiden oppervlakkig
en onbeduidenddoch goedhartig en gemakkelijker
te leiden dan Eveline gedacht had.
Ja, zij had thans alles waarop zij een jaar ge
leden niet had durven hopen. Haar leven was
piet meer doelloos. Zij bad hare plichten, hare
Atjeh van hem, die zijn militaire gezindheid
openbaarde niet alleen door woorden, maar zelfs
door het aannemen eener naar het militaire
zwemende tenue.
»Intusschen is het initiatief tot herstel van den
oorlogstoestand in Atjeh moeten uitgaan van Ne
derland, en zijn de fouten, hier begaan, slechts
verbeterd tengevolge van de algemeene ongerust
heid en verontwaardiging, welke zij eindelijk in
het moederland verwekt hebben.
»En was het anders op het ruimer civiel gebied
Hebben doorzicht, eerlijkheid, onpartijdigheid en
voortvarenheid op het civiel beleid den stempel
gedrukt, welke het bestuur van den voormaligen
directeur der maatschappjj van spoorweg-exploitatie
in gezegend aandenken doet houden?
«Van voortvarenheid is helaas slechts gebleken
bjj de vernieuwing van het Billiton-contract.
Slechts dan zou de hier in de BiïWfon-quaestie
gehuldigde leer, dat de gouverneur-generaal, als
's konings vertegenwoordiger, boven het oordeel
van het parlement verheven is, praktisch zijn
gebleken, indien zij werkelijk in praktjjk ware
gebracht bij een gelegenheid, zoo schoon als er
tot dusver nog nimmer een aan den gouverneur-
generaal was gege.ven. Indien de tegenwoordige
landvoogd nl. bij de ramp van Krakatau 's konings
voorbeeld bad gevolgd, met zich onmiddellijk, en
ondanks alle moeielijkheden, trouwens zeer luttele,
naar Bantam te begeven, teneinde de autoriteit
te inspireeren" en der bevolking vertrouwen m' te
boezemen, dan zeer zeker zou hjj zich in en buiten
het Nederlandsch parlement genoegzaam aanspraak
op waardeering hebben verworven, om bij het
jongste koloniaal d'ebat zijn aftreding in plaats
van noodzakelijk als ongeraden voor te'stellen.
>Maar al te jammer echter hebben 's heeren
s'Jacobs persoonljjke deugden zich zelfs bij deze
gelegenheid geen weg kunnen banen in zijn staats
leven, zoodat hjj den koning vertegenwoordigd
heeft door eene roerloosheid, zelfs in het verleenen
van staatshulp, welke geheel in strijd was met
de tradities van het huis van Oranje in het alge
meen, en het krachtig hulpbetoon van Z. M.
Willem III in het bijzonder.
»Waar zelfs rampen, zoo ongehoord en uitge
breid als die van Krakatau, het beginsel dat de
landvoogd den koning vertegenwoordigt, niet tot
zijn recht hebben kunnen brengen, is het niet te
verwonderen, dat het de laatste twee en een half
jaar voortdurend en in alle richtingen onjuist is
opgevat. De teruggetrokkenheid, welke een consti
tutioneel vorst betaamt, is door den jongsten
vertegenwoordiger des konings in deze gewesten
in acht genomen, zonder te bedenken dat hier
niet het constitutioneel maar het absoluut gezag,
binnen de hieraan gestelde grenzen, viel uit te
oefenen. Dientengevolge was bet de algemeene
secretaris, onder aanvoering van den algemeenen
secretarie en onder controle van den heer Sprenger
Van Ejjk, welke in de laatste twee en een half
jaar de bestuurstaak heeft uitgeoefend.
»Daaraan is het toe te schryven, dat al de
rechten. Zij bad getoond dat zij de kracht en den
wil bezat om door te zetten wat zij begon en
toch en toch - vrede, zielsrust iu een woord
geluk had zij nooit gevonden. Er was in haar
bedrijvigheid iets koortsachtigs, iets gedwongens
in haar vroolijkheid.
En als zij eens een «ogenblik rust nam en de
vermoeide ledematen op de canapé uitstrekte,
-muren ba,ar de tranen in de oogen »Wat wil
afeu'm kan ik nu niet gelukkig
en tevreden zijn vroeg zij dan zich zelf af,
waarop haar hart geen bepaald antwoord gaf
alleen voelde zij een diepe smart.
Maar van dit alles merkte de goede Tesselhof
niets. Hij verbaasde zich er zelf wel eens over
dat hij volstrekt niet begreep waarom zij somtijds
hare oogen zoo verschrikt voor de zjjnen neêrsloeg.
Maar als zijne vrienden zeiden dat zijn vrouw er
zoo slecht uitzag, antwoordde hij steeds
»Dat is heel natuurlijk, zij heeft het nu
ongemakkelijk druk; maar dat vindt ze prettig
en ze zal er niet onder bezwijken."
Zoo leefden zij naast elkaar voort en Tesselhof
was altijd de »beste man" van de wereld
Eveline deed thans haar best om al haar aandacht
aan Keetje te wijden, want die bracht nieuwtjes
mee. De nieuwe dominé had een bezoek gebracht
en was mama zeer goed bevallen. Hij was nog
niet getrouwd en zeer muzikaal.
»Hm!" bromde Tesselhof, wat heeft een
dominé daaraan Dat is de zaak van den organist."
»Nu ja, maar hjj mag toch wel van muziek
goede eigenschappen van den tegenwoordigen land
voogd onder alle omstandigheden plaats hebben
moeten maken voor de ondeugden der bureau
cratie in bet algemeen en die der Indische in het
bijzonder, en dat de routine geheerscht heeft, waar
initiatief zoo hoog noodig was om de uitgaven te
verminderen, de inkomsten te verhoogen en den
oeconomischen toestand te verbeteren. Zoo treedt
de heer 's Jacob af, zonder op eenig gebied door
wettelijke voorschriften, organisaties, hervormingen
of verbeteringen van zijne aanwezigheid in de
koloniën te hebben doen blijken."
In een open brief, getiteld Nederland en de
Transvaalwekt de heer E. J. P. Jorissen de
Nederlanders op hun steun te verleenen aan den
jeugdigen zwakken staat, zoo nauw aan ons land
verwand.
Daarvan mogen de fouten, door de Boers begaan
de wijze waarop hij zelf door hen is bejegend,
ons niet weerhouden.
De Transvalers zijn nog Hollanders in hun hart
zij willen hun Hollandsch karakter behouden.
Hoe hun steun moet verleend worden
»Men behoeft in de Transvaal" zoo schrijft
hij niet alleen geld, maar ook mannen."
»Ik stel mjj voor, dat men zal aandringen op
de vestiging eener nationale bankof op het
bijeenbrengen van geld voor den spoorweg naar
Lorenzo-Marquesmisschien zal men de aandacht
vestigen op de vele en goede gelegenheden voor
industrieele ondernemingen. Zouden alle deze en
ylergelijke plannen, die inderdaad bij uitstek
winstgevend kunnen zijn, niet best bevorderd
worden door de oprichting eener Nedcrlandsche
Zuidafrikaansche maatschappij, die de uitvoering
in handen neemt? De hoofdzetel behoorde in
Nederland te zijn, haar onderbesturen in de Trans
vaal. Zulk een. maatschappij zou verschillende
afdeelingen moeten vormen, met zelfstandig wer
kende onderdirecties, als bv. een circulatiebank,
een hypotheekbank, een telegraaf, een spoorweg
departement, enz."
»Het hoofddoel, dat in het oog moet gehouden
worden: zij het verleenen van hulp aan eene be
volking, die zich vrij heeft te worstelen van vreem
den invloeddie prijs stelt op den steun van het
oude moederland, en door dit moederland verlangt
geholpen te worden met den zenuw aller dingen
en met mannen, welke die zenuw in beweging
kunnen brengen."
Volgens den heer Jorissen is er in Transvaal
een ruim veld voor den Nederlandschen onder
nemingsgeest.
Naar aanleiding van het in de laatst gehouden
vergadering genomen besluit heelt de commissie
van voorbereiding voor de telefooninrichting te
Middelburg meer dan 200 circulaires verspreid,
waarin zij, op aanwijzing van sommige voorloopige
deelnemers, de geadresseerden uitnoodigt zich in
het telefoonnet te doen opnemen,
Zij deelt in die circulaire mee dat voor de eerste
houdenEn hij ziet er heel goed uit ook. Ik
verfoei hem natuurljjk; want het is zijn schuld
dat ik van Hermine gescheiden ben, maar ik ben
billijk en geef toe dat hij voortreffelijk is.
„Zijn proefpreek beviel mij wel," zei Eveline,
>maar het ging mij toch aan het hart om een
ander op den preekstoel te zien."
„Ik voel mij erg verlaten, dat verzeker ik
u, maar wat ik u zeggen wil, ik heb een brief
van Hermine uit Doornburg
»Zoo? 'Wat schrijft zij?"
Keetje begon terstond te lezen
»Wij zijn hier reeds geheel thuis, Keetje lief,
och neen, ik meen op ordewant ons hart is
nog in Beukenberg. Vader alleen is gelukkig en
vol moed. Hij noemt zijn benoeming hierheen
een groote onderscheiding. Het hangt er maar
van af van welk standpunt men de zaak be
schouwt. De eerste eerbewijzen bestonden hierin,
dat de jongens hem, toen hij Zondag naar de kerk
ging, met steenen wierpen en dat men ons twee
linnen lakens van den bleek wegstal. Voorts is
Josephine, toen zij onlangs een brief naar de
post bracht, door drie dronken mijnwerkers aan
gehouden en uitgescholden, zoodat ze buiten adem
thuis kwam. Maar ik wil u niet alleen de
schaduwzijden opsommen; maar u ook zeggen
dat de Doornburg een prachtig, ouderwetsch kas
teel is, zoo romantisch tegen de berghelling gele
gen, dat ik er nooit genoeg naar zien kan en
uit mijn raam heb ik er juist het gezicht op. De
pastorie ligt heel lief tusschen den Doornburg en
serie van deelnemers de prijs niet hooger zijn zal
dan f 30 per jaar, terwijl voor aanleg en toestellen
niets behoeft te worden betaald. Bij latere deel
neming zal de prjjs per jaar door nieuwen aanleg
aanmerkelijk moeten verhoogd worden. De ont
werpstatuten zijn voorbereid en zullen in eene
spoedig te houden vergadering worden aangeboden.
Nu er zulk eene aanzienlijke verlaging in den
prijs van deelneming is gekomenen dezein
vergelijking met andere gemeenten, zeer gering
mag heeten, kan hierin zeker geen bezwaar meer
gevonden worden om aan de uitnoodiging van de
commissie te voldoen.
Alleen bij algemeene deelneming kan het plan
tot stand komen; mocht die verleend worden dan
zou het voornemen zijn met de uitvoering in den
loop van den aanstaanden zomer te beginnen.
Onder de gasverbruikers te dezer stede circuleert
een adres, waarop in een dag reeds door een negentig
tal personen werd geteekend.
Wij meenen onzen lezers geen ondienst te doen
daarop hunne aandacht te vestigen, wijl het hier
een in deze dagen druk besproken algemeen be
lang geldt.
Het adres, gericht aan de gascommissie uit den
gemeenteraad van Middelburg, luidt als volgt
geven eerbiedig te kennen, ondergeteekenden,
allen gasverbruikers te dezer stede
dat hun, na kennisname van het verhandelde in
den gemeenteraad, gehouden den 30 Januari 11.,
gebleken is, dat het gas in deze gemeente voor
f 0.07 de stère voor verwarming kan geleverd
worden
»dat zij allen,verbruikers ten behoeve hunner
broodwinning, de overtuiging bij zich dragen
dat gasverbruik voor verwarming in de meeste
gevallen toch als luxeverbruik moet beschouwd
worden.
»Redenen waarom zij verzoeken denzelfden prijs
van 0.07 per stère als voor v e r w a r m i n g (of
in allen gevalle vermindering van den
tegenwoordigen prijs) ook voor verlichtirg
hunner winkels als anderszins te mogen
betalen."
Dit adres ligt voor belanghebbenden aan ons
bureau ter teekening.
Morgen, 5 Februari, herdenkt de firma J. C.
W. Altorffer alhier het lOOjarig bestaan harer
zaak, bij welke gelegenheid door de firmaniên
receptie zal worden gehouden in het kabinet dei-
sociëteit St Joris, des namiddags van 1 tot 4 uren.
Zonder op de feestviering vooruit te loopen,
willen wij voor heden een en ander mededeelen
uit de geschiedenis der oude firma, die, zooals
men weet, in de Korte Delft alhier resideert.
Daar is de van ouds bekende binnen- en buiten-
landsche boekhandel van Altorffer gevestigd,
waaraan tegenwoordig, behalve eene snelpersdruk
kerij en een boek- en bijbelbinderij, nog eene
publieke leesbibliotheek van niet minder dan
18,700 boekdeelen is toegevoegd. In 1784 werd
het marktstadje want Doorndorp kan men eigenljjk
geen dorp noemen. Een kolenmijn en een paar
spinnerijen moeten de hoofdoorzaak van de slechte
bevolking zijn, want dat fabrieksvolk is ruw en
woest en bet heeft inderdaad heel wat te doen
Ik zou wel eens willen weten wanneer de menschen
zullen beginnen met vader te groeten mjj dunkt op
den duur kunnen zij zijn vriendelijkheid niet weêr-
staan, maar tot nu toe haatten zij den „zwartrok",
een woord dat hij dagelijks moet hooren.
»De oude heer op den Doornburg bevalt ons
allen zeer goed hij heeft zoo'n schik in vaders
preêken en slaat geen Zondag over maar de
kerkach daar zal ik maar over zwijgen
Wij zijn een avond op het kasteel gaan theedrin
ken. Het was er verrukkelijk. Heele diepe
vensterbanken, in lood gezette raampjes, houten
beschotten, een galerij vol oude wapenrustingen
wapens, familieportretten neen Keetje, gij
weet niet hoe romantischMevrouw Van Stein
was er met hare twee zoons; men zegt dat een
van beiden den Doornburg krijgen zalmaar dat
heeft nog tijd. De ridderlijke oude graaf bevalt
mij veel beter als slotvoogd en hij is nog in de
kracht van zijn jaren en zal hoop ik nog heel
lang leven.
»Een week geleden waren wij echter zeer onge
rust over hem. Hij werd eensklaps erg ziek
men zeide een lichte graad van beroerte. De
Steins kwamen allen dadelijk en de graaf drong
er op aan dat er naar Parijs getelegrapheerd zou
worden om zjjn neef, graaf Lorenzo
(Wordt vervolgd
