N° 186.
126® Jaargang.
1883.
Donderdag
9 Augustus.
K I T.
94 FEUILLETON.
De IiteratMle Koloniale TeitooMtellii.
Middelburg 8 Augustus.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentiën20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Frankrijk.
middelburgsch courant.
Agenten voor dit blad zijn te VlissingenP. G. de Veij Mestdagh, te Goes; A. A. W. Bolland, te Kruiningen; F. van der Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Niedwenhdijzen, en te Ter Neuzen; A. van der Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland; de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube en Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M„ Berlijn, Weenen, Zurich, enz.
Aan de statistische tabellen, openbaar gemaakt
door den voorzitter der Vereeniging voor statistiek,
mr J. L. de Bruijn Kops, is het volgende ontleend;
In 1871 bedroeg de bevolking van ons land
3,637,274 en het aantal scholen (openb. zoowel
als bjjz.) 3734.
In 1881 waren die cjjfers respectievelijk 4,114,015
en 3927.
In dat tijdvak nam de bevolking met ruim 13»
het aantal scholen met ruim 5 toe.
In 1871 waren aan de scholen werkzaam 10,917
onderwijzers, onderwijzeressen en kweekelingen,
in 1881 daarentegen 15,123, hetgeen eene ver
meerdering aanwjjst van 38 Die sterke ver
meerdering van onderwijskrachten is natuurlijk
een gevolg van de wet van 1878.
In Jan. 71 was het totaal der leerlingen op
alle lagere scholen 474,448 tegen 544,615 in Jan.
81, zijnde eene vermeerdering*"van bijna 15
In Jan. 71 was de bevolking der openb, scholen
864,394; in 1881 bedroeg die 408,007.
Yoor de bjjz. scholen (gesubs. en niet gesubs.)
bedroegen die aantallen respectievelijk 110,054 en
136,808.
Zou men met die cijfers in de hand nog durven
beweren, dat de natie afkeerig is van de openbare
school
In 1871 genoten 42,486 kinderen van 6—8 en
41,583 kinderen van 9—11 jaar geen onderwijs.
In 1881 waren die cijfers 47,447 en 24,211. Het
is er dua nog verre af, dat geen maatregelen tegen
schoolverzuim meer behoeven te worden genomen.
In Januari '71 ontvingen op alle lagere scholen
te zamen 243.002 kinderen gratis onderwijsin
1881 268.889.
In 1871 was het totaal der netto-kosten van het
lager onderwijs ƒ4.013.313, in 1881 was dit be
drag gestegen tot 10.198.943. Eene even be
langrijke toename is te bespeuren in de kosten
voor de opleiding van onderwijzend personeel
(deze zjjn evenwel in de laatstgenoemde cjjfers
begrepen). In 1872 beliepen deze ƒ216.371 tegen
1.077.530 in 1881.
Het getal bewaarscholen bedroeg in 1871 671
met 65.809 leerlingen tegen 802 met 87.728 leer
lingen in 1881.
Terwpl bjj het gewoon lager onderwijs het open
baar het bijzonder verre overtreft in aantal scholen
en aantal leerlingen, is dit bij de bewaarscholen
juist andersom. In 1871 had men 591 bijz. tegen
80 openb., in 1881 lil openb. tegen 691 bijzondere
Ieder weet evenwel, dat de oorzaak daarvan is;
het gebrek aan een wettelijke regeling van het
bewaarschoolonderwijs.
Op het door ons gemelde uit Stavenisse omtrent
het toestaan aan een der raadsleden, tegenstander
der vaccine-wet, om gebruik te maken van een
der schoollokalen, levert de redactie der Gemeente
stem de volgende commentaar:
JK K K HERIIKGBIIHG.
doob
James Payn.
W EEBE E JE Ij.
HOOFDSTUK XXIV.
«eest of geen geest
Goddank, het is Abel Deeds", vial de ander
hem in de rede en Abel herkende tot zjjn groote
verbazing in den matroos zjjn gewezen meesteres
van het Grijze Huis.
Zij vertelde hem dat zij zich dien avond naar
Zuid-Amerika zon inschepenten einde eenigen
lastigen schuldeisehers te ontloopen en dat het
voor haar van het grootste belang was om haar
vermomming geheim te houden. Het was geheel
overbodig om een beroep te doen op haar goed
heid van vroeger om haar van zjjn bijstand te
verzekeren. Abel Deeds had een zeer ridderlijk
hart en beloofde plechtig hun ontmoeting te
verzwijgen, doch drong erop aan om terug te
keeren en haar naar de "plaats harer bestemming,
het schip tegenover het huis van den dokter,
9 begeleiden.
Volgens art. 1 der onderwjjswet is elk lager
onderwijs, en daarmede zal men hier wel te
doen hebben dat niet gegeven wordt in de
woning van het kind, schoolonderwijs. Onverschil
lig dus ot het onderwjjs in quaestie door een
privaat-onderwjjzer dan wel door den vader zelf
gegeven zal worden, geldt het hier schoolonderwijs
en wel bijzonder, en daaraan mag behoudens
het bepaalde bjj art. 3 door de gemeente geen
subsidie, ook niet in den vorm van vrij lokaal
worden verleend. Zie het kon. besl. van 2 Dec.
1882 (Stbl. n° 150).
In November aanstaande zal een vergelijkend
onderzoek plaats hebben van aspiranten voor de
betrekking van surnumerair bij de posterpen, waar
toe vjjftien plaatsen ter vervulling zjjn opengesteld.
Volgens de N. Rolt. Crt zjjn er belangrijke
wijzigingen gebracht in de statuten van de officiers
weduwen- en weezenkas. De weduwen-pensioenen
zullen nameljjk met 25 pet, worden verhoogd, en
het aantal leden der directie van 3 op 7 worden
gebracht, waarvan 6 te benoemen uit candidaten
die door officieren zullen worden gekozen.
Den 16" Augustus zal het kon. instituut van
ingenieurs te Amsterdam eene buitengewone ver
gadering houden. Daarop zal een vergelijkend
overzicht van de voornaamste ontwerpen tot
droogmaking van de Zuiderzee worden gegeven,
in te leiden door den ingenieur van den waterstaat
Welcker. Daarbjj zal onder anderen het wets
ontwerp, door den heer Buma, lid van de tweede
kamer, ingediend tot het instellen van een onder
zoek naar de mogelijkheid van de indjjking der
geheele Zuiderzee door afsluiting der zeegaten even
binnen de eilanden, worden behandeld en onder
zocht. Geljjk men weet, is dat wetsontwerp bij
de tweede kamer aanhangig, en heeft de heer
Buma dezer dagen zjjne memorie van antwoord
op het voorloopig verslag ingediend.
De Exploitatie-maatschappij heeft nieuwe nacht
sneltreinen tusschen Amsterdam, Antwerpen, Brus
sel en Parijsvia HilversumUtrecht (Mb.)
Rozendaal, aangekondigd.
De nieuwe nachttrein komt in den vroegen
ochtend te Amsterdam aan en vertrekt van daar
te middernacht. Het hoofddoel van dezen trein
is, natuurljjk het internationale verkeer met
Frankrijk en België te bevorderen.
Door de Rotterdamsche afdeeling van het Ned'
tooneel wordt thans opgevoerd een oorspronkelijk
tooneelspel van den heer Jan C. De Yos, getiteld
Suzanne, clat door de N. Rott.. Ct. allergunstigst is
beoordeeld. Maandag avond had voor eene stamp
volle zaal de tweede opvoering ervan plaats.
Aan het einde der voorstelling werd den schrijver,
onder toejuichingen van het publiek en fanfares
van het orkest, namens de afdeeling Rotterdam
van het Ned. tooneelverhond een lauwerkrans
aangeboden.
In een brief uit Atjeh wordt het volgende
medegedeeld, opgevangen op een druk bezochte
Yier weken had zjj hem tot termjjn voor zjjn
stilzwijgen gesteld en men kan nagaan met hoe
veel ongeduld hjj het uur verheid had, waarop
hij zjjn ontmoeting aan mynheer Frank mocht
verhalen.
De geschiedenis was vreemd genoeg, al viel er
aan de waarheid niet te twijfelenmaar wat
Frank het meest trof was de datum. Abel had
Frenna op denzelfden avond ontmoet, waarop
Mark dat vreemdsoortige onderhoud met haar
broeders geest gehad had en nu kwam de vraag
bjj Frank op of dat onderhoud wel verbeelding
was geweest Hjj had nooit in den geest van
Kit geloofdmaar nu begon hjj aan zjjn dood
te twjjfelen. Indien hjj niet dood en met behulp
van Frenna uit de gevangenis ontsnapt ware, wat
was dan natuurlijker dan dat broeder en zuster,
ieder langs verschillende wegen, ten einde geen
achterdocht te wekken, naar een afgelegen zee
haven, als Mogadion waren gekomen, om het
land te verlaten Hoe dringend geheimhouding
noodig was bleek uit de vermomming van Frenna,
want al wilde zjj zich nog zoo gaarne onkenbaar
maken voor hare oude vriendenzou zjj zich
daarvoor nooit in manskleêren gestoken hebben,
en als zij alleen in haar eigen belang het land
wilde verlaten, zou zjj waarschjjnljjk evenmin
Mogadion tot de plaats van haar vertrek gekozen
hebben, als Rio Janeiro tot die harer bestemming,
waar zjj volstrekt geen relatiën hadterwjjl dit
soirée bjj den gouverneur van Atjeh, den heer
Laging Tobias
Men hoorde daar allerlei ons nog onbekende
zaken. Zoo vertelde de gouverneur, naar aanlei
ding der praatjes, die te Batavia liepen omtrent
zjjn- vragen om ontslag, en dat door den kolonel
ingediend, dat hjj zelf geen ontslag gevraagd had,
maar naar Atjeh was vertrokken met de toezegging,
dat hij in alles zooveel mogeljjk zou worden gesteund.
Toen hij evenwel in den laatsten tijd meer tegen
werking dan steun ondervond, heeft hjj geschreven,
dat hjj zjjn ontslag zou aanbieden, zoo de noodige
medewerking bleef ontbreken. Dat was dus zeer
voorwaardelijk. En wat den kolonel aangaat, ook
daaromtrent giste men te Batavia het rechte niet.
Volgens 's Gouverneurs eigen woorden, schjjnt het
departement van oorlog niet te willen, dat de zaken
hier onder een civiel gouverneur in 't reine zullen
komen, want sinds de heer Laging Tobias hier is,
is de kolonel Schafer door het departement van
Oorlog in alles tegengewerkt. Daarom heeft de
kolonel om aflossing gevraagd, niet alleen per brief,
maar later nog eens per telegram doch volstrekt
niet omdat het 10e bat. niet gezonden werd. Zelfs
heeft de kolonel oorspronkelijk niet om een bataljon
gevraagd, maar voorgesteld Lambaroe, dat een
bataljon bezetting heeft, terug te brengen tot een
post voor ééne compagnie. Daardoor zouden er
3 compagnieën vrijkomen en was er geen bataljon
noodig geweest. En wat denkt ge, dat de leger-
kommandant daarop geantwoord heeft »Lambaroe
niet verkleinen, maar de bezetting inkrimpen tot
ééne compagnie. De kolonel was van meening, dat
Lambaroe, dat p.m. 1000 meter vuurlijn heeft, niet
verdedigd kan worden door ééne incompleete com
pagnie, waarom hjj derhalve een bataljon verster
king vroeg."
De gouverneur had, als vervanger van kolonel
Schafcr, gevraagd om kolonel Romswinckeldoch
zei er zelfs bij, dat hjj wel dacht dat zulks niet toe
gestaan zou worden. En 't kwam ook zoo uit.
Kolonel Demmenie komt hier, en men beschouwt
dit als een nieuwen hak van het militair departe
ment op den heer Laging Tobias.
Welk een knoeiboel(Arnh. Crt.)
Het Kaapsche Volksblad beschuldigt het Trans-
vaalsche gouvernement van „verbazende ondank
baarheid", omdat het den staatsprocureur dr Jo
rissen plotseling zjjn ontslag heeft gegeven. De
Patriot noemt die beschuldiging onvoorzichtig
en voorbarig", en meent dat het Volksblad zjjn
oordeel had moeten opschorten zoolang de volle
dige bijzonderheden niet bekend waren. In ant
woord hierop verklaart het Volksblad dat dit
verwijt juist toepasselijk is op den Transvaalschen
Volksraad, die dr Jorissen heeft veroordeeld, on
verhoord, in zijne afwezigheid, achter zjjn rug.
Wanneer elke beschaafde regeering gewoon is,
zelfs geen harer minste ambtenaren af te zetten
zonder hem te hebben gehoord, dan moest men
zoo meent het Volksblad zooveel te meer
verwachten, dat diezelfde weg zou zjjn ingeslagen
door de regeering van een land, dat zeer stellig
dankbaarheid aan dr Jorissen verschuldigd is,
vooral voor de bekwaamheid en den jjver, door
verklaarbaar genoeg was, indien Kit haar verge
zelde, wjjl een veroordeelde, zoodra hjj zich in
Zuid-Amerika bevindt, veilig is.
Hoe zjj geweten hadden dat dit schip in de
haven lag; hoe zjj voor hun overtocht gezorgd
hadden, of waar zjj de noodige middelen van daan
gehaald hadden, bleef natuurlijk een raadsel en
zal dit wel altjjd blijven. Maar de toewjjding
van Frenna en de behendigheid van Kit waren
tot zeer veel in staat.
Wat Frank echter het meest verbaasde was
hoe de autoriteiten te Darlmoor zich zoo konden
laten misleiden, ten opzichte van het overljjden
van Kit en hjj besloot hier in elk geval achter
te komen.
Hoe meer hjj over de zaak nadacht, hoe meel'
hjj tot de overtuiging kwam dat Kit in het land
der levenden was en hjj kon niet nalaten nu en
dan met eenige bitterheid aan hem te denken.
Eens zei hjj bjj zich zelf met het oog op
die bekentenis onder de bouwvallen van het Kas
teel »hjj is nog niet aan het einde. De booze
wil hem voorloopig nog niet hebben."
De zaak op zich zelf boezemde hem zeer veel
belang in, maar zijn hoofddoel was om Mark de
oogen te openen, Indien hjj kon bewjjzen dat
Kit leefde, zou die waarschuwing van den doode
haar kracht verliezen en het karakter van bedrog
krjjgea en indien Mark eens overtuigd was dat Kit
hem in het belang der Transvaal gedurende de
zittingen der koninklijke commissie aan den dag
gelegd. Ofschoon de publieke en politieke loop
baan van dr Jorissen niet bewonderende, is het
Volksblad toch van oordeel, dat, zelfs wanneer de
Transvaalsche regeering meende de ergste grieven
tegen hem te kunnen aanvoeren, hjj in de gele
genheid moest zjjn gesteld om opheldering te
geven en zich, zoo mogelijk, van blaam te zui
veren. Een hooggeplaatst ambtenaar af te zetten,
onverhoeds en terwjjl hjj 7000 mjjlen ver af is,
dit vindt het Volksblad een zeer buitengewone
manier van doen.
(Particuliere correspondentie.)
Amsterdam, 6 Aug. 1883.
XV.
(Vervolg.)
Het kunstvoorwerp in de étalage van den heer
Boucheron in de middelste zjjgalerjj rechts van
den hoofdingang is, zooals wjj reeds zeiden, een
nachtlampje of een vierkante, beneden ietwat
schuin toeloopende beker, wier voorzjjde als het
kleine tooneel van een poppenkast of oud-Hol-
landsche ronzebons is ingericht, waarvoor eene
Chineesche vrouw met een paar kinderen schjjn-
baar staan te kjjken. Wjj behoeven niet te zeggen
hoeveel geduld er noodig was om al deze kleine
schotten tusschen het gouddraad te vullen, en
verwonderen ons niet dat het niet al te groote
kunststuk eene waarde heeft van 28000 fr.
Het maken van email cloisonné wordt in de
fabrieken van den heer Christofle allergelukkigst
beoefend, en deze arbeid verdient daarom juist
zooveel opmerking, omdat hjj met zooveel inspan
ning en moeite gepaard gaat, wat men kan nagaan
als men bedenkt dat de hittegraad, waarop het
email in den oven (de moffel) smelt, bjjna geljjk
staat met dien waarop het koper zich begint op
te lossen. Eén seconde dus van onoplettendheid,
kan den arbeid van dagen, van weken, aan een
ornament besteed, verijdelen. De kastjes nu, die
wjj in deze étalage opmerken, zjjn met Fransche
email-schilderingen opgelegd, wier figuren en blad
versieringen de meesterhand kenmerken, evenals
die, aan een groote geslagen koperen vaas aange
bracht, welke in 't midden prijkt en reeds voor
een enormen prijs naar Amerika is verkocht. Na
nog vermeld te hebben, dat wjj in deze étalage
mede de fraaiste zoowel groote als kleinere stukken
en groepen van echt zilver in alle tinten en van
zoogenaamd gemarteleerd zilver aantreffen, wenden
wij onzen blik naar de rjjke inzendingen van
bronzen van den heer Barbedienne, vlak tegenover-
die van den heer Christofle. In de bronzen fa
brieken in Frankrjjk, waaronder die van Barbe
dienne, Emile, Colin, Houdebine en Lombard de
voornaamste zjjn, worden jaarlijks vele en kost
bare voorwerpen van kunst vervaardigd. Dat die
kunst langzamerhand meer in eere komt daarvan
leveren tentoonstellingen als deze het onloochen
baar bewjjs. Geen wonder echter dat men, wan
neer men niet geheel zonder aesthetisch gevoel is,
wordt aangetrokken door de heerljjke schepping
van Merciers Gloria Victis, de Mignon van Aizelin
of de fortuin van Moreon-Vautier, die hier in brons
zjjn teruggegeven, zoo onberispelijk dat de artist
zelf verbaast staat over den arbeid. Gjj staat stil
voor dien gemaskerden arlequin, welk waas echter
hem bedrogen had, dan zou het geheele gebouw
van zjjn invloed ineen storten.
Voor het oogenhlik legde Frank echter Abel
Deeds het zwijgen op en hield de heele zaak voor
zich. Indien hjj eenmaal zjjne vermoedens uitte,
zouden zij zich wjjd en zjjd verspreiden en het
was van het grootste belang dat Mark er niets
van hoorde vóór dat zjj bewezen konden worden.
Hjj moest echter mjjnheer Pcnrijn in het ver
trouwen nemen, ter wille zjjner betrekking met
den gevangenis-prediker, maar om een zekere
reden werd hjj genoodzaakt zjjn mededeeling nog
eenigen tjjd uit te stellen.
Wordt vervolgd)
