MÏDDELBURGSCHE COURANT
r FEUILLETON.
TORA TRONDAL
Middelburg 29 September.
Nieuwe Uitgaven.
BIJVOEGSEL
Maandag 1 October 1883. N°. 231.
KR1STIAAN ELSTER.
T
VAN DE
TAN
In de heden gehouden algeineene vergadering
van het polderbestuur van Walcheren werd de
heer mr. J. C. Lantsheer, onlangs tot commissaris
van den polder gekozen, als zoodanig beëedigd en
geïnstalleerd.
Daarna kwam in behandeling de rekening
wegens do inkomsten en uitgaven van den polder
over 1882, in ontvangst ad 305.110.84% en in
uitgaaf ad ƒ298.371.82, dus met een goed slot
van 6739.02^.
Op voorstel der commissie van onderzoek werd
die rekening met algemeene stemmen goedgekeurd.
Vervolgens werd, na de gewone mededeelingen,
het dijkgeschot voor 1884 vastgesteld op 14.50
per hectare schotbaar en 6.30 per hectare vrijland.
Naar aanleiding eener missive van gedeputeerde
staten van Zeeland van 1 Juni jl., houdende beden
kingen op de voordracht tot wijziging van het
in de voorjaarsvergadering vastgestelde reglement
des polders in verband met eene aanvraag van
het domein over vrijdom of aanslag van duin- en
vroongronden bjj ontginning, werd een voorstel
van het dagelijksch bestuur om in bedoeld regle
ment de verlangde wjjzigingen te brengen aange
nomen.
Op voorstel des voorzitters werd de gemeente
Westkapelle aangewezen als gemeente waar buiten
Middelburg de verkiezingen in 1884 zullen moeten
plaats hebben.
Daarna werd het stembureau voor 1884 samen
gesteld als volgtvoorzitter de voorzitter van het
polderbestuur, plaatsvervangend voorzitter de hee-
ren J. J. I. Sprenger en A. De Nood, leden de
heeren P. Pouwer Az., mr. N. C. Lambrechtsen
Van Ritthem en L. Cysouw, plaatsvervangende
leden mr. W. C. Borsius, J. Minderhout Pz. en
P. De Visser.
Op voorstel van het dag. bestuur werd, in af
wachting der vaststelling van de polderbegrooting
voor 1884, reeds nu besloten
a om zoo spoedig mogelijk te doen uitvoeren
de navolgende, op de voorloopige raming der
Noordwatering voorkomende werken, t. w.
vervanging tusschen dijkpalen 02 van Doorn,
en Vilv. steenglooiing en krammat door zuilen-
bazalt ad ƒ23136,55;
het bouwen voor djjkpaal 3 van een nieuw
paalhoofd ad 9585,89
vervanging tusschen djjkp. 2024 van Doorn,
en Vilv. steenglooiing door zuilenbazalt, het
maken van 2 staketreien aan den voet der steen
glooiing en bestorting van den voet des zeedjjks
met Doorn, steen ad 92.132,58
b om die werken nog in het loopende jaar 1883
in het openbaar aan te besteden
c het dag. bestuur te machtigen de noodige
plans en teekeningen op te maken om bjj de
aanvrage aan ged. staten tot uitvoering der werken
te worden overgelegd
en d het dag. bestuur mede te machtigen, om
het gecreosoteerd hout voor de werken weder
onderhands aan te besteden.
Eindeljjk deed de voorzitter mededeeling dat
van den heer H. E. De Bruyn, ingenieur te
Leeuwarden, wiens advies gevraagd is omtrent de
verbetering van de suatie van Walcheren, bericht
ontvangen is dat hij binnen drie a zes weken
daarmede gereed komen zal. Intusschen deelde de
voorzitter de grondslagen mede, waarop, bljjkens
schrjjven van bedoelden ingenieur, dat advies zal
berusten.
Op een en ander komen wjj in een volgend
nummer meer uitvoerig terug.
DOOR
I
Naar het heette trok Tora het zich niet erg
aan dat zjj verstooten werd. Zjj werkte in huis
en in den tuin en begon zich ijverig in te laten
met de armen in haar buurt. Zjj richtte een
naaischool op voor boerenmeisjes en vergezelde
haar vader op zijne ziekenbezoeken. Bovendien
had zjj een menigte liefdadige plannen, die zjj
haar vader wilde laten uitvoeren zjj dacht er zelfs
een oogenblik over om diacones te worden.
Gedurende al dien tjjd ontweek zjj Thea Petrina,
en die slimme dame deed in den beginne geen
enkele poging om haar vriendin aan haar nieu
wen werkkring te onttrekken. Op een mooien
dag echter verscheen zjj in de pastorie en gaf
duideljjk te kennen dat zjj voornemens was er
eenigen tjjd te bljjven. Zoodra zjj alleen met
Tora was, begon zjj
»Hoor eens, Toravindt ge nu niet dat gjj
uw reis naar de stad lang genoeg uitgevierd hebt?
Gjj hebt hier een rol willen spelen, omdat het
u daar niet gelukt was, en gjj hebt volslagen
fiasco gemaakt. Gjj hebt den conversatie-toon
willen hervormen, en toen dat niet ging, hebt gjj
Vlissingen, 28 Sept. De werkzaamheden
aan den nieuwen spuiboezem bjj de voormalige duin
poort worden geregeld voortgezet. Werden deze
werkzaamheden in den aanvang door goed weder
begunstigd, meer en meer zal de toenemende
guurheid en natheid van het jaargetjjde een ver
tragende invloed uitoefenen, zoodat men de vrees
hoort uitspreken dat het werk, ondanks den jjver
van den aannemer, niet op den bepaalden tjjd
gereed zal kunnen komen.
De opgeworpen djjken hpbben bereids zooveel
gedaante verkregen, dat de belangstellende wan
delaar zich reeds eene voorstelling kan maken van
de grootte en richting van den boezem. Voor hen
die dit minder gemakkeljjk doen kunnen, zal het
wellicht aangenaam zjjn, iets naders aangaande
dit werk te vernemen, waarom wjj zullen beproeven
daarvan eene duideljjke, zjj het dan ook vluchtige
beschouwing te geven.
Deze nieuwe spuiboezem wordt gemaakt tegen
den djjk van den reeds bestaanden, ter plaatse
waar het wachthuis van den djjkwachter staat,
loopende langs dien djjk tot aan den zeedjjk. In
het midden van dien djjk wordt eene opening
gegraven ter breedte van 10 meter op den bodem,
schuin oploopende tot ongeveer 3 meter boven
A. P. tot verbinding van de beide spuiboezems.
Over deze opening wordt een loopbrug gemaakt
van 40 meter lengte en 1.25 M. breedte, ter ver
vanging van de thans bestaande gemeenschap naar
den zeedjjk; daar volgt de djjk den zeedjjk, om
met eene ombuiging een bepaald punt in de bin
nenvest te bereiken. Hjj gaat van daar in rechte
richting tot aan de nieuwe school en loopt dan
verder, den straatweg eenigszins volgend, weder
naar den ouden boezem.
Deze djjk zal eene lengte hebben van omstreeks
900 meters en omsluit een vlak van 5 H. A., ter-
wjjl de bodem ongeveer 4 H. A. groot is. Men
kan zich dus voorstellen wat een flink bassin dat
worden zal, geschikt tot het ontvangen van eene
groote hoeveelheid water, waardoor de geregelde
afvoer van het overtollige polderwater zoo noodig
in hooge mate bevorderd zal worden.
De ringdjjk krijgt eene kruinhoogte van 3 M.
boven Amsterdamsch peil, dat is, om het duideljjk
te maken, zoowat de hoogte van den kaaimuur
aan den nieuwendjjk, terwijl de kom of al wat
binnen den dijk ligt wordt uitgegraven tot 2,15
M. onder A. P. of iets lager dan het gewoon
laag waterpeil, natuurlijk met behoud van de
noodige taluds.
Keeren wjj nu terug tot dat gedeelte van den
ringdjjk, dat tegen den zeedjjk aankomt.
Wjj bemerken dan den practischen zin van het hoofd
van ons gemeentebestuur, die van dit werk partjj
wist te trekken om op weinig kostbare wjjze een
belangrjjk deel van den zeeboulevard aan te leg
gen. Er is namenljjk bepaald dat, voor zoover er
grond genoeg uitgegraven wordt, deze langs dien
zeedjjk moet worden opgevoerd tot de hoogte van
dien djjk en zulks over een kruinbreedte van
30 meters. Kan dit doel bereikt worden dan
verkrjjgen wjj op die wjjze een terrein van om
streeks 300 meters lengte en 30 meters breedte, ter
hoogte van den zeedjjk, waarvan 8 meters aan de
zeezjjde bestemd zjjn tot wandelpad achter dat
terrein vindt men dan een strook van 16 meters
breedte voor bouwgrond, en daarachter een straat
weg van 6 meters. Dat deze bouwgrond mettertijd
liefhebbers vinden zal is buiten kijf.
De gemeente kan dan door verkoop van grond
de thans gemaakte kosten weder gedeelteljjk te
rug ontvangen.
Het geheel werkt alweêr mede tot bevordering
van den bloei onzer gemeente en nu wjj zoo
zachtjes aan vooruit gaan, hebben we alle hoop
dat we wel komen zullen waar wjj wenschen.
Ik haast mjj evenwel op te merken dat alle
bovenstaande cjjfers bjj benadering genomen, en
dus niet volkomen juist zjjn.
Met ingang van 1 November wordt van Kauter
naar Hansweert verplaatst de heer P. De Vrome,
commies 36 klasse der directe belastingen.
Door hoofd-ingelanden van het waterschap
Schouwen is goedgekeurd de rekening van het
opzien willen baren door een bedrjjvigheid, waar
voor gjj noch lust, noch aanleg hebt en waardoor
gjj slechts uzelven en anderen tot last zjjt. Dunkt
het u niet dat het nu tjjd wordt om weer een
gewoon leven te beginnen?"
Tora werd woedend, maar Thea Petrina gaf
het niet op. Zjj troonde haar mede naar het
kleine zolderkamertje, waar Tora sliep en daar
hadden zjj een gesprek, dat eerst tot aan het
middageten duurde en daarna in den schemer voort
gezet werd. Niemand kwam te weten wat er in die
stille uren tusschen de twee onafscheideljjke
vriendinnen verhandeld werd. Maar zooveel is
zeker dat Thea Petrina ten tweeden male beslis
send in het leven van Tora was opgetreden
want spoedig daarna werd in het heele dorp bekend
dat Tora Trondal weer »lief" geworden was.
Zjj bracht nu eenigen tjjd door met zich bjjna
altijd te vervelen. Zjj verveelde zich thuis en nog
meer als zij uit was. Toen kwam er een man in
het dorp die van lieverlede een dageljjksche gast
in de pastorie werd en niet weinig invloed op het
leven van Tora uitoefende. Dat was de nieuwe
secretaris van den burgemeester, de cand. jur.
Erik Gran.
Erik Gran was als student een matador geweest
en had zich door zjjn handigheid in het verzen
maken, het houden van feestredenen en zjjne ove
rige talenten een zekeren roem verworven. Hij
werd beschouwd als behoorende tot de oppositie
die zich in de politiek en de letterkunde begon
te laten gelden, en in het dorp was men door de
waterschap over 1882 in ontvang op 185,140.60§
en in uitgaaf op ƒ161,408.25, alzoo met een goed
saldo ad ƒ23.732.36). Verder werd de rekening
van het reservefonds, in ontvang en uitgaaf op
7556.44, goedgekeurd en de gewjjzigde begroo
ting voor 1883 vastgesteld in ontvang en uitgaaf
op 205,064.271.
Het djjkgeschot voor 1884 is op hetzelfde bedrag
als in het vorig jaar vastgesteld. ZN.)
Als eene bjj zonderheid wordt van Stavenisse
medegedeeld, dat de heer Joh. Tujjnman, in den
loop van dit jaar is herkozen als lid van den
gemeenteraad, herbenoemd als wethouder, als
ambtenaar van den burgerljjken stand, als lid van
het plaatseljjk armbestuur en als lid van het be
stuur der waterkeering van het calamiteuse water
schap Stavenisse. En terwijl hij 12 November
a. s. zjjn 70■te,, jaardag hoopt te vieren, bekleedt
hjj nog steeds met jjver en nauwgezetheid die
verschillende betrekkingenwaaraan hjj sedert
jaren zjjne krachten wjjdde.
Ter Neuzen, 28 Sept. In de zitting van
den gemeenteraad, gisteren alhier gehouden, zjjn
o. a. een vijftal verordeningen vastgesteld, be
treffende de regeling van het O. L. onderwjjs
jaarwedden van onderwijzers enz.instructiën
onderwjjzend personeel, heffing schoolgelden en
werkkring plaatseljjke commissie van toezicht.
Verder is bepaald, dat het vergeljjkend examen
voor het hoofd der openbare school in de kom
der gemeente zal plaats hebben op den 5 October
aanstaande. Er hebben zich 18 sollicitanten
aangemeld.
Tevens is benoemd tot gemeente-vroedvrouw
mej. de wed. Roberts-Kamerbeek, te Dodewaard.
droede, 28 September. Eene commissie
heeft aan de huizen der ingezetenen gecollecteerd
voor de ramp in Indië, en daarvoor bjjeen gebracht
de voor deze gemeente belangrijke som van 215.
Eenige jonge lieden hebben zich vereenigd om
eene tooneelvoorstelling te geven, waarvan de op
brengst moet strekken tot bjjdrage aan Professor
Buys Ballot voor de noordpool-expeditie. Op eene
ljjst, die zjj lieten circuleeren, werd voor ongeveer
50 geteekend.
De koning en de koningin zjjn met de kleine
prinses thans weer op Iiet Loo, waar zjj tot het
einde van het jaar zullen bljjven.
De heer J. Samsson heeft, met medewerking van
anderen, waartoe ook evenals te Vlissingen, mevr.
Van Ophemert Schwenke behoorde, te Utrecht
een concert gegeven.
Ook daar voldeed hij niet. Het U. D. schrijft
Als eene eigenaardigheid van dit concert moet
in de eerste plaats opgemerkt worden, dat de
concertgever (de heer J. Samsson) zelf het minst
van allen beviel. Zjjne stem houdt het midden
tusschen bariton en ténor, doch is bjjna zonder
klank, 't geen des te meer uitkwam, doordat hjj
veel hooger zong dart in zjjn macht was. Daarbjj
waren enkele tonen onzuiver, had hij geen school
en evenmin voordracht. Dat het dus niet bjjzonder
mooi was, valt licht te begrjjpen.
De bevolking der gevangenissen bedroeg op
1 Juli jl.: in de strafgevangenissen 1097, in de huizen
van verbetering en opvoeding 396, in de cellulaire
gevangenissen, burgerlijke en militaire huizen van
verzekering en huizen van arrest 2143, totaal
3636. Dat cjjfer bedroeg in 1879 3249, in 1880
3404, in 1881 3470, in 1882 3567.
Er waren op 1 Juli jl. 529 crimineel, 2099
correctioneel veroordeelden, 612 ongevonnisden en
396 niet veroordeelde jongens en meisjes, bedoeld
in art. 66 strafwetboek.
Uit Den Haag is een commissie vertrokken
naar verschillende steden in Pruisen en Saksen
met het doel om een onderzoek in te stellen naar
het gebruik van militaire graanstoommolens, vooral
met het oog op de vele verbeteringen die in den
laatsten tjjd in de meelfabrieken zjjn ingevoerd
door het in gebruik nemen van walsen in plaats
van steenen. Deze commissie bestaat uit den
couranten op de hoogte van eenige voordrachten,
welke hjj gehouden had en die door enkelen
evenzeer geprezen als door anderen gelaakt werden.
Eensklaps verdween hjj uit de hoofdstad, liet een
jaar lang niets van zich hooren en dook toen op
eens weer op in het Oostlandsche dorp als secre
taris van den burgemeester Bang.
Hier leefde hjj in den beginne heel stil en ging
met niemand om dan met den dominé, die zjjn
familie in Bergen kende. Doch op zekeren dag
trad hjj in een vergadering op met een voordracht
over Wergeland. Dat trok de aandacht en nu
volgde er weldra een tweede voordracht, druk door
mannen en vrouwen bezocht, die veel meer opzien
wekte en rechtstreeks gemunt was op een van de
hoofdpersonen uit die kleine maatschappjj en den
slechten invloed, dien deze op de dorpsjeugd uit
oefende, waarvan de meerderheid uit de talrjjke
bezitterszonen bestond. Die man was kapitein
Struve, die sedert eenige jaren in het dorp woonde
als directeur van een groot werk aan de wegen.
De voornaamste lief hebber jjen van dien heer waren
jacht, wedrennen, kaartspel en drinken. Hjj ver-
eenigde des zomers de jongelui in een schietclub,
waarvan de vergaderingen berucht waren's winters
zette hjj hardrjjderjjen op schaatsen op touw en
gezellige bjjeenkomsten in een sociëteit waar men
punch en champagne dronk en kaartspeelde om
grof geld. Tegen kapitein Struve en het los
bandige leven, dat hjj en zijne vrienden leidden,
was dus de tweede voordracht van Gran gericht.
ij noemde wel is waar geen namen, maar ieder-
luitenant-kolonel der genie J. F. H. Boonacker te
Utrecht, den kapitein-ingenieur H. P. L. C. De
Krujjff van het departement van oorlog en den
kapitein-intendant E. G. Winckel toegevoegd aan
den hoofdintendant bjj het leger. Zjj heeft mede
verslag uit te brengen omtrent een onderzoek naar
de nieuwste werktuigen voor de broodbereiding
het reinigen van granen en de beschuit-bakkerjj.
Eindeljjk moet zjj de voornaamste inrichtingen,
als kazernes enz. nagaan en heeft machtiging, om
daartoe de door haar gewenschte steden te be
zoeken.
Het gewichtigste is zeker het onderzoek van de
graanmolens, omdat dit onderzoek geschiedt met
het oog op plannen, om mettertjjd te Amsterdam
eene groote militaire inrichting te stichten op
dezelfde wjjze als te Antwerpen voor geheel België
is gevestigd.
De heer Rutgers v. Rozenburg heeft het initia
tief genomen tot eene wjjziging van het plan voor
het Merwede-kanaal. Z. i. bevat dat plan twee
panden te veelhet eene is reeds geprejudicieerd
het Yechtpand echter is nog weg te nemen, en
dit stelt de heer R. nu voor. Het eenige nut
daarvan, ten behoeve der Vechtstreek-bewoners,
wordt bljjkens de uitbakening thans toch niet be
reikt. Het vervangende door eene verlenging van
het Amstelpand tot bewesten Utrecht, zou men
nu twee sluizen onnoodig maken, de schutting te
Nightevecht verwjjden, 15 van de 16 bochten ont
gaan, minderë hoogte van de spoorwegbruggen
noodig maken en al die voordeelen voor de scheep
vaart verwerven, zeker zonder verhooging van de
kosten, betoogt de heer R., ofschoon zjjn plan 20
K. M. nieuw kanaal eischt, tegen 12in het plan
der Regeering.
De beteekenis en het gebruik der zeebaden
in verband beschouwd met het Noordzeebad
Domburg, door J. M. Janssen, badarts en ge
meente-geneesheer te Domburg. Van Benthem
en Jutting Middelburg.
Wjj wenschen dezen arbeid van onzen gewest-
genoot, geheel bewerkt naar de 2de uitgave van
dr Fromm's werk over het Noordzeebad, in veler
handen. In populairen vorm geschreven bevat
het hoogst practische wenken niet slechts voor
hen, die tot het zeebad voor herstel van gezond
heid hun toevlucht nemen, maar ook voor de velen,
die alleen van het verbljjf in de zeelucht heil
wachten. En nu moge hier en daar voor den leek
de tekst nog ietwat te wetenschappeljjk zjjn, met
de conclusiën zal hjj voorzeker zjjn voordeel kun
nen doen.
Aanbevelingswaardig is het zeker dat het eigen
aardige van Domburg, voor den een meer aanbe
veling dan voor den ander, - - naar waarheid
wordt voorgesteld. En al is ook voor d& uitgave
van het werk het tjjdstip, na afloop van het bad
seizoen, min gelukkig gekozen, het heeft toch aan
de andere zjjde dit voordeel, dat, zoo in den winter
of het voorjaar tot een badkuur besloten wordt,
men zich voor het volgend seizoen omtrent de
keuze der plaats tijdig kan laten voorlichten.
Het boekje, ruim 100 pag. groot, is keurig ge
drukt en doet de drukkerjj van onzen stadgenoot
den heer C. H. J. Van Benthem Jutting, alle eer
aan.
De vrijstelling van den eed voor Doopsge
zinden door Joh'. Dyserinck. Haarlem. De
Erven Loosjes.
Toen in de Gids, nommers van Oct. en Nov.,
van 1882 deze studie van den heer Dyserinck het
licht zag werd hierop in ons blad de aandacht
gevestigd en werd zelfs een overzicht geleverd van
deze belangrijke beschouwingen.
Thans is eene afzonderljjke herdruk verschenen,
die bovendien is verrjjkt met een facsimile der
merkwaardige aanteekening van den secretaris der
Amsterdamsche vroedschap betreffende het request
van »eenyge personen, die gheen poorters eedt
begeerden te doen" (23 Mei 1578), alsmede een
afdruk van de beide brieven van prins Willem I
(1577 en '78) en van prins Maurits (1593) in zake
een zag den man levensgroot voor zich en de
jonge heeren uitten een alarmkreet, die genoeg
te kennen gaf, dat zjj zich beleedigd voelden.
Men voorspelde Gran dat de kapitein op ruwe
wijze wraak zou nemen, doch ditmaal had men
zich vergist. De kapitein zei geen woord en toen
Gran later beproefde om een zangvereeniging en
een lees- en dispuutgezelschap op te richten, ver
genoegde Struve zich met de jonge lieden, die daar
lid van werden te plagen, dat zjj bjj Gran ter
schole gingen om fijne manieren te leeren. Ein
deljjk verbaasde hjj zoowel zjjne vrienden als Gran
door zjjn tegenstander een diner aan te bieden.
»De jongen ziet er mjj niet gevaarljjk uit," zei
hjj tot zjjne vrienden, »maar in alle geval wil ik
hem eens op de tand voelen." Gran vond die
manier om de zaak op te vatten origineel en
vermakeljjkhjj kwam, was de vrooljjkheid en
gezelligheid zelf, hield toespraken, zong liedjes
en amuseerde iedereen. Onder denmaaltjjd werd
er geen woord van de voordracht gerept. Doch
toen Gran afscheid nam, zei Struve, die nu warm"
geworden was
»Hoor eens secretaris, je bent op mijn woord
de zonderlingste snaak, dien ik ooit ontmoet heb
Hoe drommel kon zulk een fideele jongen als gjj
op het denkbeeld komen om ons zoo uit te schel
den, dat ik een oogenblik van zins was, om je uit
dankbaarheid een draai om de ooren te geven
Gran antwoordde met een grap en de zaak wan
afgedaan. Hjj hield geen voordrachten meer te
gen Struve en zjjne vrienden, maar werd daaren -
