N° 261.
126e Jaargang.
1883.
Maandag
5 November.
Middelburg 3 November.
Te ver gegaan.
Onderwijs.
Rechtszaken.
Gemengde Berichten.
Dit blad verschijnt dagelijks^
met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Centï
Advertentieri' 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze eourant behoort een BIJVOEGSEL.
MIDDELBIRGSCHE COURANT.
Agenten voor dit blad zijn te VlissingenP. G. de Veij Mestdagh, te Goes; A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van der Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieuwenhuijzen, en te Ter Neuzen :A. van der Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube en Cie. te Parijs, Londen/Frankfort a. M„ Berlijn, Weenen, Zurich, enz.
„Bij uw buurman de glazen in te werpen
omdat hij met u in meening verschilt of
meehielp iets tot stand te brengen wat u
minder goed dunkt is wel een middel om hem
last, moeite en onkosten te veroorzaken en u
zeiven in onaangenaamheden te wikkelenmaar
geenszins een afdoend argument dat het recht
aan uwe zijde is, en allerminst is het geschikt
om hem van overtuiging te doen veranderen.
Integendeel, de verbittering wederzijds zal
toenemen en de goede zaak die gij meendet te
zullen bevorderen, wordt daardoor niet gediend."
Het was in een gesprek, naar aanleiding
van het gebeurde te Nijkerk, dat dit argument
als zeer afdoende werd gebezigd. De spreker
kon zich niet voorstellen dat daartegen iets
was in te brengen. Eensdeels had hij gelijk
want van het gesprokene zelf kon men het
tegendeel moeielijk beweren, maar het was
geen argument tegen een volksbeweging.
Een enkel persoon zal zelden tot eene
dergelijke demonstratie zijn toevlucht nemen,
of het zou in drift of uit slechtheid moeten
wezen en daartegen helpt tocli geen red eneeren;
maar wanneer het volk op een oogenblik lueht
geeft aan zijne verontwaardiging, zijne mee-
ning eens zegt over deze of gene gebeurtenis,
dan trekt het bij zulk een gelegenheid niet
eerst, om het zoo eens uit te drukken, glacé
handschoenen aan; dan begint het niet met
kalm te redeneeren en te overwegen, dan
spreekt het ruw en luid.
En waar zelfs de kalmste mensch, wanneer
hij zich door drift laat beheerschen, naar zulk
eene beschouwing niet meer luisteren wil, wat
baat dan toch alle philosophie, echte of onechte
Tegen zulke uitingen van het volk moet
men met krachtige middelen optreden, wil men
de schroomlijkste gevolgen tegengaan.
Het volk laat zich weinig hooren; het
spreekt niet veel, het is lijdzaam. Met publieke
aangelegenheden bemoeit het zich weinig en
daardoor slaat het zoo licht tot buitensporig
heden over, wanneer het zich wil doen gelden.
Het gebeurde te Nijkerk verdient daarom
vooral de aandacht omdat het tot de zeld
zaamheden behoort dat het volk tegen een
raadsbesluit zulk een al te krachtig protest
laat hooren.
Wij weten niet ot andere invloeden zich bij
deze beweging hebben doen gevoelenhet is
anders niet onwaarschijnlijk, omdat bij tal van
zulke demonstratiën, die wij zeiven bijwoonden,
men bijna altijd wist aan te wijzen wie achter
de schermen zat. Het waren meestal personen
die, uit eigenbelang, zulk een beweging be
vorderden, en die tevens altijd den juisten tijd
wisten om zich terug te trekkenaan het
volk overlatende om de wrange viuchten te
plukken van hetgeen zij hadden op touw gezet
of bevorderd. Heeft dus niet altijd het volk
schuld zou men soms verbaasd staan wan
neer men wist welke invloeden zich deden
gelden om het in beweging te brengenhet
blijft de taak der hoogere macht om dergelijke
buitensporigheden tegen te gaan omdat de
vrijheid van anderen daardoor gevaar loopt.
De bewegingen, die vroeger te Botterdam
tegen Meng en onlangs te Gouda plaats had
den, mogen, wat oorzaak betreft, veel verschil
len bij het oproer te Nijkerk, in beginsel ver
dienen zij om dezelfde reden afkeuring.
De meerderheid van den Nijkerkschen
gemeenteraad, die hoewel zij zich voor den
aanleg van een stoomtram Ede-Nijkerk ver
klaardetoch zulk eene beperkende bepaling in
het leven riep dat het tot stand komen van zulk
een hoogst nuttige onderneming onmogelijk
Werd, had van haar standpunt evenveel recht
om zich te doen gelden als wij het hebben
om hare meening af te keuren, en ons ie
verbazen over de kiezers die dergelijke per
sonen opdragen voor hunne materiëele belangen
te zorgen. En zoo nu de meerderheid van
die kiezers bij eene volgende gelegenheid, wan
neer hunne achtbare raadsleden moeten aftreden,
hen op nieuw waardig keuren hun zetels in te
nemen clan is er bewezen dat de meerderheid
van Nijkerk's kiezende bevolking geen tram
waard is en dat door deze de rust en het
zielenheil van enkelen op éen dag der week
hooger worden gesteld dan de materiëele be
langen eener gansche bevolking in eene wel
varende streek gedurende de zes overige dagen.
Men kan zulk eene bekrompen opvatting
betreurenzelfs medelijdend zijne schouders
ophalen over zulke eene verregaande kort
zichtigheid voor het overige heeft niemand
het recht om de meerderheid van den raad
hard te vallen over zijn meening. Geen
volksbeweging mag zelfs de raadsleden,
wanneer zij ten minste mannen van overtuiging
zijn, bewegen hunne meening te wijzigen
noch zelfs een koninklijke wensch hun van
besluit doen veranderen
Daarvoor behoeft men trouwens hij de meer
derheid der leden van den raad te Nijkerk
niet te vreezen. Zij zijn standvastig in hunne
meening. Een missive van den commissaris
des konings in Gelderland, waarin hij meedeel
de dat onze koning met groot leedwezen de
aangenomen houding en de gevolgde gedragslijn
van de gemeentebesturen van Ede, Barneveld
en Nijkerk, in deze tramquaestie, had vernomen
en wenschte dat zij van houding zouden ver
anderen, kon geene wijziging in hun eenmaal
aangenomen standpunt teweegbrengen.
En deden zij daardoor in vele oogen geen
dienst aan het algemeen belang van hunne
gemeente, wel deden zij dit aan het beginsel
van onafhankelijkheid van hun college.
Terecht is daarop reeds van meer dan éene
zijde gewezen. Een raadsbesluit, dat in strijd
is met de wet of het algemeen belang, kan
door de regeering vernietigd worden, maar
hoe hoog geplaatst ook, niemand heeft het
recht op de beslissingen van een raadscollege
zulk een pressie uit te oefenen.
Is het een oogenblik van zwakheid geweest
dat den commissaris des konings in Gelderland
bewoog aan den wensch van Z. M. gehoor te
geven, dan is dit te betreurenmeende hij
soms, om eene goede zaak te bevorderen, aan
dien wensch wel te mogen gehoor geven, dan
zou men het eene vergissing kunnen noemen,
maar geschiedde dit met opzet, was die uiting
van Z. E. een gevolg van een vooraf beraamd
plan, dan verdient zijn daad groote afkeuring.
Het is volgens ons zeer goed mogelijk dat
die daad van den commissaris des konings ook
zijn invloed op de volksbeweging heeft uitge
oefend en daardoor een nog gevaarlijker karak
ter heeft gekregen dan zij reeds heeft tegen
over het prestige van den raad. Toen het
volk, zoo spoedig en oppervlakkig in zijn oor
deel en in zijne gevolgtrekkingen, vernam dat
zelfs de koning ongunstig gestemd was jegens
de raadsleden, die de meerderheid in den raad
uitmaakten, kan het daarin aanmoediging ge
vonden hebben om te handelen zooals het nu
deed. Er is zeer weinig noodig om eene volks
beweging op te wekken, en hier was zoo
veel, vooral door den persoon die sprak, dat
als olie in het vuur zou werken en zeker ook
wel gewerkt heeft.
Voor het overige benijden wij Nijkerk de
meerderheid in zijn raad niet, al leerde zij
ons ook hoe gevaarlijk de beweging voor Zon
dagsrust en Zondagsheiliging wordt voor het
waarachtig belang der maatschappij. De beste
maatregelen worden op grond daarvan tegen
gehouden en neemt die beweging toe dan
vreezen wij dat steeds meer de belangen der
maatschappij zullen schipbreuk lijden op het
minder of meer vrijzinnig streven naar een
Zondags rust, die alleen mogelijk is ten koste
van vele belangen en die vele onbillijkheden
met zich brengt. En nu mogen de voorstan
raadsleden,
ders van Zondagsrust niet zoover willen
m als de meerderheid der Nijkerksche
zij verliezen niet uit het oog
dat ook hun beginsel geheel overeenkomt
met dat, waarop de beslissing dier meerderheid
rustte. Elke halfheid op dit punt is een
wapen in de hand der mannen die steeds
toonen hunne kerkelijke begrippen te stellen
boven het algemeen welzijn.
Wie er te ver is gegaanzij niet, want
hun doel strekt zich nog veel verder uit en
daaruit dreigt het gevaar, dat door anderen,
voorstanders van de Zondagsrust-beweging, in
de hand wordt gewerkt. Wij zijn dus weerver-
sterkt in onze vroeger breedvoerig geuite mee
ning, dat de maatschappij in dezen geen dwang
moet worden aangedaan en dat voor velen geen
Zondag srust mogelijk is, zoodat andere
maatregelen moeten genomen worden om hun
de noodige rust te verzekeren.
Men schrijft ons
Tot vóór korten tijd werden in de laatstejaren
voor het doen van nastortingen op zinkstukken
en voor steenbestortingen op niet bezonken oevers
in Zeeland alleen Doorniksche of Lessinesche steen
gebezigd. Leveranciers dier steensoort bezaten
daardoor een betrekkelijk monopolie. Intusschen
is aan eenige polders de proef genomen met bazalt,
door mededinging van handelaars in dat artikel,
uit overweging dat die steen, goed van vorm, wegens
haar specifiek gewicht, beter hare plaats bewaart
en meer drukt dan de beide eerstgenoemde soorten.
Met belangstelling ziet men de uitkomsten van
deze proeven tegemoet.
Van betrouwbare zijde wordt ons verzekerd dat,
zoo geene bijzondere omstandigheden plaats hebben
die eene wijziging noodzakelijk maken, bet stoom
schip Soerabaja, op de werf der koninklijke maat
schappij Be Schelde in aanbouw, op Zaterdag 17
November zal worden te water gelaten.
Als men zich herinnert dat op 7 April jl. van
dezelfde belling het zusterschip Batavia is afge-
loopen, dan is het zeker wel bewonderenswaardig
dat in een tijdsverloop van ruim 7 maanden,
laatstgenoemde werd afgeleverd en intusschen een
tweede schip van deze kolossale afmetingen zoo ver
gereed kon komen. Hiermede wordt dus wel het
bewijs geleverd dat de Nederlandsche scheepsbouw
bij machte is om orders van zulk een grooten om
vang in betrekkelijk zeer korten tijd uit te voeren.
Wlissing'®11! 3 Nov. De uitbreiding onzer
stad aan den kant der Duinpoort en bij den Ko
ningsweg, welke geregeld blijft voortgaan, zal nu
ook worden voortgezet aan de zijde van bet voor
malig arsenaal tegenover de vroegere kleine
werf van uitrusting. Gelijk bekend is, zijn daar
twee nieuwe straten, de Evertsen en Bankertstraten
verrezen. Aldaar zijn nu gronden voor verderen
bouw bij de kon. nri Be Schelde in koop te ver
krijgen, waarvan reeds wordt gebruik gemaakt.
Met verschillende personen worden onderhande
lingen gevoerd tot verlenging der bestaande stra
ten en bet bouwen eener geheel nieuwe straat
met groote buizen, ingericht tot winkels enz. in
de richting van den aldaar gelegen hulpstraatweg,
paralel aan de ijzeren brug, welke aldaar over
het dok ligt en naar de buitenhaven voert.
Vlissiiagen, 3 Nov. In den vorigen winter
is bet reglement der nuts-spaarbank geheel ge
wijzigd, en daarin de bepaling opgenomen, dat
elk lid van bet bestuur de bevoegdheid beeft,
om ook gelden voor inleg te ontvangen en terug
te betalen.
Deze bepaling zal nu eerstdaags in toepassing
komen, daar de beer H. Louman, lid van het
spaarbank-bestuur, den wensch te kennen gegeven
heeft om van deze bevoegdheid gebruik te maken.
Het bestuur ontwerpt thans de administratieve
regeling, daartoe noodig, en zal daarna aan bet
publiek biervan kennis geven.
Het zal dan aan een ieder, die het voornemen
beeft gelden in de spaarbank te beleggen, vrij
staan, om de spaargelden naar verkiezing, óf bij
den beer Louman óf bij den boekhouder der
spaarbank te bezorgen.
Ooes, 3 Nov. Niet vergeefsch is bet ver
zoek geweest van jhr Van Swinderen aan de
Goescbe dames om hem behulpzaam te zjn in
het voorgenomen planden kinderen van on- en
minvermogenden met Sint Nicolaas eenig genoegen
te bereiden, En het waren niet enkel ongehuwde
dames, ook eenige moeders hadden zich bereid
willig aangeboden om aan bet goede doel mede
te werken.
In bet geheel hadden twintig dames Vrijdag
avond aan de uitnoodiging gehoor gegeven en
uit dezen werden de dames mej. C. De Laat de
Kanter, mevr. V. d. Bilt La Mottbe—La Mottbe,
mevr. Fransen V. d. PutteDe Laat de Kanter,
mej. F. Oversluijs, mevr. De Jonge van Ellemeet
Sprenger en mevr. KakebeekeDe Jongh als
commissie van voorbereiding gekozen.
ITerselke, 3 Nov. Sedert Jan. 11. nam bet
telegrafisch verkeer, vergeleken met 1882 toe met
40 en het postverkeer met 20
Een verblijdend verschijnsel is bet dat bier druk
gebruik gemaakt wordt van de rijkspostspaarbank.
Weinig gemeenten van ruim 2000 zielen zullen
hoogstwaarschijnlijk voor bet verloopen gedeelte
van dit jaar kunnen wijzen op 340 inlagen en 70
terugbetalingen.
De heer m' A. J. J. baron Van Styrum werd
beden namiddag te drie uren ter terechtzitting
van de arrondissements-rechtbank te Zierikzee
als rechter geïnstalleerd.
Wij vestigen de aandacht op de Zierikzeesche
paardenmarkt, die Donderdag 8 dezer zal worden
gehouden.
Heden had in bet Schuttershof alhier eene alge-
meene vergadering plaats van bet onderwijzers-
gezelschap in bet arrondissement Middelburg,
onder leiding van den schoolopziener jhr mr D. G.
.Van Teijlingen.
Zij werd bijgewoond door een 30tal leden. De
districts-scboolopziener was, wegens ambtsbezig
heden buiten Middelburg, verhinderd de vergade
ring bij te wonen.
Onder de punten, die behandeld werden, be
hoorde in de eerste plaats bet rapport omtrent
bet onderwijs in huisvlijt, uitgebracht door den
heer Sanders alhier. Hieruit bleek, dat bij primo
Mei dat onderwijs was begonnen met 20 leerlingen
der scholen A en C, van welk getal na afloop
van den proeftijd ultimo Juli, nog 14 aan bet
onderwijs deelnamen.
De vorderingen gaven, over 't geheel genomen,
reden tot tevredenheid. Dit gevoelen werd ook
gedeeld door den beer L. De Man, hoofd van
school C. De beer P. G. De Jager, hoofd van
school A, was door afwezigheid verhinderd daar
omtrent zijn gevoelen mede te deelen.
Na eenige discussiën aangaande bet nut van
dit vak werd de volgende conclusie, door den
voorzitter voorgesteld, aangenomenDe vergade
ring acht bet wenschelijk dat op de scholen van
lager onderwijs, speciaal op de gemengde scholen,
gelegenheid gegeven worde aan de jongens om
zich in handenarbeid te oefenen.
Het tweede belangrijke punt ter behandeling
betrof de quaestie van den dagde invoering van
den leerplicht. De inleiding geschiedde door den
voorzitter, naar aanleiding van bet rapport van de
vergadering der onderwijzersgezelschappen in het
district Groningen.
Ook de gedachtenwisseling op de jongste Ju-
risteh-vereeniging werd door den voorzitter ter
sprake gebracht. Ofschoon geen bepaalde con
clusie gesteld werd, bleek toch uit de gevoerde
discussiën dat de invoering van den leerplicht
door velen werd gewenscbt, ja zelfs noodza
kelijk geacht.
De beer A. Hagens, thans (hulp)onderwijzer
aan eene Christelijke school te Giesendam, is als
zoodanig benoemd aan de Christelijke school te
Ter Neuzen.
Tot onderwijzers te Hontenisse zijn benoemd:
voor de school aan de Molenstraat de beer A.
Geerardt, onderwijzer te Elshoutvoor de school
aan de Noordstraat de beer F. Geene, onderwijzer
te Nieuwkuik en voor de school te Lamswaarde
de beer J. Baart, te Hontenisse.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
Door de rechtbank zijn veroordeeld
W. C. 18 j. zadelmaker en J. F. 17 j. timmerman,
beiden te Middelburg, wegens onderlinge mishandeling,
de le tot eene geldboete van f 25, de 2e tot eene geld
boete van f3. A. M. W. 15 jte Middelburg, wegens
mishandeling tot eene geldboete van f3. M. K. 41 j.,
huisvrouw van C. Van V. te Middelburg, wegens diefstal
in dienstbaarheid en misbruik van vertrouwen tot een jaar
cel en eene boete van f 12.50. J. M. 47 j. arbeider
te Borssele, wegens mishandeling tot eene geldboete van
f6 en C. De V., huisvrouw van J. B. arbeider te
Borssele, wegens mishandeling tot eene geldboete van f 12.
Allen in de kosten.
Donderdagavond en den daarop volgende»
nacht hadden te 's Gravenbage ernstige volksojn-
loopen en vechtpartijen plaats,
