N° 159.
126* Jaargang.
1883.
Maandag
9 Juli.
Middelburg 7 Juli.
Onderwijs,
Gemengde Berichten.
Dit blad verschijnt, dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentiën20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.^»
Bij deze courant behoorcn twee BIJVOEGSELS.
„De Grenadiers."
De proeftocht met de Willem,
Prins van Oranje.
MIDDELBIRGSCHE COURANT.
Agenten voor dit blad zijn te YlissingenP. G. de Veij Mestdagh, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van der Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieuwenhüijzen, en te Ter Neuzen: A. van der Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube en Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M„ Berlijn, Weenen, Zurich, enz.
Al werkt het op de vergadering van het depar
tement Middelburg der Maatschappij tot nut van het
algemeen gesprokene niet anders uit dan dat de
quaestie van het pensioenfonds voor werklieden
weer eens ter sprake komt dan toch reeds hebben,
nieenen wij, zij die dit punt nog eens aanroer
den bun doel bereikt.
Op de in 1882 gehouden algemeene ver
gadering werd een voorstel aangenomen, waarbij
de leden te kennen gaven dat zij hunne, ten
vorigen jare in zake de vestiging van een alge
meen Nederlandsch pensioenfonds voor werklieden,
gegeven machtiging introkken maar het hoofdbe
stuur uitnoodigden nieuwe maatregelen voor te stel
len, indien de mogelijkheid blijkt een zelfstandig
fonds tot stand te brengen op zoodanigen grondslag
dat voor de aangevoerde bedenkingen geen ruimte
overblijft. De afdeeling Rotterdam had een ander
voorstel gedaan, dat zij echter daarna.introk, waar
in werd aangedrongen om de bewuste zaak op
nieuw aan eene commissie op te dragen, ten einde
zoo noodig op andere grondslagen, in elk geval
met in achtneming van het sedert voorgevallene,
een plan te ontwerpen en aan de algemeene
vergadering van 1883 nieuwe voorstellen te doen.
Dit voorstel was van meer gewicht dan het
ten slotte aangenomene. Nu kan het hoofdbestuur
de zaak van het werklieden pensioenfonds laten
rusten, en steeds aanvoeren dat haarde mogelijk
heid nog niet is gebleken om zulk een zelfstandig
fonds op de aangegeven grondslagen tot stand te
brengen.
Breedvoerig is in ons blad de quaestie van dit
pensioenfonds besproken en in het vorig jaar is
nog gewezen op de weinig afdoende motieven, die
het hoofdbestuur aanvoerde om geen ondersteu
ning aan het plan te verleenen.
Het zwaarst woog vooral de bonding, door par
ticuliere maatschappijen aangenomen, die alleszins
beschikbare tarieven, in het bijzonder voor werk
lieden bestemd, in het licht gegeven hadden. Te
gen dit bezwaar werd destijds in ons blad de ge
gronde opmerking gemaakt, dat particuliere maat
schappijen steeds werkzaam zijn met het doel om
winst te behalen.
Is dit het geval dan zou die winst, wanneer er een
zelfstandig fonds werd opgericht, ten bate der
verzekerden aangewend kunnen wordenwas er
weinig of geen winst, wat niet te verwachten
was, dan zon dit onderdeel van den werkkring
dier particuliere maatschappijen van zelf met
minder belangstelling worden ter harte genomen.
Dit bezwaar van het hoofdbestuur mocht dus
geen reden heeten om de zaak te laten rusten.
Maar er waren nog andere moeielijkheden: o. a.
de quaestie der geldelijke aansprakelijkheid. Deze
zou de maatschappij niet van zich kunnen schui
ven indien de kosten de ongetwijfeld te lage
raming overschreden, of indien verliezen geleden
werden, die bij ontstentenis van eenig waarborg
kapitaal misschien door de maatschappij zouden
moeten worden gedekt. Het gemis van het
waarborg-kapitaal woog, en niet ten onrechte
voorzeker, zeer zwaar.
Dit bezwaar nu had geheel of gedeeltelijk kun
nen opgeheven worden bij gelegenheid van
het a. 8. eeuwfeest der maatschappij. Zij zelve
zou door hare bezittingen een waarborgkapitaal
voor het goede doel kannen vormen en daardoor
de gelegenheid aanbieden tot het in het leven
roepen van een verzekeringfonds, waaraan een
groote behoefte bestaat en dat, zooals het hoofd
bestuur zelf erkende, voor land en volk van het
grootste belang is. De Maatschappij tot nut van
t algemeen zou dan, ondér medewerking van
zoovele mannen die in deze zaak hunne belang
stelling toonden, zulk een fonds kunnen oprichten
en blijven besturen.
Wij willen hopen dat deze zaak ook in andeïe
departementen zal besproken worden. Het plan
Voor een kweekschool voor bewaarschoolhouderes-
sen heeft bezwaren, waarop reeds in de Middel-
burgsche afdeeling is gewezen, inzonderheid door
het bestuur zelve.
Het gebruik maken van die school zal, vooral
voor haar die daarvoor in aanmerking komen,
bezwarend wezen en wij vreezen dat langs dien weg
nog niet de gewenschte 'verbetering te verwachten
is. Het rijk, aan wiens zorg dit deel van het onder
was, het best is toevertrouwd, zou door het ver
leenen van bijdragen aan dat bezwaar kunnen te
gemoetkomen; niet alzoo de maatschappij tot nut
van 'J algemeen.
Wat men ook doe hetzij men geheel of ge
deeltelijk een waarborgkapitaal voor een werk
lieden-pensioenfonds wil stichtenhetzij men een
kweekschool voor bewaarschoolhouderessen wil
oprichten, men doe het uit eigen krachten. Dan
eerst handelt men in overeenstemming met het
voorrecht dat de maatschappij ten deel valt.
Kapitaal-vermindering geeft renteverlies maar
door inkrimping van andere uitgaven is, dunkt
ons, dat wel te vergoeden. De subsidie aan het volks
blad De Zwaluw geven wij daarvoor gaarne, vooral
wanneer het tot standkomen van een werklieden
pensioenfonds daardoor wordt bevorderd. Een
goed volksblad zal zijn eigen weg wel vinden en
het is van meer practisch belang den werkman
de gelegenheid te openen voor den ouden dag te
zorgen dan hem lectuur te bezorgen, waarin op
zoovele andere wijzen, o. a. door de bibliotheken
van de afdeelingen der maatschappij, ruimschoots
wordt voorzien.
Onze omgeving is twee bladen rijker geworden.
Het een is het Zeeuwsch volks- en advertentieblad
en zal wekelijks bij den uitgever, den heer Steen-
meijer te Middelburg verschijnen, van het andere
het Domburgsch badnieuws en vreemdelingenlijst is
het bureau te Domburg gevestigd.
Beide blaadjes zijn net bewerkt. Het laatste
vraagt slechts jaarlijks gedurende het badseizoen
eens per week belangstelling en ondersteuning,
die wij het gaarne verleend zouden zien wanneer
het bevordelijk kan zijn, wat zeker het hoofd
doel wezen zal van deze uitgave, aan den bloei
der badplaats, die meer en meer belangstelling
verdient van hen die een rustig verblijf aan zee
zoeken.
Het Zeeuwsch volks- en advertentieblad heeftin een
eenvoudig woord vooraf te kennen gegeven voor
het volk te willen schrijven. »Hoe meer het
volk zoo schrjjft het ontwikkeld en voor
waarts geleid wordt, des te meer zal ons volk
zijne plaats waardig bekleeden." Als het aan
die goede zaak wil meewerken dan hopen wij dat
een lang leven het daartoe alleszins in staat zal
stellen, want dan zal tevens blijken dat die poging
in onzen kring ondersteund wordt.
Het ontwerp van wet tot regeling van het
notarisambt, samengesteld door den heer H. W. J.
Sannes, ontvanger der registratie en domeinen te
Oirschot, vindt meer en meer bestrijding.
In de N. Rott. Ct schrijft de heer A. Moll, notaris
te Arnhem, daarover artikelen die ongunstig
luidden, terwijl de heer Th. van Uije Pieterse,
notaris te Vlissingen, in een brochure zijne meening
erover heeft kenbaar gemaakt. Hij komt daarin
tot deze slotsom. Het door den heer Sannes
bewerkte ontwerp geeft blijken van gemis aan
practische kennis, waaronder ik meen te moeten
verstaan uitvoerbaarheid van hetgeen de wetgever
voorschrijft."
Het tooverwoord had de harten der Zeeuwsche
muziekvrienden reeds weken lang doen kloppen,
en de kansen van goed of slecht weer waren be
rekend met al de juistheid, aan weervoorspellers
eigen. En zij zijn gekomen, de 52 man van Völl-
mar, en een zomersche avond heeft hun concert
begunstigd.
Het was er natuurlijk zeer volmeer dan dui
zend menschen hadden zich gisteravond in den
tuin van het Schuttershof De Hdele Handboog ver-
eenigd, en van het begin tot het einde werd er
met gespannen aandacht geluisterd. 'tWas dan
ook een schoon programma. Wij noemen slechts
de vijfde simfonie van Beethoven, een van de
heerlijkste scheppingen van den meester; en het
voorspel uit het jongste werk van Wagner Parsifal,
door den heer Yöllmar gearrangeerd. Om déze
beide nummers alleen te hooren zouden zeker velen
een reisje naar Middelburg gemaakt hebben.
Over de bijzondere verdiensten van ons eerste
muziekkorps zal ieder het wel eens zijn éen toch
waren alle instrumenten, zij verstonden elkaar en
werden uitnemend geleid. Voegt men bij de ge
noemde stukken nu nog het vioolconcert 64- van
Mendelssohn door den moedigen Dunkier voor
harmonie-muziek bewerkt eene Hongaarsche
rhapsodie van Liszt, de ouverture-ALjmon en een
schoone fantaisie van Dunkier over Weber's Oberon,
dan moet men den heer Völlmar lof brengen om
de keuze van zijn programma. De boeiende romance
vanRobaudi Alia Stella confidente zal voor velen
nieuw zijn geweest. Dat de koninklijke kapel met
de uit-vering van de verschillende nommers rijken
bijval inoogstte, behoeft haast niet te worden ge
zegd. Trouwens de stilte die in den ganschen
tuin heerschte was bewijs genoeg voor het genot
dat gesmaakt werd.
Allen, die het concert bijwoonden, verlangen
naar eene herhaling van dergelijke uitvoeringen.
Zij zijn der commissie voor de zomerconcerten
dankbaar voor het initiatief, dat zij nam, om
Middelburg zuiver muzikaal genot te geven. Die
commissie moet daarom gesteund worden door
allen, die goede muziek wenschen te hooren, en
die zijn er, naar het aantal bezoekers van dit
concert te oordeelen, niet weinigen
Begunstigd door het prachtigste zomerweder,
bij weste bries, verliet heden morgen te half tien
het voor de maatschappij Zeeland, ten behoeve
van den dienst tusschen Vlissingen en Queenboro
nieuw gebouwd stoomschip Willem, Prins van
Oranje, de haven van Vlissingen, om een proefreis
te doen in de Noordzee.
De inrichting van dit prachtig zeekasteel is
reeds in ons nomtner van gisteren beschreven,
zoodat wij ons kunnen bepalen tot de mededee-
ling dat niets is nagelaten om het gemak der
reizigers zooveel mogelijk te bevorderen.
De salon prijkt met schilderijen van J. Reijn-
vaan, Van Lokhorst, H. Mesdag, Van Heerdt,
Mesker, Von Keller, Van Kettner, De Bock en
anderen.
In de fraaie rookkamer zijn de wanden met
schilderijen van Delftscb aardewerk, naar stukken
van Van de Velde, Van Ostade, Potter en Hac-
kaert versierd, terwijl de fraai geschilderde glazen
een kleurig licht doorlaten.
Van Vlissingen stoomden wij langs de kust van
Zeeuwsch-Vlaanderen en die van België, waar we in
de verte de bekende badplaatsen Heijst en Blan-
kenberghe passeerden, verder voorbij de licht
schepen op de Wielingen en de Wandelaar en
zoo de Noordzee in.
Een helder zomerzonnetje spiegelde op het
woelige water en deed het als een zee van dia
manten flonkeren. Na de Walcherscbe kust ver
laten te hebben, kregen wij spoedig een vloot
van visscherspinken in 't gezicht; daarna doemde
aan den gezichteinder een brik op, die steeds in
afmetingen toenemende ons statig voorbij zeilde>
dan weder trok een driemaster de aandacht, of
werd het prachtig zeegezicht door een ranke steamer
verlevendigd.
Het nieuwe stoomschip, dat gevoerd zal worden
door den heer P. Joha, vroeger gezagvoerder van
de Prinses Marie, voldeed op de proefreis uitstekend.
Er werd bij 36 omwentelingen van de machine
in de minuut gedurende geruimen tijd, met 3950
paardenkrachten, een vaart geloopen van 18 knots.
Het vaartuig stuurde uitstekend en voldeed in
alle opzichten aan de gestelde eischen.
Wederom toonde de firma John Elder en c° te
Glasgow haar goeden naam op het gebied van
scheepsbouw en engineering eer aan te doen.
Te half een werd den genoodigden een lunch
aangeboden, waarbij de restaurateur Howe op
nieuw toonde dat hem volkomen de bediening der
buffetten is toevertrouwd.
Aan het dessert werd door den directeur der
maatschappij Zeeland een dronk gewijd aan Z. K.
H. den Prins van Oranje en tevens de hoop uit
gesproken dat de naamdrager van dien vorst
goed succes moge hebben.
Onder de verschillende toosten, die vervolgens
uitgebracht werden, meenen wij nog die op den
voortdurenden bloei van de maatschappij Zeeland
te moeten vermelden, daarbij de hoop uitspreken
de dat men de goede verwachtingen, door dezen
proeftocht opnieuw opgewekt, verwezenlijkt moge
zien.
Gisteren en heden werd aan het Middelburgsch
gymnasium, ten overstaan der hoogleeraren Bierens
de Haan, Spruijt en Valeton het eindexamen ge
houden. De twee leerlingen der zesde klasse
C. E. Breeman en L. M. van Leeuwen, die zich
voor het examen hadden aangemeld, zijn beiden
geslaagd.
Voor hen die in Zierikzee kaarten genomen
hadden voor het concert, Vrijdagavond door de
kapel van de grenadiers en jagers gegeven, was
het zeker een groote telem-stelling dat door onvol
doende deelneming de extra-boot niet voer.
De bezoekers uit Beveland moesten nog, gelukkig
slechts even, vóór het einde van het concert het
Schuttershof verlaten.
Dezer dagen was L. v. d. H. te Wlsse-
ïterlte aan 't ploegen, toen een der paarden door
't slaan naar de vliegen in 't tuig verwarde. Bij
de poging om het dier te bevrijden, geraakte v.
d. H. onder den voet en bekwam, behalve eenige
kneuzingen aan hoofd en arm, van het beest een
trap op de borst. Ofschoon veel lijdende is de
man gelukkig aan de beterhand,
De nog aanwezige meestoven op Kuid-
Ilevelancl zullen vermoedelijk weer met een
worden verminderd. De eigenaren van de mee-
stoof te Ellewoutsdijk zijn althans tot het be
sluit gekomen ten aanzien van dit pand tot
slooping overtegaan.
Daarentegen vernemen wij dat te Wolfaartsdijk
door een grondeigenaar dit jaar ruim 9 hectaren
met meekrap zijn bezet.
Het zesjarig dochtertje van een schipper, die
met zijn vaartuig te Arnhem aankwam, viel des
avonds over boord. De vader maakte zoo spoedig
mogelijk de boot los en zou misschien het bereikt
hebben, zoo niet de roeispaan ware gebroken. Hij
zag het kind op korten afstand vóór zich weg
zinken. Een dertienjarige knaap, die zwemmen
kon, wierp zijn bovenkleederen uit en zwom er
heen, maar ook hem gelukte het niet, de kleine
drenkelinge te redden.
In hoever het dit jaar een »drooge" zomer
is, kan blijken uit de verzekering van een mole
naar, die sinds 22 jaren een polder van ruim 500
HA. bemaalt, dat hij het nog geen enkelen zomer
zoo gemakkelijk heeft gehad als nu. Sedert den
28»teB Maart staat de molen stil; geen slag be
hoefde hij te draaien.
De laatste week was de vischvangst teWou-
drichem bijzonder schraal: 21 stuks zalm van
gemiddeld 10 halve kilos en verkocht tegen 50
a 60 cent de h. k. De vorige week ving men 200
stuks zalm van dezelfde zwaarte en prijs, henevens
4 steuren van 218 tot 121 h. k., die 12 a 14 et.
per h. k. opbrachten. Ook de vangst der kleine
visch is slap.
De leerlingen in de werkplaatsen en kan
toren aan de Delftsche Gist- en Spiritusfabriek, die
goed hebben opgepast, ontvingen dezer dagen van
den directeur de verrassende mededeeling, dat zij
onder de leiding van den leeraar in huisvlijt- en
herhalingsonderwijs een uitstapje mogen maken
naar de Amsterdamsche tentoonstelling. Bij gun -
stig weder begint de tocht Vrijdag 13 Juli\ '3
morgens vroeg, te voet, van Delft over Voorburg,
Leidschendam en Voorschoten naar Leiden. Hier
wordt overnacht en den volgenden morgen vroeg
de voetreis voortgezet over Hillegom, Lisse, Heem"
stede, Bennenbroek naar Haarlem. Des Zaterdags
avonds na aankomst te Haarlem, gaat de reis
per spoor naar Amsterdam. Zondag en Maan
dag wordt besteed om de tentoonstelling en het merk
waardigste van dehoofdstad te zien, en des Maandags
avonds reist het jonge gezelschap per spoor terug
naar Delft.
Na de terugkomst maakt ieder der reisgenooten
een opstel over al wat hij gezien en gedaan heeft;
het mooiste van deze opstellen wordt in De
Fabrieksbode geplaatst.
In de afgeloopen week heeft de Amsterdam
sche journalistenkring aan allen, die meegewerkt
hadden om het paviljoen der pers in orde te
brengen, en aan binnen- en buitenlandsche col
lega's een feest aangeboden, waar het zeer prettig
en gastvrij moet zijn toegegaan.
De heer Martin Kolff, wien was Opgedragen
dank te betuigen aan allen die tot het welslagen
van den avond hadden meegewerkt, zeide dat hij
de hoorders niet vermoeien wilde met de lange
ljjst van namen, maar slechts een paar voor
beelden zou aanhalen.
Zoo gold al dadelijk de vraag: „Hoe bieden
wij al onzen gasten een zitplaats aan?" En zie,
juist bij de behandeling van dat punt in den
boezem der commissie voerde het toeval haar den
heer Geselschap te gemoet, die in zijn vroegere
betrekking (inspecteur van politie) zoo lnenigeeft
tot zitten" had gebracht op minder aangename
manier, dat hij er zich thans zeker een feest van
zou maken eens oen prettig zitje te bezorgen, in
verband ook met zijne nieuwe betrekking bij de
Erven Lucas Bols, die op zoo onbekrompen
manier haar huis en kelder ter beschikking had
gesteld. Maar om te zitten, heeft men zetels
noodig. En daarvoor kwamen wij vervolgde
spreker terecht in de armen van den Tod^
