N° 242.
126® Jaargang.
1883.
Zaterdag
13 October.
TORA TRONDAL
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentien* 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Middelburg 12 October.
FEUILLETON.
KRISTIAAN ELSTER.
MIDDELRURGSCHE COURANT.
Agenten voor dit blad zijn te VlissingenP. G. de Veij Mestdagh, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dee Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieuwenhuijzen, en te Ter Neuzen: A. van dee Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube en Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich, enz.
Het was "Donderdagavond in den schouwburg
te Middelburg niet zoo vol als gewoonlijk. Ver
schillende oorzaken zullen daartoe zeker wel
meegewerkt hebben, oorzaken, die zoo licht in
vloed uitoefenen wanneer men slechts met een
beperkten kring van bezoekers te doen beett.
Behalve aan deze oorzaken willen wij de afwezig-
beid van een deel van het publiek ook toeschrij
ven aan bet ditmaal niet optreden van mevrouw
Beeramans en de beeren Haspels.
De enkele malen dat men in deze gemeente
bet voorrecht beeft bet Ned. Tooneel te kunnen
aanschouwen zou men zoo gaarne steeds de beste
krachten in bet vuur zien. En zelfs de aantrekkelijk
heid van een nieuw oorspronkelijk stuk kon dit
gemis niet geheel over bet hoofd doen zien.
De gunstige beoordeeling van Suzanna bad onze
verwachting omtrent deze nieuwe pennevrucht
van den beer Jan C. De Vos boog gespannen en
in vele opzichten zijn wij voldaan.
De schrijver beeft ons een blik doen werpen in
eene onderlinge verhouding tusschen man en
vrouw, die men in tal van gezinnen kan aan
treffen. Beiden zijn niet voor elkaar wat zij
moesten wezende vrouw gaat geheel en al op
in baar huishouden en heeft niet het minste ge
voel voor alles wat haar man, die pleit, musici-
eert, schrijft en dicht, belang inboezemt, terwijl
de zaken, waaraan de vrouw hare zorgen be
steedt, voor den man weer te alledaagsch zijn.
De man vindt dus niet bij zijne echtgenoote wat
hij gemeend had te zullen vinden zijne vrouw
verveelt hem.
Bovendien is hij in kennis gekomen met de zuster
zijner vrouw, die juist in veel meer opzichten met
hem sympathiseert. Die beiden^worden daardoor
nader tot elkaar gebracht en tusschen hen ont
staat een hartstocht die den man nog meer de
kalmte en rust doet verliezen, welke hij 't huis moest
vinden. Allerlei plannen doorkruisen zijn brein;
onder de schoonklinkendste drogredenen wil hij
Suzannede zuster zijner vrouw, voor wie hij zulk een
hartstocht gevoeld, bewegen zich aan hem over te
geven; hij wil scheiden van zijne wettige vrouw
om Suzanne te kunnen trouwen, maar deze ver
klaart, zoo hij dat doet, hem toch haar hand
niet te zullen reiken. Doch in haar binnenste
bruischt en kookt het evenzeer. Zij gevoelt liefde
voor haar zwager, maar zal zich bedwingen. Een
enkel oogenblik van zwakheid, toen zij hem inde
armen viel en de bekentenis harer liefde haar ont
glipte, foltert haar. Toevallig bemerkt zij dat haar
zwager een eind aan zijn leven wil maken en zij
overlaadt hem met verwijtingen om zijne lafheid, die
hem deed besluiten om zich egoist als hij is
aan den strijd te onttrekken en vrouw en kind en
ook haar achter te laten. Zij herinnert hem aan zijne
plichten en bestrjjdt al zijne drogredenen. Zij
wijst erop hoe de hartstocht die hem voor
door
VI
Maar het is een gevaarlijke grap, vervolgde Ejd En
ik heb lang genoeg gehoord en gezien waar
zij toe leidt, om haar te leeren haten en verfoeien.
Die soort van grappen, die voor mij onuitstaanbare
uitingen van een ruw of verdorven zielsleven, hebben
waar zij opgingen zoo menig warm gevoel
gedood en de menschen lang voor den tijd oud,
droog en afgeleefd gemaakt. Zij hebben bij hon
derden van onze jongelieden de vonk der bezieling
uitgedoofd, hun rechtsgevoel verkracht en hen tot
koele, laffe toeschouwers van veel onrechtvaardig
heid gemaakt. Zij hebben hunne zeden bedorven.
Kortom, die zoutelooze grappen dragen er voor
een groot deel de schuld van, dat er onder ons
zoo weinig jeugdige kracht bestaat, zoo weinig
warmte voor grootsche denkbeelden en edele daden,
zoo weinig begrip van het verhevene en zoo weinig
moed om hem, die ten onrechte lijdt, te verdedigen.
Daarom veracht ik den man, die zulke grappen
maakt, evenzeer als hem die er om lacht en er op
doorgaat."
p
haar verteert, na eenige jaren zou bedaard zijn
en hij ook in haar niet meer zou vinden, wat hij
gedacht had te zullen doen Niets baat, totdat
Suzanne eindelijk, ook om den strijd dien zij zelf
voert te doen bedaren, en om den vrede in de
woning van haar zuster te doen weerkeeren, naar
het buitenland wil vertrekken. Haar zwager wil
haar echter volgenen trots Suzanne's ernstig
verzet, is hjj niet van zijn plan af te brengen.
Eindelijk geeft zij toe, maar! op voorwaarde dat
hij eerst afscheid nemen zal van vrouw en kind.
Tot zoover konden wij ons geheel en al ver
eenigen met den inhoud van het zoo waar en
goed gedachte, zoo natuurlijke stuk van den heer
De Yos.
Recht eenvoudig en waar werd ons het huiselijke
leven voorgesteld trouwens Jan C. De Yos toonde
het ook in zijne vroegere schetsen dat hij de na
tuur weet weer te geven op het tooneel zooals
een goed schilder op het doek en wij zien ditmaal
gaarne enkele langwijlige tooneeltjes over het hoofd
om alleen te denken aan het schoone, dat de heer
De Yos heeft te hooren en te zien gegeven. De
taal was krachtig en zuiver, al hadden wij gaarne
gewenscht dat het woordje gemeen wat minder
gebruikt ware en ook het woord liederlijk door
een ander vervangen.
Maar het slot van het stuk bevredigde ons niet.
Suzanne^s doel toch was om den man weer nader
tot zijne vrouw te brengendie trots hare
gebreken toch zooveel goeds had, door hem tot
de erkentenis te brengen en hem te doen besef
fen dat in die vrouw zooveel toewijding en zoo
veel liefde voor hem zetelden. Dit gebeurde
echter niet.
Had de heer De Yos verder zijn stuk uitgewerkt
zóo dat Maurits, de man, op Suzanne's aandrang
nog afscheid had willen nemen van zijne vrouw
om jS'uzanne te volgen; had hij dan die eenvoudige
vrouw, die toch zooveel van haar man hield en
zooveel voor hem wilde zijn, een daad van toe
wijding laten verrichten, waardoor de man ont
waakte en tot het besef kwam van haar goedheid
en van het slechte van zijn voornemen had hij
daardoor de liefde doen ontwaken in Maurits gemoed,
het stuk had ons in zijn geheel beter voldaan.
Nu kon het slot ons niet bevredigen. Ja, wel
kwamen man en vrouw weer tot elkaar, maar niet
ter wille van elkanderalleen om het kind, dat
een bekende coup de the'atre plotseling zeer
ernstig ziek werd, en dat, toen het behouden bleef
het koppelteeken werd om de vader weêr bij de
moeder te doen blijven. Toen beloofden zij samen
voor dat kind te zullen leven, maar eene erkenning
van schuld, eene belofte van geheele toewijding
in het vervolg van den man aan de vrouw bleef
achterwege.
De vrouw Suzanne''s zuster moge door hare
tekortkomingen grond gegeven hebben tot de mee
ning, die haar man omtrent haar koesterdezij
was toch niet slechtzij hield ontzaglijk veel van
haar echtgenoot. Had zjj grove ondeugden gehad,
had zij haar man verwaarloosddan ware er aan
leiding voor de houding van den man geweest;
Men vertelt in zeeplaatsen veel van rukwinden
en zware buien, die plotseling met geweld neer
komen en waartegen niets bestand is. Men ver
telt dat booten, die in het ijs vastgevroren liggen,
van hun kiel losgerukt en door den wind in
kleine stukjes weggeveegd worden. Huizen en
kerktorens storten in, en wie zich buiten bevindt
moet plat op den grond gaan liggen. De woor
den van Hans Ejd nu kwamen even onverwacht
als zulk een rukwind en er heerschte een angstige
stilte in het vertrek, evenals wanneer de menschen
des nachts bij zulk een noodweer bij een kaarsje
opzitten en bidden. Gran voelde zich als op een
drijvend wrak en allerlei schrikwekkende denk
beelden schoten hem door het hoofd. De burge
meester had een vaag vermoeden dat hij van zijn
ambt ontzet was en keek in de lucht. Een ieder
die zijn glas nog in de hand had om den toost
te drinken, zette het neder en wenschte zich on
zichtbaar te kunnen maken.
De kapitein voelde eensklaps zijn roes verdwij
nen en was de eerste die tot bezinning kwam.
Argumenten had hjj nooit vele-maar zij waren
meestal afdoende. Hij verliet zijn plaats aan de
tafel, baande zich een weg door de menigte en
ging nog altijd met de handen in de broek
zakken en terwijl hij over zijn geheele lichaam
heelde, naar Hans toe.
>Is het waar dat gij zoo twistziek zijt
vroeg hij. »Weet ge wel met wien gij spreekt?
Ik ben kapitein Struve, verstaat gij mij Als gij
den priesterrok aflegtvraag ikwaar is de man
nu echter was deze in alle deelen laakbaar. En in
het sip! van het stuk kreeg in onze oogen de
vrouw niet genoeg de plaats welke zij in
het hart van haar man moest en mocht in
nemen om haar karakter, en om haar liefde.
Duizenderlei gevallen zijn er in de wereld dat
alleen om de kinderen man en vrouw bij elkaar
blijven, al is de onderlinge verhouding nog zoo
slecht. Dit kan toch nooit het ideaal van het
huwelijk zijn. Daarom hadden wij het schoone
pleidooi, door den heer De Vos in zijn stuk ge
leverd, zooals zijn tooneelspel te verwachten gaf,
willen zien afspelen tusschen de echtgenooten. Dan
had het in waarde gewonnen.
Maar dit neemt niet weg dat wij den schrijver
gelukwenschen met zijn pennevruchthij verrijke
onze letterkunde met nog menige bijdrage.
De heer De Vos toonde zich bovendien gisteren
avond een uitstekend en beschaafd acteur.
Hem komt wel de eer van den ganschen avond
toe, ook om zijn spel in Kleine handen, een echt
Fransch stuk, dat ons, vooral door de uitstekende
vertolking, vaak deed lachen, maar waarin toe
standen en personen voorkwamen die ons te on
natuurlijk schenen. Wellicht dat Labiche die
in zijn leven heeft ontmoet, maar wij verklaren
er geen natuur en waarheid in te kunnen her
kennen.
In Suzanne speelde mej. Jeanne De Groot de
titelrol vaak te overdreven, maar op vele oogen-
blikken toch ook verdienstelijk. Zoo zij haar
gelaat wat meer in bedwang kon houden en niet
te veel op effect speculeerde, zou zij de waarde
van haar spel wel verhoogen.
Mevrouw BurlageVerwoert was het echte,
eenvoudige vrouwtje, die alleen wat te zacht sprak.
Labiche's stuk werd over het geheel met eene
gemakkelijkheid en een lust gespeeld die bewon
derenswaardig waren.
De heer Rosier Faassen geleek ons echter meer op
een Amerikaansch dan op een Fransch koopman,
maar overigens leverde hij een uitstekende type.
Of de heer De La Mar van Chavarot niet een
al te afschuwelijke charge had gemaakt laten wij
ter beoordeeling aan hen die dit stuk in het
oorspronkelijk hebben gezien. Wij vonden dien
man al te leelijk.
Een enkele vraag len slotte. Zouden wij bij
weder-optreding van de Rolterdamsche afdeeling
Fédora niet eens kunnen te zien krijgen
In de Staatsct. komt een tabel voor omtrent de
werking van de drankwet over 1882, het eerste
volle jaar waarover die wet is toegepast. Art. 12
bepaalt nameljjk dat elk gemeentebestuur jaar
lijks aan ged. staten een opgaaf zendt van het
getal der gedurende het vorige jaar verleende en
ingetrokken vergunningen, van den daarvoor be
taalden prijs en van de inrichtingen die in de
gemeente krachtens vergunning bestaan.
In Zeeland zijn er 1654 vergunningen verleend,
waarvan er 7 zijn ingetrokken, terwijl er aan
vergunningsrecht werd betaald 33.598.
In Middelburg waren 134 inrichtingen waarvoor
vergunnings-recht betaald werd ter som van
Tora stond tusschen de andere .dame's in de
deur en zag Hans op dat oogenblik aan. Hjj
stond met de eene hand op de tafel geleund en
sloeg de oogen neêr. Nog nooit had zij iets
zoo scherps en snijdends gezien als de uitdrukking
op zijn bleek gelaat en om zijne bijna witte lip
pen, die van zooveel kracht en vastberadenheid
getuigden, dat zij bij zichzelf zeiaan dien man
zouden smeekingen en bedreigingen beide verspi ld
zijn. Hij zou zijn gang gaan, al stond zijn eigen
leren en dat van duizenden op het spel. Zij
maakte onwillekeurig een beweging van weg te
willen loopen.
„Ik ben van gevoelen," antwoordde Hans,
en zag den kapitein van terzijde aan, »dat de
man altijd onder den priesterrok moet te vinden
zijn."
»Dan zullen wij gauw zien of gij even vlug
zjjt met uwe handen als met de tong gilde de
kapitein en kwam dreigend nader.
»Ik ben een man des vredes," zei Hans zacht,
bijna fluisterend.
»Zoo, zoo, hijschen wij die vlag Het moet
wel aardig zijn om een man des vredes te zjjn
vooral in oorlogstijd."
sGa nu niet verder, kapitein. Ik herhaal,
ik ben een vreedzaam man, maar maar
tart mij niet boven mjjne krachten
„Ik wil u alleen maar vragen of gij uw
woorden terug neemt en verschooning vraagt
Hans antwoordde niet terstond. Eindelijk zei hjj
4593.75. Vlissingen had 81 dier inrichtingen,
die f 3950 betaalden, Zierikzee 63 met 1693.12J,
Hontenisse 62 met 640, Ter Neuzen 57 met
13.90, IJzendjjke 53 met 720, Goes 52 met
1850 vergunnings-recht. Slechts eene gemeente,
Baarland, had niet meer dan een inrichting voor
den verkoop van sterkedrank in 't klein.
Over het geheele rjjk waren 33,287 vergunningen
verleend679 werden ingetrokken. De opbrengst
van het vergunnings-recbt was 889,305.91.
Wanneer men het aantal drankgelegenheden
vergelijkt met de bevolking, dan vindt men dat
er over het gansche land werd aangetroffen 1 in
richting op de 130 inwoners en verder in: Noord-
Brabant 1 op de 90, Gelderland 1 op de 140,
Zuid-Holland 1 op de 160, Noord-Holland 1 op
de 170, Zeeland 1 op de 120, Utrecht 1 op de
140, Friesland 1 op de 130, Overjjsel 1 op de 160
Groningen 1 op de 90, Drente 1 op de 120, en
Limburg 1 op de 80 inwoners. Limburg, Brabant
en Groningen zijn dus het rjjkst gezegend met drank
huizen, Noord-Holland, Zuid-Holland en Overjjsel
zjjn in dit opzicht het armst. Voor Noord-Holland
draagt Amsterdam het meest bjj tot dit gunstig
verschjjnsel, daar er op 338,000 inwoners slechts
1493 waren, dus 1 op de 230 inwoners; Rotterdam
en Den Haag hadden beiden 1 op 155.
Aan den postbode tusschen Zoutelande en Mid
delburg is eene verhooging van traktement toege
kend van 50 's jaars.
Door het overlijden van den heer Verbeek is
de betrekking van waterbouwkundig ambtenaar
aan den calamiteuzen Willem-Annapolder vacant
geworden.
Axel, 12 Sept. In de door den gemeente
raad alhier behandelde gemeentebegrooting voer
1884 zjjn de inkomsten en uitgaven vastgesteld
op 17,728.40§.
Daarin zjjn uitgetrokken voorhoofdeljjken
omslag 2500vergunningsrecht 400 kosten
lager onderwjjs f 5845 waaronder voor jaarwedden
der onderwijzers 4950.
De subsidie aan het burgerljjk armbestuur be
draagt 1888.
Uit overweging, dat het veer over de rivier de
Eendracht te Oud-b osmeer, volgens het tegenwoor
dig tarief van overzetgelden, nog eene niet onbe-
teekenende bate oplevert, heeft de minister van
waterstaat geen termen gevonden, om de door 't
bestuur der ambachtsheerlijkheid voorgestelde
tariefverhooging aan den koning ter goedkeuring
voor te dragen.
Blijkens een bij het departement van koloniën
ontvangen telegram van den gouverneur-generaal
van Nederlandsch-Indië is den 2en dezer de eerste
luitenant der infanterie L. Thonus, (gedetacheerd
van het leger hier te lande) in Atjeh gesneuveld,
maar hebben onze troepen, onder aanvoering van
den kolonel-kommandant Demmeni, succes behaald.
(Zie laatste berichten van gisteren).
»Ik geloof dat hetgeen ik gezegd heb,
waar is."
»Dat vraag ik niet, ik zegwilt ge ex
cuus vragen, steek donderde de ander, en haalde
de handen uit zjjne zakken.
Tora, kom mede," fluisterde de dominé.
Maar Tora hoorde niet. Zij stond voorover ge
bogen, bleek, met open mond, op Hans te staren.
»Tora hoort gij niet herhaalde haar vader,
maar zij hoorde of zag niets dan die twee mannen.
De burgemeester had intusschen met zijn waar
digheid beraadslaagd en was tot de slotsom ge
komen, dat het oppergezag in zjjn persoon gekrenkt
wasdat gevoel had iets bezielends. Hjj begon
behoefte te krijgen om te handelen en besloot dat
zjjn naam in het volgende verband in de plaatse
lijke courant zou prjjken
Gedurende het feest ontstond er tusschen twee
der aanwezigen een beklagenswaardige twist, die
echter door het doeltreffende optreden van den
burgemeester Bang terstond werd bjjgelegd."
Doch dat grootsche denkbeeld leed totaal schip
breuk op de minachting van den kapitein voor
het gezag. Nauweljjks was de burgemeester be
gonnen
„Mjjnheer de kapitein of hjj zag het
roode, dikke gelaat van den toegesprokene met
een zeer oneerbiedige uitdrukking naar zich toe
gekeerd, voelde zijn heete, naar punch riekenden
adem en hoorde deze ontzettende woorden
„Bemoei je Diet met dingen, die je «iet
aangaan."
