N° 12.
127® Jaargang.
1884.
Dinsdag
15 Januari.
Graaf Lorenzo.
I
Middelburg 14 Januari.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
AdveMentiën* 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL-
De opening der gastentoonstelling.
Roman van Ursula v. Manteuffel.
MIDDELRURGSCHE COURANT.
les
Agenten voor dit blad zijn te VlissingenP. G. de Veij Mestdagh, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van der Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieüwenhüijzen, en te Ter Neuzen A. van der Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube en Cie., John F. Jones, opvolger
Terwijl wij voor hetgeen de tentoonstelling te
zien geeft verwijzen naar bet hieronder voorko
mende vervolg van het verdienstelijk overzicht
van den heer J. A. Frederiks, geven wij hier een
verslag der openingsplechtigheid.
Tot de eerste kennismaking waren door de gas-,
commissie verschillende personen uitgenoodigd,
die, even als wijzeker met nieuwsgierigheid het
oogenblik verbeidden waarop wij de vruchten
zouden leeren kennen van een pogen, dat alleszins
waardeering verdient en tot dusver ook genoot-
Moge het ook daaraan van de zijde van het publiek
niet ontbrekende zaak zelve verdient ten volle
belangstelling en onze tentoonstelling hoe beschei
den ook haar optreden is, verdient voorzeker een
druk bezoek.
De zaal ziet er keurig net uiteenvoudig en
smaakvol versierd ais zij is vindt men aan de
wanden de wapens der verschillende landen, en
schilden met opschriften: Hulde aan ondernemings
geest Koophandel en Zeevaartbenevens de namen
van hen, die zich op het gebied der gasfabricage
verdienstelijk maakten, zooals Hugon, Lenoir,
Otto De Lange, Hugueny, George, Malam, Wright,
Glegg,- Schilling, Murdoch, Siemens en Lebon.
Onder de genoodigden tot eene eerste kennis
making merkten wij op 's konings vertegenwoor
diger in onze provincie, eenige leden van de
gedeputeerde staten van Zeeland en de leden van
den Middelburgschen gemeenteraad met hunne
dames. "Verder verschillende rechterlijke, militaire,
rijks, gewestelijke en gemeentelijke autoriteiten,
bestuurders van industrieele ondernemingen, de
leden van de verschillende eommissiën, tot de
tentoonstelling in betrekking staande, enkele in
zenders of hunne gemachtigden en vertegenwoor
digers der pers.
Toen die allen op een der bovenzalen van het
Schuttershof vereenjgd waren, sprak de heer mr
C. J. Pické, burgemeester van Middelburg en
voorzitter der gascommissie, een kort woord ter
opening van de tentoonstelling.
Wat de aanleiding ertoe en het doel ervan is
mocht spreker bij velen als bekend veronderstellen,
doch niet bij allen, en daarom wenschte hij dit
in het kort uiteen te zetten.
Toen in 1880 de gemeenteraad van Middelburg
besloot de exploitatie der gasfabriek voor rekening
der gemeente te nemen, vertrouwde de raad dat
hij daarmede een zeer nuttig een ook financieel
voordeelig doel bereiken zou. De gascommissie,
door den raad benoemd, werd door hem op onbe
krompen wijze in.staat gesteld om allegewenschte
»Ik heb niets gemerkt dan dat Edgar ruw en
onhebbelijk is geweest," hernam de majoorsvrouw
gekrenkt, pinkte een traan weg en verliet met de
schreiende kinderen de kamer. De majoor liep
haar achterna om, gelijk hij zeer duideljjk zei de
ponnies te bestellen.
Lorenzo had dit heele tooneel zwijgend aange
zien. Nu stond hij op en ging naar de barones
toe, die met bevende handen, werktuigelijk het
gekreukte papier glad streek. Zij zag nauwelijks
wat er opstond, maar ontweek den blik van dien
zwijgenden opmerker. Dit was de eerste maal
dat hare kwelgeesten openlijk tegenover een vreem
de haar laatsten schijn van gezag omverwierpen.
Het papier lag thans op tafel en Thurna slaakte
een kreet van verbazing.
>Was het dat?" zei hij en zijn blik rustte
droomerig op een teekening in waterverfuit elke
lijn sprak leven, elk figuurtje was karakteristiek.
Bij den eersten oogopslag zag men slechts het
gewoel van een strijd. Bedouinen op grijze paarden
pmsingelden een karavaan, die zich verdedigde,
verbeteringen te doen aanbrengen en nadat deze
drie jaren heeft gearbeid durft spreker, zonder
vrees voor tegenspraak, beweren dat de Middel-
burgsche gasfabriek, hare grootte in aanmerking
genomen, voor geen fabriek in eene andere ge
meente behoeft onder te doen.
De resultaten die verkregen werden waren niet
ongunstig. In het eerste jaar steeg het debiet
ver boven de raming en het aantal gasverbruikers
nam belangrijk toeen ook in de volgende jaren
was een steeds toenemende vooruitgang op te
merken. Niettegenstaande de resultaten alzoo zeer
gunstig te noemen zijn, wenschte men die nog te
vermeerderen en het debiet nog te doen toenemen.
Voorts wees de heer Pické erop dat in deze ge
meente het gas hoofdzakelijk als lichtbron wordt
gebezigd, terwijl het ook als warmtebron en voor
beweegkracht hier een groote toekomst heeft, terwijl
alleen te onderstellen is dat onbekendheid met de
daartoe bestaande werktuigen en inrichtingen oor
zaak moet zijn dat het gas niet in meerdere mate
voor die twee doeleinden benuttigd wordt. Niet zoo
zeer onbekendheid met de eigenschappen van het
gas zou dit z. i. zijn, als wel met de nieuwere
uitvindingen op dit gebied, waardoor de bezwaren
en onaangenaamheden, vroeger aan het gebruik
van gas verbonden, door kunstig uitgevoerde toe
stellen, gevonden door nadenkende geesten, werden
uit den weg geruimd.
Beeds in 1882 heeft men hier op de voordeelen
willen wijzen die het gas als warmtebron aanbiedt
en eene kleine tentoonstelling van kachels en
fornuizen voor gas georganiseerd, die, ofschoon zeer
klein, toch een niet te miskennen invloed ten
goede heeft uitgeoefend. Daardoor rees het denk
beeld, en de heer Lutejjn gaf er in den gemeen
teraad uiting aan, om hier eene tentoonstelling op
grooter schaal te houden. Dit omtrent de aan
leiding tot de tentoonstelling.
Wat het doel ervan is ligt voor de handde
ingezetenen van Middelburg, door hen in kennis
te stellen met de nieuwste uitvindingen voor
verwarming en beweegkracht door middel van gaSj
te bewegen »zich daarvan voor die beide doelein
den meer en meer te gaan bedienen.
Het doel schijnt zeer eigenbelangzuchtig, zeide
de spreker, maar hjj voegde erbij, het zou dit alleen
zijn wanneer alleen ingezetenen van Middelburg
de tentoonstelling konden bezoeken, doch wanneer
de eerstvolgende dagen tal van vreemdelingen daar
aan een bezoek zullen brengen, zal men de over
tuiging verkrijgen dat die tentoonstelling niet in
Middelburg alleen, maar in veel wijder kring, niet
enkel in ons land doch ook daarbuiten, van groot
voordeel zijn kan.
Of de tentoonstelling geslaagd is, zoo wat in
zendingen als inrichting betreft, zal de commissie
niet beoordeelen, maar de beantwoording daarvan
aan het publiek overlaten. Alleen wenscht zij
daarbij te zeggengelief een zacht, welwillend
oordeel erover uit te sprekendaarvoor pleit haar
bescheiden optreden. Pretentiën zijn niet gemaakt
en met ophef is ze niet aangekondigd.
Kan de commissie daardoor reeds aanspraak
maken op welwillendheid, zij verzoekt die nog te
meer met het oog op de moeilijkheden die uit
■^e witte mantels der roovers fladderden in den
wind; de kromme sabels flikkerdén boven men-
schen, paarden en kameelen, die zich in bont
gewoel verdrongen. In het midden stortte een
gewond paard neer, zijn ruiter met zijn lichaam
bedekkende, en vlak daarbij verdedigde een jeugdig
ruiter, in half Oostersche, half Europeesche klee
derdracht, den gevallene en een meisje, dat
smeekend de handen naar hem ophief, tegen de
roovers die hem omringden. Lange geweerloopen
waren op hem gericht; blinkende sabels werden
tegen hem opgeheven en hij hield slechts een
pistool in de hand. Zijn paard, een prachtige
goudvos, bloedde reeds uit ettelijke wonden; den
jongen held stroomde het bloed over de linkerhand,
die den teugel vasthield.
Zijn gelaat was slechts even aangegeven, maar
er was des te meer zorg besteed aan het kinder
lij k"|egezicht van het meisje, dat zich voor zijn
steigerend ros wierp en met doodsangst naar de
aanvallers keek.
sDat wekt herinneringen op," zei Lorenzo
en streek met de hand over het voorhoofd. De
jonge vrouw zuchtte.
„O, het is zoo lang geleden dat ik die
teekening gezien heb. Hoe kwamen die kinderen
daaraan Zij lag in die portefeuille welke
Welke ik u indertijd gaf, mevrouw. Ik
herinner het mij nog zoo goedHebt gij
een levendige herinnering aan dien dag?"
den weg geruimd moesten worden. Spreker zwijgt
over de onbekendheid der commissie met het
organiseeren van tentoonstellingen als deze, maar
wijst erop hoe kort de tijd van voorbereiding was
half November werd het besluit genomen om de
tentoonstelling te houden en op het vele dat
in dien korten tijd gedaan moest worden. Fabri
kanten moesten aangeschreven worden om deel
te nemenmet verschillende regeeringen moest
onderhandeld over vrijdom van inkomende rechten;
met ondernemers, zoo binnen- als buitenlands
moest geraadpleegd worden om gunstige voor
waarden tot het vervoer der inzendingen te be
dingen, en tal van andere zaken eischten tijd en
moeite. O. a. wees de heer Pické nog op den
catalogus, die, in afwijking van de gewone, geen
dorre opsomming van voorwerpen is, maar door
zijne samenstelling een werk van bljjvende waarde
zal zijn.
Yan de kosten der tentoonstelling repte de heer
Pické niet, doch alleen wees hij erop dat de com
missie zoo vrijgevig geweest is als maar eenigszins
mogelijk was en dat de inzenders nergens voor-
deeliger dan hier waar 't bijna niets kost
geëxposeerd zullen hebben.
De grootste moeilijkheid echter, die de commis
sie te overwinnen had, was dat de tentoonstelling
al te groote uitbreiding dreigde te zullen krijgen,
doordien de aanvragen steeds toenamen en ook
een aantal nevenvakken plaatsruimte vroegen.
Met het oog op al die zaken meende de com
missie een beroep te mogen doen op een zacht
oordeel over het geheel en eenige welwillendheid
bij mogelijke tekortkomingen.
Hierna bracht de heer Pické hulde en dank
aan allen, die medegewerkt hebben tot het berei
ken van den thans verkregen uitslag.
Toen spreker zoo even gewaagde van de vele
bezwaren en moeilijkheden was zijn doel niet een
krans te vlechten voor de commissie, maar alleen
om hulde te brengen aan den heer Polet, direc
teur der gemeente-gasfabriek, die, met een ijver
zonder voorbeeld en zonder grens, het beoogde
doel heeft trachten te bereiken. Deze heeft het
zwaarste, het moeilijkste werk verricht en dag en
nacht heeft hij voor het welslagen gezwoegd.
Wanneer de tentoonstelling dan ook geslaagd mag
heeten komt den heer Polet alleen de eer ervan
toehet was zijn werk. Niet alleen namens de
commissie maar ook namens den gemeenteraad
bracht de heer Pické hem dan ook daarvoor open
lijk hulde.
De gas-commissie is ook dank verschuldigd aan
de leden van den raad voor de gedurende drie
jaren ondervonden steun en medewerking; aan de
regeering en de beambten van den fiscus, die de
moeilijkheden van inkomende rechten enz. hebben
uit den weg geruimdaan de bestuurders van
openbare middelen van vervoer in het binnen- en
buitenland, voor de verleende vrijgevigheid, in de
eerste plaats aan de Mij' Zeeland die meer dan
eenige andere onderneming gaf, nl. volkomen
vrjjdom; aan de commissie die zich met het deco
reeren en rangschikken belastte aan de commis
sie die voor de handhaving der orde zich beschik
baar heeft gesteldaan de pers, die reeds haar steun
„Zeker. en nu ik die teekening, dit blad
uit uw dagboek weerzie, staat ook die akelige
gebeurtenis mij weer zoo duidelijk voor den geest.
Wat zou er van ons geworden zijn, indien gij ons
niet te hulp waart gekomen, toen de roovers de
karavaan aanvielen O ik weet het nog zoo
goed. Daar komt hulp, riep een oude Arabier
mijn vader toe, die zich dapper verdedigde en
daar zagen wij de kleine ruiterbende komen
aanjagen. Gij aan het hoofd ik zie het nog
voor mij en weet nog wat ik gevoelde toen ik u
ons het eerste Duitscbe woord hoorde toeroepen.
Het was het eerste Duitsch dat ik hoorde, behalve
van mijn vaderGij kwaamt mij vóór als een
toovenaar
»Dat was onze eerste kennismaking. Ja
maar ik sprak van dien laatsten dag, toen ik u
die portefeuille gaf. Heeft uw vader u nooit
verteld waarom ik zoo plotseling vertrok
hij hield op en zag haar vorschend aan.
»Neenzei zij, zonder op te zien.
»Niet? Nu dat is goed. Ik heb mij toen
gedragen als een dwaas, en ik voel dat ik daar
voor nog eenmaal zal moeten boeten 1 Kent gij
de manier van kléine kinderen, als zij verstoppertje
spelen Als een kind eens een goede plaats ge
vonden heeft, kunt gij er zeker van zijn, dat het
er zich tienmaal achter elkaar verstoptwant
het denktwat eens slim was, is altjjd slim.
Zulk een kind was ik."
verleende en waarvan de spreker ook in de vol
gende dagen den steun inriep, en eindelijk aan
allen die de openingsplechtigheid met hunne
tegenwoordigheid hebben willen vereeren.
Maar wat zou al die meewerking gebaat hebben,
vroeg de heer Pické den aanwezigen ten slotte,
als niet de inzenders ons geholpen hadden Deze
toch hebben de vruchten geleverd waarvoor wij
slechts de schaal konden aanbieden. Eigenbelang
dreef ons daartoe; eigenbelang ook hen. Maar
het was een welbegrepen eigenbelang en daarom
sprak de heer Pické de hoop uit dat de heeren
die met volle kisten hier kwamen, zonder kisten,
maar met een volle portefeuille zullen vertrekken
dat ze rekening zullen maken door een groot debiet
van toestellenen dat de Middelburgsche gasfabriek
dit ook moge doen door een groot debiet van gas.
Na den burgemeester sprak de heer Joh. Lutejjn
om, namens de leden van den raad, den voorzitter,
en de leden der gascommissie,benevens den jjverigen
directeur der gasfabriek een woord van dank te
brengen. Toen in October het denkbeeld tot die
tentoonstelling in den raad werd aangegeven, vond
dit dadelijk bij den voorzitter volle instemming.
Door diens krachtige en onvermoeide pogingen,
gesteund door den directeur, is de tentoonstelling
in 't leven geroepen, en de spreker durft verklaren
dat er een groot en nuttig werk is tot stand
gebracht, waarop elke gemeente trotsch zou kun
nen zijn.
Hij wenschte den voorzitter en allen, die aan
het tot stand komen meewerkten, namens den
raad, geluk met het aanvankelijk succes.
De commissaris des konings, jhr. mr. A. P. C.
Yau Karnebeek, nam daarna het woord om, naar
hij meende uit naam van alle aanwezigen, de
directie der tentoonstelling dank te zeggen voor
haar ijver en voor hare beleefdheid, waardoor
allen in de gelegenheid waren gesteld door hunne
tegenwoordigheid van hunne belangstelling in
deze gebeurtenis blijk te geven. Die belangstel
ling is ten volle verdiend. In den tijd, waarin
we leven, maken tentoonstellingen een deel uit
van het publiek leveu en het onderwerp dezer
tentoonstelling past geheel en al in het streven
naar vooruitgang op velerlei gebied.
Door den heer Pické is het nut en doel der
tentoonstelling blootgelegd en het publiek zal
dat voorzeker waardeeren en de aanwezigen zullen
aan de ontwerpers, het bestuur en de inzenders
dank willen brengen, dat zij ons, door hunne moeite
er voor veil te hebben en door hun ondernemen-
den geest, in staat gesteld hebben om in dit
afgelegen deel des lands te zien wat door
vindingrijke geesten is uitgedacht, om ons de
toepassing van gas als warmtebron en beweeg
kracht mogelijk te maken.
De heerVan Karnebeek wenschte den ondernemers
verder geluk met de verkregen uitkomsten die,
hij twijfelde er niet aan, straks zullen blijken de
verwachtingen van velen verre te overtreffen.
Wjj hoorden zoo even, zeide de heer Van Kar
nebeek ten slotte, dat een zeer nauw verband be
staat tusschen deze tentoonstelling en de belangen
van Middelburg. Daarom wensch ik die gemeente
daarmeê ten zeerste geluk en uit de hoop dat
Zij zag hem met hare groote oogen vragend
aan. Zij begreep niet wat hjj bedoeldemaar in
het volgende oogenblik werden hare gedachten
naar het tegenwoordige teruggevoerd, wijl de
portière openging en Suze onder tranen de kamer
inkwam en, zonder op den logé te letten, uitriep
»Neen, maar het is niet waarzoover mag
het niet komenIk ga niet heen 1"
sKind, wat moet dat beduiden?"
»Mevrouw Belfort heeft mij den dienst op-1
gezegd, over die bloemen!" barstte het meisje uit,
ïWeet mevrouw het niet? Ik liet mij niet bang
maken. Ik ben dadelijk naar mijnheer geloopen
en heb hem alles gezegd maar het hielp niets
de oude mevrouw was al bij hem geweest en hjj
zei dat ik lichtzinnig, weêrbarstig en ongehoor
zaam was en hjj wilde van de heele zaak niets
meer hooren
Zjj hield op. Zij zei nietsSta mjj toe dat ik
bljjfHelaas zij wist wel dat haar meesteres
machteloos was.
»Stel u genist, Suze zei deze met bewon
derenswaardige zelfbeheersching. >Dit moet eeii
misverstand zjjnik zal er met mijnheer over
spreken. Ga nu heen."
Graaf Thurna had takt genoeg om te doen alsof
hjj dit gesprek niet had bjjgewoondToen Eveline
naar hem omzag, was hjj weggegaan Zjj was er
hem dankbaar voor, maar voelde zich tocij
gekrenkt,
