N° 199
JL26e Jaargang.
1883.
Y rijdag
24 Augustus.
Be MerMsclie peisiomcreeiipi
voor
Middelburg 23 Augustus.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent:
Advertentiën* 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Mr. Jean Henri De Laat de Kanter.
DDELBURGSCHE
Agenten voor dit blad zijn te VlissingenP. G. de Veij Mestdagh, te Goes; A. A. W. Bolland, te Kruiningen; F. van der Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieuwenhïïijzen, en te Ter Neuzen; A. van der Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland; de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube en Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich, enz.
Na allerlei mislukte pogingen is men thans
een stap verder gekomen met een vraagstuk
dat reeds te lang zijn oplossing te gemoet ziet.
Herhaaldelijk is in ons blad op de quaes-
tie van het werklieden-pensioenfonds gewezen;
wij kunnen nu volstaan met even te herinne
ren aan het vroeger voorgevallene om daarna
de vraag te doen of er van de nieuwe schrede,
gezet op den weg die naar dat doel zou moe
ten leiden,, veel heil te verwachten is.
Tweemaal werd het denkbeeld der oprich
ting van zulk een fonds onderzocht door afge
vaardigden van de maatschappij Tot Nut van
V Algemeenvan de Mij. tot bevordering der
nijverheidvan de Vereeniging t. b. v. fabrieks- en
handwerksniperheid en van het Ned. werklieden
verbond.
Na allerlei voorbereidingen werd Maandag
24 April van het vorig jaar te Amsterdam
eene vergadering gehouden, waarin de zaak
uitvoerig zou worden besproken en men tot
een resultaat zou komen.
Tal van belangstellenden waren opgekomen;
mannen van naam en van invloed waren tegen
woordig ja mannen van geld ontbraken zelfs
niet.
Er werd echter veel gesproken maar weinig
gedaan. Verschillende meeningen werden ge
hoord, maar er bleek spoedig dat er geen juist
afgebakende punten ter bespreking waren aan
gegeven; een kruisvuur van ideëen kon men
waarnemen, maar de grootste verwarring heersch-
te op de bijeenkomst, zoodat er ten slotte weer
een zeer weinig afdoend besluit genomen moest
worden. Men besloot nl. de zaak, die al zoo
vele stadiën van voorbereiding had doorloopen,
nog eens voor te bereiden. Twintig
personen wei den benoemd om de qnaestie op
nieuw van naderbij te beschouwen.
Die commissie nu, door verschillende oorza
ken gewijzigd en thans uit 18 leden bestaande,
heeft dezer dagen een circulaire verzonden en
daarbij gevoegd de statuten voor eene Neder-
landsche pensioenvereeniging voor werklieden.
Nadat de vereenigingen, door ons genoemd,
haar steun hadden onthouden en de quaestie
hadden laten rusten, was het moeilijk om een
bepaalde beslissing te nemen ten opzichte van
den weg, dien men het best zou kunnen in
slaan.
De Maatschappij tot nut van het algemeen
heeft nn op hare laatste algemeene vergade
ring voor goed, zouden wij bijna zeggen, haar
steun aan de oprichting van een werklieden-pen
sioenfonds ontnomen.
Eene poging, door den afgevaardigde van
het departement Goes, echter niet, naar ge
bleken is, namens die afdeeling, gedaan om
de algemeene vergadering te bewegen het
bewaarschoolplan te laten rusten en liever, in den
zelfden geest als ook wij aangaven, het tot stand
komen van een waarborgfonds voor eene
werklieden-pensioen-vereeniging mogelijk te
maken door eene flinke ondersteuning, vond
niet voldoende waardeering.
Dat het plan der commissie voor het eeuw
feest met groote meerderheid werd aangenomen
zal zeker wel hoofdzakelijk een gevolg geweest
zijn van de financieele toezeggingen, die de
heer Moens kon doen. Voor dergelijke klin
kende argumenten buigt men spoedig het
hoofd en is men al ras geneigd andere tegen
argumenten te laten rusten. Wij moeten het
nu overlaten aan de ervaring om te bewijzen
in hoever zulk eene inrichting tot opleiding
van bewaarschoolhouderessen voor alle depar
tementen, voor het gansche land nut stichten
zal; maar de daartegen geopperde bezwaren
Jflijven echter bij ons nog van kracht.
Naar onze meening is echter door die beslissing
het verkrijgen van een krachtigen steun voor
een werklieden-pensioenfonds vanwege de Maat
schappij tot nut van 't, algemeen voor goed
vervallen. Op de indertijd afgelegde bereid
verklaring om „nieuwe maatregelen tot bereiking
van het beoogde doel in beraad te nemen, in
dien de mogelijkheid blijkt om een zelfstandig
fonds tot stand te brengen op zoodanige grond
slagen dat voor de (geopperde) bedenkingen
geen ruimte overblijft," valt weinig voor de
toekomst te verwachten.
Op medewerking van andere vereenigingen
valt evenmin te rekenenhet plan, dat de
commissie van achttien leden thans ontworpen
heeft, moet nu op eigen wieken drijven.
Wij willen hopen dat de commissie daartoe
een juist middel koos, maar op grond van
hetgeen zij meedeelt valt het moeilijk een oor
deel daarover uit te spreken.
Zij geeft ontwerp-statuten te lezen, waarbij
betrekkelijk de hoofdzaak: de pensioneering
der werklieden onaangeroerd wordt gelaten
en die ons slechts het vooruitzicht openen op
een zeer langen weg om tot het doel te geraken.
Het eindeloos verschiet van eene vereeniging met
afdeelingen, vergaderingen enz., lokt ons maar
weinig aan. Het kan wezen dat de commissie
goed ziet en wij zouden niet gaarne hulp
willen ontraden, omdat dit nu op dit oogenblik
de eenige weg is die tot samenwerking leiden
en eenig resultaat opleveren kan, maar wij
hadden toch liever nu reeds eenige meerdere
ophelderingen vernomen omtrent de voor
naamste punten van het vraagstuk: het waar
borgfonds en het werklieden-fonds zelve.
In de bewuste circulaire wordt alleen mee
gedeeld dat de grondslagen, waarop die beide
fondsen moeten steunen, door haar zijn gefor
muleerd en aan het oordeel der eerstvolgende
algemeene vergadering zullen worden onder
worpen. De stichting dier twee fondsen behoort,
naar hare meening, niet tot hare taak en aan
een kleiner aantal personen zou, volgens haar,
de uitvoering van het plan moeten worden
overgelaten.
Er blijft dus dan nog het voornaamste te
doen, en bij ons rijst daarom de vraagware
het niet beter geweest dat de commissie juist
daarmee begonnen ware
Tot nu toe liet zich slechts éen stem hooren
tegen het plan der commissie, n. 1. die'van mr
H. Wiersma te Leeuwarden. Zijn hoofdbezwaar
geldt den naam, dien de vereeniging zal dra
gen, wijl daarin voor werklieden voorkomt.
Zulk een bezwaar achten wij gering en na
al het vroeger gesprokene en geschrevene zon
derling. Steeds is er quaestie geweest van
de oprichting van een w e r k 1 i e d e n-pensi-
oenfonds en elk belangstellende wist op welken
stand in de maatschappij men daarbij het oog
had. Doch dit te omschrijven vond men
terecht onnoodig.
De heer Wiersma vreest dat van de ver
eeniging misbruik gemaakt zal worden door
meer gegoeden, voor wie de hulp en bijstand,
door zoodanige pensioenvereeniging te verke
nen, niet zoozeer noodig is en die door buiten
gewoon groote deelneming de geregelde werking
dier vereeniging zouden kunnen belemmeren.
Maar hij zelf geeft het middel aan de hand
om dat tegen te gaan nl. door te bepalen dat
geenerlei pensioen boven een nader aan te
geven bedrag (b. v, ƒ16 per week) door de
vereeniging kan worden verleend.
Wat nut kan het dan hebben den naam
werklieden te doen vervallen voor eene
vereeniging die juist voor dezen wordt in het
leven geroepen Binnen de grenzen dier be
paling late men zooveel .mogelijk vrijheid,
om daarvan gebruik te maken, aan allen die
dat wenschen en meeneu zich te kunnen rang
schikken onder de categorie werklieden.
Wat wel eenigszins weegt ook bij ons is de
vraag, die ook mr Wiersma even aanroert, of
bij de oprichting dier vereeniging, zooals
men die nn wenscht, het beginsel van welda
digheid niet te veel op den voorgrond treedt
f
Zij die nu lid worden betalen hun contributie
slechts als een gift en dit juist sluit weer eenigs
zins het idee van self help uit.
Wij willen dat bezwaar echter niet te veel
doen gelden na al de phases die de oprichting
van een werklied en-pensioenvereeniging reeds
heeft doorloopen, is het nu meer dan zaak dat men
de commissie zooveel mogelijk steune. De contri
butie der vereeniging is slechts ƒ1. Mochten in
alle gemeenten mannen gevonden worden die
het oprichten van afdeelingen ter hand nemen.
Maar mocht de steun niet voldoende wezen
en wij hebben vrees daarvoor laat dan de
commissie op nieuw een poging aanwenden,
maar in andere richting.
Zij beginne dan met de oprichting van een
waarborgfonds te beproeven. Als wij de
lijst nagaan van hen, aan wie de circulaire is
verzonden, dan meenen wij dat daaronder
mannen genoeg te vinden zijn die, ieder in zijn
omgeving, wel een of meer aandeelen van
50 of 100 zouden kunnen plaatsenaan
deelen die geen rente geven maar waarvan er
jaarlijks een of meer worden afgelost. Men
heeft dan een vaste basis, waardoor van zelf
den werklieden vertrouwen wordt ingeboezemd.
Dan ontwerpe men de tarieven en kieze
men een raad van beheer en van toezicht
waarin werklieden en patroons van bekende
fabrieken of werkplaatsen niet mogen ont
breken en door wie de arbeid, welke door ver
deeling niet zoo zwaar zal wezen, vooral niet
in den eersten tijd, kosteloos kan geschieden
en die dan later, wanneer de werkkring van
hot fonds zich uitbreidt daarvoor vergoeding
kunnen ontvangen.
De middelen om propaganda te maken voor
de goede zaak zullen zich dan van zelf wel
aanwijzende quaestie of men al dan niet
een beroep zal doen op de medewerking van
de regeering om aan de postkantoren gelegen
heid te geven tot deelname aan dat pensioen
fonds een idee, reeds vroeger in ons blad
aangegeven zou dan eerst nader overwogen
kunnen worden.
Eén zaak zou dan zeker zijn men stond
dan op vasten bodem. En dit juist ontbreekt,
voor zoover wij het plan der commissie ken
nen, nu nog geheel, hoezeer wij dus haar goede
bedoeling ook waardeeret, wij vreezen dat
haar doel niet bereikt zal worden door het
middel dat zij aanwendde.
Be circulaire, waarin als uitersten datum van
toetreding 15 Juni werd genoemd, is toch eerst
dezer dagen weer aan de bladen gezonden. Geen
gelukkig teeken
Men meldt ons, dat de tentoonstelling der bloe
men en planten, gekweekt door den arbeidenden
stand, dit jaar zal gehouden worden Woensdagen
Donderdag 5 en 6 September a. Het FLoralia-
feest zal opgeluisterd worden door muziekuitvoe
ringen van het muziekkorps der stedelijke schut-
terrij en een vuurwerk van den kunstvuurwerk-
maker Hendrickx uit Antwerpen.
De noodige voorzorgsmaatregelen zijn genomen,
dat dit laatste tjjdig alhier zal zijn aangebracht.
Poortvliet, 22 Aug. Bij de gehouden her
stemming voor een lid van den gemeenteraad
behaalde de heer J. Bevelander Cz. 33 en de heer
J. A. Van Nieuwenhuijzen 27 stemmen, zoodat
eerstgenoemde verkozen is.
Men schrijft aan de N. Roti. Crt. uit Hoedekens-
kerke Bij de jongste gehouden verkiezing van
twee leden van den gemeenteraad werd een der
aftredenden dadelijk herkozen, en door het stem
bureau eene herstemming uitgeschreven tusschen
het aftredend lid Jan Steyn en L. L. Peeters. Bjj
de herstemming nu verkreeg Jan Steyn de meer
derheid, en werd hij door den raad in die verga
dering toegelaten. Ged. staten van Zeeland hebben
echter bij besluit van 17 Aug. n° 119 goedgevonden,
„met verbetering van 's Raads besluit, den heer J.
Steyn niet toe te laten". Deze beslissing steunt
op de volgende grondenBij de eerste verkiezing
was door eene kiesvereeniging bij advertentie in
de Goesclie Courant aanbevolen M. Verheek, land-
houwer. Nu zijn er twee broeders in de gemeente
de een Marinus G. Verbeek, die landbouwer is,
de andere Martinus Verbeek, die als arbeider bij
zijn broeder werkt. Bij de opening der briefjes
bleken uitgebracht te zijn, o. a.op M. Verbeek,
landbouwer, 6, op M. G. Verbeek 2, op Marinus
Verbeek 1, op Marinus Gregorius Verbeék 1 en
op M. Verbeek 18 stemmen. Het stembureau heeft
aan M. G. Verbeek 10 stemmen toegekend en de
18 stemmen, op M. Verbeek uitgebracht, van on
waarde verklaard, als geen persoon duidelijk
aanwijzende. Ged. staten zjjn van oordeel dat,
daargelaten het verschil in maatschappeljjke po
sitie tusschen de heide broeders, al de stemmen
van Verbeek aan M. G. Verbeek, landbouwer,
moesten zjjn toegekend, dewijl die als candidaat
was aanbevolen. Naar wij vernemen, komt zoowel
de gemeenteraad als de niet-toegelatene van deze
beslissing van ged. staten in booger beroep.
De heer Volck schrijft ons dat de Ellida giste
ren is vertrokken. Het vertrek is mogelijk ge
maakt door de cautie der Amsterdamsehe bank,
die biertoe in staat gesteld werd door deposito11
van prof. Buijs Ballot, bijdragen der regeering en van
particulieren. De bank deed zulks belangeloos.
Het instituut beeft gemeend bet niet bjj de Ellida
te moeten laten en is daarom bezig bet stoom
schip George te charteren. Waarscbjjnlijk kiest
dit beden avond uit Archangel zee, met last
om aan de Westkust van Vaigatz te landen en
over land Karazee te bereiken als de toegangen
biertoe gesloten blijven. De onderhandelingen
zijn te danken aan den heer Kramp, die bet in
stituut reeds vroeger belangrijke wenken gaf om
trent Rusland en nu, niettegenstaande de berichten
van den consul te Archangel, nog dit schip met
behulp der firma Scbaezler te Amsterdam en
Fontaines te Archangel wist meester te worden.
Prof. Bujjs Ballot, vertrouwende op zijne landge-
nooten, bleef op nieuw borg voor de vrachten de heer
Hujjgens, scheepsbouwmeester te Amsterdam, voor
de assurantie-premie. Dat men zich dus spoedig
beijvere deze kloeke mannen te steunen
Naar de N. R. Ct verneemt is door den koning
eene commissie benoemd tot regeling der samen
werking van zee- en landmacht bjj de landsver
dediging. Voorzitter zou zjjn de gepensioneerde
vice-admiraal De Haas, leden de generaal-majoors
Van der Star en Pfeiffer, de kapitein ter zee Binkes
en de kolonel Kromhout, en secretaris de kapitein
Hoogeboom.
In de Staatscourant is, op verzoek van den
Britschen gezant, de vertaling opgenomen van eene
door de Engelscbe regeering aan bare vertegen
woordigers in bet buitenland gerichte circulaire
tot verdediging van bare houding met bet oog op
de cbolera-epidemie, die thans in Egypte woedt.
Daarin wordt vooreerst geconstateerd, dat met
betrekking tot bet ontstaan of de uitbreiding van
de cholera geen der tot dusver vooropgestelde
stelsels als waarheid kan worden aangenomen, en
dat de geschiedenis, de oorzaken en bet karakter
der ziekte, zoowel in baren endemiscben als in
den epideraischen vorm, tot heden nog moeten
ontdekt worden. Hoezeer echter de mannen der
wetenschap van meening mogen verschillen ten
aanzien van de besmetteljjkheid der cholera, door
al degenen, die zoowel in Indië als in bet ver-
eenigd koninkrijk, eene practiscbe kennis van het
onderwerp hebben opgedaan, wordt bet eenparig
als vaststaande beschouwd, dat het algemeen aan
genomen stelsel en de praktjjk der quarantaine
niet alleen overbodig, doch ook bepaald schade
lijk zijn.
Tegen de bewering, dat de cholera altjjd wordt
aangebracht door schepen uit Indië, wordt aan
gevoerd, dat de verbalen, die over bet ontstaan
van de cholera zijn in de wereld gebracht, met
zorg aan de waarheid zijn getoetst, en dat op
grond van dat onderzoek Hr M" regeering zonder
aarzelen kan verklaren, dat bet uitbreken van
cholera, hetzjj in Egypte, hetzjj in Europa, nim
mer is kunnen worden toegeschreven aan over
brenging door schepen, komende uit Indië. Daar
entegen is bet uitbreken van de laatste cbolera-
epidemie niet anders te beschouwen dan als een
nieuw en zeer sterk bewijs der krachteloosheid van
bet quarantaine-stelsel.
Gisteren ontvingen wij de tjjding van bet over
lijden van mr J. II. De Laat de Kanter te Goes,,
die wjj om voor ons overwegende redenen niet
openbaar maakten.
Eene zeer ernstige en langdurige ongesteldheid;
deed reeds geruimen tijd bet beengaan voorzien;
van een man, met wiens verscheiden weder ee^-
