N° 229.
126e Jaargang.
1883.
V rijdag
28 September.
TORA TRONDAL
1 FEUILLETON.
Advertentiën* 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Middelburg 27 September.
MIDDIWJRGSCHE COURANT.
Agenten voor dit blad zijn te VlissingenP. G. de Veij Mestdagh, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dee Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieewenhuijzen, en te Ter Neuzen: A. van der Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Datjbe en Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich, enz.
Wjj ontvangen weêr een paav nommers van de
Afrikaansche Patriot, waarin opnieuw de zaak
van den heer Jorissen wordt besproken, als ant
woord op een artikel van de Volksstem tegen het
vroeger geschrevene van de Patriot.
In een uitvoerige bespreking van deze zaak
kunnen wij niet treden.
Wij vernielden alleen dit
De Volksstem had het voorstel gedaan om een
volkspetitionnement over deze zaak op touw te
zetten, waarbij aan den volksraad verzocht zou
worden het besluit tot ontslag van dr Jorissen
niet uit te voeren.
De Patriot ondersteunt dat voorstel, maar meent
dat dan van de 100 Transvalers zich 90 tegen en
10 voor dr Jorissen zouden verklaren.
GrijpsUevRe, 27 Sept. De heer C. Lou-
werse, sedert 1851 lid van den gemeenteraad
alhier, heeft als zoodanig ontslag genomen.
Eene lijst ten behoeve van de ramp op Java
en Sumatra bracht opte Nieuw- en St. Joosland
37 en te Ritthem ƒ31,05.
Uit Ylissingen schrijft men ons
Het bericht van gisteren omtrent den toren der
kazerne van het depot van discipline alhier ver
dient eenige verbetering. Er is nimmer sprake
geweest van het afbreken van dezen toren, want
dit zou voor de stad tot zeer groote kosten aan
leiding geven, maar wel is het plan ontworpen,
om door den toren heen een poort of tunnel te
inaken van 6J M. hoog en 4 M. breed. Daardoor
zouden in het gebouw een kamer en een paar cachot
ten vervallen, die op kosten der gemeente, op
eene andere plaats in den zelfden toren zouden
moeten worden ingericht. Nu heeft de oud-
heids-commissie bezwaar tegen dit plan inge
bracht, doch het blijft te hopen, dat zij hierop
zal terug komen, omdat toch verder de toren in
zijn geheel blijft bestaan. Wanneer het ontworpen
plan tot stand mocht komen, zoude men stellig
een prachtig gezicht krijgen, als men, na van
den kant der zeeduinen ot van de zijde der stad,
den tunnel te zijn doorgegaan, eensklaps het ruime
gezicht op de zee of dat van den zeeboulevard recht
voor zich heeft. Een dergelijke inrichting zou voorde
gemeente een merkwaardigheid zjjn, en stellig
eene aantrekkelijkheid te meer voor den vreem
deling opleveren.
De heer F. Sturm, opzichter van den provin
cialen waterstaat te Goes, is belast met de tijdelijke
waarneming van den dienst van den ingenieur in
Zuid-Beveland, zoolang deze afwezig is.
CJ-oes, 27 Sept. De Vereen, uan Burg. en Secr. in
Zuid- en Noord-Beveland hield heden in het lokaal
der sociëteit Eensgezindheid hare najaarsvergade-
door
KR1STIAAN ELSTER.
I
Het was den heelen dag zoel, erg zoel geweest;
men ademde zwaar in die heete, stofferige lucht.
Het open, door lage, zwarte dennenbosschen omge
ven dorp, waarvan de vette weilanden zich in
het, op ditoogenblik doodstille, water spiegelden,
zag er slaperig en droomerig uit. Het dorstte
en smachtte blijkbaar naar een bad, naar een
echten stortregen, met groote, dikke droppels.
En eindelijk kwam die ook. Geweldige zwarte
wolken stegen aan den gezichteinder op en trok
ken langzaam over het dorp. Er schoten fijne,
flitsende bliksemstralen uit de wolachtige massa,
gevolgd door een donderend geraas, als van een
hemelsch heirleger, dat over verafgelegen en na
burige bruggen trekt.
Op enkele hofsteden, waar men het gras reeds
gemaaid had, snelden de boeren naar het veld,
om het hooi, dat nog buiten lag, te bergen. Zij
werkten, laadden en reden de volgeladen wagens
op een draf in de schuren. Toen de eerste dikke
droppels vielen, vluchtten allen onderdak, en het
werd stil op de uitgestrekte akkers en de breede
ygldwegen, waar nog hier en daar een dorstige
ring, onder presidium van den heer D. P. Dominicus.
Bij de mededeelingen van zaken en stukken,
betreffende de vereeniging sedert de laatste bij
eenkomst, herdacht de secretaris den heer G.
Prumers, in leven secretaris van Ellewoutsdijk,
die overleden, en den heer A. De Yulder van Noor
den, die vertrokken was, waardoor twee plaatsen
zijn opengevallen van leden, die de vereeniging
tot sieraad verstrekten en die zij noode mist.
Vervolgens werd verslag uitgebracht omtrent
de algemeene vergadering der Ned. vereeniging
van gemeente-ambtenaren, den 6 Sept. te Am
sterdam gehouden, die door den secretaris als
afgevaardigde van deze vereeniging is bijgewoond.
Voornamelijk werd daarop de noodzakelijkheid
besproken van het instellen van een examen,
af te nemen van aspirant-secretarissen en ambte
naren ter secretarie. De wenschelijkheid daarvan
is uitgesproken en het bestuur der Ned. vereeni
ging gemachtigd, om, in afwachting van hetgeen
de hooge regeering later zal doen, het initiatief
daartoe te nemen. Ingevolge deze machtiging is
van gezegd bestuur eene missive ingekomen, hou
dende verzoek tot benoeming van een afgevaar
digde, teneinde met de afgevaardigden van andere
vereenigingen en meergenoemd bestuur eene com
missie te vormen, om in eene te Utrecht in het
laatst van October te houden vergadering de zaak
te regelen. Tot afgevaardigde werd benoemd de
heer H. G. Hartman Jz., seeretaris dezer vereeni
ging en van de gemeente Goes.
De ingekomen adviezen omtrent de uitgeschre
ven vraagpunten, waren daarna aan de orde
Het eerste vraagpunt, luidendeIs er geen
strijd tusschen de artikelen 18 en 88 der gemeen
tewet En kan art. 83 altijd worden opgevolgd
werd ingeleid door den heer J. A. Neeteson,
surnumerair te Goes.
Deze kwam tot de conclusie dat de eenige strijd
indien er al strijd mocht wezen tnsschen de twee
artikelen (18 en 88) is, dat er gedurende hoog
stens veertien dagen eene vacature zou zijn van
wethouderterwijl art. 88 al. 2 geene toepassing
zou erlangen, omdat dit artikel alleen ziet op het
ontslag nemen door eenen wethouder uit deze
betrekking alleen.
Yalt, door het ontslagnemen van een lid van
den raad, tevens wethouder, een plaats open in
den raad, of wordt een wethouder bij zijne perio
dieke aftreding als lid van den raad niet herko
zen, dan is eerst art. 84 of 83 toepasselijk.
Nu kan het gebeuren, dat het ter vervulling
der vacature bij periodieke aftreding gekozen
nieuw lid, ofschoon hij verklaard heeft zijne be
noeming aan te nemen, zijne geloofsbrieven niet
inzendtof wel dat er bezwaren tegen zijne toe
lating aanhangig worden gemaakt voor dat eene
beslissing hieromtrent genomen is. Dan mag de
gekozene volgens art. 38 zijne betrekking als
raadslid niet aanvaarden, en mag ook geene keuze
van wethouder plaats hebben.
Ia gedurende dien termijn de eerste Dinsdag
van September aangebroken, dan kan art. 83 geene
toepassing erlangen.
stofwolk ongeduldig opsteeg. Eindelijk kwam de
natte lading uit de wolken ruischend over het
dorp neêr. In een oogenblik stroomden er kleine
beekjes over de hellingen en in eiken kuil op de
vlakte stond een plas. De boomen bogen onder
het afkoelende stortbad, men kon voelen hoe
verkwikkend het voor hen en voor geheel het
uitgedroogde aardrijk was.
De bui was over, de hemel werd weêr blauw
en hoog. De lucht was koel en licht. Het dorp
was opgefrischt na het bad en men voelde dat
de levenskrachten weêr toenamen, ondanks de
rust, die zich met het vallen van den avond over
alles verspreidde.
Dicht bij het water lag een laag, wit geschil
derd hu-is, half tusschen het geboomte verscholen.
Toen de bui over was, werd er een venster geo
pend, en een jong meisje keek naar buiten. Ach
ter het andere gesloten venster zat een tweede,
iets oudere dame met haar naaiwerk. De jongste
van de twee had een gezond, door de zon gebruind
gelaat, lichtbruin haar, dat op het voorhoofd
krulde, bruine, diepliggende, kleine oogjes en lip
pen die er hard uitzagen als zij gesloten waren,
doch zeer fijn en zacht waren als zij zich openden,
t geen vaak met een klein verlegen glimlachje
plaats had. De andere was mager, maar grof ge
bouwd. Hare handen waren groot, wit en met
dikke aderen overdekt. Zij had zwart haar en
zeer roode wangen. De grijze oogen, die zij altijd
dichtkneep als zij iets met aandacht beschouwde,
hadden een scherpen bliktusschen hare smalle,
Om art. 90 in deze in te roepen is strijdig met
de letter der wetde wethouder toch is niet on
gesteld, niet afwezig, of niet met de tijdelijke
waarneming van het burgermeesterschap belast.
Er is dus in deze eene leemte in de gemeente
wet, welke het best zou kunnen worden aangevuld,
indien ook in art. 90 de benoeming van een'
tijdelijken wethouder werd voorgeschreven, wanneer
niet aan art. 83 kan worden voldaan.
Het volgende punt betrof de toepassing van
art. 4-9 der wet van 17 Aug. 1878, St.bl. n® 127.
Zooals men weet schijnt de tegenwoordige mi
nister geen subsidie uit 's rijks kas te willen
verleenen, bijaldien geen schoolgeld wordt geheven.
Deze toepassing van bedoeld artikel door den
minister achtte de heer jhr De Marees van Swin-
deren, die het vraagpunt inleiddea ongrond
wettig b in strijd met de bepaling van het
betrokken artikel zelf.
Hij eindigde dan ook zijne mededeeling met
den wensch uit te spreken, dat straks in de
volksvertegenwoordiging den minister rekenschap
van zijne wetsverkrachting worde gevraagd en de
kamer door een ondubbelzinnig votum doe blijken,
dat zij eene meer juiste toepassing van de onder
wijswet wenscht.
Het laatste vraagpunt luidde
Kan de raming van de 30 pet. bjjdrage van
het rijk in de kosten van het lager onderwijs,
zooals die laatstelijk door gedeputeerde staten is
voorgeschreven, geen aanleiding geven tot ver
warring in de comptabiliteit der gemeente
Dit werd ingeleid door den heer H. G. Hart
man Jz.
De vraag toestemmend beantwoordende, gaf
spreker als middel tot verbetering aan dat 1* de
raming van de vergoeding moest berekend wor
den naar het volle bedrag der kosten, verminderd
met de rijkssubsidiën en bijdrage van armbesturen
en dergelijken en 2° geen prelevemenf van het
te veel genotene op de begrooting van inkomsten
moest gebracht worden, of wilde men het te veel
genotene in aftrek nemen, dan zulks te doen door
het batig saldo van eene rekening te verminde
ren, in die begrooting, voor welks eerste post
van ontvang het saldo dienen moet.
Nu toch wordt de vergoeding te hoog geraamd,
en kan het gebeuren dat op een batig saldo van
de rekening van 1882 door het te veel genotene
over dat dienstjaar zoodanig moet worden gepre-
leveerd, dat dit het saldo overtreft, waardoor het
fictief in een nadeelig saldo verandert.
De vergadering vereenigde zich met de adviezen.
Heinlienszand, 27 Sept. Bij de gisteren
gehouden gemeenteraadsverkiezing waren 83 geldige
stemmen uitgebracht.
Gekozen werd de heer B. Vermande, burgemeester,
met 60 stemmen. Op den heer J. Y. d. Ende
waren 19 en op den heer J. Boonman Dz* 2
stemmen uitgebracht, terwijl de heeren G. Nijsse
en J. B. Koch elk 1 stem verkregen.
Door den vice-president van den raad van state,
roode lippen blonken groote, witte tanden. Als
zij glimlachte kwam er een valsche glans in hare
oogen, 't geen dikwijls het geval is met menschen
die nooit van harte glimlachen.
Dat lage huis was de pastorie en het jonge
meisje aan het open venster was Tora, de dochter
van den predikant. De andere heette Thea Pe-
trina en was de dochter van den burgemeester.
Er werd een venster geopend op de kamer boven
het vertrek waar de meisjes zaten en een oud heer
met grijsachtig haar, een rond, rooskleurig ge
laat en levendige bruine oogen, leunde eruit en
riep met een onmiskenbaar Bergenschen tongval
>Is er iemand beneden
»Ja, vader, wij zijn hier," riep Tora, naar
boven ziende.
»Ik geloof dat ik vergeten heb u te vertel
len dat wij onzen nieuwen vriend van avond
reeds kunnen verwachten," zei de dominé.
»0riep Thea Petrina, haar venster ope
nende, »uw nieuwen hulp-prediker Komt die van
avond? Wil dominé mij niet wat van hem ver
tellen ik ben zoo razend benieuwd."
»Dat zou ik met genoegen doen, als ik maar
iets wist. Ik heb zijn vader gekend, maar hij is
mij geheel vreemd. Hij is heelemaal een kwee-
keling van mijn broeder."
»Iets zult gij toch wel van hem weten. Hoe
oud is hij, bijvoorbeeld?"
Omstreeks dertig jaren. Hij begon laat te
studeerenwant hij zou eerst koopman geworden
zjjn, viuchhandelaar, of zoo iets,"
voorzitter der afdeeling voor de geschillen van
bestuur, worden de onbekende belanghebbenden
in zake van het beroep van den raad deL' gemeente
Hoedekenskerke en van J. Steyn van een besluit
van gedeputeerde staten van Zeeland, waarbij be
sloten is J. Steyn niet als raadslid toe te laten,
opgeroepen om zoo zij dit noodig achten
hunne memoriën en bewijsstukken in te zenden
aan den raad van state te 's-Gravenhage, vóór den
8®» October 1883.
De St. Ct. bevat een kon. besluit tot wijziging
en aanvulling van het reglement betreffende de
toelating van studenten in de geneeskunde aan
de universiteiten hier te lande tot eene verbinte
nis voor den geneeskundigen dienst der landmacht,
vastgesteld bij kon. besluit van 30 October 1880
{SIM. n°. 187).
Volgens het U. D. zal de onthulling van het
standbeeld van graaf Jan Van Nassau op Maandag
15 October a. plaats hebben. Z. M. de koning
heeft aan de commissie toezegging gedaan de
plechtigheid bij te wonen.
Bij de centrale commissie is van H. K. H. me
vrouw de prinses Hendrik der Nederlanden ont
vangen de som van 1500 bestemd voor de nood
lijdende bevolking van Ned. Indië, ten gevolge
der ramp door de uitbarsting op het Krakatau-
eiland.
De Fancy Fair, Zaterdag op de tentoonstelling
te Amsterdam gehouden, bracht 28,000 op.
Het Bataafsch genootschap der proefondervinde
lijke wijsbegeerte benoemde o. a. tot lid de heeren
J. G. Van den Bergh, minister van waterstaat, en
P. M. De Ligny, apotheker te Middelburg.
De minister van binnenlandsche zaken heeft aan
ged. staten der provinciën meegedeeld dat de gel
den, verkregen door den verkoop van op de lagere
school door de meisjes, bij ontvangen onderwijs in
de nuttige handwerken, vervaardigde goederen,
waarvoor de gemeente de grondstoffen heeft aan
geschaft, moeten worden gebracht in mindering
der kosten, vermeld onder art. 44 der wet op het
L. O., en dus ten bate van de gemeente en het
rijk respectievelijk voor 70 en 30 ten honderd.
De commissie, aan welke, overeenkomstig het
bepaalde bij art. 16 der wet van 1877 werd op
gedragen de koninklijke militaire academie in alle
bijzonderheden te inspecteeren heeft daarover onder
dagteekening van 30 Juni jl., een over het alge
meen zeer gunstig luidend rapport uitgebracht.
De door haar verkregen indruk is geweest:
dat op de militaire academie ten volle staat
kan worden gemaakt voor de geregelde aanvulling
van het officierskorps hier te lande en in Indië
met jongelieden, die, goed en degelijk onderwezen
en reeds op jeugdigen leeftijd aan orde en tucht
gewoon geraakt, daardoor alle waarborgen geven
van hun stand tot eere te zullen verstrekken;
»Dat is toch vreemd. Hoe kwam het dan
dat hij zoo op eens theologant werd
„Ja, dat weet ik waarlijk niet. Vraag het
hem zelf, als hij van avond bomtexamineer hem
maar goed ik weet dat gij u daarop verstaat;
gij hebt mij meer dan eens in het nauw ge
bracht
De predikant lachte en sloot het venster. Thea
Petrina wierp een vorschenden blik over den
straatweg, doch toen zij niets bijzonders gewaar
werd, nam zij haar werk weer op. Tora bleef
nog uit het venster liggen.
Dominé Trondal was in Bergen geboren en
kwam naar het Oostelijk gedeelte van Zuid-Noor-
wegen (Oostland), nadat hij jaren lang op een klein
dorpje in het gebergte gestaan had. In den be
ginne maakte hij volsirekt geen goeden indruk
op zijn gemeente. Men ergerde zich over zijne
achtelooze manieren, over zijne grappige invallen
en over de rondborstigheid, waarmede hij voor zijn
meening uitkwam. Men vond hem ondominésachtig
en twijfelde er zelfs aan of hij wel zuiver in de
leer was. Yan lieverlede kwam er echter eenige
verandering in de houding van den predikanthij
werd voorzichtiger en bescheidener in zijne uit
drukkingen en daar men den argwaan omtrent
zijn rechtzinnigheid niet bevestigd zag en moest,
toegeven dat hij een hartelijk en hulpvaardig man
was, won hij gaandeweg aller genegenheid en
behoorde thans tot de meest geachte bewoners
van het dorp.
De dominé was vroeger een zeer gezellig