N° 247.
126e Jaargang.
1883.
Vrijdag
19 October.
TORA TRONDAL
V E RK1EZIN G.
Middelburg 18 October.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt, dagelijks,
met, uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentien* 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
KRISTIAAN ELSTER.
IHIDDËLBIIRGSCH
C0URA1MT.
Agenten voor dit Wad zijn te VlissingenP. G. de Veij Mestdagh, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F, van dek Peijl, te Zierikzee: A. G. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieüwenhuuzen, en te Ter Neuzen: A. van der Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube en Cie. te Parijs, Londen, Frankfort *a. M„ Berlijn, Weenen, Zurich, enz.
De burgemeester en wethouders yan Middelburg,
maken bekend dat op Vrijdag den 16 November
a., van des voormiddags tien tot des namiddags
éen uur, in. eene der boven achterzalen, van het
raadhuis, de verkiezing zal plaats hebben van éen
lid voor de kamer van koophandel en fabrieken
alhier, ter vervulling der vacature ontstaan tenge
volge van het overlijden van den heer mr W. C.
Borsius, terwijl de opening der stembriefjes zal
plaats hebben, dienzelfden dag des namiddags te
1 uur.
Middelburg, den 12 October 1883.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
P I C! K
De Secretaris,
G. N. DE STOPPELAAR.
In de Economist van SeptemberOctober komt
eene belangrijke beschouwing voor van den heer
D. R. Mansholt, van Westpolder, over den invoer
van granen uit Amerika en den invloed op onze
graanprijzen. De schrijver verdedigt daarin zijne
vroeger reeds geuite meening dat er geen grond
is voor de meer en meer onder de landbouwers
toenemende Amerika-vrees.
Aan het slot daarvan verklaart hij tot de vaste
overtuiging te zijn gekomen dat de Europeesche
landbouw heel wel de Amerikaansche concurrentie
ban doorstaan. Ik stel, schrijft hij, daarbij natuurlijk
op den voorgrond dat in dezen strijd de Europeesche
landbouw zijne geheele intelligentie en al zijne
energie zal aanwenden, en dat bij zoo door bet
invoeren van nieuwe, praktische werktuigen, als
door het verbeteren der vee- en paardenrassen en
door zich de wenken der voortschrijdende weten
schap ten nutte te maken, zijn bodem zoo pro-
duktief mogelijk zal maken. Zonder de Amerikaan
sche concurrentie zouden wij in Europa in de
laatste jaren bepaald hongerprijzen gehad hebben,
die toch door geen weldenkend mensch verlangd
zullen worden. Ofschoon ik niet over statistieke
cijfers kan beschikken, is het toch zonder twijfel
dat de 4 a 5 Europeesche oogsten der laatste jaren
verre beneden het gemiddelde bleven, terwijl
Amerika zeer goede oogsten had. De spoorweg
en stoomboottarieven zijn, door de al scherper
wordende concurrentie, zeer laag indien ooit, dan
was thans voor Amerika de gelegenheid gunstig
geweest om den Europeeschen landbouw, zoo te
zeggen, dood te drukken. Daarbij komt, dat de
Amerikaansche landbouwer zich overal veel vrijer
kan bewegen dan wij hier in het oude Europa,
en zijn grond naar evenredigheid der waarde met
veel minder staatslasten is bezwaard dan hier. De
hooge, en van jaar tot jaar klimmende, uitgaven
die de regeeringen der meeste Europeesche staten
zich veroorloven voor militaire- en ander inpro-
duktieve zaken, de schadelijke en belemmerende
door
YII
Hans Ejd antwoordde niet, maar vroeg
„Maar maar wat zegt gij dan van
hetgeen later gebeurde
Men hoorde dat het hem moeite kostte om de
woorden uit te brengen.
»Ik zeg dat ik, als ik een man was, hetzelfde
zou gedaan hebben." antwoordde Tora.
Hij zag haar langdurig aan.
»En ik, die mij verbeeldde gij moet
weten dat ik er niet over heb durven spreken;
ik was overtuigd dat gij mij voor den onbeschaafd-
sten man ter wereld hieldt. Ik weet dat er ge
zegd zal worden dat het niet voor een dominé
past. Het is mogelijk, dat het waar is; maar
dan deug ik niet voor dominé. Want indien men
mij te na komt, dan sla ik van mij af.
Zij hervatten hun wandelingHans praatte steeds
door en er was geen zweem van verlegenheid of
wantrouwen meer in zijn houding. Het was alsof
er een dam in zijn gemoed was doorgebroken.
Tora herkende hem bijna niet meer.
Hij begon met over het voorgevallene te praten
gn verder over alle toestanden in de gemeente,
hypotheek- en overgangsrechten, het ongeregelde
credietwezen enz. enz. leggen den Europeeschen
(en vooral Nederlandschen) landbouwer lasten op
die hem minder bestand doen zijn tegen de
Amerikaansche concurrentie.
En toch is deze concurrentie in een zeer ge
vaarlijk tijdperk doorstaan. Wel worden er, vooral
onder den landbouwenden stand wij erkennen,
veelal gegronde klachten aangeheven over
achteruitgang, toch is die achteruitgang niet zoo
belangrijk als wij recht hadden aan te nemen
indien de Amerikaansche concurrentie zoo gevaar
lijk was als sommigen ons willen doen gelooven.
De graanprijzen zijn weinig gedaald, en de vee-
prijzen en die der zuivelprodukten hebben eene
hoogte bereikt, die tot dusver onbekend waren.
De huur- en koopprijzen der landerijen zijn wel
is waar belangrijker gedaald, vooral als men deze
vergelijkt met de prijzen der zwendeljaren 1872
tot 1876, doch wanneer men ze vergelijkt met
normale, vroegere prijzen, dan zal men eerder
rijzing dan daling hespeuren. Zij, die het meest
geleden hebben onder de zoogenaamde slechte
jaren, zijn de pachters, groote en kleine, de huur-
boeren en drie grondbezitters welke, geen kapitaal
genoeg bezittende om eenige slechte jaren te
kunnen doorstaan, hunne bezittingen tegen ver
laagde prijzen moesten verkoopen. De gezeten-
grootgrondbezitter heeft er weinig onder geleden;
men zou kunnen zeggen dat de gestadige, en in
den aard der tegenwoordig geldige eigendoms
rechten liggende, rijzing der grondrente eenige
jaren heeft stil gestaan, meer niet. Evenals in
de industrie het kleine kapitaal langzamerhand
opgaat in het groote, openbaart zich ook hier de
neiging, dat het groot-grondbezit, als een sterke
magneet het kleine naar zich toetrekt. Dat is
echter geenszins een gevolg der Amerikaansche
concurrentie, maar veeleer van verouderde en
verkeerde rechts- en eigendoms-verhoudingen, die
wij hier natuurlijk niet te bespreken hebben.
Wanneer, zooals wij binnen kort verwachten,
omdat eene lange reeks van goede oogsten in
Amerika, en een lange reeks van slechte in Europa,
niet waarschijnlijk is, de bakens verzet worden,
d. w. z. indien we hier goede, en in Amerika
slechte, of zelfs maar middelmatige oogsten ver
krijgen; indien door herleving van handel en in
dustrie, de spoorweg- en stoomboottarieven verhoogd
wordenindien de emigratie en de vermeerdering
der bevolking in Amerika in dezelfde progessie
blijft bestaan, dan voorzien wij dat de klachten
over de Amerikaansche concurrentie spoedig zullen
verdwijnen, en dat de invoer uit Amerika alge
meen als een zegen zal worden beschouwd.
Bij deze beschouwing zijn bijlagen gevoegd,
waarvan als eindresultaat mag aangenomen worden
Dat slechts door de tien middenstaten Illinois,
Indiana, Ohio, Michigan, Minnesota, Jowa, Mis
souri, Wisconsin, Kansas en Nebraska tarwe en
maïs op de Europeesche markt kan gebracht worden;
Dat deze uitvoer, alsmede die van levend vee,
slechts tegen zulke prijzen kan geschieden, dat
vergeleek die met den toestand der hoeren in zijn
geboorteplaats en kwam zoo op zijn verleden,
waarvan hij vroeger nooit gewaagd had.
Hij vertelde van zijn leven des winters buiten
in de visschersdorpen, waar hij jaren lang gewoond
had. Hoe vaak hij met levensgevaar gezeild had
in een boot die half vol water stond; hoe hij in
stikdonkere, ijskoude nachten op een omgekeerde
boot had gelegen, of op onherbergzame scheren
aan land gespoeld, en bijna van honger en dorst
omgekomen was. Hij vertelde van menige daad,
die Tora's hart deed kloppen, en dat alles op zulk
een eenvoudige, onopgesmukte wijze, alsof het de
natuurlijkste zaak dei- wereld ware en hij er zelf
niet bij geweest was. Maar voor Tora rees uit
deze verhalen een heldengestalte op, schooner en
grooter dan alles waarvan zij ooit gehoord of ge
lezen had.
Onder dat vissehers- en koopmansleven had hij
de boeren leeren kennen in hun behoeften en
nooden, van hunne goede en kwade zijde en hij
had mét diepe smart gezien hoe deze menschen
een leven leiden vol ellende, onkunde, vooroor-
deelen en bekrompenheid, zonder eenig deel te
hebben aan, ja zelfs zonder bewustzijn van het
groote streven naar waarheid en vrijheid in de
wereld. Hetgeen hij zag bedroefde hem en hij
voelde een vurig verlangen in zich om, alware
het dan ook slechts als de minste, onder hen te
zijn die trachten eenig leven te brengeD in dit
sombere, materieele bestaan.
Zoo was bet voortgegaan, totdat bjj als volwas-
de Europeesche landbouw daartegen ten allen tijde
kan concurreeren;
Dat^ de voor tarwe- en maïsteelt geschikte
grond' in genoemde middelstaten niet op wille
keurige wijze vermeerderd kan. worden, en daar
door de uitvoer binnen zekere grenzen gehouden
wordt;
Dat veeleer in die staten der Unie, waar de
zelfkostenprijs der tarwe niet op 10,60 doll, en
die van maïs op 10,00 doll, per acre gebracht kan
worden, de produktie van deze graansoorten ver
minderd zal worden;
Dat de geheele groote uitgestrektheid gronds
van af den 100™ lengtegraad west van Greenwich,
tot aan het Sierra-Nevada-gebergte, en van af de
Britsche bezittingen in het Noorden tot aan Mexiko
in het Zuiden, zich noch tot landbouw, noch
ten minste voor verreweg het grootste deel tot
veehouderij eigent;
Dat de voorraad vrij land, d. w. z. land dat
nog niet in handen van particulieren en voor
kuituur vatbaar is, spoediger teneinde zal zijn
dan menigeen gelooft.
Tengevolge van den heden nacht gewoed heb
benden storm is de Zimmermanspolder onder
Rilland, ondergeloopen. Een dijkwerker is daarbij
verdronken.
Te Vlissingen bracht de storm een buitenge
woon tij water aan wal. In het lage gedeelte
der stad, de Slijkstraat en de Breewaterstraat, hadden
de bewoners het water tot in de huizen en de
straten waren in riviertjes herschapen.
Alles liep zonder persoonlijke ongevallen af;
menigeen leed echter aan meubels en goederen
waterschade.
Te Terneuzen is de Fransche logger Ville des
Couets, gezagvoerder Ledelin, van Brussel naar
Frankrijk, binnengesleept. Het vaartuig had voor
Vlissingen ankers en kettingen verloren.
Te Yerseke zijn in den ringdijk van den nog
niet geheel voltooiden oesterput der heeren Clif
ford groote gaten geslagen en is de krammat
voor een goed deel vernield. Verder is een stee-
nen loods van den heer Barel, staande tegen de
buitenglooiing van den dijk, ingestort.
Te Bergen op Zoom wierp de wind de op de
Markt staande tenten en kramen gedeeltelijk
omver, ondersteunde verder het springtij en deed
het water daar een hoogte bereiken zooals, naar
men zegt, in geen twintig jaren het geval was.
Niet alleen stond het water, ten westen van
de Bonte Brug, aan beide zijden tot aan de huizen,
maar ook beoosten die brug bereikte het over de
geheele noordzijde der haven deuren en kelders,
waar het binnendringen van het water werd
tegengegaan, voor zooveel de bewoners in het be
zit waren van de noodige voorwerpen, die men
aan de andere zijde der brug steeds voorhanden
heeft. Ieder bewoner heeft daar vloedplanken,
die, tusschen de deurposten geplaatst, het binnen
dringen van het water vrij goed beletten.
Omstreeks 4 uren had het water daar zijn hoogste
sen man besloot om te gaan studeerendoch ge
durende zijn verblijf in de stad was hjj eerst door
een groote mismoedigheid overvallen. Wanneer
hij zag hoe arm en leêg, hoe ontbloot van frisch-
heid en kracht, hoe ziekelijk en gekunsteld het
leven der beschaafden vaak was, dan kwam hij
wel eens in de verzoeking om met Gran de be
schaving „het groote ongeluk" te noemen, >het
privilege van enkele uitverkorenen, die het met
vertwijfeling liefhebben" en met hem uit te roe
pen „laat hen liever onwetend en gelukkig
sterven."
Hij had er dag en nacht over getobt, getwijfeld
en zich als verlamd gevoeld, maar had toch ein
delijk het geloof herwonnen, dat er een beschaving
moet zijn, die niet afstoot, niet uitsluit en niet
verteert, maar die allen omvat en sterk en gezond
maakt, terwijl zij hun de oogen opent. Dus had
hij voortgewerkt, in het vertrouwen dat hetgeen,
waaraan hij zijne krachten wilde wijden, waard
was om voor te leven en hij was geestelijke ge
worden, omdat het hem voorkwam, dat hij in die
betrekking hen, die hij verlangde te troosten en
te verlichten, het best kon helpen. Doch nu werd
hij opnieuw door den twijfel gekweld of hij wel
goed gekozen had. „Ik weet zelfs niet eens of ik
een geloovig man ben," zei hij »en het komt mij
somtijds voor alsof ik bedrog heb gepleegd met
predikant te worden.
Hij sprak heel eenvoudig over dit alles; maar
er lag toch een warmte in zijne woorden, zooals
alleen iemand er in kan leggen, die een vaste
punt bereikt en leverde de haven over haar ge
heele lengte een eigenaardig, nu en dan helder
door de maan verlicht, schouwspel op.
Heden namiddag werd aan de gasfabriek, alhier
de tweede nieuwe gashouder voltooid en bij die
gelegenheid, namens de gascommissie, door den
directeur de laatste nagel geklonken. Ook dit
werk, door de firma L. J. Enthoven Co. te
's-Gravenhage geleverd, is uitstekend uitgevoerd.
Hiermede zijn de nieuwe werken aan de gas
fabriek voltooid, zoodat deze nu onder de best
ingerichte kan gerangschikt worden.
Vo! faartsilijL18 Oct. Tot secretaris
dezer gemeente is benoemd de heer G. E. C.
Ribbius te Breskens.
Voor de ramp op Java werd alhier ƒ36.53
gecollecteerd.
Scliore, 17 Oct. In de heden gehouden
gemeenteraadsvergadering is de begrooting voor
1884 definitief vastgesteld in ontvang en uitgaaf
op 5747.99J. De kosten van het onderwijs zijn
geraamd op 2375, de hoofdelijke omslag is be
paald op 1600.
Mulst, 17 Oct. Het spreekwoord zegtgeen
oude schoenen weg te gooien, vóór men nieuwe
heeft. Dit spreekwoord echter is te Hansweert
slecht ter harte genomen. Daar toch heeft men
den steiger aan den Havendijk weggenomen, vóór
dat de ponton met brug, die den stijger moet
vervangen, aangekomen, en dus nog veel minder
geplaatst is, terwijl, met het oog op het ongunstige
weder, de aankomst van ponton en brug, per
scheepsgelegenheid uit Holland, nog lang kan ver
traagd worden. Dit te vroeg wegnemen van den
steiger is zeer ten ongerieve van de reizigers met
de spoorboot Vlake-Walsoorde, want bij lagen
waterstand is het nu bijna niet doenlijk én voor
velen zelfs gevaarlijk om op of van de stoomboot
te komen, hetgeen per steilen ladder moet geschie
den, wat voor vrouwen de reis bijna onmogelijk
maakt. Het is te hopen, dat door de bevoegde
autoriteit daarin, op de eene of andere manier,
verbetering gebracht worde.
Behalve de gouden medaille die, zooals wij
meldden, der oestercompagnie te Bergen op Zoom
op de visscberij-tentoonstelling te Londen werd
toegekend, ontving zij nog een zilveren medaille,
een eerediploma en bovendien een specialen prijs
van tien pond sterling voor de beste methode van
oesterbescherming.
Voor de verkiezing voor een lid der tweede
kamer in het district Gouda is van anti-revolutio
naire zijde tot candidaat gesteld mr U. H. Huber,
advocaat-procureur te Leeuwarden.
Omtrent het bezoek van koning Leopold en
zijne gemalin aan ons koninklijk echtpaar op het
Loo en aan Amsterdam kan, gedeeltelijk als aan
vulling van het reeds meegedeelde, het volgende
worden gemeld
overtuiging bezit en die bereid is al zijne krach
ten aan zijn zaak te wijden. Zijne gedachten en
gevoelens kwamen Tora zoo frisch voor; al zijne
woorden schenen voor haar een nieuwen stempel
en den vollen klank uit het diepste der ziel te
dragen.
Toen de dominé tegen den avond in den tuin
kwam, vond hij die twee nog wandelende. Hans
bleef den geheelen avond en verbaasde hem door
te schertsen en te lachen, 't geen hij vroeger
nooit scheen te kunnen. De dominé raakte zelf
in een vroolijke stemming door de opgewektheid
van zijn hulpprediker en toen Hans weg was,
herhaalde hij tegen Tora, dat Ejd waarlijk een
zeer aangenaam mensch in den omgang Was.
Terwijl Hans naar huis ging klonk hem voort
durend in de ooren „Ik dank u voor uwe woorden.'
Hoe zonderling dat zulk een kort gezegde van een
meisje, dat hij zoo weinig kende, hem zoo ter
harte kon gaan, dacht hij. Het was alsof zij stil
naast hem was gekomen en gezegd had »Ik volg
n waar gij gaat." En hij moest weer denken aan
hare vreemde oogen. Hij had hetzelfde gevoel hij
het ontmoeten van dien blik, als iemand, die in
't donker buiten is, krijgt van een verblindend
licht dat uit de verte onverwachts lange, flikke
rende stralen uitwerpt.
Hij voelt zich plotseling gezien, ontdekt en ver
langt om daar te zijn, vanwaar dat licht uitgaat.
{Wordt vervolgd
