K I T.
MJDDFIBURGSCHE COURANT
Middelburg 18 Juni.
GmesMip raai voor Zeelanft.
FEUILLETON.
BIJVOEGSEL
Dinsdag 19 Juni 1883. N'. 142.
VAN DE
VAN
Volgens de Standaard is aan de bh. mr. Van
Berckel en mr. Modderman door de commissie
van advies van het centraal-comité der antirevo
lutionaire kiesvereenigingen een schrijven gericht,
onder dagteekening van 15 Juni 1883.
Daarin worden, met het oog op de a. herstem
ming te Delft, de volgende vragen gedaan.
1°. in hoeverre de art. 11 en 12 van het
anti-revolutionaire program op uwe instemming
kunnen rekenen;
2°. of de noodzakelijkheid van onverwijlde
grondwetsherziening door u erkend wordt;
en 3°. of ook naar uw oordeel herstel van even
wicht tusschen 's rijksinkomen en 's rijksuitgaven
dient gezocht, niet in den weg van verhoogde be
lastingheffing, maar in dien van bezuiniging op
de uitgaven.
De bewuste artt. 11 en 12 luiden.
Art. 11. Opdat de staten-generaal in de natie
wortelen het volk niet slechts in naam vertegen
woordigen en in hun samenstelling niet langer
een krenking van het vecht der minderheden op
leveren eischt zij de invoering van een ander
kiesstelsel en, ter voorbereiding daartoe, verlaging
van den census
Art. 12. Zij wil dat de staat (voor zoover ont
stentenis van veerkracht bjj de burgerjj hiertoe
niet noodzaakt) het beginsel late varen, alsof de
overheid geroepen zou zijn om van harentwege
onderwijs te doen geven voorkome dat de over-
heidsscholen, voor zoover noodig, tot propaganda
van godsdienstige of tegen den godsdienst gekeerde
begrippen misbruikt worden en alzoo ook in zake
onderwijs aan alle burgers, onverschillig welke
hunne godsdienstige of paedagogisehe zienswjjze
zij, gelijke rechten gunne.
Yan de antwoordendie de heeren geven, zal
het afhangen wien van de twee candidaten bij de
herstemming de steun der anti-revolutionaire par
tij zal worden verzekerd.
Het heeft hier allen schijn alsof de heeren, met
dr Kuyper aan het hoofd, vragen naar den be
kenden weg. Het is voor ons ten minste niet
twijfelachtig of de heer Van Berckel zal wel de
gewilde man zijn bij het comité, doch dan rest
de vraag of hij dit ook zal wezen bij de ortho
doxe kiezers. Dezen ijveren gaarne voor hun ge
loof maar een andermans geloof waardeeren zij
niet licht, en mr Yan Berkel's katholicisme kan
wel een struikelblok worden.
Aanstaanden Woensdag zal een gezelschap van
p. m. 20 hoofdambtenaren der Fransche spoorwe
gen, die tjjdelijk te Amsterdam vertoeven, een uit
stapje maken naar Middelburg. Zjj zullen verder
Domburg bezoeken en daar een diner gebruiken,
's Namiddags komen zij te Middelburg terug en
vertrekken van daar naar Parijs.
Vergadering van Vrijdag 15 Juni.
Voorzitter dr J. P. Dozy.
Nadat, zooals wij gemeld hebben, dr Bolle is
ES TC IV E HEB1NNERII O.
DOOR
James Payn.
TWEEDE DEEL,
HOOFDSTUK II.
Vriendschappelijk.
»Heel goed Mark, zei Kit. Mag ik u vra
gen hoe gjj het eerst kennis hebt gemaakt met
Ly die jonge dame
»Door een zeer gelukkig toeval. Zjj reed
op zekeren middag met haar oom op den weg
naar Baddingly terwijl ik daar wandelde, toen
hun paard schrikte van iets
»Van u
»Neen niet van mij", zei Mark met den
grootsten ernst, »van een mjjlpaalzjj werd uit
de tilbury geworpen en viel bjjna in mjjne armen."
»Het was geen tilbury", zei Kit, sik wed
dat het maar een oude sjees was." »Ik hoop dat
zjj zich niet bezeerd had?"
»Neen, maar zjj was zeer ontdaan."
»En omdat gij haar opgevangen hebt, wilt
gjj haar nu ook verder behouden?"
geïnstalleerd en de notulen goedgekeurd zijn, wordt
mededeeling gedaan van de ingekomen stukken.
Daaronder bevinden zich eenige der door den
geneesk. raad in Noord-Holland uitgegeven voor
schriften tot hulpverleening bjj plotselinge onge
vallen en een schrjj ven van den officier van justitie
te Middelburg, waarbjj deze te kennen geeft eenige
exemplaren van die voorschriften ontvangen te
hebben, doch geen voldoend aantal te bezitten
om aan eiken brigade-kommandant en eiken
rijksveldwachter een afdruk te geven. Bovendien
acht de officier het formaat (plano) minder ge
schikt, waarom hjj den raad in overweging geeft
voor het geval hjj de verspreiding van deze of
dergeljjke voorschriften mocht wenscheljjk achten,
daarvan een honderdtal in klein formaat, zoodanig
dat zjj in een zakboekje gedragen kunnen worden,
ter zijner beschikking te willen stellen.
De voorzitter zegt dat wel alle leden van de
hooge waarde van voorschriften bjj plotselinge
ongevallen overtuigd zullen zjjn, doch vraagt of
de wjjze waarop de raad voor N.-Holland deze
voorschriften gaf, den leden volkomen voldoet.
In dat geval kan daarvan een afdruk gemaakt
worden in kleiner formaat voor de justitie, terwjjl
mocht de raad eene andere opvatting toegedaan
zjjn dan die van N.-Holland, eene uitgave van
dezen raad kan plaats hebben.
Hierop volgt eene discussie, waarbjj dr Bolle
doet uitkomen dat de bedoelde voorschriften, uit
genomen de manier om een drenkeling bjj te
maken, z. i. niet plastisch genoeg zijn. Volgens
zijne opvatting zouden de voorschriften zoo weinig
mogeljjk letters, maar zooveel mogelijk afbeeldin
gen moeten bevatten, de laatste liefst met heldere
kleuren gedrukt. Ook zou hij in de voorschriften
hoe te handelen bjj vergiftiging die willen weg
gelaten hebben welke het verstrekken van medi
cijnen aan de hand doen, wijl een particulier die
in den regel niet in huis heeft. Daarentegen zou
hjj onder die rubriek meer huismiddeltjes opne
men, o. a. een lauwe oplossing van keukenzout,
die men in elk huisgezin dadelijk kan toedienen.
Nadat ook de heer Couvée het nut van laatst
genoemd middel aangetoond heeft, stelt de voor
zitter voor eene commissie te benoemen tot
het samenstellen van zoodanige voorschriften. Dit
goedgevonden zijndebenoemt de voorzitter om ten
deze het bureau bjj te staan de heeren drs Keyzer,
Bolle en Couvée.
Daarna wordt aan de orde gesteld de mededee
ling van de handelingen van het geneeskundig
staatstoezicht over het tjjdvak van 1 Dec. 1882
tot 15 Mei 1883.
Daaraan is het volgende ontleend
In 1882 zjjn in Zeeland overleden of doodge
boren 3974 of 20.99 0/00, tegen 3916 of 20.76 .°/00 in
het vorige jaar.
Als levenloos werden aangegeven 342 tegen 397
in het vorige jaar. Beneden het jaar stierven
1262 tegen 1119 in het vorige jaar.
In de volgende gemeenten bedroeg de sterfte
25 tot 30 %oAagtekerke, Arnemuiden, Cadzand,
Coljjnsplaat, Dreischor, Driewegen, Ellewoutsdjjk,
Hengstdjjk, Hoedekenskerke, Hulst, Kerkwerve,
Meliskerke, Nieuwvliet, Oudelande, St. Jansteen,
Ter Neuzen, Wemeldinge, Westdorpe, Wissekerke
en Wolfaartsdjjk.
In de volgende gemeenten bedroeg de sterfte
meer dan 30 %0Borssele, Cats, Clinge, Nisse,
Retranchement en Waarde.
In Middelburg stierven 20.58 °/00, in Goes stierven
20.63 °/00, in Vlissingen stierven 23.97 °/00, in Zie-
rikzee stierven 21.38 0,00- A.an typhus zjjn overleden
26, aanhoudende koorts 53, tusschenpozende koorts
44, waaronder perniciosae 12, mazelen 5, croup
14, diphtheritis 17, kinkhoest 97, acute ziekten
der ademhalings-werktuigen 439, diarrhee 244,
acute ziekten der spijsverterings-werktuigen 231,
ziekten van het kraambed 25.
De ziektetoestand in de provincie was sedert 1
December 1882 over het algemeen gunstig. Om
trent besmettelijke ziekten is het volgende te melden.
Pokken kwamen sporadisch voor te Schoon-
dijke, St. Maartensdijk en te Ylissingen. Sterf
gevallen aan die ziekte hadden niet plaats. Van
Roodvonk werd in verschillende gemeenten
aangifte gedaan. Aan die ziekten overleden 2 te
Vlissingen, 1 te Souburg, 1 te Oostkapelle.
>Dat wil ik, zoo waar ik leef; ik wil mjjn
leven geheel aan haar wijden."
>Wat zou het een heerljjke wereld zjjn als
men alles kon doen wat men wilde", merkte Kit
peinzend aan, »en vooral als men geen vrouwe
lijke familieleden had."
»Hoe meent gjj dat?"
»Wel, geen moeder en geen zuster, bijvoor
beeld."
„Er zijn natuurlijk zwarigheden uit den weg
te ruimen", zuchtte Mark, »vooroordeelen te over
winnen harten die mjj genoeg genegen zjjn maar
die mijn lieveling nog moeten leeren waardeeren.
O Kit! zjj is zoo lief, zoo goed, zoo rein, zoo
mooi. Als men haar ziet moet men haar lief
hebben. Ik kan mjj niet voorstellen dat moeder
en Maud lang tegen haar zouden zjjnals zij
hare harten niet stormenderhand verovert, zooals
het mjjne, geschiedt het toch na verloop van eenigen
tjjd. Moeder en Maud moeten zwichten voor hare
deugden en bekoorlijkheden. Maar al doen zjj dat
niet, dan trouw ik haar toch. Wjj hebben niet
veel noodig om van te leven; en wjj zullen hier
in de buurt komen wonendan is het onmogeljjk
dat er niet spoedig een verzoening plaats hebbe.
Ik denk de woning van den ouden Nevill te
nemen."
»Wat een droomen 1" zei Kit zacht, »mjjn
beste Mark, ik benjjd u. Sedert mijn zestiende
jaar heb ik zoo niet meer gedroomd."
*Het zijn droomen die werkelijkheid zullen
Behalve dat zich in Vlissingen, Bruinisse, Ooster-
land, Domburg en Krabbendijke enkele gevallen
van Mazelen voordeden, verspreidde die ziekte
zich in Februari over geheel Schouwen, terwjjl
ook te Stavenisse en Krabbendjjke vele gevallen
voorkwamen.
In Maart en April nam dit nog sterk toe en
breidde de ziekte zich ook over het eiland Tholen
en St. Philipsland uit, terwjjl in Zuid-Beveland
vooral Biezelinge, Waarde, Kruiningen, IJerseke
en Schore bezocht werden.
In St. Philipsland en Zierikzee werd zjj epide
misch heerschende verklaard.
In Mei was de ziekte zeer afnemende. In Sluis
trad zjj nu op. In het geheel zjjn 16 personen
aan de ziekte overleden.
Typhus kwam hier en daar voor, slechts drie
personen overleden aan die ziekte. Dit was ook
het geval met Diphtheritis, waaraan 4 per
sonen stierven.
Aan Kinkhoest, waarvan slechts te Zaam-
slag melding werd gemaakt, stierven 44 personen,
waaronder 12 te Biervliet, 5 te IJzendjjke, ook
de overige meest in het 4e en 5e district.
Aan fehris continua stierven 23 personen. Aan
febris intermittens in December 9, in Januari 2,
in Februari 2, in Maart 3, in April 6 personen.
Granuleuse oogontsteking werd waargenomen
bjj een lOtal leerlingen aan de rijkskweekschool
te Middelburg.
In overleg met den districts-schoolopziener en
den directeur der inrichting werd besloten, drie
leerlingen, bjj wie zich slijmachtige afscheiding
vertoonde, niet toe te laten tot de lessen, en hel
lokaal van het 2e studiejaar, waartoe die leerlingen
behoorden, te ontsmetten.
Met betrekking tot het plaatselijk onderzoek en
handelingen ter bevordering der volksgezondheid
wordt onder anderen medegedeeld dat te Tholen
waar de Singelgracht voortdurend stank verspreidt,
aangedrongen werd op rioleering en demping
tevens werd aldaar, gelijk overal waar de gelegen
heid zich aanbood, de noodzakelijkheid betoogd
riolen en beerputten van luchtbuizen te voorzien,
ten einde te verhinderen dat rioolgassen door de
wind of door hunne eigene spanning, de water
afsluitingen in syphons der privaten verbreken en
in de woningen dringen.
Terwijl deze gasbuizen bij beerputten zeer weinig
capaciteit behoeven, is bjj lozing op riolen eene
veel grootere capaciteit een vereischte.
Te Middelburg werd een onderzoek ingesteld
naar de hoeveelheid koolzuur die ontwikkeld werd
in een schoolvertrek dat, bij wijze van proef, met
een gaskacheltje werd verwarmd. Wanneer het
kacheltje brandde bjj geopend raam, bedroeg de
hoeveelheid koolzuur, met het toestelletje van
Lunge gemeten, meer dan 22 op 10000 volumina,
terwjjl eene meer nauwkeurige bepaling leerde,
dat die hoeveelheid 54 volumina bedroeg als het
kacheltje 2 uren bjj gesloten ramen gebrand had.
Gaskacheltjes, die niet voorzien zjjn van een schoor
steen, moeten derhalve voor het gebruik in scholen
afgekeurd worden, en zjjn slechts geschikt voor
localiteiten die sterk geventileerd worden.
Onder de geneeskundige armverzorging wordt
melding gemaakt van eene poging om de gemeen
tebesturen van Zonnemaire, Noordgouwe en Kerk
werve over te halen gezamenlijk eene vroedvrouw
aan te stellen met standplaats te Noordgouwe,
welke gemeente voor de woning zou zorgen als
de beide andere gemeenten voor het traktement
zorgden. Daar Zonnemaire tot voorwaarde stelde
dat de vroedvrouw aldaar zou wonen, kon van de
combinatie niets komen, doch men heeft aldaar
eene vroedvrouw benoemd.
Eindeljjk wordt in de correspondentie medege
deeld dat de gemeenteraad te Ter Neuzen geen
reglement wenscht te maken tot regeling der
prostitutie, waarop door den inspecteur was aan
gedrongen, doch de syphilis toch zal bljjven be
strijden door de gelegenheid tot vrije behandeling
open te stellen.
Als naar gewoonte worden ten slotte de ver
schillende overtredingen der geneeskundige wetten
vermeld.
Naar aanleiding dezer mededeelingen worden
door d' Boom eenige inlichtingen gegeven betrek
kelijk den afvoer van vuil te Tholen. De raad
worden. Geen mensch kan die verwezenlijking
beletten."
Kit schudde het hoofd.
»Ik weet wat gjj denkt", zei Mark. »Gjj
verbeeldt u dat plicht, of wat voor plicht door
gaat, over de liefde zal zegevieren. Dat komt
omdat gjj niet weet wat liefde is."
»Neen Mark, nu verongelijkt gjj mjj. Ik
weet het welik begrjjp zelf uw buitengewonen
toestandmet een moeder die u aanbidt en die gjj
zoudt kunnen overtuigen dat uw geluk van dit
ongeljjke huwelijk afhangt, zoodat het mogelijk
werd."
»En wie zou het dan beletten, behalve mjjn
moeder
»Ik."
HOOFDSTUK III.
Een «chlklilng.
Kit had zich de zaak niet te zwart voorgesteld
toen hjj zei dat zjj hun vriendschap op een zware
proef zou stellen want naar het gezicht van Mark
te oordeelen was door dat woord i k de band
reeds verbroken.
„Wilt gjj dat? Wilt gjj mjj beletten het
meisje mijner keuze te huwen, zelfs al stemde
mijn moeder er in toe? Zjjt gjj krankzinnig,
Garston
»Neen mjjn beste Mark, ik ben slechts de
vriend van een krankzinnige, of liever van iemand
dier gemeente heeft zich met het ontwerpen van
plannen tot verbetering van den toestand onledig
gehouden, doch is daarbij op technische of finan-
cieele bezwaren gestuit. Spreker acht het echter
wenscheljjk dat men van de zijde van het genees
kundig staatstoezicht op verbetering blijft aan
dringen. Op eene vraag van den heer Bolle of
de stank invloed uitoefent op de sterfte, antwoordt
dr Boom dat dit naar zjjne ondervinding niet het
geval is; ook zjjn er niet meer zieken aan de
'Singelgracht dan op andere plaatsen in de gemeente.
De voorzitter wjjst op het feit dat Tholen, wat
het aantal thypusljjders betreft, steeds boven aan
de lijst staat en gelooft dat wanneer zich vele
gevallen van th/pus mochten voordoen die sloot,
waarin dan licht uitwerpselen der ljjders konden
komen, wel eens een groote epidemie zou kunnen
veroorzaken.
De heer Boom antwoordt hierop dat geen privaten
op de sloot uitloopen en dus daarvoor geen groot
gevaar bestaat.
Na eenige discussie over punten van minder
belang worden de mededeelingen voor kennisge
ving aangenomen.
Daarna wordt door de commissie voor het
bureau van vaccinatie" verslag uitgebracht over het
afgeloopen jaar, waaruit bljjkt dat dit jaar het
getal vaccinaties 188 hebben bedragen.
Naar aanleiding van dit verslag wordt eene
discussie gevoerd over het verschillend resultaat
bjj animale en humane vaccine.
Uit dit debat blijkt dat het meerendeel der
leden van oordeel is, dat voor het vaccineeren,
maar vooral voor het revaccineeren de humane
boven de animale stof te verkiezen is.
Vervolgens wordt het verslag uitgebracht van
het bureau voor scheikundige en microscopische
onderzoekingen. Daaruit bljjkt dat in 1882 195
onderzoekingen gedaan zjjn, waarvan 126 water-
onderzoek betroffen. Van deze 195 onderzoekingen
waren er 156 door particulieren verzocht, terwjjl
uit Middelburg 151 aanvragen inkwamen.
De rekening, met een batig slot van ongeveer
330, wordt goedgekeurd.
Alsnu komt in behandeling het in ons nouuuer
van Maandag medegedeeld rapport der commissie
tot het instellen van een onderzoek naar de ver
deeling van geneeskundige hulp in de provincie.
De heer Verschoor verklaart met genoegen
kennis te hebben genomen van het rapport en
zich daarmede wel te kunnen vereenigen, hoewel
z. i. op Zuid-Beveland de vestiging van eenige
vroedvrouwen dringend noodig is.
De voorzitter merkt op dat de vroedvrouwen
geen bestaan hebben, aangezien de geneeskundigen
bjjna alle verlossingen, zelfs tot buitengewoon
laag honorarium, verrichten.
De heer Verschoor beaamt dit en zou het ook
wenscheljjk achten indien de geneeskundigen daar
geen verlossing deden voor minder dan 40 of 50.
Ook de voorzitter zou dit eene schrede op den
goeden weg achten. Hjj geeft daarbij nog een
middel aan de hand, dat in Den Haag, waar de
geneesheeren alleen tegen een hoog tarief accou-
chementen doen, met succes in toepassing gebracht is
Daar, evenals hier en elders, komen verlossingen
voor waarbjj de hulp der vroedvrouw niet vol
doende en die van een geneesheer noodig is. In
zoodanig geval moet hier èn de vroedvrouw èn de
geneesheer betaald worden. In Den Haag echter
niet. In het honorarium voor elke verlossing van
de vroedvrouw is 0.50 begrepen, welke som aan
een geneeskundige wordt betaald, die zich daarvoor
beschikbaar stelt om de vroedvrouw, waar dit
noodig is, te helpen, zonder financieel bezwaar voor
de patient. De geneeskundige wordt zoodoende
behoorljjk betaald en het publiek is met de rege
ling zeer gebaat.
Nadat de heer Dobbelaer de Wind nog had ver
klaard met zeer veel genoegen het uitstekend
rapport gelezen te hebben, waardoor vele bjj
hem bestaande bezwaren waren opgelost, sprak hjj
de hoop uit dat het den voorzitter gegeven moge
zjjn de taak, die hem door het besluit wordt op
gelegd, tot een goed einde te brengen.
De conclusie van het rapport wordt daarna met
algemeene stemmen aangenomen.
Bjj de omvraag van den voorzitter of een dei-
leden een voorstel wenscht te doen, vraagt de heer
die aan een voorbijgaande verstandsverbijstering
ljjdt. Luister!"
»Ik wil naar niets luisteren dat mij zou
nopen mjjn woord mjjn geschreven woord
aan Lydia te verbreken."
Goede hemelHebt gjj haar een schrifte
lijke trouwbelofte gegeven Maar Mark, gjj zjjt
minderjarig."
>Dat doet er niet toe. Ik zou in geen ge
val mjjn woord verbreken. Wat zeg ik mjjn woord?
Neen mjjn eed, want heb ik zooeven niet gezwo
ren haar te huwen."
Die eed had echter een voorbehoud. Gjj
zeidet dat geen meisje, mits zij braaf en goed
ware, onbevoegd was om uw vrouw te worden."
Garston! Pas op! Ik waarschuw u! Zeg
geen woord ten nadeele mjjner Lydia. Ik houd
meer van u dan ooit een man van een anderen
man hield maar er zjjn dingen die men nooit
vergeven kan."
»Dat weet ik zeer goed, en ik weet ook dat,
waar liefde en vriendschap met elkaar in botsing
komen, de laatste het onderspit moet delven.
Niettemin moet ik de waarheid zeggen."
»Ik ben niet bevreesd voor de waarheid."
- >Dat neem ik aan, Mark, en daar gjj recht
vaardig zjjt, kan ik mjj niet voorstellen dat gij
mij uit uw hart zoudt verbannen omdat ik u de
waarheid durf zeggen Ik beteeken wel niet veel,
maar nog nooit in mjjn leven heb ik met opzet
iemand leed berokkend; hoeveel minder zou ik
dit dan u doen
