Laatste Berichten.
Moopiüpi e» ïerphtiiipii ii Zeeland.
Benoemingen en "besluiten.
Onderwijs.
Kerknieuws.
Rechtszaken.
Gemengde Berichten.
Weerkundige waarnemingen.
Staten-generaal
Inhoud van Tijdschriften.
verschillende, reeds meermalen genoemde oorzaken,
als het schoolverzuim en het gemis aan voldoend
onderwijzend personeeldie geregeld en goed
onderwijs bemoeilijkten, aan den anderen kant kan
gewezen worden op vermeerdering van gelegen
heid tot het ontvangen van handwerks- en her-
halingsonderwijs, de verbetering der inrichting
van vele schoollokalen en de, zij het ook geringe,
vermeerdering van het getal onderwijzers.
Het getal openbare scholen, waarin onderwijs
in de handwerken werd gegeven, onderging weder
vermeerdering. Op het einde van het afgeloopen
jaar waren er in de provincie slechts 18 scholen
(in de arrondissementen Oostburg 3, Axel 9, Zie-
rikzee 4 en Tholen 2), in welke met dit onderwijs
nog geen aanvang was gemaakt, hetgeen hoofd
zakelijk daaraan moet worden toegeschreven, dat
men aan die scholen geen geschikt personeel wist
te vinden. Uit gebrek aan geëxamineerde onder
wijzeressen moet het onderwijs veelal worden
toevertrouwd aan ongeëxamineerden, wier jaar
wedden gering zijn en wier kennis en methode
vaak te wenschen overlaten.
Herhalingsonderwijs, geheel overeenkomstig art.
17 der wet, d. i. uitsluitend aan leerlingen, die
het gewoon schoolonderwijs genoten hebben en
de dagschool niet meer bezoeken, werd in be
trekkelijk weinig gemeenten gegeven.
In vele gemeenten is de herhalingsschool ook
nog toegankelijk voor de meeatgevordarde leerlin
gen der dagschool, in andere is in werkelijkheid
de oude avondschool gehandhaafd. Over het alge
meen werd van de opengestelde gelegenheid tot
het ontvangen van herhalingsonderwjjs niet veel
gebruik gemaaktop enkele plaatsen werd geen
herhalingsschool geopend daar het aantal leerlin
gen, dat zich aanmeldde, niet meer dan 3 of 4
bedroeg. De meestal in het donker af te leggen
groote afstanden ten platten lande leggen aan
het doorgaans alleen des winters gegeven herha-
lingsonderwjjs groote bezwaren in den weg.
Op het einde van 1882 waren er 188 lagere
scholen, namelijk 154 openbare, d. i. evenveel als
op geljjk tijdstip van 1881 daarvan waren 103
voor de vakken ak en 51 ook voor een of meer
der vakken lt van art. 2 der wet bestemd34
niet gesubsidieerde bijzondere scholen, dus 2 meer
dan op bovengenoemd tjjdstipin 19 van deze
werd ook in een of meer der vakken lt onder
richt gegeven.
Gesubsidieerde bjjzondere scholen bestonden in
de provincie niet.
Gemeenschappelijke seholen evenmin.
Deze 188 lagere scholen werden bezocht door
16,026 manneljjke en 13,810 vrouweljjke of te
zamen door 29,836 leerlingen.
Zooals reeds hierboven werd opgemerkt, wordt
geregeld en goed onderwjjs op vele plaatsen nog
zeer bemoeieljjkt door het schoolverzuim, en vooral
door het kortstondig schoolbezoek der leerlingen.
Wel hebben een 20tal gemeentebesturen getracht
o. a. door het uitloven van belooningen voor ge
trouw schoolbezoek, bestaande in spaarbankboek
jes, boekgeschenken, geldpremiè'n, enz., of door
het houden van schoolfeesten, het schoolverzuim
tegen te gaanook waren in een paar andere
gemeenten vereenigingen tot wering van dit kwaad
met den meesten ijver en met vrij gunatigen uit
slag werkzaam, maar toch bleef het schoolverzuim,
vooral tengevolge van den veldarbeid, nog altjjd
zeer groot.
Voor het geven van godsdienstonderwijs werd
in niet meer dan 18 gemeenten overeenkomstig
art 22 der wet van de schoollokalen gebruik ge
maakt; voor zoover bekend is, gaf de rege
ling daarvan niet tot moeilijkheden aanleiding.
Het onderwijzend personeel bestond uit 173
manneljjke en 13 vrouwelijke hoofden van scholen,
249 onderwijzers en 61 onderwijzeressen, 156 mann.
en 45 vrouw, kweekelingen, benevens uit 109 vak
onderwijzeressen.
De inrichtingen tot opleiding van onderwijzers
vermeerderden in 1882 met rijksnormaallessen te
Axel en te Oostburg en met twee cursussen tot
opleiding voor hoofdonderwijzer nl. één te Middel
burg, opgericht door de gemeente, en een te Goes,
stem een weiluidenden klank en verloor zjjn ge
laat iets van die scherpe uitdrukking.
Met Tora liet hij zich bjjna nooit in. Een en
kele maal vroeg hjj haar naar eenige armen, die
daar in de buurt woonden, en dan antwoordde
zjj hem zoodanig, dat hjj moest gelooven dat zjj
er niets van wist.
Wanneer Gran Ejd in de pastorie aantrof, deed
hjj altjjd alsof hjj de aanwezigheid' van den hulp
prediker niet opmerkte. Maar als hjj alleen met
Tora was, vroeg hij haar veel naar den nieuweling.
Hij wilde weten hoe hjj in den dageljjkschen om
gang was, waarover hp praatte en hoe hjj zich
gedroeg. Daar Tora in den regel niets bjjzonders
had mede te deelen, ontwierp hjj zelf een schets
van den candidaat. Nu eens trachtte hjj hem be
lachelijk te maken en zei dat hjj »half profeet,
half Onze Lieve Heer was." Zulke menschen
gelooven eigenlijk dat zjj het wereldbestuur in
handen hebben, zei hp, »zjj geven toe, dat Onze
Lieve Heer hen een weinig terzpde staat, maar
wat geeft dat enz." Een ander maal sprak hij
bjjna aangedaan over Ejd's goede hoedanigheden,
zpn arbeidzaamheid, zjjn vastheid van karakter
enz. De eenige die zich, behalve Karen Bö, nader met
den hulpprediker inliet, was Thea Petrina. Haar
nieuwsgierigheid en hare bedilzucht waren geprik
keld. Zjj wilde weten, waar die jonge man belang
in stelde en waarom Tora zulke menschen ver
foeide". Zjj was echter niet gelukkig in hare po
gingen. Hans Ejd wilde niet ontdooien en Tora
gaf niets dan onverschillige antwoorden op haar
uithooren.
Wordt vervolgd.)
in het leven groepen door den districts- en den
arrondissements-schoolopziener.
De rijksnormaallessen te Goes zijn, met ingang
van 1 April 1882, uitgebreid tot eene inrichting
van den eersten rang.
Op het eind van 1881 bestonden de volgende
inrichtingen tot opleiding van ouderwjjzers: rijks
kweekschool voor onderwijzers te Middelburg met
13 onderwijzers en 78 leerlingen rijksnormaalles
sen te Middelburg 10 mann. en 1 vrouwel.
onderwijzers en 85 leerlingen; te Oostburg 7 mann.
en 1 vrouwel. onderwijzers en 32 leerlingen; te
Axel 10 mann. en 1 vrouwel. onderwijzers en 39
leerlingen; te Goes 11 mann. en 1 vrouwel.
onderwijzers en 41 leerlingente Zierikzee 12 mann.
en 1 vrouwel. onderwijzers en 41 leerlingente
Tholen 7 mann. en 1 vrouwel. onderwjjzers en 34
leerlingencursus ter opleiding van hoofdonderwij
zers te Middelburg 5 onderwjjzers en 39 leerlingen
en idem te Goes 5 onderwjjzers en 20 leerlingen.
Volgens de opgave van den schoolopziener in
het district Goes bedroegen de kosten van jaar
wedden, toelagen aan kweekelingen en leermidde
len voor de normaallessen te Goes 3987,50,
ƒ1713 en 334,50, te Zierikzee ƒ4213, ƒ1901,661
en 457,014te Tholen ƒ3451, 1484,371 e,n
360. De schoolopziener in het -district IVfiddel-
burg kon het bedrag der kosten van de inrich
tingen in zjjn district nog niet opgeven.
De Globe van October bevat: De vervolging
der Joden; Herinneringen uit Alexandrië; De
cholera in Egypte; Russische toestanden.
De Indische GidsOctober, bevat
Een kort woord over de toekomst der koffie
cultuur in Brazilië, door M. L. Van Deventer.
Een korte terugblik op de Molukken en Noord
westelijk Nieuw-Guinea, door J. A. P. E. Knip-
horst. III (Slot). Varia. De jongste ramp in
Indië. De toestand in Atjeh. De opleiding van
Indische ambtenaren. De Nederlandsche steno
graphic. Een woord naar aanleiding van P. R.
Goudschaal's stenographic en haar gebruik voor
den officier te velde", Indische Gids, April en Mei
1882,) door J. Jochern. Koloniale literatuur
Critische overzichten van H. F. Mejjer's »Atjeh
van 26 December 1875 tot 4 September 1876".
Breda, P. B. Niéuwenhuis 1883. Door K. M. A.
Nieuwe uitgaven. Wetenschap en industrie.
Koffie-aangelegenheden op Java, door G. W. Cou
perus. (Vervolg en slot). Iets over de tabaks
teelt in Indië. Handel van Siam met Nederland
en zijne koloniën. Het overplanten van den
Kinaboom uit Zuid-Amerika naar Java, door
F. W. Nèuhaus.
ridderorden. Benoemd tot ridder der orde van
den Ned. Leeuw, de heer H. Blom,deken en
pastoor te Amersfoort.
spoor wegsn. Benoemd tot rjjksopziener op de
spoorwegdiensten 3e kl. B. De Jong.
leger. Eervol uit den mil. dienst ontslagen de
met verlof hier te lande aanwezige 1* luit.-kwar-
tierm. van het O.-I. leger J. A. Steenmjjer, wegens
ongeschiktheid voor den militairen dienst.
posterijen. De volgende ambtenaren bij de
administratie der posterijen zullen hun functiën
uitoefenen als volgtte wetende hoofdcommies
P. Dibbits ten poatk. te Amsterdamde commies
3dc kl. J. G. Van Nes van Meerkerk op het bureel
van den insp. der post. te Zwollede comm. 4a®
kl. J. Van Waas te Schiedam; J. E. A. Post
Uiterweer te Amsterdam; A. J. Van Wjjk ten
spoorwegpostk. n* 2; W. Van der Heide te Rot
terdam H. J. Huiskes op het spoorwegpostk. n"
1; A. L. Haremaker te Rotterdam; A. Van Ca-
pellen te Delftde surnum. J. D. Belmer te Meppel.
Tot nu toe heeft zich niet één sollicitant aan
gemeld voor de betrekking van onderwijzer aan de
openbare school te Rilland. Sedert Mei is de plaats
vacant en bjj herhaling werd eene oproeping gedaan
op een traktement van 600.
Zondag middag a. s. zal de te Cortgene
beroepen predikant, de heer J. Van den Bergen,
zjjn intrede doen, na des voormiddags bevestigd
te zjjn door den heer J. G. Klomp, pred. te Broek
op Langendjjk.
Te Rilland-Bath is het traktement v.an den
predikant met 100 verhoogd.
De heer J. Van der Wejjde, candidaat bjj
het provinciaal kerkbestuur van Friesland, te
Harlingen, is beroepen bjj de hervormde gemeente
te Grjjpskerke.
Te Leeuwarden is eene nieuwe kerkelijke kies-
vereeniging opgericht onder den naam van gelijk
recht, die zich ten doel stelt elke overheersching
door een der bij de Herv. Gemeente aldaar be
staande partjjen tegen te gaan; en te bevorderen
dat elk dier partjjen zooveel mogeljjk bevredigd
en geljjkeljjk vertegenwoordigd worde, zoo ten
aanzien van het getal predikanten als ten opzichte
van verschillende andere kerkeljjke collegiën.
Den 12"n Augustus jl. werd, zooals vroeger is
gemeld, ter hoogte van het station Venendaal dooi
den als machinist dienstdoenden lel1 stoker W.,
de stoker Z. moedwillig van de machine afgeduwd
en daardoor gevaarljjk gewond, waardoor hjj ge
durende meer dan 20 dagen zjjn werk niet heeft
kannen verrichten. Deze zaak werd Woensdag
door de arrondissements-rechtbank te Arnhem
behandeld waarbjj de subst. officier van justitie
baron Van Ljjnden schuldigverklaring van W. eischte
en veroordeeling tot 42 dagen gevangenisstraf.
De rechtbank zal Dinsdag a. s. uitspraak in
deze zaak doen.
Aan den brievengaarder te 's-Heer Arends-
kerke is eene verhooging van traktement verleend
van 100 en aan dien te Nieuwdorp van 50
's jaars, beide ingaande met 1 October jl.
Te D^lft is een naaister, die te Nootdorp
woonde, door de duisternis misleid, in de gracht
geloopen en verdronken.
Te Groningen hebben een viertal studenten
een ferm stuk bestaan.
Toen de vlammen in den nacht van Zondag op
Maandag jl. reeds hoog uitsloegen uit het bran
dende perceel van den koekbakker Bolhuis, waren
de beide knechts nog slapende. Nauwelijks ver
namen de 4 studenten dit, of zjj snelden door
rook en damp naar boven en hadden de voldoening
bedoelde personen, die bewusteloos te bed lagen,
met veel moeite naar beneden te dragen en zoo
aan den dood te ontrukken.
Een 14jarige knaap te Winschoten heeft
zich doodgeschoten, omdat hjj van zjjn vader geen
geld genoeg naar zjjn zin kon krjjgen om kermis
te houden.
Een oppasser van een kapitein te Arnhem
verkocht de overjassen van zjjn chef bjj een op-
kooper. In dit seizoen was dit voor den eigenaar
alles behalve aangenaam. De soldaat zal voor een
krjjgsraad terechtstaan.
De suikerpenen zjjn dit jaar bjjna overal
zeer dun en geven den landbouwer betrekkelijk
weinig voordeel, terwjjl bjj de uien het zeldzaam
verschjjnsel zich voordoet, dat ze niet sterven en
nog meerendeels op velden en in tuinen groen
staan.
Een en ander, gepaard aan de lage prjjzen en
den aanhoudenden regen in deze dagen, waardoor
het zaaien der vruchten voor den volgenden oogst
wordt verhinderd, geeft den landbouwer geen
lachend vooruitzicht.
- Het dronken zjjn van de manschappen dei-
hoofdwacht te Utreeht was een gevolg van het
trakteeren door studenten een der grappen waar
mee deze zich in den groentjjd vermaakten.
Groenen werden zelfs, in plaats van de onbe
kwame en ontrouwe schildwachten, op post gezet.
Het Maandblad tegen de Kwakzalverij deelt
o. a. het volgende mede omtrent de attesten,
waarmede de verkoopers van kwakzalversmiddeltjes
pronken. Het bewuste attest luidde als volgt
Rotterdam, 28 December 1882.
Lang reeds lijd ik aan maagpjjn en heb al veel
geld uitgegeven om het te verbeteren. Onlangs
kocht ik een flesch Hop-bitter, waarvan ik reeds
zooveel goeds vernomen had #n het doet mjj ge
noegen te kunnen verklaren, dat ik er baat bjj
vind; ik recommandeer het daarom een ieder.
M. Van der Kljjn, Schiedamschedjjk.
Een der leden der Yereeniging tegen de kwak
zalverjj te Rotterdam had reeds in het begin van
het jaar ook over dit attest iets naders trachten
te weten te komen, maar te vergeefs. De geheele
lange Schiedamschedjjk werd afgezocht, doch er
was geen M. Van der Kljjn te vinden. Daarop
werd geïnformeerd aan het bureau van de bevol
kingsregisters te Rotterdam, doch ook daar kon
men niet de minste aan wjjzing geveneen M. Van
der Kljjn was niet bekend.
Korten tjjd daarna echter verscheen de volgende
advertentie in de nieuwsbladen
Rotterdam, 16 Maart 1883.
Mjjne heeren.
Eenigen tjjd geleden gaf ik een uwer agenten
een getuigschrift voor het goed dat Hop-bitter
mjj gedaan had, en teekende dit met mjjnen ge-
boortenaam »M. Van der Kljjn," maar later gezien
hebbende een stuk in de couranten, hetwelk uw
goed geneesmiddel benadeelde, door te zeggen dat
zulk een naam niet te vinden was, gevoel ik mjj
verplicht mjjnen naam voluit te schrijven met mjjn
adres, waarvan UEd. naar vrijheid gebruik kunt
maken.
Hoogachtend, UEd. Dw. Dienaresse,
M. Abas,
geboren Van der Kljjn,
83 Schiedamschendjjk.
Nu was dan de zaak gedeeltelik opgehelderd.
M. Van der Kljjn was een dame, een gehuwde
dame, doch zjj had het ^attest" met haar meisjes
naam onderteekend en vroeger het nommer van
haar woning er niet bij vermeld. Nu scheen dan
alle bedrog geweken, want een mevrouw Abas"
bleek werkelijk aan het opgegeven adres te wonen,
maar tevens kwam aan het licht dat vrouw M.
Abas, geboren Van der Kljjn, een tante was van
een agent, die ijverig voor het Hop-bitter werkte
en met haar samenwoonde.
O'Donnell, die terecht staat wegens moord
op den verklikker Carey, ontving van het comité
te New-York, dat een fonds wil bjjeen brengen
voor zijne verdediging, 300 p. s. O'Donnell heeft
reeds bepaald hoe het geld moet worden besteed.
Te Napels is een stoomtram aan het begin
der stad op een sterke helling omgevallen. Al
de wagens werden van de rails geworpen5 per
sonen kwamen om, al de anderen werden gewond
24 personen moesten naar het hospitaal worden
overgebracht.
De weduwe van Richard Wagner schijnt zeer
moeiljjk te zpn voor degenen, die hulde willen
brengen aan de nagedachtenis van den beroemden
toonkunstenaar. Zoo dulde zjj niet, dat Minnie
Hauck een prachtigen krans, dien deze had laten
maken, op Wagner's graf neerlegde. De weduwe
ontvangt niemand, zelfs niet haren vader Liszt
Pasteur heeft met zjjn ambtgenooten Dinsdag
Alexandrië verlaten om naar Frankrijk terug te
keeren.
De gebouwen van de tentoonstelling te
Pittsburg (Pennsylvaniêj zijn door brand vernield.
Men schat het verlies op een waarde van 1 millioen
dollars.
De kroonprins van Portugal is gisteren te Ko
penhagen aangekomen, waar hij aan het station
door kroonprins Frederik werd ontvangen.
Te Port-au-Prince is bjj het oproer, dat daar
plaats vond, brand ontstaan, waardoor achthonderd
huizen in de asch zjjn gelegd.
De waarde aan uitvoer uit de Vereenigde
Staten in Augustus gaat die van den invoer met
4 millioen dollars te boven.
Giffard, de medewerker van de Figaro, heeft
de onthulling van het gedenkteeken in het Nie-
derwald bjjgewoond. Het monument prijst hjj zeer
hoog. Van het opschrift melding makende, ver
taalt hjj het: *Lieh Vaterland magst rullig sein,
fest steht und treu die Wacht am Rheindoor
de volgende woorden: »Aime la patrie et dors
tranquilleon monle la garde aux bords du Rhin."
il;
A k t e-e xamens in Zeeland.
Van de 7 vrouweljjke en 5 manneljjke candidaten
werden er 6 afgewezen. Toegelaten werden mej.
Cath. J. Monjé van OostburgJoh. C. Terwoert,
van VlissingenHend. A. M. Vloodt van Middel
burg en Corna. J. Vrolijk van Aardenburg, benevens
de heeren P. Vader van Middelburg en P. Van
der Werff van Scherpenisse.
De examens zijn afgeloopen.
's CJraveiiltage. Gisteren avond lostte de
gepensioneerde onderofficier M. op zjjn nicht, ten
huize van de weduwe Le C. op de Prinsengracht,
waar zjj inwoont, twee revolverschoten, waarvan
een trof. Daarna poogde hjj zelfmoord te plegen.
Beide personen zjjn ernstig gewond. De dader is
door de politie voorloopig naar het gasthuis ver
voerd. Men vermoedt dat teleurgestelde liefde M.
deze daad deed plegen.
A lUKteritani. De Amsterdamsche omnibus-
maatschappij vervoerde van 1 Juli tot ultimo
September 4,395,458 en van 1 Januari tot ultimo
September 9,358,075 personen.
Gemiddelde uitkomst der onderzoekingen van
het lichtgas der gemeente-gasfabriek te Middelburg,
van 24 September tot 1 October 1883.
Lichtkracht
Soorteljjk gewicht
Zwavel koolstof
Zwavel waterstol
Koolzuur
16.64 kaarsen.
0.411
0.056 grein per M3 gas.
0.000
0.000
4 October, des morgens te 8 uren.
Verwachtstorm uit het Westen, buiig weder
en regen.
Th erinomete r»t and te Middelburg.
3 Oct. 'e avonds 11 uren 45 gr.
4 I 's morgenü 8 uren 45 gr. 's middags 1 «ar 53 gr
's avonds 5 nren 46 gr. P.
Datum. Plaats.
5 Oct. Middelburg,
8 Goes,
9 Middelburg,
18 Middelburg.
22
Eecloo,
Voorwerpen.
Werkhout,
Hofstede enz.,
Inboedel,
Stoomvaartuig
enz.,
Hofsteden,
Informatiën.
Verhulst.
Liebert,
Verhuist.
Slegt.
Tak.
tweede kamer
Eindverslag is aan de kamer uitgebracht op de
z. g. gestichtenwet.
De herhaalde veranderingen, welke de samen
stelling der commissie onderging, deed haar be
sluiten de vroeger door haar voorgestelde wijzi
gingen in te trekken.
Het eindcjjfer der spoor wegbegrooting
voor 1884 is 16 millioen, waarvan 4 millioen te
dekken is uit overschotten van vorige diensten.
De, op grond der wet van 1875, voor spoorweg
aanleg te onteigenen perceelen zijn thans aange
wezen, behalve voor de ljjn van Maassluis naar den
Hoek van Holland, welker richting samenhangt
met den waterweg. Uitgezonderd voor Rotterdam
Maassluis is de minneljjke onteigening genoegzaam
afgeloopen; de gerechtelijke voor Groningen—Delf-
zjjl zal weldra ten einde zjjn en wordt voor Hoorn
Enkhuizen voorbereid.
De aanbestede werken zullen zooveel mogeljjk
geregeld worden voortgezet op de vakken Dordt
Gorinchem, Amersfoort—Kesteren, StavorenSneek
Zwaluwe—Baardwjjk, Zaanstreek—Enkhuizen en
GroningenDelfzijl.
De opening van de ljjn Gorinchem—Geldermalsen
kan met den a. s. winterdienst worden te gemoet
gezien, daar de verzakkingen voldoende in rust zjjn.
Dubbel spoor wordt gelegd tusschen Roosendaal
en Breda, Arnhem en Zutphen; het volgend jaar
geschiedt dat op de ljjnen RoosendaalBergen op
zoom, MiddelburgVlissingen en UtrechtWaar
denburg.
Het komt raadzaam voor, de steeds meer noodig
bl jjkende uitbreiding van de buitenhaven van Vlis
singen het volgende jaar tot stand te brengen.
